Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Milan hersoqluğu (it. Ducato di Milano; lat. Ducatus Mediolani) ― İtaliyanın şimalında yerləşən Müqəddəs Roma İmperiyasına tabe olan dövlət. Paytaxtı Milan olan dövlət 1395-ci ildə Jan Qaleazzo Vizkonti tərəfindən yaradılmışdır. Hersoqluğun qonşuları şərqdə Venesiya Respublikası, qərbdə Savoyya hersoqluğu, cənubda Genuya Respublikası və şimalda İsveçrə kantonları idi. Rəsmi olaraq istifadə olunan dillər Lombard və İtalyan dilləri idi.
| dövlət | |||||
| Milan hersoqluğu | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ducato di Milano (İtalyanca) Ducatus Mediolani (Latınca) | |||||
| |||||
 Milan hersoqluğu 1494, (Ağ rəngdə) | |||||
| | |||||
| Paytaxt | Milan | ||||
| Dilləri | latın dili, italyan dili, Lombard dili | ||||
| Rəsmi dilləri | Lombard İtalyan | ||||
| Dövlət dini | Roma-Katolik kilsəsi | ||||
| İdarəetmə forması | Monarxiya | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Ən geniş sərhədlərinə XV əsrin əvvəllərində çatan dövlət, bütün Lombardiya əyalətinə və Venesiya, Emilia Romagna və Piemonte əyalətinin bir hissəsinə sahib idi.
Sforza sülaləsi dövründə ipək sənayesinin inkişafı ilə zənginləşən şəhər, İntibah dövrünün ən zəngin dövlətlərindən birinə çevrilmişdir.
XV əsrin sonlarına doğru Fransa krallığı ilə Habsburq İmperiyası arasındakı mübarizənin səbəblərindən biri olmuşdur. 1556-cı ildə Habsburg İspaniyasına keçən Milan hersoqluğu, keçmiş imperiya sərhədlərində olduğu üçün 1707-ci ildə Habsburg Avstriyasına keçmişdir. 1796-cı ildə yenidən Fransa tərəfindən fəth edilən Milan Hersoqluğu, bir il sonra Campo Formio müqaviləsi ilə Alpların cənubundakı Fransız kukla dövləti olan Cisalpin Respublikasına keçmişdir.
Napoleon dövründə məğlub olan Fransa, 1815-ci ildə Vyana konqresində Lombardiya-Venesiya Krallığını (Milan Hersoqluğu daxil olmaqla) Avstriya imperiyasına təslim etdi. 1859-cu ildə Lombardiya Avstriya tərəfindən Sardiniya-Piemonte Krallığına təhvil verildi. Sardiniya-Piemonte Krallığı isə müasir İtaliyanı meydana gətirmişdir.
Tarixi
Viskonti sülaləsi 1277-ci ildən bəri Milan şəhərini idarə edirdi. 100.000 Florin müqabilində Milan Hersoqluğunu Müqəddəs Roma İmperiyasına əlavə edən Jan Qaleazzo Vizkonti, Milan hersoqu və Pavia qrafı olmuşdur.
Viskonti idarəetməsi (1395–1447)
1395-ci ildə Milan Hersoqu adını alan Jan Qaleazzo Vizkonti, Adda ve Ticino çayları arasında olan bir ərazidə icazəyə malik idi, lakin o hersoqluğunu Piemontedən Venesiyaya qədər olan 26 şəhəri də daxil edərək sərhədlərini Roma Papalığına məxsus Umbria əyalətindən İsveçrənin Ticino kantonuna kimi genişləndirmişdir. Jan Qaleazzo Vizkontidən əvvəl gələn Milan idarəçiləri ardıcıllıqla bunlardır: Azzone Visconti, Luchino Visconti, Giovanni Visconti, Bernabò Visconti.
