Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
XIX əsr Azərbaycan rəssamı Mirzə Qədim İrəvaninin yaradıcılıq irsinə portretlər, rəsm-trafaretlər, divar rəsmləri, zinət əşyaları və şüşə üzərində rəsmlər daxildir. Yalnız üç ölkənin - Azərbaycan, Gürcüstan və Rusiya - muzeyləri öz kolleksiyalarında İrəvaninin əsərlərini saxlayır. Aşağıdakı siyahının tərtib edilməsi zamanı istifadə edilmiş əsas mənbə Natalya Miklaşevskaya tərəfindən yazılmış və "Azərbaycan incəsənəti" (Bakı, 1954) toplusunda çap edilmiş "XIX əsr rəssamları: Mirzə Qədim İrəvani və Mir Möhsün Nəvvab" (rus. «Художники XIX в. Мирза Кадым Эривани и Мир Мохсун Навваб») adlı məqalə olmuşdur. Məqalədə İrəvaninin 23 əsəri haqqında məlumat verilir ki, onlardan da iyirmisi Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində, ikisi Ermitajda, biri isə Gürcüstan Dövlət İncəsənət Muzeyində saxlanılır. Həmçinin məqalədə XIX əsrin 50-ci illərində İrəvandakı Sərdar sarayı üçün çəkilmiş və hazırda Güsrcüstan Dövlət Muzeyində saxlanan bir neçə böyük portretdə İrəvaninin imzasının olması təsdiq edilir..
Siyahı
| Əsər | Ad | Texnika / Ölçü (sm) | Qalereya | Təsvir |
|---|---|---|---|---|
 | «Güllər və quşlar» | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Bu rəsm-trafaret vertikal çərçivənin naxışlı hissəsidir. Mərkəzdə yerləşən medalyon ocla formaya malikdir. təsvir stilizə edilmiş bitki budağı şəklindədir. Budaq üzərindəki qızılgüllər və itburnular arasında kiçik quşlar yerləşdirilmişdir. Buketin kompozisiyası medalyonun forması nəzərə alınaraq hazırlanmışdır və Miklaşevskayanın sözlərinə görə bu buketin incəlik və harmonikliyini təmin edir.. | |
| «» | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Bu rəsm-trafaretdə, "Güllər və quşlar" rəsmində olduğu kimi medalyon içərisində güllər və qaranquş təsvir edilsə də, buketi təşkil edən güllər fərqli görünüşə malikdirlər. Bu rəsmdə İrəvani itburnunu böyük zanbaqlarla əvəzləmişdir, sol tərəfdən aşağıda isə günəbaxanı xatırladan çiçək vardır. Buketin yuxarısında isə qaranquş təsvir edilib. Harmoniya, yaxşı fikiləşilmiş incə kompozisiya medalyonun xarakterik xüsusiyyətləridir.. | ||
| «» | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Bu rəsm-trafaret uzunsov kağız üzərində çəkilmişdir.. Yarpaqlar və çiçəkli budaqların sallandığı vaza kənarlarını xatırladan kompozisiya vertikal şəkildə təşkil edilmişdir (fuksiya, lalə və itburnu çiçəklərindən). Qızılğül tumurcuqları kompozisiyaya tamlıq bəxş edir. Kompozisiyanın mərkəzində itburnu və süsən çiçəkləri arasında iki erkək qırqovul yerləşdirilib. İki erkək fazan isə qızılgüllərdən yuxarıda təsvir edilib. Quşların hərəkət və cins elementləri, süsənin rəng çaları, çəhrayı tumurcuqlar və onlara uyğun budaqların rəngləri düzgün verilib.. | ||
 | «Atlı» | Tempera | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Bu əsərdə təsvir zəif, təxmini və sxematikdir. Miklaşevskinin sözlərinə görə insan və atın təsviri taxta kimi və ya kukla kimi görünür. "Atlı" İrəvaninin dövrümüzə çatmış əsərləri arasında peyzaj və at təsviri olan yeganə əsərdir.. |
| «» | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | «Kişi xəncər ilə» primitiv birxətli trafaret-rəsmdir. Başı ətrafında nimb, xarakterik haça xəncərlə təsvir olunmuş yaşlı kişi təsvirində, Natalya Miklaşevskaya şiələr tərəfindən müqəddəs kimi qəbul edilən Əlinin təsvir edildiyini güman edir. . | ||
