Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Qafur Rəşad Ələkbər oğlu Mirzəzadə (6 may 1884, Şamaxı, Şamaxı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası – 27 noyabr 1943, Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ) — pedaqoq, naşir-mühərrir, tərcüməçi, coğrafiyaçı, publisist.
| Qafur Rəşad Mirzəzadə | |
|---|---|
| Qafur Rəşad Ələkbər oğlu Mirzəzadə | |
 | |
| Doğum tarixi | 6 may 1884 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 27 noyabr 1943 (59 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Həyat yoldaşı | Şıxıyeva Şərəf Kəzim qızı |
| Uşaqları | Mirzəzadə Ağa Şərif Mirzəzadə (İmanova) Fəridə, Mirzəzadə (Əliyeva) Validə |
| Fəaliyyəti | coğrafiyaşünas, pedaqoq, müəllim, tərcüməçi, redaktor[d] |
Həyatı
Qafur Rəşad Ələkbər oğlu Mirzəzadə 1884-cü ildə may ayının 6-da Şamaxıda, kasıb savadı olmayan Ələkbər kişinin ailəsində dünyaya gələn Qafur Rəşad artıq 7 yaşinda ibtidai təhsilini mollaxanada, daha sonra 1894- cü ildə altı illik şəhər məktəbində almşıdır. Qafurun şəhər məktəbində oxuduğu üçüncü ildə boyaqçı Ələkbərin maddi vəziyyəti xeyli çətinləşmişdi. O, artıq Qafurun məktəb xərcini vermək iqtidarında olmadığından onu məktəbdən çıxarmaq istəyirdi. Lakin Qafur yaxşı oxuduğu üçün məktəbin müdüriyyəti onun xərcini hökumət hesabına ödəyir. 1901-ci ildə 17 yaşlı Qafur Şamaxı şəhər altı illik məktəbi bitirir. Onun daha oxumağa maddi imkanı olmadığından müəllimlik etmək qərarına gəlir. Daha sonra 1920-22 ci illərdə o ikiillik Ali Pedaqoji İnstitutda oxuyur, 1923-cü ildə isə Azərbaycan Politexnik İnstitutunun iqtisadiyyat fakültəsinə daxil olub, 1927-ci ildə 43 yaşında ikən oranı bitirir.
Müxtəlif mənbələrdən Qafur Rəşadın müəllimlik və maarifçilik fəaliyyətinə nəzər saldıqda görürük ki, o 18 yaşı tamam olmadan 1902-ci ildə Lahıc kəndinə müəllim təyin olunur. Birinci üç ildə kənddə xüsusi məktəb binası olmadığından dərslər darısqal bir evdə keçirilirdi. Sonralar maarifə çox həvəs göstərən kənd əhalisinin köməyi ilə məktəb üçün yeni bina tikilir və gənc müəllimin iş fəaliyyəti xeyli yaxşılaşır. Bundan sonra məktəbə gələn uşaqların sayı ilbəil artır, yaşlılar belə savadlanmağa həvəs göstərirdilər. Bundan ruhlanan Qafur öz təşəbbüsü ilə yaşlılar üçün axşam kursları təşkil edir.
Yaradıcılığı
Qafur Rəşad türk, fars, və rus dillərində çoxlu kitablar oxuyur və biliyini artırır. 1906-cı ildən sonra nəşrə başlayan "Molla Nəsrəddin" jurnalı Qafuru çox sevindirir. O, bu jurnalı müntəzəm alır və axşam kursları müdavimləri üçün oxuyurdu.
