Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Suat Hayri Ürgüplü (türk. Suat Hayri Ürgüplü; 13 avqust 1903, Dəməşq – 27 dekabr 1981, İstanbul) — Türkiyənin siyasi, dövlət, ictimai və diplomatik xadimidir. Türkiyənin baş nazirləri (20 fevral 1965 – 27 oktyabr 1965). Türkiyə Respublikası Senatının sədri (28 oktyabr 1961 – 6 noyabr 1963). Türkiyə Dini məsələlər üzrə nazir (9 mart 1943 – 13 fevral 1946). Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvü (1939–1946 və 1950–1952).
| Suat Hayri Ürgüplü | |
|---|---|
 | |
Türkiyə Baş naziri[d] | |
| 20 fevral 1965 – 27 oktyabr 1965 | |
| Əvvəlki | İsmət İnönü |
| Sonrakı | Süleyman Dəmirəl |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 13 avqust 1903 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 27 dekabr 1981 (78 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Partiya |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | diplomat, siyasətçi, hüquqşünas |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ailəsi
Birinci Dünya Müharibəsinə qatılmaq üçün fitva verən Şeyhülislam Ürgüplü Mustafa Hayri Əfəndinin oğludur. Lalə dövrünün sədrəzəmi Nevşəhərli Kürəkən İbrahim Paşanın nəslindəndir.
Yoldaşı Nigar xanımla 1933-cü ildə evlənib və bu evlilikdən Hayri Suat adlı oğlu olub. Hayri Suat Ürgüplü isə 1965-ci ildə keçmiş İraq kralı Faysalın nişanlısı, eyni zamanda sonuncu Osmanlı sultanı Vəhdəttin nəvəsi Şahzadə Hanzadənin qızı Şahzadə Fazilə ilə evlənib. Onun bu evlilikdən iki nəvəsi var. Qardaşı Münip Hayri Ürgüplü də millət vəkili olub
Həyatı
Qalatasaray Liseyini bitirdikdən sonra 1926-cı ildə İstanbul Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib. Müxtəlif dövlət xidmətlərində çalışıb. 1924-cü ildə Türkiyə-Yunanıstan əhali mübadiləsi məhkəmələrində çalışmışdır. Qalatasaray İdman Klubunda atletika ilə məşğul olub. 1929–1932-ci illərdə İstanbul Ticarət Məhkəməsində hakim olub. 1939 və 1943-cü illərdə Kayseri millət vəkili seçilmişdir. Şükrü Saracoğlunun kabinetində gömrük və monopoliya naziri oldu. Onun nazirliyində qəhvə idxalında korrupsiya ilə bağlı söz-söhbətlər çıxanda o, nümunəvi davranıb:
Mənim adımında hallandığı kofe korrupsiyası ilə bağlı nazirliyimdə komissiya yaradılıb.
Bu yoxlama qrupunun təhlükəsiz işləməsi üçün mən bu nazir kreslosunu tərk etməliyəm; əks halda komissiyaya təsir edərəm, sağlam qərar verilməz.
Ona görə də siyasi əxlaqı nəzərə alaraq nazirlikdən istefa edirəm.
Daha sonra Ali Məhkəmədə keçirilən prosesdə ona bəraət verilib. Bu hadisə hələ də bəzi məktəblərdə inzibati hüquq dərsində tədris olunur. 1950-ci ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisinə qayıtdı. 1952-ci ilə qədər Demokrat Partiyasının Kayseri Millət vəkili olub. O, Avropa Məşvərət Şurasının vitse-prezidenti vəzifəsində çalışıb.
1952-ci ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisindən ayrılaraq Bonn səfirliyinə gətirilir. O, 1955-ci ildə Londona, 1959-cu ildə Vaşinqtona, 1960-cı ildə Madridə səfir təyin edilib.
1961-ci il seçkilərində iştirak etdi və Ədalət Partiyasının Kayseri senatoru seçildi. Respublika Senatının (türk. Cumhuriyet Senatosu) ilk prezidenti oldu. Bu vəzifəni yerinə yetirdikdən sonra o, İsmət İnönü baş nazirlikdən istefa verdiyi 5 fevral 1965-ci ildən 10 oktyabr 1965-ci il ümumi seçkilərin sonuna qədər Ədalət Partiyasının rəhbərlik etdiyi koalisiya hökumətinə rəhbərlik etmişdir. 1966-cı ildə kvota üzrə senator seçildi.
1972-ci ilə qədər bu vəzifədə qaldı. 17 aprel 1972-ci ildə Nihat Erim hökumətinin istefasından sonra prezident Cövdət Sunay yeni hökuməti qurma vəzifəsini ilk olaraq Suat Hayri Ürgüplüyə verdi, lakin o, Ürgüplü kabinetini dəstəkləmədi və yeni hökuməti qurmaq tapşırığını Fərit Melenə verdi. Yəqin ki, 12 mart çevrilişini həyata keçirən komandirlər köhnə DP və AP keçmişlərinə görə bunu məqsədəuyğun hesab etmədikləri üçün.
O, 1981-ci il dekabrın 26-da 13 il əziyyət çəkdiyi ürək xəstəliyindən dünyasını dəyişib.
Məzarı Ədirnekapı Şəhidlər Xiyabanındadır.
