Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin mətnini Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırmaq lazımdır. |
Mario Molina (19 mart 1943[…], Mexiko – 7 oktyabr 2020, Mexiko) — Meksika-Amerika kimyaçısı, atmosfer kimyasının qabaqcılı, ozon dəliklərinin ən məşhur tədqiqatçılarından biri, Nobel mükafatı laureatı (1995 il) Yerin ozon qatının parçalanasında qaz haloalkanların roluna dair işinə görə (Şervud Rouland və Paul Krutzenlə birgə). Milli Elmlər Akademiyasının (1993) və ABŞ Tibb Akademiyasının, Papa Elmlər Akademiyasının (2000 il), Meksika Elmlər Akademiyasının və Mühəndislik Akademiyasının üzvüdür. Fəlsəfə doktoru (1972 il). MIT-də institut professoru (1989–2004 il), San Dieqoda Kaliforniya Universitetinin fəxri professoru. Üç Meksikalı Nobel mükafatçısından biri (Alfonso Qarsia Robles və Oktavio Paz ilə birlikdə).
| Mario Molina | |
|---|---|
| isp. Mario Molina | |
 | |
| Doğum adı | Mario José Molina Henríquez |
| Doğum tarixi | 19 mart 1943[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 7 oktyabr 2020(77 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Elm sahələri | fiziki kimya, Kimya mühəndisliyi, kimya |
| Elmi dərəcəsi |
|
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |    |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
O, İsveçrədəki Rozenberg İnstitutunun özəl məktəbini, sonra 1965-ci ildə Meksika Milli Muxtar Universitetini kimya mühəndisliyi üzrə bakalavr dərəcəsini bitirib, daha sonra 1967-ci ilə qədər Frayburq Universitetində təhsil alıb. 1972-ci ildə isə Berklidəki Kaliforniya Universitetindən fiziki kimya üzrə doktorluq dərəcəsi alıb. Irvaynede Kaliforniya Universitetində işləyərkən Şervud Roulandla birlikdə halogenləşdirilmiş alkanların stratosferdəki ozon təbəqəsinə məruz qalma təhlükəsini göstərdi. 2004-cü ildən San Dieqoda Kaliforniya Universitetində, fəxri professor kimi çalışdı. 2016-cı ildə o, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Greenpeace (Yaşıl sülh), və bütün dünya hökumətlərini geni dəyişdirilmiş orqanizmlərə (GMO) qarşı mübarizəni dayandırmağa çağıran bir məktub imzaladı.
Mükafat və fəxri fərmanları
- Tayler Mükafatı (1983il)
- NASA-nın müstəsna elmi nailiyyət medalı (1989il)
- Maks Plank Mükafatı (1994il)
- Kimya üzrə Nobel Mükafatı (1995il)
- Uillard Gibbs Mükafatı (1998il)
- UNEP Sasakava Ətraf Mükafatı (1999il)
- Harvard Fondunun 2002-ci İlin Təqaüdçüsü
- Heinz Mükafatı (2003il)
- Volvo Ətraf Mükafatı (2004il)
- Byerknes (Bjerknes) Mühazirəsi, Amerika Geofizika Birliyi (2004il)
- Ersted Mühazirəsi (2012il)
- Prezident Azadlıq medalı (2013il)
- Yer çempionu (2014il)
40-dan çox fəxri fərman alıb.
Seçilmiş nəşrləri
- Molina M. J., Rouland F. S. Stratosfer xloroflorometan uducusu: xlor atomunun kataliz etdiyi ozonun məhv edilməsi// Təbiət. — 1974. — Cild. 249. — S. 810–812. — doi: 10.1038/249810a0.
- Rowland F. S., Molina M. J. Ətraf mühitdə xlorofluorometanlar // Geofizikanın rəyləri. — 1975. — Cild. 13. — S. 1–35. — doi: 10.1029/RG013i001p00001.