Milli məktəblərin dərsliklərlə təmin olunması sahəsində Qafur Rəşadın xidmətləri böyükdür. İlk coğrafiya dərsliklərinin yaradıcısı olan Qafur Rəşad "Qafqaz coğrafiyası" (1910), "İbtidai coğrafiya" (1922), "ümumi coğrafiya" (1923), "Coğrafiya terminləri lüğəti" (1923), "SSRİ-nin iqtisadi coğrafiyası" (1941), "Xəritə üzərində əməli iş" (1943) və s. adlar altında 18 dərslik və vəsait yazıb nəşr etdirmişdi. "Rəhbəri-sərf" (Məhəmmədsadıq Axundovla birgə, 1910), "Rəhbəri-hesab" ( ilə birgə, 1910) dərslikləri uzun illər məktəblərdə tədris olunmuşdu. Bununla yanaşı, milli uşaq ədəbiyyatının inkişafında da Qafur Rəşadın xidmətləri böyükdür. O, Azərbaycanda "Məktəb" adlı sayca ikinci uşaq jurnalının (1911–1920) və uşaqlara məxsus ədəbiyyat nəşr edən eyniadlı birinci mətbəənin təsisçisidir (Əbdürrəhman Tofiq Əfəndizadə ilə birgə). Cümhuriyyət dövründə nəşr olunmuş "Məktəb" jurnalı uşaqların milli müstəqillik və dövlətçilik ruhunda tərbiyəsində müsbət rol oynamışdır. Qafur Rəşadın təşəbbüsü ilə mətbuat tariximizdə şərəfli yer tutan, minlərlə azəri uşaq və gənclərin maariflənməsində müsbət rol oynayan “Məktəb” jurnalı yaranır. Həmin jurnalın bir neçə nüsxəsi də Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Sənədli Mənbələr Fondunda qorunub saxlanılır. Bu jurnalın 1911-ci il noyabrın 29-da çıxan ilk nömrəsində N.Nərimanov yazırdı: "Şükür olsun ki, bu axırıcı illərdə məktəblər artır, camaatda məktəbə az da olsa bir rəğbət, bir ehtiyac hissi oyanır, məktəblər artdıqca başqa ehtiyaclarımız da meydana çıxır. O cümlədən, bu gün ən möhtac olduğumuz şeylərdən biri də uşaqlara məxsus bi məcmuə olduğu şübhəsizdir. Doğrudanda bu böyük ehtiyacımızı hər kəs bilib təsdiq etməkdədir. Bu xidmət üçün çalışmaq lazımdır. Əcəba bunun üçün kim çalışmalıdır?. Şübhəsiz ki, bunun üçün uşaq ataları və bilxassə möhtərəm müəllim və müəllimlələr çalışmalıdırlar. Biz isə arada bir vasitə ola bilərik.... Biz gedən yol qaranlıq, daşlı-torpaqlı, iti tikanlarla səpələnmiş olarsa, sizin həyatınzın yolu işıq, təmiz, yumşaq görünür.... Ağızlarımız bağlı, fikirlərimiz dağınıq, halımız qayət pərişan idi...Bizim qüvvətimiz mənfur müharibələrə sərf olundu, sizin qüvvətiniz isə bütün təhsilə, elmə sərf olunacaqdır". "Məktəb" jurnalına nəzər saldıqda qeyd etmək olar ki, burada o zamanın ən qabaqcıl azəri şair və yazıçıları iştirak edirdilər. Onlardan N.Nərimanovu, A.Şaiqi, H.Cavidi, A.Səhhəti, S.S.Axundovu qeyd etmək vacibdir. "Məktəb" jurları Qafur Rəşadın və demokratik ziyalıların hümməti ilə yaranıb və təqribən 9 il ömür sürdü. O, pedaqoq-yazıçıları jurnalın ətrafına toplamış, orijinal şeir və hekayələrdən, müxtəlif dillərdən edilən tərcümələrdən, elmi-kütləvi məqalələrdən ibarət zəngin uşaq ədəbiyyatı xəzinəsi yaratmış, yeni yazıçı nəslinin yetişməsi işində böyük xidmət göstərmişdir.
