Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lepra (yun. lepra) – insanda xroniki infeksion xəstəlik.
| Cüzam | |
|---|---|
 Cüzam xəstəsi olan 24 yaşlı kişinin sifəti | |
| XBT-10 | A |
| XBT-10-KM | A30, A30.9 |
| XBT-9 | |
| XBT-9-KM | 030, 030.9 |
| OMIM | 246300 |
| DiseasesDB | 8478 |
| MedlinePlus | 001347 |
| eMedicine | med/1281 |
| MeSH | D007918 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Cüzam və ya lepra-Hansen basili (Mycobacterium leprae) adı verilən bir mikroorganizmanın ortaya çıxardığı, periferik sinir sistemi və dəri başda olmaq üzrə bir çox sistem və orqana təsir edən yoluxucu bir xəstəlikdir.Xəstəlik səbəbi olan basil 1873-cü ildə Norveç həkimi Gerhard Armauer Hansen tərəfindən tapılmışdır. Hansen basili bəzi xüsusiyyətləri baxımından vərəm xəstəliyinin səbəbi olan Koch basilinə oxşayır. Təbiətdə yalnız insan bədənində olan Hansen basilinin süni mühitlərdə çoxalması mümkün olmayıb. Basil, insandan əlavə yalnız Cənubi Amerikada yaşayan Armadillo və bəzi siçan növlərində xəstəliyə yol aça bilməkdədir.Bu xəstəliyin yaranmasına,pis qidalanma, avitaminoz, antisanitariya şərait yaradır.
Güman edilir ki, cüzam törədiciləri orqanizmə zədələnmiş dəridən və yuxarı tənəffüs yollarının selikli qişasından düşür.İnsanlar arasında yoluxmanın necə olduğu qəti olaraq bilinməməklə bərabər tez-tez və uzun müddət davam edən təmas nəticəsində baş verə biləcəyi düşünülür. Xəstəlik uşaqlara ana südü ilə keçə bilir. Xəstəliyə həssaslıq 3-5 yaşları arasında daha çoxdur. Xəstəlik gedişinə görə 3 tipə - lepratomaq, tuborkuloid, diferensləşməyən tipə ayrılır. Cüzam sağalmayan xətəlikdir. Bu xəstəliyə tutulanlar ömürlərinin axırına qədər insanlardan uzaqda yaşayaraq hər kəsdən gizlənməyə çalışırlar. Xəstəliyin inkubasiya dövrü 5 ildən 55 ilə qədərdir.Xəstəliyin əlamətləri bunlardır: sümükdə ərimə, aperatsiya, əzələ qrupunun tədricən nazikləşib yox olması, görmə qabiliyyətinin itməsi, daxili orqanlarda müəyyən dəyişikliklərin əmələ gəlməsi. İnsan öz normal görkəmini get-gedə itirərək, qorxunc forma alır. Cüzamlı xəstələrdə qaşlar tökülür, üzdə, qulaq dibində şişkinliklər olur.
Bu gün cüzam artıq qorxulacaq bir xəstəlik deyil. Diaqnoz qoyulduqdan sonra müalicə qəti şəkildə edilə bilər. Bir çox xəstəlikdə olduğu kimi, erkən diaqnoz vacibdir. Erkən diaqnoz qoyulan hallarda heç bir daimi əlillik olmadan müalicə mümkündür.
Müalicə bakteriyaların həssas olduğu antibiotiklərlə aparılır. Dapson (diaminodifeynsulfon, DSS), sulfonlar, rifampisin və etionamid kimi dərmanlar istifadə edilə bilər. Xəstəlik böyüklərə ötürülmür. Bununla belə, xəstələrə yaxın olan uşaqları xəstəlikdən qorumaq hesab edilə bilər. Bunun üçün BCG(vərəm əleyhinə) peyvəndləri və 2 yaşdan kiçiklərə həftədə 5 mq, 2 yaşdan yuxarılara isə həftədə 10 mq Dapson adlı dərman verilə bilər. Uşaqların xəstə olduqları mühitdən uzaqlaşdırılması ən uyğun tədbirdir. Cüzam bildirilən xəstəlikdir və müalicəsi dövlət tərəfindən və pulsuz həyata keçirilir. Cüzamın cərrahi müalicəsi, fiziki və psixiatrik müalicəsi tibbi müalicə qədər vacibdir.