Jan Qaleazzo Vizkontidən əvvəl gələn Azzone Visconti, 1331-ci ildə Ossala (Piemonte), 1332-də Bergamo və Pavia (Lombardiya) və Novara (Piemonte), 1333-cü ildə Pontremoli (Toskana) və 1334-cü ildə Vercelli (Piemonte) və Cremona (Lombardiya), 1335-ci ildə Lombardiya şəhərləri Como, Creama, Lodi və Valtellina, 1336-cı ildə Bormio (Lombardiya) və Piacenza (Emilia) və 1337-ci ildə Brescia və Val Camonicayı knyazlığına əlavə etmişdir.
Luchino və Giovanni Visconti qardaşları 1342-ci ildə hal-hazırda İsveçrəyə məxsus olan Bellizona, 1346-cı ildə Parma (Emilia) və 1347-ci ildə Pieomentenin cənub-qərbindəki bir neçə regionu öz hakimiyyətləri altına əlavə etmişdirlər. (Tortona, Alessandria, Asti ve Mondovi) Luçino və Covanni qardaşlarından sonra hakimiyyətə gələn Bernabo Viskonti, 1371-ci ildə Reggio Emilia, 1380-ci ildə Riva Del Gardanı ələ keçirdi və nəhayət Jan Qaleazzo Vizkonti Verona (1387), Vicenza (1387) və Bellunoyu (1388) torpaqlarına əlavə etmişdir. Padovanı da qısa bir müddət ərzində olsa belə özünə birləşdirmişdir. Cənuba doğru da işğallar həyata keçirdən Galeazzo, 1399-cu ildə Lucca, Pisa və Sieneyi ilhaq etdi. 1402-ci ildə Bolonya (Emiliyada), Perugia və Assisi (Umbriyada) də zəbt edildi.
Ambrossian Respublikası (1447–1450)
1447-ci ildə oğlan varisi qoymadan vəfat edən Filippo Mariadan sonra respublika üsul-idarəsi rejiminə keçən Milan hersoqluğu qonşularının hücumları və daxili qiyamlar nəticəsində çətin vəziyyətə düşmüşdür. Bu vaxt, muzdlu əsgərlərin komandiri olan Francesco Sforza, Filippo Marianın qeyri-qanuni nigahdan dünyaya gəlmiş qızı ilə evlənərək Sforza sülaləsinin hakimiyyəti altında hersoqluğu yenidən yaratmışdır.
Sforza idarəetməsi (1450–1499)
Bu dövrdə krallıq öz torpaqlarını isveçrəlilərə, venesiyalılara və fransızlara qarşı müdafiə etməyə çalışsa da, bu işdə uğurlu ola bilmədi və Novara xəyanətindən sonra krallıq Fransa tərəfindən zəbt edildi.
Fransa idarəetməsi (1499–1526)
1498-ci ildə Fransa Kralı XII Lüdovik atasının mirasçılıq iddiasından istifadə edərək 1499-cu ildə Milan hersoqluğunu işğal etdi, Lodovico Sforzanı taxtdan salaraq özünü Milan hersoqu elan etdi. Bu hadisədən sonra, İsveçrə 1512-ci ildə Lodoviconun oğlu Massimilanonu taxt-taca gətirir, lakin qısa bir müddətdən sonra 1515-ci ildə Fransuva tərəfindən Massimilano taxtdan salınır və həbs edilir. Bundan sonra 1521-ci ildə Massimilanonun qardaşı Francesco Avstriya tərəfindən taxta oturdulur. Bu hadisədən sonra üz-üzə gələn Fransa və Habsburqlar 1525-ci ildə Paviyada müharibəyə başlayılar.
1525-ci ildə V Karl tərəfindən məğlub edilən Fransa Konyak Liqasına qatıldı. Fransa Papalıq, Florensiya Respublikası və Venesiya Respublikası ilə birlikdə Habsburg İspaniyasına və Müqəddəs Roma İmperiyasına hücum etdi. Bu müharibədə imperiya qalib gəldi və fransızlar Milan şəhərindən qovuldu. Lakin bu qələbəyə baxmayaraq, hələ də bəzi şəhərləri işğal edən Fransa, 1529-cu ildə Habsburqlarla razılaşdı və Milan Hersoqluğundan geriyə çəkildi.