- Molina M. J., Tso T.-L., Molina L. T., Wang F. C.-Y. Xlor nitrat, hidrogen xlorid və buzun Antarktika stratosfer kimyası: Aktiv xlorun buraxılması // Elm. — 1987. — Cild. 238. — S. 1253–1257. — doi:10.1126/science.238.4831.1253.
- Molina L. T., Molina M. J. ClO radikalının öz-özünə reaksiyasından Cl2O2 istehsalı // Fiziki Kimya Jurnalı. — 1987. — Cild. 91. — S. 433–436. — doi: 10.1021/j100286a035.
- Molina M. J., Zhang R., Wooldridge P. J., McMahon J. R., Kim J. E., Chang H. Y., Beyer K. D. H2SO4/HNO3/H2O sisteminin fiziki kimyası: Qütb stratosfer buludları üçün təsirlər // Elm. — 1993. — Cild. 261. — S. 1418–1423. — doi:10.1126/science.261.5127.1418.
- Bertram A. K., İvanov A. V., Hunter M., Molina L. T., Molina M. J. Troposferik maraq doğuran üzvi səthlərdə OH-nin reaksiya ehtimalı // Fiziki Kimya Jurnalı A. — 2001. — Cild. 105. — S. 9415–9421. — doi: 10.1021/jp0114034.
- Zhang R., Suh I., Zhao J., Zhang D., Fortner E. C., Tie X., Molina L. T., Molina M. J. Üzvi turşular tərəfindən gücləndirilmiş atmosferdə yeni hissəciklərin formalaşması // Elm. — 2004. — Cild. 304. — S. 1487–1490. — doi:10.1126/science.1095139.
- Molina M. J., Molina L. T. Meqapolislər və atmosfer çirklənməsi // Hava və Tullantıların İdarə Olunması Assosiasiyasının jurnalı. −2004.-Cild.54.-S. 644–680. doi:10.1080/10473289.2004.10470936.
- Volkamer R., Jimenez J. L., San Martini F., Dzepina K., Zhang Q., Salcedo D., Molina L. T., Worsnop D. R., Molina M. J. Antropogen hava çirklənməsindən ikincili üzvi aerozol əmələ gəlməsi: Sürətli və gözləniləndən daha yüksək // Geofizika Tədqiqat Məktubları. — 2006. — Cild. 33. — P. L17811. — doi: 10.1029/2006GL026899.
- Steffen W. et al. Antroposen: Qlobal dəyişiklikdən planetar idarəçiliyə // Ambio. — 2011. — Cild. 40. — S. 739–761. — doi:10.1007/s13280–011–0185-x.
- Wang G. et al. London dumanından Çin dumanına qədər davamlı sulfat formalaşması // Milli Elmlər Akademiyasının materialları. — 2016. — Cild. 113. — S. 13630–13635. — doi:10.1073/pnas.1616540113.
İstinadlar
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Mario Molina // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Mario José Molina // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- https://centromariomolina.org/wp-content/uploads/2020/10/Comunicado-de-prensa-CMM-7oct-2020.pdf. 2020.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #1029801800 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Muere Mario Molina, ganador del Premio Nobel 1995.
- Mario J. Molina Архивная копия от 6 октября 2018 на Wayback Machine (англ.)
- Mario José Molina Архивная копия от 27 октября 2018 на Wayback Machine (англ.)
- Mario Molina and FS Rowland. Stratospheric Sink for Chlorofluoromethanes: Chlorine Atom-Catalysed Destruction of Ozone 810–2. Nature 249 (28 июня 1974). doi:10.1038/249810a0.
- 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs. Дата обращения: 30 июня 2016. Архивировано 29 июня 2016 года.
- Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs). Дата обращения: 30 июня 2016. Архивировано 7 июля 2016 года.
- Список нобелевских лауреатов, подписавших письмо. Дата обращения: 30 июня 2016. Архивировано 2 сентября 2017 года.