1905-ci ildə Bakıda bir sıra maarif və mədəniyyət ocaqları yaranmışdır. Belə ocaqlardan biri də "Nəşr-maarif" xeyriyyə cəmiyyəti idi. Bu cəmiyyət müəllimləri hazırlamaq üçün "Darulmüəllimin islam" (seminariya) adlı bir məktəb açmışdı. Qafur Rəşad Lahıc məktəbində müəllimlik edərkən ara-sıra Bakıya gəlir, müəllimlərin yığıncaqlarında iştirak edirdi. Bakı ziyalıları arasında bilikli və bacarıqlı bir müəllim kimi tanınan Qafur Rəşad 1907-ci ilin axırında “Nəşr maarif” cəmiyyəti tərəfindən Bakıya dəvət olunur. “Nəşr maarif” cəmiyyətinin başında duranlar bu istedadlı müəllimin bacarığından dini qanunların təbliğatı üçün istifadə etmək istəmişlər. O, əmr üzrə azəri dili müəllimi vəzifəsinə təyin olunduğu halda, ona şəriyyətdən dərs deməyi təklif etmişlər. Əlacsiz qalan Qafur üç ay şəriət dərsi deyəndən sonra, ərizə verib bir müddət seminariyadan uzaqlaşır. Qafur Rəşad 1916-cı ildə ana dilindən dərs demək üçün Bakı II realnı məktəbinə, iki il sonra isə Bakı I realnı məktəbinə dəvət edilir. O, dövrdə bu məktəbdə A.Şaiq, C.Cəbrayılbəyli, X.Kələntərli kimi təcrübəli müəllimlər çalışırdı. 1919-cu ildə 50-ə qədər sinfi olan Bakı I realnı məktəbində yalniz bircə milli sinif vardı. Bu sinifin rəhbəri A. Şaiq, coğrafiya müəllimi isə Qafur Rəşad Mirzəzadə idi.
Q.R.Mirzəzadənin pedaqoji fəaliyyəti XX əsrin əvvəllərindən başlayır ki, bu zaman təlim işində hələ də XVIII əsrdən qalma sual-cavab üsulu əsas yer tuturdu.Uşağın biliyinin yalnız sual-cavabla yoxlayarkən, çox vaxt uşaq müəllimə verdiyi cavabın mahiyyətini başa düşmürdü. Bu üsul 1915-ci ildə Birinci Ümumrusiya müəllimləri qurultayında pisləndi və qəbul edilən yeni proqrama əyani vasitələrdən istifadə etmək məsələsi ön plana çəkildi. Lakin coğrafiya təlimindəki bu yeni istiqamət, Azərbaycanda yalnız 20-ci illərdə geniş surətdə tətbiq edilməyə başladı. Coğrafiya təlimində yeni üsulların ən qabaqcıl tərəfdarı olan Qafur Rəşad: "Bu günün coğrafiyası keçmişin coğrafiyası kimi, şagirdlərdə cansız isimlər, uzun rəqəmlər əzbərləməkdən ibarət deyildir. Bu günün coğrafiyası şagirdlərin ruhunu oxşayan, onları özünə cəlb edən mühakimlər, müşahidələr, mülahizələr, mühakimələr coğrafiyasıdır" - deyirdi.
Qafur Rəşadın maarifçilik fəaliyyəti çox geniş idi. İngilabdan əvvəl azəri dilinin qrammatikasını dərslik kimi işləyənlərdən biri də Qafur Rəşad idi. Onun müəllim Məmmədsadıq Axundzadə ilə birlikdə tərtib etdiyi "Rəhbəri sərf" kitabından Azərbaycan məktəbləri uzun müddət (1910-1921-ci ilə qədər) istifadə etmişdir. Həmin kitab dilinin səlisliyinə və ifadələrin dəqiqliyinə görə özündən əvvəlki qrammatika dərsliklərindən xeyli fərqlənirdi.
ADR dönəmində eyni zamanda bir sıra yeni dərsliklər də hazırlandı ki, bu işdə görkəmli maarifçilərdən Səməd bəy Acalov, Mahmud bəy Mahmudbəyov, Fərhad Ağazadə, Cəmo bəy Cəbrayılbəyli, Ağa bəy İsrafilbəyov, Abdulla Şaiq, Hüseyn Cavid, Abdulla bəy Əfəndizadə, Qafur Rəşad Mirzəzadə, Axund Yusif Talıbzadə, Firidun bəy Köçərli və başqalarının xidmətləri vardı.