 | «Dərviş» | Şüşə, yağlı boya 21 × 13,2 | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Dərviş tamamilə yaşıl fonda təsvir edilib. Dərvişin üzü gənc və saqqalsızdır, sağ yanağında xalı var. Miklaşevskaya həmçinin qeyd edir ki, üz ifadəsinə bic-bic baxan gözlər əlavə edilib. Dərvişin qara saçları düz daranıb və onun çiyinlərinə qədər uzanır. Dərviş qırmızı paltar geyib. Yaxalıq, başmaqlar, kəmər və sivri papaq yaşıl rəngdə təsvir edilib; geyim və papaq qızılla bəzədilib. Onun sağ əli üzərindən zolaqlı şərf keçir. Bu əlində dərviş təbərzin tutur. Dərvişin sol əlində isə kəşkül var. Bu əşyalar bir dərviş üçün vacib ləvazimatlardır. Dərvişin papağının ortasında isə ərəb əlifbası ilə “Allah” yazısı var. |
 | «» | Şüşə, tempera | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Özünü dəfdə müşayət edən rəqqasə düz yaşıl fonda təsvir edilmişdir. Onun geyiminin rəngləri fonla kontrast təşkil edir. Rəqqasənin əynində kaftan, geniş qırmızı ətək və belinə dolanmış yaşıl kəmər var. Ağ və qızılı kvadratlar, həmçinin dairələrin köməyi ilə paltarların sərhəddini ayıran naxış xətti yaradılmışdır. İfadəli üz geniş xəttlərə malikdir. Rəqqasə qırmızı yanaqlara, sərt vurğulanmış dodaqlar və gözlərə və iki xala malikdir ki, bu da onun qrimli olmasını göstərir. Barmaqlarının ucuna xına qoyulmuşdur. Gur və kifayət qədər qısa saçlar üzü hər iki yandan əhatə edir. Rəqqasənin başında iti uclu yüngül şlyapa var. Rəqs zamanı bədənin hərəkəti düzgün verilib, ayaqların ritmik hərəkəti isə geniş ətəyin qatları ilə göstərilib. Şüşənin arxa tərəfindən çəkilmiş rəsmin üzərinə qızıl kağız hissələri yapışdırılıb. Hazırda altı hissədən ibarət olan portret başqa bir şüşə üzərinə köçürülərək, çərçivəyə salınıb. . |
 | «Döyüşçü» | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Zirehli geyimdə təsvir edilmiş "Döyüşçü" yaşıl oturacaq üzərində əyləşmiş vəziyyətdə təsvir edilmişdir. Onun sərt xəttlərlə vurğulanmış üz cizgiləri az ifadəlidir. Böyük oval gözləri geniş qara qaşlarla əhatələnib, böyük qıvrım bığı isə dodağını kölgədə qoyur. Baş geyimi dəmir dəbilqə və çiyinlərə qədər düşən dəmir tordan ibarətdir. Qoşqu şəklində olan ağ parça tirmədir. Bu cür parça dəbilqənin başda möhkəm oturması üçün istifadə edilirdi. Dizlik və sinəlik sadə oyma naxışlarla bəzədilmişdir. Metalın traktovkası cüzi kölgələnməyə malik boz rəngdədir. Döyüşçü parlaq-narıncı dizliyə və qara çəkmələrə malikdir ki, bu da Miklaşevskaya tərəfindən döyüşçünün monoxrom geyimində rəngarənglik kimi qiymətləndirilir.. | |
| «» | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Əsərdə Abbas Mirzə donmuş vəziyyətdə təsvir edilib. Onun üzü gur saqqal və kiçik bığla əhatə edilib. Baş geyimi qara qaraqul papağıdır. Uzun üst geyimi beldən tirmə ilə bağlanmışdır. Kağızın aşağı künc hissəsi itirildiyindən yalnız bir ayağı tam qalmışdır. Tam qalmış ayaq profildən görünsə də, fiqur özü fas təsvir edilmişdir. Miklaşevskaya ehtimal edir ki, ikinci ayaq da oxşar şəkildə təsvir edilmişdi. Bu portret, İrəvainin dövrümüzə çatmış əsərləri arasında böyük formatlı kağızda çəkilmiş və yalnız qara boyadan istifadə edilmiş yeganə əsərdir.. | ||
| «» | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Əsərin təsvir edildiyi kağız 2 sm enində ornamental xəttlə çərçivələnib. Çərçivənin qara fonu üzərində İrəvaninin digər əsərlərində də rast gəlinən güllü motiv əks olunub.tumurcuqlar və yarmaqlardan ibarətdir. Naxış rənglərinə və formalarına görə müxtəlif olan çoxsağlı tumurcuqlar və yarpaqlardan ibarətdir. Güllərin göy, ağ, çəhrayı və qırmzı başlıqları növbələşir. Dəqiq təsvirlər və qara fon sayəsində ornament rəngli daşlardan hazırlanmış inkrustasiyaya oxşayır. Aşağı horizontal hissədə demək olar bütün uzunluq boyunca güllər yerinə medalyonlar göstərilmişdir. Medalyonun qara fonu üzərində rus dilində qeyd edilmişdir: "Çəkdi Kadım bəy". Yazıdan solda, künc tərəfdə rəssamın imzası var: "Çəkdi Kadım bəy". Mərkəzdən kağızın qatlandığı hissədə rəngin qismən tökülməsini nəzərə almasaq, tempera ilə kağız üzərində işlənmiş əsərin saxlanma vəziyyəti yaxşıdır. Aşağı künc tərəfdə yazı olan hissədə kağızın kiçik bir parçası itirilsə də, bu, yazının tam oxunmasına mane olmur.. | ||
