Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tropik xəstəliklər — tropik və subtropik bölgələrdə üstünlük təşkil edən və ya yalnız orada rast gəlinən yoluxucu xəstəliklər qrupu. Bu xəstəliklər mülayim iqlim olan bölgələrdə nadir halda olur, ilk növbədə həşəratların sayını məhdudlaşdıran soyuq mövsümün olması ilə.
Ağcaqanad və milçək kimi həşəratlar çox vaxt xəstəliyin daşıyıcısıdır. Onlar protozoylar, bakteriya və ya virusları insanlara və heyvanlara əksər halda dişləmə yolu ilə ötürüb yayırlar.
Tropik meşələrin insanlar tərəfindən öyrənilməsi, meşələrin qırılması, immiqrasiyanın artması və tropik bölgələrə beynəlxalq hava səyahətlərinin və digər turizmin artması qeyri-tropik ölkələrdə belə xəstəliklərin artmasına səbəb olmuşdur.
Xarakteristikası
Tropiklərdə müşahidə edilən bir sıra yoluxucu xəstəliklərin (difteriya, qızılca) klinik mənzərəsi mülayim iqlimi olan ölkələr üçün xarakterik olandan əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Bundan əlavə, tropiklərin patologiyası xəstəliklərin yüksək genişliyi və intensivliyi ilə xarakterizə olunur ki, bu da bu xəstəliklərin patogenlərinin yayılması üçün müstəsna əlverişli təbii şəraitlə bağlıdır.
Tropik təbabətdə yoluxucu və parazitar xəstəliklər
Tropik təbabətin böyük bir hissəsini yoluxucu və parazitar xəstəliklər təşkil edir. Tropik və subtropiklərdə yoluxucu tropik xəstəliklərin yayılması onlar üçün əlverişli təbii şərait kompleksi ilə əlaqədardır.
Yalnız isti iqlimdə çoxlu istilik sevən patogenlər (müəyyən bakteriyalar, viruslar, protozoylar, helmintlər), onların aralıq sahibləri (məsələn, tropik mollyusklar "Bullinus tropicalis", şistosomiazda "Physopsis africana"), patogenlərin daşıyıcıları, Lassa qızdırmasının təbii mənbəyi (çət milçəkləri, tropik ağcaqanadlar), fruktoid yarasa — təbii su anbarları, Ebola virusunun yaratdığı xəstəlik və s. mövcuddur.
Yoluxucu tropik xəstəliklərin yayılması şərtləri
Yoluxucu tropik xəstəliklərin yayılması həm də sosial amillərlə bağlıdır. Yaşayış və təhsil səviyyəsinin aşağı olması, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə əhalinin sağlamlığının olmaması mülayim iqlimi olan ölkələrdə artıq kökü kəsilmiş həmin tropik xəstəliklərin geniş yayılmasının səbəbləridir. Axı, tropik xəstəliklərə aid edilən bəzi yoluxucu və parazitar xəstəliklər mülayim iqlim qurşağında yerləşən ölkələr üçün endemikdir: malyariya, bəzi helmintozlar və s. Bu xəstəliklərin bir çoxu inkişaf etmiş ölkələrdə effektiv sağlamlığın mühafizəsi tədbirlərinin həyata keçirilməsi, sanitariya-gigiyenik həyat şəraitinin və qidalanmanın yaxşılaşdırılması səbəbindən nəzarət altındadır və hətta aradan qaldırılır. Tropik bölgələrdə bu xəstəliklərin endemikliyinin əsas səbəbi iqlim olmadığından, tibbin bu klinik sahəsinin adının "coğrafi tibb" və ya "üçüncü dünya təbabəti" adlandırılması təklifləri artır.
Tropik xəstəliklərin gedişatının ümumi xüsusiyyətləri
Bəzi tropik xəstəliklər yoluxucu deyil, bunlara ilan sancmasından sonra baş verən ağırlaşmalar daxildir. Tropik və subtropik iqlimlərdə yüksək ətraf mühitin temperaturu və yüksək rütubətə məruz qalması səbəbindən orqanizmə yük artır və bu da bir çox xəstəliklərin gedişatını xeyli çətinləşdirir. Məsələn, qızılca tropik bölgələrdə mülayim bölgələrə nisbətən daha şiddətli keçir, çünki qızılcaya xas qızdırma zamanı yaranan artıq istiliyi bədəndən çıxarmaq çətinləşir. Nəticədə, termoregulyasiya ilə bağlı problemlər yaranır ki, bu da xəstənin, xüsusilə uşaqlarda, həddindən artıq istiləşmə səbəbindən ölümünə səbəb ola bilər. Bundan əlavə, tropik ərazilərdə iqlimin xüsusiyyətlərinə görə səthi yaraların sağalması mülayim iqlimi olan ərazilərə nisbətən daha gec olur.