Qafur Rəşad Mirzəzadə həm də naşir idi. O, Mirzə Abbas Abbaszadə ilə dostluq edirdi. Ona ürək-dirək verirdi. Belə bir şəraitdə M.A.Abbaszadə böyük ruh yüksəkliyi ilə qadınları savadlandırmaqla, yeni dərs kitabları tərtib etməklə, kasıb, yetim və kimsəsiz oğlan və qızları milli dövlət məktəblərinə, eləcə də özünün xüsusi məktəbinə cəlb etməklə, qəzetlərə məqalələr yazmaqla məşğul olurdu. O, dərs dediyi qızların qiraət kitablarına tələbatını ödəmək, eləcə də Azərbaycan qadınlarını ictimai-mədəni gerilikdən, mənəvi kasıblıqdan qurtarmaq üçün ilk dəfə 1914-cü ildə çap etdirdiyi "Arvad ağısı" kitabını 1918-ci ildə Azqurdan qayıdan kimi yenidən nəşrə vermişdir. Əlavələrlə 32 səhifədən ibarət bu kitab Qafur Rəşad Mirzəzadənin naşirliyi ilə Bakıda "Məktəb" jurnalının elektrik mətbəəsində çapdan çıxmışdır.
Qafur Rəşad Mirzəzadə həm də jurnalist idi. Pedaqoji fikir tariximizdə maarif xadimi və müəllim kimi tanınan S.Sani, eləcə də "Məktəb"in redaktor və naşirləri Qafur Rəşad Mirzəzadə və yaxşı bilirdilər ki, başqa realist əsərlərdə olduğu kimi, "hər bir nağılda həqiqət ünsürləri vardır". Onlara öz pedaqoji təcrübələrindən məlum idi ki, nağıllar və nağıl səpkisində yazılmış rəngarəng hekayələr uşaqların dünyagörüşlərinin genişlənməsində, əxlaqi və mənəvi inkişafında mühüm rol oynayır.
Həyatın bütün və hərtərəfli inkişafının işıqlandırılmasında coğrafiya kitabının böyük əhəmiyyətini qeyd edərək Qafur Rəşad "Azərbaycan coğrafiyası" adlı əsərində göstərir: "Buradakı məlumat yalnız statistika deyil, dinamika halında da təsəvvür edilərək, hər sahədəki tərəqqi və inkişafımızı mümkün dərəcədə göstərmişdir". Qafur Rəşadın həyat müşahidəsi və təcrübəsi çox geniş idi. Çünki o, uzun müddət, 29 il səyahət etmişdir. O, Azərbaycanın bütün rayonlarını, Orta Asiyanı, Sibiri, Gürcüstanı, Ukrayna və Belarusiyanı, son səyahəti isə 55 yaşında ikən Uralda olmuşdur. Qafur Rəşad 17 yaşına qədər Şamaxıda, 24 yaşına qədər Lahıcda və ömrünün qalan 35 ilini Bakıda yaşamışdır. Ömrünün son iki ilində o, müəllimlik etməklə yanaşı, Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat Məktəb İnstitutunda elmi işçi vəzifəsində çalışmışdır.
Vəfatı
Q.R.Mirzəzadənin vəfatı ilə bağlı Fondda saxlanılan ailə üzvlərinin xatirələrində qeyd olunur: "Xalqımızın Hitler Almaniyası ilə savaşının ən qızğın vaxtında kənd təsərrüfatına rəhbərlik edə biləcək adama tələbat xeyli artmışdı, bu zaman 1943-cü ilin may ayında o, partiyanın çağırışına səs verərək Şamaxı rayonuna göndərilmişdir. Burada o, gücünü əsirgəmiyərək, canını qorumayaraq kənd təsərrüfatı işinə rəhbərlik etmiş və ən çətin şəraitdə onu müvafiq vəziyyətə qaldırmışdır. Ailəsindən ayrı qaldığına görə o, qida rejimini pozmuş, xeyli yorulmuş, bu da onun səhhətində fəsad vermiş və o yüksək hərarətlə Bakıya xəstəxanaya çatdırılmışdır. 1943-cü ilin noyabr ayına qədər o xəstəxanada qalmışdır. Bizim təqidlərimizə baxmayaraq o, bizlərə əziyyət verməmək üçün evə getməyə razılıq vermir və yalnız noyabr ayının 6-da ağır vəziyyətdə biz onu evə gətirməyə müvəffəq oluruq. Burada ailə üzvlərimizin, qohum və tanışlarımızın arasında noyabr ayının 27-də o vəfat edir".