 | «Gənc qadının portreti» | Kağız, sulu boya və tempera 35 × 28 | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Portret sifəti azacıq qəmgin ifadəli gənc qadını təsvir edir. Üz cizgiləri düzdür, geniş, bir-biri ilə birləşən qara qaşlar böyük, ifadəli qonur gözlərə diqqəti çəkir. Dalğalı telləri çiyinlərinə qədər tökülən tünd şabalıdı saçları düz cərgədə hamar daranıb. Qadın ağ mərmər divarın yanında, xalça üzərində oturan vəziyyətdə təsvir edilib. Baş geyimi tirmə şaldır, tamamlayıcı element kimi saça sancaqla qızılgül bənd edilib. Qadının üzərində qara işləmələrlə haşiyələnmiş və böyük dairəvi yaxalığı olan nazik sarın kofta var. Böyük və kiçik buta naxışı İrəvaninin koftanın üstündə çəkdiyi tirmə cübbənin qırmızı fonunu bəzəyir. Həmçinin geniş göy yubkanın (tuman) bükükləri gözəldir. İpəkdən üz çəkilmiş, böyük mütəkkənin materialı rəssam tərəfindən yaxşı ifadə edilib. Materialın narıncı rənginin ağ cizgi elementləri ilə ahəngi də gözəldir. Vərəqin bütün aşağı hissəsi xalça ilə doldurulub. Xalçanın göy fonunun bitki naxışlarında oxra, yaşıl və ağ rənglərin üstünlüyü diqqət çəkir. Xalça növünün müəyyən edilməsi xalça rəsminin qarışıq ifadə edilmiş xarakterinə görə çətindir. Hər hansı perspektivsiz, tamamilə vertikal şəkildə, İrəvaninin digər əsərləri kimi döşəmə boyu yayılan xalça təsviri verilib. Tətbiq edilən texnika əsaslı surətdə və əsas etibarilə miniatür texnikası ilə oxşarlıq təşkil edir.Tempera və akvarellə işlənilən rəsm dövrümüzə yaxşı qorunmuş şəkildə gəlib çatıb. |
 | «Gənc oğlanın portreti» | Kağız, sulu boya 21 × 12 | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Qədd-qamətli cavan oğlan ornamentlərlə və göy gül-çiçəkli almazlarla zinətləndirilmiş rombabənzər şəbəkə ilə bəzədilmiş divarın fonunda təsvir edilmişdir. Üfüqi zey üzrə yerləşən sarı-qəhvəyi rəngli zolaqda yazı var:
Gənc adamın üzünü uzunluğu çiyinə qədər olan qara saçlar ilə haşiyələnmişdir. Koppuş dodaqlarının dumanlı şəkili sifətə şıltaq ifadə verir. Bu gənc qısa qollu arxalıq geyinib. Geyimin ucunda bitki naxışla bəzədilmiş xətt var. Arxalıq açılmış şəkildədi və onun altında mavi "don" görünür. Tünd göy şalvar geyimə əlavə parlaqlıq verir. Gəncin başında qara materialdan hazırlanmış papaq (dirabi) var. İkirəngli punktur (mavi və qırmızımtıl qəhvəyi) işıq-kölgə effektinin verilməsi üçün istifadə edilib ki, bu da incə üzün təsvir edilməsinə kömək edir. Arxalığın tirmə təsviri ağ və mavi rəngdən istifadə ilə qırmızı fon üzərində kiçik buta təsvirləri ilə yaxşı həyata keçirilmişdir. Portret böyük diqqət və incəliklə sulu boya və temperadan istifadə edilməklə işlənmişdir. Əsər dövrümüzə yaxşı vəziyyətdə çatmışdır. . |