Vaxtilə Qədim Misirdə, Yaxın Şərqdə, Yaponiyada, Hindistanda geniş yayılmışdır.Adıçəkilən xəstəliyin 3000 illik tarixi var. Cüzam kifayət qədər qorxulu xəstəlikdir. Hətta vaxtilə bu xəstəliyə tutulan şəxslər seçilmək üçün xüsusi geyimlər geyinib, boğazlarında zınqırov gəzdirməli olublar.
İstinadlar
- Disease Ontology (ing.). 2016.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lepra yun lepra insanda xroniki infeksion xestelik CuzamCuzam xestesi olan 24 yasli kisinin sifetiXBT 10 A30 XBT 10 KM A30 A30 9XBT 9 030XBT 9 KM 030 030 9OMIM 246300DiseasesDB 8478MedlinePlus 001347eMedicine med 1281 MeSH D007918 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Cuzam ve ya lepra Hansen basili Mycobacterium leprae adi verilen bir mikroorganizmanin ortaya cixardigi periferik sinir sistemi ve deri basda olmaq uzre bir cox sistem ve orqana tesir eden yoluxucu bir xestelikdir Xestelik sebebi olan basil 1873 cu ilde Norvec hekimi Gerhard Armauer Hansen terefinden tapilmisdir Hansen basili bezi xususiyyetleri baximindan verem xesteliyinin sebebi olan Koch basiline oxsayir Tebietde yalniz insan bedeninde olan Hansen basilinin suni muhitlerde coxalmasi mumkun olmayib Basil insandan elave yalniz Cenubi Amerikada yasayan Armadillo ve bezi sican novlerinde xesteliye yol aca bilmekdedir Bu xesteliyin yaranmasina pis qidalanma avitaminoz antisanitariya serait yaradir Guman edilir ki cuzam toredicileri orqanizme zedelenmis deriden ve yuxari teneffus yollarinin selikli qisasindan dusur Insanlar arasinda yoluxmanin nece oldugu qeti olaraq bilinmemekle beraber tez tez ve uzun muddet davam eden temas neticesinde bas vere bileceyi dusunulur Xestelik usaqlara ana sudu ile kece bilir Xesteliye hessasliq 3 5 yaslari arasinda daha coxdur Xestelik gedisine gore 3 tipe lepratomaq tuborkuloid diferenslesmeyen tipe ayrilir Cuzam sagalmayan xetelikdir Bu xesteliye tutulanlar omurlerinin axirina qeder insanlardan uzaqda yasayaraq her kesden gizlenmeye calisirlar Xesteliyin inkubasiya dovru 5 ilden 55 ile qederdir Xesteliyin elametleri bunlardir sumukde erime aperatsiya ezele qrupunun tedricen naziklesib yox olmasi gorme qabiliyyetinin itmesi daxili orqanlarda mueyyen deyisikliklerin emele gelmesi Insan oz normal gorkemini get gede itirerek qorxunc forma alir Cuzamli xestelerde qaslar tokulur uzde qulaq dibinde siskinlikler olur Bu gun cuzam artiq qorxulacaq bir xestelik deyil Diaqnoz qoyulduqdan sonra mualice qeti sekilde edile biler Bir cox xestelikde oldugu kimi erken diaqnoz vacibdir Erken diaqnoz qoyulan hallarda hec bir daimi elillik olmadan mualice mumkundur Mualice bakteriyalarin hessas oldugu antibiotiklerle aparilir Dapson diaminodifeynsulfon DSS sulfonlar rifampisin ve etionamid kimi dermanlar istifade edile biler Xestelik boyuklere oturulmur Bununla bele xestelere yaxin olan usaqlari xestelikden qorumaq hesab edile biler Bunun ucun BCG verem eleyhine peyvendleri ve 2 yasdan kiciklere heftede 5 mq 2 yasdan yuxarilara ise heftede 10 mq Dapson adli derman verile biler Usaqlarin xeste olduqlari muhitden uzaqlasdirilmasi en uygun tedbirdir Cuzam bildirilen xestelikdir ve mualicesi dovlet terefinden ve pulsuz heyata kecirilir Cuzamin cerrahi mualicesi fiziki ve psixiatrik mualicesi tibbi mualice qeder vacibdir Vaxtile Qedim Misirde Yaxin Serqde Yaponiyada Hindistanda genis yayilmisdir Adicekilen xesteliyin 3000 illik tarixi var Cuzam kifayet qeder qorxulu xestelikdir Hetta vaxtile bu xesteliye tutulan sexsler secilmek ucun xususi geyimler geyinib bogazlarinda zinqirov gezdirmeli olublar IstinadlarDisease Ontology ing 2016