- [[[:ru:Молина, Марио]] "Arxivlənmiş surət"] (#bad_url). 2023-12-03 tarixində (#bad_url). İstifadə tarixi: 2024-02-19.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin metnini Azerbaycan diline uygunlasdirmaq lazimdir Meqalede cumle quruluslarindaki yanlisliqlari ve orfoqrafik sehvleri duzeltdikden sonra Azerbaycanca deyil sablonunu silmeyi unutmayin mart 2024 Mario Molina 19 mart 1943 Mexiko 7 oktyabr 2020 Mexiko Meksika Amerika kimyacisi atmosfer kimyasinin qabaqcili ozon deliklerinin en meshur tedqiqatcilarindan biri Nobel mukafati laureati 1995 il Yerin ozon qatinin parcalanasinda qaz haloalkanlarin roluna dair isine gore Servud Rouland ve Paul Krutzenle birge Milli Elmler Akademiyasinin 1993 ve ABS Tibb Akademiyasinin Papa Elmler Akademiyasinin 2000 il Meksika Elmler Akademiyasinin ve Muhendislik Akademiyasinin uzvudur Felsefe doktoru 1972 il MIT de institut professoru 1989 2004 il San Dieqoda Kaliforniya Universitetinin fexri professoru Uc Meksikali Nobel mukafatcisindan biri Alfonso Qarsia Robles ve Oktavio Paz ile birlikde Mario Molinaisp Mario MolinaDogum adi Mario Jose Molina HenriquezDogum tarixi 19 mart 1943 1943 03 19 Dogum yeri Mexiko MeksikaVefat tarixi 7 oktyabr 2020 2020 10 07 77 yasinda Vefat yeri Mexiko MeksikaVefat sebebi urek tutmasiElm saheleri fiziki kimya Kimya muhendisliyi kimyaElmi derecesi doktorluq derecesi d Is yerleri San Diyeqo Kaliforniya Universiteti 2005 Irvayn Kaliforniya Universiteti 1973 1980 Massacusets Texnologiya Institutu 1989 2005 Tehsili Meksika Milli Muxtar Universiteti d 1960 Berkli Kaliforniya Universiteti 1968 1972 Frayburq Universiteti 1965 Uzvluyu Papa Elmler Akademiyasi ABS Milli Elmler AkademiyasiMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasiO Isvecredeki Rozenberg Institutunun ozel mektebini sonra 1965 ci ilde Meksika Milli Muxtar Universitetini kimya muhendisliyi uzre bakalavr derecesini bitirib daha sonra 1967 ci ile qeder Frayburq Universitetinde tehsil alib 1972 ci ilde ise Berklideki Kaliforniya Universitetinden fiziki kimya uzre doktorluq derecesi alib Irvaynede Kaliforniya Universitetinde isleyerken Servud Roulandla birlikde halogenlesdirilmis alkanlarin stratosferdeki ozon tebeqesine meruz qalma tehlukesini gosterdi 2004 cu ilden San Dieqoda Kaliforniya Universitetinde fexri professor kimi calisdi 2016 ci ilde o Birlesmis Milletler Teskilati Greenpeace Yasil sulh ve butun dunya hokumetlerini geni deyisdirilmis orqanizmlere GMO qarsi mubarizeni dayandirmaga cagiran bir mektub imzaladi Mukafat ve fexri fermanlariTayler Mukafati 1983il NASA nin mustesna elmi nailiyyet medali 1989il Maks Plank Mukafati 1994il Kimya uzre Nobel Mukafati 1995il Uillard Gibbs Mukafati 1998il UNEP Sasakava Etraf Mukafati 1999il Harvard Fondunun 2002 ci Ilin Teqaudcusu Heinz Mukafati 2003il Volvo Etraf Mukafati 2004il Byerknes Bjerknes Muhaziresi Amerika Geofizika Birliyi 2004il Ersted Muhaziresi 2012il Prezident Azadliq medali 2013il Yer cempionu 2014il 40 dan cox fexri ferman alib Secilmis nesrleriMolina M J Rouland F S Stratosfer xloroflorometan uducusu xlor atomunun kataliz etdiyi ozonun mehv