| «» | gips, tempera | Ermitaj, Sankt-Peterburq | Güzgü və miniatür 2.5 sm qalınlığında çərçivə ilə əhatələnmişdir. Çərçivənin taxtadan hazırlanmış daha geniş hissəsini üzləyən gips məhlulu üzərində sadə nəbati oramentlər çəkilmişdir. Güllərin başları çərçivənin daxili gips üzlüyünü əhatə edən oyma naxışlar içərisində toplanmışdır. Metal ilgəklər vintər vasitəiylə triptixin qanadları bir-birinə bərkidilmişdir. Taxta qapılar da gips məhlulu ilə rəsm üçün yararlı səth halına gətirilmişdir. Bu, rəng qatının kifayət qədər yaxşı saxlanma vəziyyətinin təmin olunmasına gətirib çıxarmışdır. Rənglər yalnız lövhələrin kənarlarında və aşağı hissəsində itirilmişdir. Gips məhlulu üzərində tempera ilə rəsm çəkilmiş və lakla üzlənmişdir. Lak köhnəldiyindən saralmışdır ki, bu da ağ fona sarıya çalan qəhvəyi ton verir. Yuxarı və aşağı qanadlarda çəkilmiş rəsmlər identikdir. Təsvirlərinə görə bir-birindən fərqlənən üç lent ornamental çərçivə əmələ gətirir və buketi əhatə edir. Fon, mavi rənglə boyamışdır. Stilizə edilmiş nəbati ornament bir tonda - gümüşü rənglə işlənmişdir. İkinci çərçivədəki ağ çiçəklər mərkəzi ağ hissə ilə harmoniya təşkil edir. Həmin çiçəklər zanbağı xatırladır.. Bərabərölçülü ziqzaq formasında bir-birinə dolanmış budaqlardan ibarət mərkəzi saplaq üərindəki altı ləçəkli güllər bir-birindən oxşar ölçüdə yerləşdirilmişdir. Saplaq burada daha aydın təsvir edilmişdir. Yuxarı qanadın çərçivəsinin eni boyunca uzadılan və demək olar ki, onu tamamilə örtən dərin medalyonlar (kitabələr) mətnlərlə doldurulmuşdur. Sağ və sol tərəfdə iki medalyon, yuxarı və aşağı tərəfdə isə bir medalyon var. Aşağı medalyonda rəssamın adı, digər medalyonlarda isə fars dilində nəsx xətti ilə beytlər qeyd edilmişdir. İncə nəbati ornamentli liqatura isə fonu bəzəyir. Sağ medalyonlardakı beytlər yaza, soldakılar isə ağaclara («Allahıın böyüklüyü»nün şahidləri). Birinci beytin müəllifi bilinməsə də, ikinci beyt XIV əsrin məşhur fars şairi Sədiyə məxsusdur. | |
 | «Mah Tələtin portreti» | Gips məhlulu, tempera | Gürcüstan Dövlət İncəsənət Muzeyi, Tbilisi | Azərbaycan milli geyimində təsvir edilmiş qadın açıq pəncərə (şəbəkə) fonunda təsvir edilib. Pəncərədən mavi səma görünür. Qadın sol əlini bülinə qoyub, sağ əlini isə aşağı sallayıb. Şəbəkənin ortada yerləşən və qaldırıldığına görə qadının başı üzərində imiş kimi görünün orta hissəsi rəngarəng şüşələrlə bəzədilmişdir. Yan pəncərələr üzərində asılmış yaşıl pərdələr aşağıdan yığılaraq əsərin kənarlarına doğru çəkilmişdir. Döşəmə geniş haşiyəli xalça ilə döşənmişdir. Miklaşevskayanın sözlərinə görə, qadının demək olar ki, dairəvi olan üzü xəttləri az marqlı və ifadəsiz olsa da, sözsüz ki, portret uyğunluğunu ötürə bilir. Böyük dəstələrlə çiyinlərə düşən qara saçları qadının üzünü əhatə edir. Baş geyimi yüngül olmaqla güllərdən və zinətli daşlardan və mirvarilərdən hazırlanmış buta ilə bəzədilmiş diademadır. Xanımın istifadə etdiyiyi digər zinət əşyası isə sırğalara bərkidilmişş həmayıldır (buxaqlıq). Sağ əlin şəhadət barmağında böyük üzük var. Sarı qolçaqlı mavi koftanın geniş sinə kəsiyi sarı rəngli ikinci koftanı görməyə imkan verir. Qatlı yaşıl yubka (tuman) və kofta üzərindən isə xanım, dirsəklərə qədər qolları olan tirmə cübbə geyinmişdir. Tİrmənin tünd qırmızı səthi yanaşı düzülmüş butalarla bəzədilmişdir. Diqqətlə və incəliklə işlənmiş nəbati təsvirli lent portreti çərçivə kimi kənarlardan əhatələyir. Çərçivənin aşağı hissəsində yerləşən medalyonun göy səthi üzərində sarı boya ilə yazılır: «Çəkdi kollej asessoru Kadım bəy». |
 | «Qızılgül və bülbül» | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı | Əsərdə böyük qızılgül, tumurcuqlar və yaşıl yarpaqlar təsvir olunmuşdur. Birinci yarpaq üzərində punktirin olmaması diqqət cəlb edir. Əsərin digər hissələri isə bir və ya iki qat boya ilə işlənmişdir. Yalnız aşağı tərəfdə budağın yaşıllığı saxlanmışdır. Böyük qızılgülün aşağısında bir bülbül təsvir edilmişdir. Əsər yaxşı vəziyyətdə dövrümüzə çatmışdır.. |
Mənbələr
Qeydlər
- Tirmə - incə toxumalarla bəzədilmiş yun şərq parçasıdır.