1535-ci ildə II Francesconun özündən sonra varis qoymadan ölməsi yeni bir mübahisəyə səbəb oldu. Bu müzakirələr davam edərkən, 1545-ci ildə Po çayının cənubundakı Milan hersoqluğunun torpaqlarından Parma Hersoqluğu yaradıldı və Papa III Paulun qeyri-qanuni oğlu Pier Luigi Farnese bu hersoqluğun rəhbərliyinə gətirilmişdir.
İspaniya Habsburqları (1556–1707)
1535-ci ildən bəri geri qalan torpaqlara nəzarət edən V Karl, oğlu 1556-cı ildən sonra taxtını II Filipə vermişdir. 1551–1559-cu illərdəki İtalyan müharibələrinin sonunda isə Fransa hersoqluğun Habsburqlara mənsub olduğunu qəbul etdi.
1701-ci ildə İspaniya vərəsəlik müharibəsi ilə Milanı işğal edən Habsburqlar, 1707-ci ildə Milan Konqresi ilə Milanın yeni hersoqu olmuşdurlar.
Avstriya Habsburqları (1707–1796)
1796-cı ildə Napoleon tərəfindən işğal edilmiş Milan, 1797-ci ildə Campo Formio müqaviləsi ilə Avstriya tərəfindən rəsmi olaraq Fransaya təhvil verildi. Cisalpine Respublikasının mərkəzini təşkil etmişdir.
İrsi
1815-ci ildə Vyana Konqresində dağıdılmış bir çox dövlətin yenidən yaradılmasına baxmayaraq Milan hersoqluğu yaradılmadı. Lombardiya və qədim Venesiya torpaqlarından bir krallıq yaradıldı. Bu krallığın kralı Avstriya imperatoru oldu. Gələcəkdə İtaliya Krallığını təşkil edəcək Sardiniya-Piemonte Krallığı tərəfindən 1861-ci ildə köhnə Milan hersoqluğunun torpaqları və 1866-cı ildə isə keçmiş Venesiya krallığının torpaqları ələ keçirildi. 1870-ci ildə İtalyan Krallığının yaranması ilə, müasir İtaliya Respublikasının bir vilayəti olmuşdur.
İstinadlar
- Treaty of Campo Formio.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Milan hersoqlugu it Ducato di Milano lat Ducatus Mediolani Italiyanin simalinda yerlesen Muqeddes Roma Imperiyasina tabe olan dovlet Paytaxti Milan olan dovlet 1395 ci ilde Jan Qaleazzo Vizkonti terefinden yaradilmisdir Hersoqlugun qonsulari serqde Venesiya Respublikasi qerbde Savoyya hersoqlugu cenubda Genuya Respublikasi ve simalda Isvecre kantonlari idi Resmi olaraq istifade olunan diller Lombard ve Italyan dilleri idi dovletMilan hersoqluguDucato di Milano Italyanca Ducatus Mediolani Latinca Bayraq GerbMilan hersoqlugu 1494 Ag rengde 11 may 1395 17 oktyabr 1797Paytaxt MilanDilleri latin dili italyan dili Lombard diliResmi dilleri Lombard ItalyanDovlet dini Roma Katolik kilsesiIdareetme formasi Monarxiya Vikianbarda elaqeli mediafayllar En genis serhedlerine XV esrin evvellerinde catan dovlet butun Lombardiya eyaletine ve Venesiya Emilia Romagna ve Piemonte eyaletinin bir hissesine sahib idi Sforza sulalesi dovrunde ipek senayesinin inkisafi ile zenginlesen seher Intibah dovrunun en zengin dovletlerinden birine cevrilmisdir XV esrin sonlarina dogru Fransa kralligi ile Habsburq Imperiyasi arasindaki mubarizenin sebeblerinden biri olmusdur 1556 ci ilde Habsburg Ispaniyasina kecen Milan hersoqlugu kecmis imperiya