İstinadlar
- [1] 2012-01-12 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Suat Hayri Urguplu turk Suat Hayri Urguplu 13 avqust 1903 Demesq 27 dekabr 1981 Istanbul Turkiyenin siyasi dovlet ictimai ve diplomatik xadimidir Turkiyenin bas nazirleri 20 fevral 1965 27 oktyabr 1965 Turkiye Respublikasi Senatinin sedri 28 oktyabr 1961 6 noyabr 1963 Turkiye Dini meseleler uzre nazir 9 mart 1943 13 fevral 1946 Turkiye Boyuk Millet Meclisinin uzvu 1939 1946 ve 1950 1952 Suat Hayri UrgupluTurkiye Bas naziri d 20 fevral 1965 27 oktyabr 1965EvvelkiIsmet InonuSonrakiSuleyman DemirelSexsi melumatlarDogum tarixi 13 avqust 1903 1903 08 13 Dogum yeri Demesq Suriya vilayeti Osmanli imperiyasiVefat tarixi 27 dekabr 1981 1981 12 27 78 yasinda Vefat yeri Istanbul Istanbul ili TurkiyeDefn yeri Edirneqapi SehidliyiPartiya Edalet Partiyasi d Tehsili Istanbul Universitetinin Huquq bolmesi Qalatasaray Ali Mektebi d Istanbul UniversitetiFealiyyeti diplomat siyasetci huquqsunas Vikianbarda elaqeli mediafayllarAilesiBirinci Dunya Muharibesine qatilmaq ucun fitva veren Seyhulislam Urguplu Mustafa Hayri Efendinin ogludur Lale dovrunun sedrezemi Nevseherli Kureken Ibrahim Pasanin neslindendir Yoldasi Nigar xanimla 1933 cu ilde evlenib ve bu evlilikden Hayri Suat adli oglu olub Hayri Suat Urguplu ise 1965 ci ilde kecmis Iraq krali Faysalin nisanlisi eyni zamanda sonuncu Osmanli sultani Vehdettin nevesi Sahzade Hanzadenin qizi Sahzade Fazile ile evlenib Onun bu evlilikden iki nevesi var Qardasi Munip Hayri Urguplu de millet vekili olubHeyatiQalatasaray Liseyini bitirdikden sonra 1926 ci ilde Istanbul Universitetinin huquq fakultesini bitirib Muxtelif dovlet xidmetlerinde calisib 1924 cu ilde Turkiye Yunanistan ehali mubadilesi mehkemelerinde calismisdir Qalatasaray Idman Klubunda atletika ile mesgul olub 1929 1932 ci illerde Istanbul Ticaret Mehkemesinde hakim olub 1939 ve 1943 cu illerde Kayseri millet vekili secilmisdir Sukru Saracoglunun kabinetinde gomruk ve monopoliya naziri oldu Onun nazirliyinde qehve idxalinda korrupsiya ile bagli soz sohbetler cixanda o numunevi davranib Menim adiminda hallandigi kofe korrupsiyasi ile bagli nazirliyimde komissiya yaradilib Bu yoxlama qrupunun tehlukesiz islemesi ucun men bu nazir kreslosunu terk etmeliyem eks halda komissiyaya tesir ederem saglam qerar verilmez Ona gore de siyasi exlaqi nezere alaraq nazirlikden istefa edirem Daha sonra Ali Mehkemede kecirilen prosesde ona beraet verilib Bu hadise hele de bezi mekteblerde inzibati huquq dersinde tedris olunur 1950 ci ilde Turkiye Boyuk Millet Meclisine qayitdi 1952 ci ile qeder Demokrat Partiyasinin Kayseri Millet vekili olub O Avropa Mesveret Surasinin vitse prezidenti vezifesinde calisib 1952 ci ilde Turkiye Boyuk Millet Meclisinden ayrilaraq Bonn sefirliyine getirilir O 1955 ci ilde Londona 1959 cu ilde Vasinqtona 1960 ci ilde Madride sefir teyin edilib 1961 ci il seckilerinde istirak etdi ve Edalet Partiyasinin Kayseri senatoru secildi Respublika Senatinin turk Cumhuriyet Senatosu ilk prezidenti oldu Bu vezifeni yerine yetirdikden sonra o Ismet Inonu bas nazirlikden istefa verdiyi 5 fevral 1965 ci ilden 10 oktyabr 1965 ci il umumi seckilerin sonuna qeder Edalet Partiyasinin rehberlik etdiyi koalisiya hokumetine rehberlik etmisdir 1966 ci ilde kvota uzre senator secildi 1972 ci ile qeder bu vezifede qaldi 17 aprel 1972 ci ilde Nihat Erim hokumetinin istefasindan sonra prezident Covdet Sunay yeni hokumeti qurma vezifesini ilk olaraq Suat Hayri Urgupluye verdi lakin o Urguplu kabinetini desteklemedi ve yeni hokumeti qurmaq tapsirigini Ferit Melene verdi Yeqin ki 12 mart cevrilisini heyata keciren komandirler kohne DP ve AP kecmislerine gore bunu meqsedeuygun hesab etmedikleri ucun O 1981 ci il dekabrin 26 da 13 il eziyyet cekdiyi urek xesteliyinden dunyasini deyisib Mezari Edirnekapi Sehidler Xiyabanindadir Istinadlar 1 2012 01 12 at the Wayback Machine