İstinadlar
- Nərmin Bağırova. Görkəmli pedaqoq, coğrafiyaçı, publisist Qafur Rəşad Mirzəzadə / Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi-2016. Bakı, 2016. S. 69–77
- "Arxivlənmiş surət". 2019-01-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-16.
Mənbə
- Nərmin Bağırova. Görkəmli pedaqoq, coğrafiyaçı, publisist Qafur Rəşad Mirzəzadə. S. 69-77 / Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi-2016. Bakı, 2016.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Qafur Resad Elekber oglu Mirzezade 6 may 1884 Samaxi Samaxi qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasi 27 noyabr 1943 Baki Azerbaycan SSR SSRI pedaqoq nasir muherrir tercumeci cografiyaci publisist Qafur Resad MirzezadeQafur Resad Elekber oglu MirzezadeDogum tarixi 6 may 1884 1884 05 06 Dogum yeri Samaxi Samaxi qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 27 noyabr 1943 1943 11 27 59 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIHeyat yoldasi Sixiyeva Seref Kezim qiziUsaqlari Mirzezade Aga Serif Mirzezade Imanova Feride Mirzezade Eliyeva ValideFealiyyeti cografiyasunas pedaqoq muellim tercumeci redaktor d HeyatiQafur Resad Elekber oglu Mirzezade 1884 cu ilde may ayinin 6 da Samaxida kasib savadi olmayan Elekber kisinin ailesinde dunyaya gelen Qafur Resad artiq 7 yasinda ibtidai tehsilini mollaxanada daha sonra 1894 cu ilde alti illik seher mektebinde almsidir Qafurun seher mektebinde oxudugu ucuncu ilde boyaqci Elekberin maddi veziyyeti xeyli cetinlesmisdi O artiq Qafurun mekteb xercini vermek iqtidarinda olmadigindan onu mektebden cixarmaq isteyirdi Lakin Qafur yaxsi oxudugu ucun mektebin muduriyyeti onun xercini hokumet hesabina odeyir 1901 ci ilde 17 yasli Qafur Samaxi seher alti illik mektebi bitirir Onun daha oxumaga maddi imkani olmadigindan muellimlik etmek qerarina gelir Daha sonra 1920 22 ci illerde o ikiillik Ali Pedaqoji Institutda oxuyur 1923 cu ilde ise Azerbaycan Politexnik Institutunun iqtisadiyyat fakultesine daxil olub 1927 ci ilde 43 yasinda iken orani bitirir Muxtelif menbelerden Qafur Resadin muellimlik ve maarifcilik fealiyyetine nezer saldiqda goruruk ki o 18 yasi tamam olmadan 1902 ci ilde Lahic kendine muellim teyin olunur Birinci uc ilde kendde xususi mekteb binasi olmadigindan dersler darisqal bir evde kecirilirdi Sonralar maarife cox heves gosteren kend ehalisinin komeyi ile mekteb ucun yeni bina tikilir ve genc muellimin is fealiyyeti xeyli yaxsilasir Bundan sonra mektebe gelen usaqlarin sayi ilbeil artir yaslilar bele savadlanmaga heves gosterirdiler Bundan ruhlanan Qafur oz tesebbusu ile yaslilar ucun axsam kurslari teskil edir YaradiciligiQafur Resad turk fars ve rus dillerinde coxlu kitablar oxuyur ve biliyini artirir 1906 ci ilden sonra nesre baslayan Molla Nesreddin jurnali Qafuru cox sevindirir O bu jurnali muntezem alir ve axsam kurslari mudavimleri ucun oxuyurdu Milli mekteblerin dersliklerle temin olunmasi sahesinde Qafur Resadin xidmetleri boyukdur Ilk cografiya