serhedlerinde oldugu ucun 1707 ci ilde Habsburg Avstriyasina kecmisdir 1796 ci ilde yeniden Fransa terefinden feth edilen Milan Hersoqlugu bir il sonra Campo Formio muqavilesi ile Alplarin cenubundaki Fransiz kukla dovleti olan Cisalpin Respublikasina kecmisdir Napoleon dovrunde meglub olan Fransa 1815 ci ilde Vyana konqresinde Lombardiya Venesiya Kralligini Milan Hersoqlugu daxil olmaqla Avstriya imperiyasina teslim etdi 1859 cu ilde Lombardiya Avstriya terefinden Sardiniya Piemonte Kralligina tehvil verildi Sardiniya Piemonte Kralligi ise muasir Italiyani meydana getirmisdir TarixiViskonti sulalesi 1277 ci ilden beri Milan seherini idare edirdi 100 000 Florin muqabilinde Milan Hersoqlugunu Muqeddes Roma Imperiyasina elave eden Jan Qaleazzo Vizkonti Milan hersoqu ve Pavia qrafi olmusdur Viskonti idareetmesi 1395 1447 1395 ci ilde Milan Hersoqu adini alan Jan Qaleazzo Vizkonti Adda ve Ticino caylari arasinda olan bir erazide icazeye malik idi lakin o hersoqlugunu Piemonteden Venesiyaya qeder olan 26 seheri de daxil ederek serhedlerini Roma Papaligina mexsus Umbria eyaletinden Isvecrenin Ticino kantonuna kimi genislendirmisdir Jan Qaleazzo Vizkontiden evvel gelen Milan idarecileri ardicilliqla bunlardir Azzone Visconti Luchino Visconti Giovanni Visconti Bernabo Visconti Jan Qaleazzo Vizkontiden evvel gelen Azzone Visconti 1331 ci ilde Ossala Piemonte 1332 de Bergamo ve Pavia Lombardiya ve Novara Piemonte 1333 cu ilde Pontremoli Toskana ve 1334 cu ilde Vercelli Piemonte ve Cremona Lombardiya 1335 ci ilde Lombardiya seherleri Como Creama Lodi ve Valtellina 1336 ci ilde Bormio Lombardiya ve Piacenza Emilia ve 1337 ci ilde Brescia ve Val Camonicayi knyazligina elave etmisdir Luchino ve Giovanni Visconti qardaslari 1342 ci ilde hal hazirda Isvecreye mexsus olan Bellizona 1346 ci ilde Parma Emilia ve 1347 ci ilde Pieomentenin cenub qerbindeki bir nece regionu oz hakimiyyetleri altina elave etmisdirler Tortona Alessandria Asti ve Mondovi Lucino ve Covanni qardaslarindan sonra hakimiyyete gelen Bernabo Viskonti 1371 ci ilde Reggio Emilia 1380 ci ilde Riva Del Gardani ele kecirdi ve nehayet Jan Qaleazzo Vizkonti Verona 1387 Vicenza 1387 ve Bellunoyu 1388 torpaqlarina elave etmisdir Padovani da qisa bir muddet erzinde olsa bele ozune birlesdirmisdir Cenuba dogru da isgallar heyata kecirden Galeazzo 1399 cu ilde Lucca Pisa ve Sieneyi ilhaq etdi 1402 ci ilde Bolonya Emiliyada Perugia ve Assisi Umbriyada de zebt edildi Ambrossian Respublikasi 1447 1450 1447 ci ilde oglan varisi qoymadan vefat eden Filippo Mariadan sonra respublika usul idaresi rejimine kecen Milan hersoqlugu qonsularinin hucumlari ve daxili qiyamlar neticesinde cetin veziyyete dusmusdur Bu vaxt muzdlu esgerlerin komandiri olan Francesco Sforza Filippo Marianin qeyri qanuni nigahdan dunyaya gelmis qizi ile evlenerek Sforza sulalesinin hakimiyyeti