Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Maralçılıq — heyvandarlığın bir sahəsi olaraq Şimal marallarının yetişdirilməsi ehtiva edir.
Maralçılığın ümumi xüsusiyyəti və tarixi
Müasir araşdırmalara görə ilk dəfə maraldan ev heyvanı kimi Cənubi Sibirdə b.e əvvəllərində Somoedlər və Evenklər yararlanmışlar. Onlar türklər və skiflərində geniş yayılmış atçılığın təsiri ilə yaranmışdır. Tunqular maralın belində hərəkət etdikləri təqdirdə, samodiylər artıq X əsrdə maralların hərəkət etdirdiyi xizəklərdə arktikada sərbəst dolaşırlar. Bundan sonra onlar bunu digər şimal xalqlarına yaymışlar. Saamilər və Haloqalandan olan şimali norveçlilər maralçılıqla IX əsrdə, Çukçalar isə XVI əsrdə tanış olmuşlar.
Günümüzdə isə maralçılıq əsasən şimal yarımkürəsinin arktik və subarktik qurşağı zonasında yayılmışdır. Hazırda Rusiya, Finlandiya, Norveç və İsveç kimi ölkələrdə maralçılıq geniş yayılmışdır. Bu sahə ilə əsasən Dolqanlar, Komilər, Evenklər, Tofalar, Saamilər, Evenlər, Koryaklar, Yukagirlər, Xantılar, Mansilər və Çukçalar kimi xalqlar məşğul olur.
Maralçılıq şimali tayqa, tundra və meşə tundra zolağında yayılmışdır. Yay ayları sürüləri tundra, qışda isə tayqa və tundra meşə ərazilərinə köçürülürlər. Hər dəstəni əsasən qruplar və ya maralçılıqla məşğul olan ailələr müşayyət edir. Onlar köçəri həyat sürdüyündən Çum və ya Çadırlarda yaşayırlar. Bu canlılardan hələ də neneslər və evenklər nəqliyyat vastəsi kimi istifadə edirlər. Bu marallar Avropa və Şimali Amerika ərazilərində yeni ilin simbollarından biridir.
Marallar sərt havalara dözümlü olması səbəbindən XX əsrdə onlar Qrenlandiya, Kanada və Alyaska ərazilərinə yetişdirilməyə başlanmışdır. Olduqca kiçik bir dəstə isə Cənubi Georgiya və Cənubi Sandviç adaları və Kergelen arxipelaqı ərazilərinə köçürülmüşdür.
Ölkələrinə görə maralçılıq
1990-ci ildə keçmiş SSRİ ərazisində 2304 min baş maral saxlanılırdı. Artıq 2000-ci ildə Rusiyada cəmi 1244 min baş maral qalmışdı. 2010 ildə isə sayları 1553 min baş təşkil edir. Bunların böyük qismi Yamalo-Nenets Muxtar Dairəsi (660 min), Yakutiya (201 min), Çukot Muxtar Dairəsi (198 min) və Nenets Muxtar Dairəsi (166 min) ərazilərində yetişdirilir. 2011-ci ilin 1 yanvar tarixinə olan məlumata ölkə ərazisində olan maralların 67,5 % dövlət təsərrüfatlarına saxlanılır.
İstinadlar
- . 2016-07-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-23.
- Kvaşnin Y. N. NENES MARALÇILIĞI (XX-XXI ƏSR 2014-10-06 at the Wayback Machine Tümen-Salexard, 2009 — S.6
- http://static.iea.ras.ru/books/Sever_i_severyane.pdf 2015-06-17 at the Wayback Machine S. 261
- http://static.iea.ras.ru/books/Sever_i_severyane.pdf 2015-06-17 at the Wayback Machine S. 260—261
Ədəbiyyat
- Попов С. П. Техника и организация убоя северных оленей. — Мурманск, 1963
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Maralciliq heyvandarligin bir sahesi olaraq Simal marallarinin yetisdirilmesi ehtiva edir Maralciligin umumi xususiyyeti ve tarixiMuasir arasdirmalara gore ilk defe maraldan ev heyvani kimi Cenubi Sibirde b e evvellerinde Somoedler ve Evenkler yararlanmislar Onlar turkler ve skiflerinde genis yayilmis atciligin tesiri ile yaranmisdir Tunqular maralin belinde hereket etdikleri teqdirde samodiyler artiq X esrde marallarin hereket etdirdiyi xizeklerde arktikada serbest dolasirlar Bundan sonra onlar bunu diger simal xalqlarina yaymislar Saamiler ve Haloqalandan olan simali norvecliler maralciliqla IX esrde Cukcalar ise XVI esrde tanis olmuslar Gunumuzde ise maralciliq esasen simal yarimkuresinin arktik ve subarktik qursagi zonasinda yayilmisdir Hazirda Rusiya Finlandiya Norvec ve Isvec kimi olkelerde maralciliq genis yayilmisdir Bu sahe ile esasen Dolqanlar Komiler Evenkler Tofalar Saamiler Evenler Koryaklar Yukagirler Xantilar Mansiler ve Cukcalar kimi xalqlar mesgul olur Maralciliq simali tayqa tundra ve mese tundra zolaginda yayilmisdir Yay aylari suruleri tundra qisda ise tayqa ve tundra mese erazilerine kocurulurler Her desteni esasen qruplar ve ya maralciliqla mesgul olan aileler musayyet edir Onlar koceri heyat surduyunden Cum ve ya Cadirlarda yasayirlar Bu canlilardan hele de nenesler ve evenkler neqliyyat vastesi kimi istifade edirler Bu marallar Avropa ve Simali Amerika erazilerinde yeni ilin simbollarindan biridir Marallar sert havalara dozumlu olmasi sebebinden XX esrde onlar Qrenlandiya Kanada ve Alyaska erazilerine yetisdirilmeye baslanmisdir Olduqca kicik bir deste ise Cenubi Georgiya ve Cenubi Sandvic adalari ve Kergelen arxipelaqi erazilerine kocurulmusdur Olkelerine gore maralciliq1990 ci ilde kecmis SSRI erazisinde 2304 min bas maral saxlanilirdi Artiq 2000 ci ilde Rusiyada cemi 1244 min bas maral qalmisdi 2010 ilde ise saylari 1553 min bas teskil edir Bunlarin boyuk qismi Yamalo Nenets Muxtar Dairesi 660 min Yakutiya 201 min Cukot Muxtar Dairesi 198 min ve Nenets Muxtar Dairesi 166 min erazilerinde yetisdirilir 2011 ci ilin 1 yanvar tarixine olan melumata olke erazisinde olan marallarin 67 5 dovlet teserrufatlarina saxlanilir Istinadlar 2016 07 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 03 23 Kvasnin Y N NENES MARALCILIGI XX XXI ESR 2014 10 06 at the Wayback Machine Tumen Salexard 2009 S 6 http static iea ras ru books Sever i severyane pdf 2015 06 17 at the Wayback Machine S 261 http static iea ras ru books Sever i severyane pdf 2015 06 17 at the Wayback Machine S 260 261EdebiyyatPopov S P Tehnika i organizaciya uboya severnyh olenej Murmansk 1963