- Beytlər və digər yazılar AMEA Tarix və Fəlsəfə İnstitutunun baş elmi işçisi A.A.Ələsgərzadə tərəfindən oxunmuşdur.
İstinadlar
- Миклашевская, 1954. səh. 94
- Əliyev, 2015
- Искусство стран и народов мира, 1962. səh. 61
- Миклашевская, 1954. səh. 90
- Миклашевская, 1954. səh. 92
- Миклашевская, 1954. səh. 93
- Миклашевская, 1954. səh. 95
- Миклашевская, 1954. səh. 96
- Миклашевская, 1954. səh. 97
- Миклашевская, 1954. səh. 98
- Миклашевская, 1954. səh. 99
- Миклашевская, 1954. səh. 100
Ədəbiyyat
- Эривани / Под ред. Б. В. Иогансона. — Искусство стран и народов мира (краткая художественная энциклопедия): Советская энциклопедия, 1962. — С. 61.
- Миклашевская Н. М. Художники XIX в. Мирза Кадым Эривани и Мир Мохсун Навваб / Под ред. Полевого В. М.. — Искусство Азербайджана. — Баку, 1954. — Т. IV.
- Əliyev Z. Mirzə Qədim İrəvaninin yaradıcılığı 2015-05-27 at the Wayback Machine (азерб.) // Каспий : газета. — 2015.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
XIX esr Azerbaycan ressami Mirze Qedim Irevaninin yaradiciliq irsine portretler resm trafaretler divar resmleri zinet esyalari ve suse uzerinde resmler daxildir Yalniz uc olkenin Azerbaycan Gurcustan ve Rusiya muzeyleri oz kolleksiyalarinda Irevaninin eserlerini saxlayir Asagidaki siyahinin tertib edilmesi zamani istifade edilmis esas menbe Natalya Miklasevskaya terefinden yazilmis ve Azerbaycan inceseneti Baki 1954 toplusunda cap edilmis XIX esr ressamlari Mirze Qedim Irevani ve Mir Mohsun Nevvab rus Hudozhniki XIX v Mirza Kadym Erivani i Mir Mohsun Navvab adli meqale olmusdur Meqalede Irevaninin 23 eseri haqqinda melumat verilir ki onlardan da iyirmisi Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyinde ikisi Ermitajda biri ise Gurcustan Dovlet Incesenet Muzeyinde saxlanilir Hemcinin meqalede XIX esrin 50 ci illerinde Irevandaki Serdar sarayi ucun cekilmis ve hazirda Gusrcustan Dovlet Muzeyinde saxlanan bir nece boyuk portretde Irevaninin imzasinin olmasi tesdiq edilir source source source source source source source Mirze Qedim Irevaninin Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyinde sergilenen eserleriSiyahiEser Ad Texnika Olcu sm Qalereya Tesvir Guller ve quslar Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Bu resm trafaret vertikal cercivenin naxisli hissesidir Merkezde yerlesen medalyon ocla formaya malikdir tesvir stilize edilmis bitki budagi seklindedir Budaq uzerindeki qizilguller ve itburnular arasinda kicik quslar yerlesdirilmisdir Buketin kompozisiyasi medalyonun formasi nezere alinaraq hazirlanmisdir ve Miklasevskayanin sozlerine gore bu buketin incelik ve harmonikliyini temin edir Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Bu resm trafaretde Guller ve quslar resminde oldugu kimi medalyon icerisinde guller ve qaranqus tesvir edilse de buketi teskil eden guller ferqli gorunuse malikdirler Bu resmde Irevani itburnunu boyuk zanbaqlarla evezlemisdir sol terefden asagida ise gunebaxani xatirladan cicek vardir Buketin yuxarisinda ise qaranqus tesvir edilib Harmoniya yaxsi fikilesilmis ince kompozisiya medalyonun xarakterik xususiyyetleridir Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Bu resm trafaret uzunsov kagiz uzerinde cekilmisdir Yarpaqlar ve cicekli budaqlarin sallandigi vaza kenarlarini xatirladan kompozisiya vertikal sekilde teskil edilmisdir fuksiya lale ve itburnu ciceklerinden Qizilgul tumurcuqlari kompozisiyaya tamliq bexs edir Kompozisiyanin merkezinde itburnu ve susen cicekleri arasinda iki erkek qirqovul yerlesdirilib Iki erkek fazan ise qizilgullerden yuxarida tesvir edilib Quslarin hereket ve cins elementleri susenin reng calari cehrayi tumurcuqlar ve onlara uygun budaqlarin rengleri duzgun verilib Atli Tempera Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Bu eserde tesvir zeif texmini ve sxematikdir Miklasevskinin sozlerine gore insan ve atin tesviri taxta kimi ve ya kukla kimi gorunur Atli Irevaninin dovrumuze catmis