Tropik xəstəliklər
Tropik xəstəliklərin nümunələri:
- Malyariya
- Yuxu xəstəliyi (Afrika tripanosomozu)
- Şaqas xəstəliyi (Amerika tripasonomozu)
- Leyşmanioz
- Vərəm
- Cüzam
- Sarı qızdırma
- Marburq hemorragik qızdırması
- Ebola hemorragik qızdırması
- Şistosomiaz
- Filarioz
- Onxoserkoz
Ədəbiyyatı
- Руководство по тропическим болезням (4-е изд., перераб. и доп 15000 nüs.). М.: Медицина (издательство). Под ред. проф. Лысенко, Андрей Яковлевич. 1983.
- Тропические болезни. М.: Медицина. Под ред. Ю. А. Ильинского, В. М. Лучшева. 1984.
- Бабаянц, Роберт Сергеевич. Кожные и венерические болезни жарких стран (8000 nüs.). М.: Медицина (издательство). 1972.
- Бабаянц, Роберт Сергеевич. Кожные и венерические болезни жарких стран (2-е изд., перераб. и доп 12000 nüs.). М.: Медицина (издательство). Рец.: проф. Тищенко, Леонид Дмитриевич. 1984.
- Гаскар, Пьер. Путешествие к живым (38000 nüs.). М. Пьер Гаскар; Пер. с фр. Л. М. Завьяловой; Предисл. акад. Павловский, Евгений Никанорович. 1960 [Pierre Gascar. Voyage Chez les vivants].[1]
- Лысенко А. Я. Тропические болезни // , 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 25.
İstinadlar
- Farrar, Jeremy; Hotez, Peter J; Junghanss, Thomas; Kang, Gagandeep; Lalloo, David; White, Nicholas. Manson's tropical diseases (New). Philadelphia: Saunders [Imprint]. 2013. ISBN .
- "Deforestation Boosts Malaria Rates, Study Finds". npr.org. 3 January 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 4 May 2018.
- UK 'faces tropical disease threat' 2006-06-15 at the Wayback Machine, BBC News
- Тропические болезни, 1984
Xarici keçidlər
- Tropical diseases / WHO Health topics (ing.)
- Тропические болезни / ВОЗ (rus.)
- (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tropik xestelikler tropik ve subtropik bolgelerde ustunluk teskil eden ve ya yalniz orada rast gelinen yoluxucu xestelikler qrupu Bu xestelikler mulayim iqlim olan bolgelerde nadir halda olur ilk novbede heseratlarin sayini mehdudlasdiran soyuq movsumun olmasi ile 100 000 ehaliye dusen tropik xestelikler ucun Tripanosomiaz Caqas xesteliyi sistosomiaz leysmanioz limfatik filariaz onxoserkoz daxildir no data 100 100 200 200 300 300 400 400 500 500 600 600 700 700 800 800 900 900 1000 1000 1500 1500 Agcaqanad ve milcek kimi heseratlar cox vaxt xesteliyin dasiyicisidir Onlar protozoylar bakteriya ve ya viruslari insanlara ve heyvanlara ekser halda disleme yolu ile oturub yayirlar Tropik meselerin insanlar terefinden oyrenilmesi meselerin qirilmasi immiqrasiyanin artmasi ve tropik bolgelere beynelxalq hava seyahetlerinin ve diger turizmin artmasi qeyri tropik olkelerde bele xesteliklerin artmasina sebeb olmusdur XarakteristikasiTropiklerde musahide edilen bir sira yoluxucu xesteliklerin difteriya qizilca klinik menzeresi mulayim iqlimi olan olkeler ucun xarakterik olandan ehemiyyetli derecede ferqlenir Bundan elave tropiklerin patologiyasi xesteliklerin yuksek genisliyi ve intensivliyi ile xarakterize olunur ki bu da bu xesteliklerin patogenlerinin yayilmasi ucun mustesna elverisli tebii seraitle baglidir Tropik tebabetde yoluxucu ve parazitar xestelikler Tropik tebabetin boyuk bir hissesini yoluxucu ve parazitar xestelikler teskil edir Tropik ve subtropiklerde yoluxucu tropik xesteliklerin yayilmasi onlar ucun elverisli tebii serait kompleksi ile elaqedardir Yalniz isti iqlimde coxlu istilik seven patogenler mueyyen bakteriyalar viruslar protozoylar helmintler onlarin araliq sahibleri meselen tropik mollyusklar Bullinus