altinda hersoqlugu yeniden yaratmisdir Sforza idareetmesi 1450 1499 Bu dovrde kralliq oz torpaqlarini isvecrelilere venesiyalilara ve fransizlara qarsi mudafie etmeye calissa da bu isde ugurlu ola bilmedi ve Novara xeyanetinden sonra kralliq Fransa terefinden zebt edildi Fransa idareetmesi 1499 1526 1498 ci ilde Fransa Krali XII Ludovik atasinin mirasciliq iddiasindan istifade ederek 1499 cu ilde Milan hersoqlugunu isgal etdi Lodovico Sforzani taxtdan salaraq ozunu Milan hersoqu elan etdi Bu hadiseden sonra Isvecre 1512 ci ilde Lodoviconun oglu Massimilanonu taxt taca getirir lakin qisa bir muddetden sonra 1515 ci ilde Fransuva terefinden Massimilano taxtdan salinir ve hebs edilir Bundan sonra 1521 ci ilde Massimilanonun qardasi Francesco Avstriya terefinden taxta oturdulur Bu hadiseden sonra uz uze gelen Fransa ve Habsburqlar 1525 ci ilde Paviyada muharibeye baslayilar 1525 ci ilde V Karl terefinden meglub edilen Fransa Konyak Liqasina qatildi Fransa Papaliq Florensiya Respublikasi ve Venesiya Respublikasi ile birlikde Habsburg Ispaniyasina ve Muqeddes Roma Imperiyasina hucum etdi Bu muharibede imperiya qalib geldi ve fransizlar Milan seherinden qovuldu Lakin bu qelebeye baxmayaraq hele de bezi seherleri isgal eden Fransa 1529 cu ilde Habsburqlarla razilasdi ve Milan Hersoqlugundan geriye cekildi 1535 ci ilde II Francesconun ozunden sonra varis qoymadan olmesi yeni bir mubahiseye sebeb oldu Bu muzakireler davam ederken 1545 ci ilde Po cayinin cenubundaki Milan hersoqlugunun torpaqlarindan Parma Hersoqlugu yaradildi ve Papa III Paulun qeyri qanuni oglu Pier Luigi Farnese bu hersoqlugun rehberliyine getirilmisdir Ispaniya Habsburqlari 1556 1707 1535 ci ilden beri geri qalan torpaqlara nezaret eden V Karl oglu 1556 ci ilden sonra taxtini II Filipe vermisdir 1551 1559 cu illerdeki Italyan muharibelerinin sonunda ise Fransa hersoqlugun Habsburqlara mensub oldugunu qebul etdi 1701 ci ilde Ispaniya vereselik muharibesi ile Milani isgal eden Habsburqlar 1707 ci ilde Milan Konqresi ile Milanin yeni hersoqu olmusdurlar Avstriya Habsburqlari 1707 1796 1796 ci ilde Napoleon terefinden isgal edilmis Milan 1797 ci ilde Campo Formio muqavilesi ile Avstriya terefinden resmi olaraq Fransaya tehvil verildi Cisalpine Respublikasinin merkezini teskil etmisdir Irsi1815 ci ilde Vyana Konqresinde dagidilmis bir cox dovletin yeniden yaradilmasina baxmayaraq Milan hersoqlugu yaradilmadi Lombardiya ve qedim Venesiya torpaqlarindan bir kralliq yaradildi Bu kralligin krali Avstriya imperatoru oldu Gelecekde Italiya Kralligini teskil edecek Sardiniya Piemonte Kralligi terefinden 1861 ci ilde kohne Milan hersoqlugunun torpaqlari ve 1866 ci ilde ise kecmis Venesiya kralliginin torpaqlari ele kecirildi 1870 ci ilde Italyan Kralliginin yaranmasi ile muasir Italiya Respublikasinin bir vilayeti olmusdur IstinadlarTreaty of Campo Formio