eserleri arasinda peyzaj ve at tesviri olan yegane eserdir Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Kisi xencer ile primitiv birxetli trafaret resmdir Basi etrafinda nimb xarakterik haca xencerle tesvir olunmus yasli kisi tesvirinde Natalya Miklasevskaya sieler terefinden muqeddes kimi qebul edilen Elinin tesvir edildiyini guman edir Dervis Suse yagli boya 21 13 2 Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Dervis tamamile yasil fonda tesvir edilib Dervisin uzu genc ve saqqalsizdir sag yanaginda xali var Miklasevskaya hemcinin qeyd edir ki uz ifadesine bic bic baxan gozler elave edilib Dervisin qara saclari duz daranib ve onun ciyinlerine qeder uzanir Dervis qirmizi paltar geyib Yaxaliq basmaqlar kemer ve sivri papaq yasil rengde tesvir edilib geyim ve papaq qizilla bezedilib Onun sag eli uzerinden zolaqli serf kecir Bu elinde dervis teberzin tutur Dervisin sol elinde ise keskul var Bu esyalar bir dervis ucun vacib levazimatlardir Dervisin papaginin ortasinda ise ereb elifbasi ile Allah yazisi var Suse tempera Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Ozunu defde musayet eden reqqase duz yasil fonda tesvir edilmisdir Onun geyiminin rengleri fonla kontrast teskil edir Reqqasenin eyninde kaftan genis qirmizi etek ve beline dolanmis yasil kemer var Ag ve qizili kvadratlar hemcinin dairelerin komeyi ile paltarlarin serheddini ayiran naxis xetti yaradilmisdir Ifadeli uz genis xettlere malikdir Reqqase qirmizi yanaqlara sert vurgulanmis dodaqlar ve gozlere ve iki xala malikdir ki bu da onun qrimli olmasini gosterir Barmaqlarinin ucuna xina qoyulmusdur Gur ve kifayet qeder qisa saclar uzu her iki yandan ehate edir Reqqasenin basinda iti uclu yungul slyapa var Reqs zamani bedenin hereketi duzgun verilib ayaqlarin ritmik hereketi ise genis eteyin qatlari ile gosterilib Susenin arxa terefinden cekilmis resmin uzerine qizil kagiz hisseleri yapisdirilib Hazirda alti hisseden ibaret olan portret basqa bir suse uzerine kocurulerek cerciveye salinib Doyuscu Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Zirehli geyimde tesvir edilmis Doyuscu yasil oturacaq uzerinde eylesmis veziyyetde tesvir edilmisdir Onun sert xettlerle vurgulanmis uz cizgileri az ifadelidir Boyuk oval gozleri genis qara qaslarla ehatelenib boyuk qivrim bigi ise dodagini kolgede qoyur Bas geyimi demir debilqe ve ciyinlere qeder dusen demir tordan ibaretdir Qosqu seklinde olan ag parca tirmedir Bu cur parca debilqenin basda mohkem oturmasi ucun istifade edilirdi Dizlik ve sinelik sade oyma naxislarla bezedilmisdir Metalin traktovkasi cuzi kolgelenmeye malik boz rengdedir Doyuscu parlaq narinci dizliye ve qara cekmelere malikdir ki bu da Miklasevskaya terefinden doyuscunun monoxrom geyiminde rengarenglik kimi qiymetlendirilir Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Eserde Abbas Mirze donmus veziyyetde tesvir edilib Onun uzu gur saqqal ve kicik bigla ehate edilib Bas geyimi qara qaraqul papagidir Uzun ust geyimi belden tirme ile baglanmisdir Kagizin asagi kunc hissesi itirildiyinden yalniz bir ayagi tam qalmisdir Tam qalmis ayaq profilden gorunse de fiqur ozu fas tesvir edilmisdir Miklasevskaya ehtimal edir ki ikinci ayaq da oxsar sekilde tesvir edilmisdi Bu portret Irevainin dovrumuze catmis eserleri arasinda boyuk formatli kagizda cekilmis ve yalniz qara boyadan istifade edilmis yegane eserdir Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Eserin tesvir edildiyi kagiz 2 sm eninde ornamental xettle cercivelenib Cercivenin qara fonu uzerinde Irevaninin diger eserlerinde de rast gelinen gullu motiv eks olunub tumurcuqlar ve yarmaqlardan ibaretdir Naxis renglerine ve formalarina gore muxtelif olan coxsagli tumurcuqlar ve yarpaqlardan ibaretdir Gullerin goy ag cehrayi ve qirmzi basliqlari novbelesir Deqiq tesvirler ve qara fon sayesinde ornament rengli daslardan hazirlanmis inkrustasiyaya oxsayir Asagi horizontal hissede demek olar butun uzunluq boyunca