tropicalis sistosomiazda Physopsis africana patogenlerin dasiyicilari Lassa qizdirmasinin tebii menbeyi cet milcekleri tropik agcaqanadlar fruktoid yarasa tebii su anbarlari Ebola virusunun yaratdigi xestelik ve s movcuddur Yoluxucu tropik xesteliklerin yayilmasi sertleri Yoluxucu tropik xesteliklerin yayilmasi hem de sosial amillerle baglidir Yasayis ve tehsil seviyyesinin asagi olmasi inkisaf etmekde olan olkelerde ehalinin saglamliginin olmamasi mulayim iqlimi olan olkelerde artiq koku kesilmis hemin tropik xesteliklerin genis yayilmasinin sebebleridir Axi tropik xesteliklere aid edilen bezi yoluxucu ve parazitar xestelikler mulayim iqlim qursaginda yerlesen olkeler ucun endemikdir malyariya bezi helmintozlar ve s Bu xesteliklerin bir coxu inkisaf etmis olkelerde effektiv saglamligin muhafizesi tedbirlerinin heyata kecirilmesi sanitariya gigiyenik heyat seraitinin ve qidalanmanin yaxsilasdirilmasi sebebinden nezaret altindadir ve hetta aradan qaldirilir Tropik bolgelerde bu xesteliklerin endemikliyinin esas sebebi iqlim olmadigindan tibbin bu klinik sahesinin adinin cografi tibb ve ya ucuncu dunya tebabeti adlandirilmasi teklifleri artir Tropik xesteliklerin gedisatinin umumi xususiyyetleri Bezi tropik xestelikler yoluxucu deyil bunlara ilan sancmasindan sonra bas veren agirlasmalar daxildir Tropik ve subtropik iqlimlerde yuksek etraf muhitin temperaturu ve yuksek rutubete meruz qalmasi sebebinden orqanizme yuk artir ve bu da bir cox xesteliklerin gedisatini xeyli cetinlesdirir Meselen qizilca tropik bolgelerde mulayim bolgelere nisbeten daha siddetli kecir cunki qizilcaya xas qizdirma zamani yaranan artiq istiliyi bedenden cixarmaq cetinlesir Neticede termoregulyasiya ile bagli problemler yaranir ki bu da xestenin xususile usaqlarda heddinden artiq istilesme sebebinden olumune sebeb ola biler Bundan elave tropik erazilerde iqlimin xususiyyetlerine gore sethi yaralarin sagalmasi mulayim iqlimi olan erazilere nisbeten daha gec olur Tropik xesteliklerTropik xesteliklerin numuneleri Malyariya Yuxu xesteliyi Afrika tripanosomozu Saqas xesteliyi Amerika tripasonomozu Leysmanioz Verem Cuzam Sari qizdirma Marburq hemorragik qizdirmasi Ebola hemorragik qizdirmasi Sistosomiaz Filarioz OnxoserkozEdebiyyatiRukovodstvo po tropicheskim boleznyam 4 e izd pererab i dop 15000 nus M Medicina izdatelstvo Pod red prof Lysenko Andrej Yakovlevich 1983 Tropicheskie bolezni M Medicina Pod red Yu A Ilinskogo V M Luchsheva 1984 Babayanc Robert Sergeevich Kozhnye i venericheskie bolezni zharkih stran 8000 nus M Medicina izdatelstvo 1972 Babayanc Robert Sergeevich Kozhnye i venericheskie bolezni zharkih stran 2 e izd pererab i dop 12000 nus M Medicina izdatelstvo Rec prof Tishenko Leonid Dmitrievich 1984 Gaskar Per Puteshestvie k zhivym 38000 nus M Per Gaskar Per s fr L M Zavyalovoj Predisl akad Pavlovskij Evgenij Nikanorovich 1960 Pierre Gascar Voyage Chez les vivants 1 Lysenko A Ya Tropicheskie bolezni 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya T 25 IstinadlarFarrar Jeremy Hotez Peter J Junghanss Thomas Kang Gagandeep Lalloo David White Nicholas Manson s tropical diseases New Philadelphia Saunders Imprint 2013 ISBN 9780702051012 Deforestation Boosts Malaria Rates Study Finds npr org 3 January 2018 tarixinde Istifade tarixi 4 May 2018 UK faces tropical disease threat 2006 06 15 at the Wayback Machine BBC News Tropicheskie bolezni 1984Xarici kecidlerTropical diseases WHO Health topics ing Tropicheskie bolezni VOZ rus ing