dersliklerinin yaradicisi olan Qafur Resad Qafqaz cografiyasi 1910 Ibtidai cografiya 1922 umumi cografiya 1923 Cografiya terminleri lugeti 1923 SSRI nin iqtisadi cografiyasi 1941 Xerite uzerinde emeli is 1943 ve s adlar altinda 18 derslik ve vesait yazib nesr etdirmisdi Rehberi serf Mehemmedsadiq Axundovla birge 1910 Rehberi hesab ile birge 1910 derslikleri uzun iller mekteblerde tedris olunmusdu Bununla yanasi milli usaq edebiyyatinin inkisafinda da Qafur Resadin xidmetleri boyukdur O Azerbaycanda Mekteb adli sayca ikinci usaq jurnalinin 1911 1920 ve usaqlara mexsus edebiyyat nesr eden eyniadli birinci metbeenin tesiscisidir Ebdurrehman Tofiq Efendizade ile birge Cumhuriyyet dovrunde nesr olunmus Mekteb jurnali usaqlarin milli musteqillik ve dovletcilik ruhunda terbiyesinde musbet rol oynamisdir Qafur Resadin tesebbusu ile metbuat tariximizde serefli yer tutan minlerle azeri usaq ve genclerin maariflenmesinde musbet rol oynayan Mekteb jurnali yaranir Hemin jurnalin bir nece nusxesi de Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyinin Senedli Menbeler Fondunda qorunub saxlanilir Bu jurnalin 1911 ci il noyabrin 29 da cixan ilk nomresinde N Nerimanov yazirdi Sukur olsun ki bu axirici illerde mektebler artir camaatda mektebe az da olsa bir regbet bir ehtiyac hissi oyanir mektebler artdiqca basqa ehtiyaclarimiz da meydana cixir O cumleden bu gun en mohtac oldugumuz seylerden biri de usaqlara mexsus bi mecmue oldugu subhesizdir Dogrudanda bu boyuk ehtiyacimizi her kes bilib tesdiq etmekdedir Bu xidmet ucun calismaq lazimdir Eceba bunun ucun kim calismalidir Subhesiz ki bunun ucun usaq atalari ve bilxasse mohterem muellim ve muellimleler calismalidirlar Biz ise arada bir vasite ola bilerik Biz geden yol qaranliq dasli torpaqli iti tikanlarla sepelenmis olarsa sizin heyatinzin yolu isiq temiz yumsaq gorunur Agizlarimiz bagli fikirlerimiz daginiq halimiz qayet perisan idi Bizim quvvetimiz menfur muharibelere serf olundu sizin quvvetiniz ise butun tehsile elme serf olunacaqdir Mekteb jurnalina nezer saldiqda qeyd etmek olar ki burada o zamanin en qabaqcil azeri sair ve yazicilari istirak edirdiler Onlardan N Nerimanovu A Saiqi H Cavidi A Sehheti S S Axundovu qeyd etmek vacibdir Mekteb jurlari Qafur Resadin ve demokratik ziyalilarin hummeti ile yaranib ve teqriben 9 il omur surdu O pedaqoq yazicilari jurnalin etrafina toplamis orijinal seir ve hekayelerden muxtelif dillerden edilen tercumelerden elmi kutlevi meqalelerden ibaret zengin usaq edebiyyati xezinesi yaratmis yeni yazici neslinin yetismesi isinde boyuk xidmet gostermisdir 1905 ci ilde Bakida bir sira maarif ve medeniyyet ocaqlari yaranmisdir Bele ocaqlardan biri de Nesr maarif xeyriyye cemiyyeti idi Bu cemiyyet muellimleri hazirlamaq ucun Darulmuellimin islam seminariya adli bir mekteb acmisdi Qafur Resad Lahic mektebinde muellimlik ederken ara sira Bakiya gelir muellimlerin yigincaqlarinda istirak edirdi Baki ziyalilari arasinda bilikli ve bacariqli bir