guller yerine medalyonlar gosterilmisdir Medalyonun qara fonu uzerinde rus dilinde qeyd edilmisdir Cekdi Kadim bey Yazidan solda kunc terefde ressamin imzasi var Cekdi Kadim bey Merkezden kagizin qatlandigi hissede rengin qismen tokulmesini nezere almasaq tempera ile kagiz uzerinde islenmis eserin saxlanma veziyyeti yaxsidir Asagi kunc terefde yazi olan hissede kagizin kicik bir parcasi itirilse de bu yazinin tam oxunmasina mane olmur Genc qadinin portreti Kagiz sulu boya ve tempera 35 28 Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Portret sifeti azaciq qemgin ifadeli genc qadini tesvir edir Uz cizgileri duzdur genis bir biri ile birlesen qara qaslar boyuk ifadeli qonur gozlere diqqeti cekir Dalgali telleri ciyinlerine qeder tokulen tund sabalidi saclari duz cergede hamar daranib Qadin ag mermer divarin yaninda xalca uzerinde oturan veziyyetde tesvir edilib Bas geyimi tirme saldir tamamlayici element kimi saca sancaqla qizilgul bend edilib Qadinin uzerinde qara islemelerle hasiyelenmis ve boyuk dairevi yaxaligi olan nazik sarin kofta var Boyuk ve kicik buta naxisi Irevaninin koftanin ustunde cekdiyi tirme cubbenin qirmizi fonunu bezeyir Hemcinin genis goy yubkanin tuman bukukleri gozeldir Ipekden uz cekilmis boyuk mutekkenin materiali ressam terefinden yaxsi ifade edilib Materialin narinci renginin ag cizgi elementleri ile ahengi de gozeldir Vereqin butun asagi hissesi xalca ile doldurulub Xalcanin goy fonunun bitki naxislarinda oxra yasil ve ag renglerin ustunluyu diqqet cekir Xalca novunun mueyyen edilmesi xalca resminin qarisiq ifade edilmis xarakterine gore cetindir Her hansi perspektivsiz tamamile vertikal sekilde Irevaninin diger eserleri kimi doseme boyu yayilan xalca tesviri verilib Tetbiq edilen texnika esasli suretde ve esas etibarile miniatur texnikasi ile oxsarliq teskil edir Tempera ve akvarelle islenilen resm dovrumuze yaxsi qorunmus sekilde gelib catib Genc oglanin portreti Kagiz sulu boya 21 12 Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Qedd qametli cavan oglan ornamentlerle ve goy gul cicekli almazlarla zinetlendirilmis rombabenzer sebeke ile bezedilmis divarin fonunda tesvir edilmisdir Ufuqi zey uzre yerlesen sari qehveyi rengli zolaqda yazi var Nevvab Meculla Mirze hezretlerinin portreti Tevazokar Mirze Qedim Irevani terefinden cekilmisdi Genc adamin uzunu uzunlugu ciyine qeder olan qara saclar ile hasiyelenmisdir Koppus dodaqlarinin dumanli sekili sifete siltaq ifade verir Bu genc qisa qollu arxaliq geyinib Geyimin ucunda bitki naxisla bezedilmis xett var Arxaliq acilmis sekildedi ve onun altinda mavi don gorunur Tund goy salvar geyime elave parlaqliq verir Gencin basinda qara materialdan hazirlanmis papaq dirabi var Ikirengli punktur mavi ve qirmizimtil qehveyi isiq kolge effektinin verilmesi ucun istifade edilib ki bu da ince uzun tesvir edilmesine komek edir Arxaligin tirme tesviri ag ve mavi rengden istifade ile qirmizi fon uzerinde kicik buta tesvirleri ile yaxsi heyata kecirilmisdir Portret boyuk diqqet ve incelikle sulu boya ve temperadan istifade edilmekle islenmisdir Eser dovrumuze yaxsi veziyyetde catmisdir gips tempera Ermitaj Sankt Peterburq Guzgu ve miniatur 2 5 sm qalinliginda cercive ile ehatelenmisdir Cercivenin taxtadan hazirlanmis daha genis hissesini uzleyen gips mehlulu uzerinde sade nebati oramentler cekilmisdir Gullerin baslari cercivenin daxili gips uzluyunu ehate eden oyma naxislar icerisinde toplanmisdir Metal ilgekler vinter vasiteiyle triptixin qanadlari bir birine berkidilmisdir Taxta qapilar da gips mehlulu ile resm ucun yararli seth halina getirilmisdir Bu reng qatinin kifayet qeder yaxsi saxlanma veziyyetinin temin olunmasina getirib cixarmisdir Rengler yalniz lovhelerin kenarlarinda ve asagi hissesinde itirilmisdir Gips mehlulu uzerinde tempera ile resm cekilmis ve lakla uzlenmisdir Lak kohneldiyinden saralmisdir ki bu da ag fona sariya calan qehveyi ton verir Yuxari ve asagi qanadlarda