edilmesi Tebiet 1974 Cild 249 S 810 812 doi 10 1038 249810a0 Rowland F S Molina M J Etraf muhitde xlorofluorometanlar Geofizikanin reyleri 1975 Cild 13 S 1 35 doi 10 1029 RG013i001p00001 Molina M J Tso T L Molina L T Wang F C Y Xlor nitrat hidrogen xlorid ve buzun Antarktika stratosfer kimyasi Aktiv xlorun buraxilmasi Elm 1987 Cild 238 S 1253 1257 doi 10 1126 science 238 4831 1253 Molina L T Molina M J ClO radikalinin oz ozune reaksiyasindan Cl2O2 istehsali Fiziki Kimya Jurnali 1987 Cild 91 S 433 436 doi 10 1021 j100286a035 Molina M J Zhang R Wooldridge P J McMahon J R Kim J E Chang H Y Beyer K D H2SO4 HNO3 H2O sisteminin fiziki kimyasi Qutb stratosfer buludlari ucun tesirler Elm 1993 Cild 261 S 1418 1423 doi 10 1126 science 261 5127 1418 Bertram A K Ivanov A V Hunter M Molina L T Molina M J Troposferik maraq doguran uzvi sethlerde OH nin reaksiya ehtimali Fiziki Kimya Jurnali A 2001 Cild 105 S 9415 9421 doi 10 1021 jp0114034 Zhang R Suh I Zhao J Zhang D Fortner E C Tie X Molina L T Molina M J Uzvi tursular terefinden guclendirilmis atmosferde yeni hisseciklerin formalasmasi Elm 2004 Cild 304 S 1487 1490 doi 10 1126 science 1095139 Molina M J Molina L T Meqapolisler ve atmosfer cirklenmesi Hava ve Tullantilarin Idare Olunmasi Assosiasiyasinin jurnali 2004 Cild 54 S 644 680 doi 10 1080 10473289 2004 10470936 Volkamer R Jimenez J L San Martini F Dzepina K Zhang Q Salcedo D Molina L T Worsnop D R Molina M J Antropogen hava cirklenmesinden ikincili uzvi aerozol emele gelmesi Suretli ve gozlenilenden daha yuksek Geofizika Tedqiqat Mektublari 2006 Cild 33 P L17811 doi 10 1029 2006GL026899 Steffen W et al Antroposen Qlobal deyisiklikden planetar idareciliye Ambio 2011 Cild 40 S 739 761 doi 10 1007 s13280 011 0185 x Wang G et al London dumanindan Cin dumanina qeder davamli sulfat formalasmasi Milli Elmler Akademiyasinin materiallari 2016 Cild 113 S 13630 13635 doi 10 1073 pnas 1616540113 IstinadlarCex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Mario Molina Encyclopaedia Britannica ing Mario Jose Molina Brockhauz Ensiklopediyasi alm https centromariomolina org wp content uploads 2020 10 Comunicado de prensa CMM 7oct 2020 pdf 2020 Deutsche Nationalbibliothek Record 1029801800 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Muere Mario Molina ganador del Premio Nobel 1995 Mario J Molina Arhivnaya kopiya ot 6 oktyabrya 2018 na Wayback Machine angl Mario Jose Molina Arhivnaya kopiya ot 27 oktyabrya 2018 na Wayback Machine angl Mario Molina and FS Rowland Stratospheric Sink for Chlorofluoromethanes Chlorine Atom Catalysed Destruction of Ozone 810 2 Nature 249 28 iyunya 1974 doi 10 1038 249810a0 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs Data obrasheniya 30 iyunya 2016 Arhivirovano 29 iyunya 2016 goda Laureates Letter Supporting Precision Agriculture GMOs Data obrasheniya 30 iyunya 2016 Arhivirovano 7 iyulya 2016 goda Spisok nobelevskih laureatov podpisavshih pismo Data obrasheniya 30 iyunya 2016 Arhivirovano 2 sentyabrya 2017 goda ru Molina Mario Arxivlenmis suret bad url 2023 12 03 tarixinde bad url Istifade tarixi 2024 02 19 Xarici kecidler