muellim kimi taninan Qafur Resad 1907 ci ilin axirinda Nesr maarif cemiyyeti terefinden Bakiya devet olunur Nesr maarif cemiyyetinin basinda duranlar bu istedadli muellimin bacarigindan dini qanunlarin tebligati ucun istifade etmek istemisler O emr uzre azeri dili muellimi vezifesine teyin olundugu halda ona seriyyetden ders demeyi teklif etmisler Elacsiz qalan Qafur uc ay seriet dersi deyenden sonra erize verib bir muddet seminariyadan uzaqlasir Qafur Resad 1916 ci ilde ana dilinden ders demek ucun Baki II realni mektebine iki il sonra ise Baki I realni mektebine devet edilir O dovrde bu mektebde A Saiq C Cebrayilbeyli X Kelenterli kimi tecrubeli muellimler calisirdi 1919 cu ilde 50 e qeder sinfi olan Baki I realni mektebinde yalniz birce milli sinif vardi Bu sinifin rehberi A Saiq cografiya muellimi ise Qafur Resad Mirzezade idi Q R Mirzezadenin pedaqoji fealiyyeti XX esrin evvellerinden baslayir ki bu zaman telim isinde hele de XVIII esrden qalma sual cavab usulu esas yer tuturdu Usagin biliyinin yalniz sual cavabla yoxlayarken cox vaxt usaq muellime verdiyi cavabin mahiyyetini basa dusmurdu Bu usul 1915 ci ilde Birinci Umumrusiya muellimleri qurultayinda pislendi ve qebul edilen yeni proqrama eyani vasitelerden istifade etmek meselesi on plana cekildi Lakin cografiya telimindeki bu yeni istiqamet Azerbaycanda yalniz 20 ci illerde genis suretde tetbiq edilmeye basladi Cografiya teliminde yeni usullarin en qabaqcil terefdari olan Qafur Resad Bu gunun cografiyasi kecmisin cografiyasi kimi sagirdlerde cansiz isimler uzun reqemler ezberlemekden ibaret deyildir Bu gunun cografiyasi sagirdlerin ruhunu oxsayan onlari ozune celb eden muhakimler musahideler mulahizeler muhakimeler cografiyasidir deyirdi Qafur Resadin maarifcilik fealiyyeti cox genis idi Ingilabdan evvel azeri dilinin qrammatikasini derslik kimi isleyenlerden biri de Qafur Resad idi Onun muellim Memmedsadiq Axundzade ile birlikde tertib etdiyi Rehberi serf kitabindan Azerbaycan mektebleri uzun muddet 1910 1921 ci ile qeder istifade etmisdir Hemin kitab dilinin selisliyine ve ifadelerin deqiqliyine gore ozunden evvelki qrammatika dersliklerinden xeyli ferqlenirdi ADR doneminde eyni zamanda bir sira yeni derslikler de hazirlandi ki bu isde gorkemli maarifcilerden Semed bey Acalov Mahmud bey Mahmudbeyov Ferhad Agazade Cemo bey Cebrayilbeyli Aga bey Israfilbeyov Abdulla Saiq Huseyn Cavid Abdulla bey Efendizade Qafur Resad Mirzezade Axund Yusif Talibzade Firidun bey Kocerli ve basqalarinin xidmetleri vardi Qafur Resad Mirzezade hem de nasir idi O Mirze Abbas Abbaszade ile dostluq edirdi Ona urek direk verirdi Bele bir seraitde M A Abbaszade boyuk ruh yuksekliyi ile qadinlari savadlandirmaqla yeni ders kitablari tertib etmekle kasib yetim ve kimsesiz oglan ve qizlari milli dovlet mekteblerine elece de ozunun xususi mektebine celb etmekle qezetlere meqaleler yazmaqla mesgul olurdu O ders dediyi qizlarin qiraet kitablarina telebatini odemek elece de Azerbaycan