cekilmis resmler identikdir Tesvirlerine gore bir birinden ferqlenen uc lent ornamental cercive emele getirir ve buketi ehate edir Fon mavi rengle boyamisdir Stilize edilmis nebati ornament bir tonda gumusu rengle islenmisdir Ikinci cercivedeki ag cicekler merkezi ag hisse ile harmoniya teskil edir Hemin cicekler zanbagi xatirladir Beraberolculu ziqzaq formasinda bir birine dolanmis budaqlardan ibaret merkezi saplaq uerindeki alti lecekli guller bir birinden oxsar olcude yerlesdirilmisdir Saplaq burada daha aydin tesvir edilmisdir Yuxari qanadin cercivesinin eni boyunca uzadilan ve demek olar ki onu tamamile orten derin medalyonlar kitabeler metnlerle doldurulmusdur Sag ve sol terefde iki medalyon yuxari ve asagi terefde ise bir medalyon var Asagi medalyonda ressamin adi diger medalyonlarda ise fars dilinde nesx xetti ile beytler qeyd edilmisdir Ince nebati ornamentli liqatura ise fonu bezeyir Sag medalyonlardaki beytler yaza soldakilar ise agaclara Allahiin boyukluyu nun sahidleri Birinci beytin muellifi bilinmese de ikinci beyt XIV esrin meshur fars sairi Sediye mexsusdur Mah Teletin portreti Gips mehlulu tempera Gurcustan Dovlet Incesenet Muzeyi Tbilisi Azerbaycan milli geyiminde tesvir edilmis qadin aciq pencere sebeke fonunda tesvir edilib Pencereden mavi sema gorunur Qadin sol elini buline qoyub sag elini ise asagi sallayib Sebekenin ortada yerlesen ve qaldirildigina gore qadinin basi uzerinde imis kimi gorunun orta hissesi rengareng suselerle bezedilmisdir Yan pencereler uzerinde asilmis yasil perdeler asagidan yigilaraq eserin kenarlarina dogru cekilmisdir Doseme genis hasiyeli xalca ile dosenmisdir Miklasevskayanin sozlerine gore qadinin demek olar ki dairevi olan uzu xettleri az marqli ve ifadesiz olsa da sozsuz ki portret uygunlugunu oture bilir Boyuk destelerle ciyinlere dusen qara saclari qadinin uzunu ehate edir Bas geyimi yungul olmaqla gullerden ve zinetli daslardan ve mirvarilerden hazirlanmis buta ile bezedilmis diademadir Xanimin istifade etdiyiyi diger zinet esyasi ise sirgalara berkidilmiss hemayildir buxaqliq Sag elin sehadet barmaginda boyuk uzuk var Sari qolcaqli mavi koftanin genis sine kesiyi sari rengli ikinci koftani gormeye imkan verir Qatli yasil yubka tuman ve kofta uzerinden ise xanim dirseklere qeder qollari olan tirme cubbe geyinmisdir TIrmenin tund qirmizi sethi yanasi duzulmus butalarla bezedilmisdir Diqqetle ve incelikle islenmis nebati tesvirli lent portreti cercive kimi kenarlardan ehateleyir Cercivenin asagi hissesinde yerlesen medalyonun goy sethi uzerinde sari boya ile yazilir Cekdi kollej asessoru Kadim bey Qizilgul ve bulbul Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Eserde boyuk qizilgul tumurcuqlar ve yasil yarpaqlar tesvir olunmusdur Birinci yarpaq uzerinde punktirin olmamasi diqqet celb edir Eserin diger hisseleri ise bir ve ya iki qat boya ile islenmisdir Yalniz asagi terefde budagin yasilligi saxlanmisdir Boyuk qizilgulun asagisinda bir bulbul tesvir edilmisdir Eser yaxsi veziyyetde dovrumuze catmisdir MenbelerQeydler Tirme ince toxumalarla bezedilmis yun serq parcasidir Beytler ve diger yazilar AMEA Tarix ve Felsefe Institutunun bas elmi iscisi A A Elesgerzade terefinden oxunmusdur Istinadlar Miklashevskaya 1954 seh 94 Eliyev 2015 Iskusstvo stran i narodov mira 1962 seh 61 Miklashevskaya 1954 seh 90 Miklashevskaya 1954 seh 92 Miklashevskaya 1954 seh 93 Miklashevskaya 1954 seh 95 Miklashevskaya 1954 seh 96 Miklashevskaya 1954 seh 97 Miklashevskaya 1954 seh 98 Miklashevskaya 1954 seh 99 Miklashevskaya 1954 seh 100EdebiyyatErivani Pod red B V Iogansona Iskusstvo stran i narodov mira kratkaya hudozhestvennaya enciklopediya Sovetskaya enciklopediya 1962 S 61 Miklashevskaya N M Hudozhniki XIX v Mirza Kadym Erivani i Mir Mohsun Navvab Pod red Polevogo V M Iskusstvo Azerbajdzhana Baku 1954 T IV Eliyev Z Mirze Qedim Irevaninin yaradiciligi 2015 05 27 at the Wayback Machine azerb Kaspij gazeta 2015