qadinlarini ictimai medeni gerilikden menevi kasibliqdan qurtarmaq ucun ilk defe 1914 cu ilde cap etdirdiyi Arvad agisi kitabini 1918 ci ilde Azqurdan qayidan kimi yeniden nesre vermisdir Elavelerle 32 sehifeden ibaret bu kitab Qafur Resad Mirzezadenin nasirliyi ile Bakida Mekteb jurnalinin elektrik metbeesinde capdan cixmisdir Qafur Resad Mirzezade hem de jurnalist idi Pedaqoji fikir tariximizde maarif xadimi ve muellim kimi taninan S Sani elece de Mekteb in redaktor ve nasirleri Qafur Resad Mirzezade ve yaxsi bilirdiler ki basqa realist eserlerde oldugu kimi her bir nagilda heqiqet unsurleri vardir Onlara oz pedaqoji tecrubelerinden melum idi ki nagillar ve nagil sepkisinde yazilmis rengareng hekayeler usaqlarin dunyagoruslerinin genislenmesinde exlaqi ve menevi inkisafinda muhum rol oynayir Heyatin butun ve herterefli inkisafinin isiqlandirilmasinda cografiya kitabinin boyuk ehemiyyetini qeyd ederek Qafur Resad Azerbaycan cografiyasi adli eserinde gosterir Buradaki melumat yalniz statistika deyil dinamika halinda da tesevvur edilerek her sahedeki tereqqi ve inkisafimizi mumkun derecede gostermisdir Qafur Resadin heyat musahidesi ve tecrubesi cox genis idi Cunki o uzun muddet 29 il seyahet etmisdir O Azerbaycanin butun rayonlarini Orta Asiyani Sibiri Gurcustani Ukrayna ve Belarusiyani son seyaheti ise 55 yasinda iken Uralda olmusdur Qafur Resad 17 yasina qeder Samaxida 24 yasina qeder Lahicda ve omrunun qalan 35 ilini Bakida yasamisdir Omrunun son iki ilinde o muellimlik etmekle yanasi Azerbaycan Dovlet Elmi Tedqiqat Mekteb Institutunda elmi isci vezifesinde calismisdir VefatiQ R Mirzezadenin vefati ile bagli Fondda saxlanilan aile uzvlerinin xatirelerinde qeyd olunur Xalqimizin Hitler Almaniyasi ile savasinin en qizgin vaxtinda kend teserrufatina rehberlik ede bilecek adama telebat xeyli artmisdi bu zaman 1943 cu ilin may ayinda o partiyanin cagirisina ses vererek Samaxi rayonuna gonderilmisdir Burada o gucunu esirgemiyerek canini qorumayaraq kend teserrufati isine rehberlik etmis ve en cetin seraitde onu muvafiq veziyyete qaldirmisdir Ailesinden ayri qaldigina gore o qida rejimini pozmus xeyli yorulmus bu da onun sehhetinde fesad vermis ve o yuksek heraretle Bakiya xestexanaya catdirilmisdir 1943 cu ilin noyabr ayina qeder o xestexanada qalmisdir Bizim teqidlerimize baxmayaraq o bizlere eziyyet vermemek ucun eve getmeye raziliq vermir ve yalniz noyabr ayinin 6 da agir veziyyetde biz onu eve getirmeye muveffeq oluruq Burada aile uzvlerimizin qohum ve tanislarimizin arasinda noyabr ayinin 27 de o vefat edir IstinadlarNermin Bagirova Gorkemli pedaqoq cografiyaci publisist Qafur Resad Mirzezade Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi 2016 Baki 2016 S 69 77 Arxivlenmis suret 2019 01 14 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 16 MenbeNermin Bagirova Gorkemli pedaqoq cografiyaci publisist Qafur Resad Mirzezade S 69 77 Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi 2016 Baki 2016