Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalə böyük ölçüdə və ya tamamilə tək mənbəyə əsaslanır. |
macOS — personal kompüterlər istehsal edən Apple şirkətinin bir məhsulu olan əməliyyat sistemidir. Adını Macintosh alma növündən alır. macOS — Apple şirkətinin Power Macintosh kompüterləri üçün hazırladığı əməliyyat sistemi kimi istifadə edilir. System adlandırılan ilk versiyası 1984-cü ildə, macOS 10 versiyası isə 2001-ci ildə meydana çıxıb. İlk qrafik interfeysə malik olan sistemdir. Zamanın ən qabaqcıl sistemidir. 2002-ci ildən satışa çıxarılan versiyalar Unix üzərində yaradıldığı üçün çox stabildir və təhlükəsizdir. Bu versiyalar üçün demək olar ki, virus yoxdur. Son versiyası macOS Mojave adı altında satılır. Yeni funksiyalarla genişləndirilən macOS Mojave Azərbaycanda da satış və istismardadır.
| MacOS | |
|---|---|
 | |
 | |
| Yaradıcı | |
| İstehsalçı | Apple |
| Yazılma dili | , Objective-C, Swift, C |
| Bazası | FreeBSD |
| Buraxılış tarixi | 24 mart 2001 |
| Son versiya |
|
| Dəstəklənən dillər | alman dili, ingilis dili, ərəb dili, ispan dili, katalan dili, koreya dili, xorvat dili, Danimarka dili, Slovak dili, fin dili, fransız dili, yunan dili, ivrit dili, Macar dili, İndoneziya dili, italyan dili, yapon dili, niderland dili, braziliya portuqal dili, portuqal dili, Rumın dili, rus dili, çex dili, türk dili, ukrayn dili, Vyetnam dili, sadələşdirilmiş Çin dili[d], ənənəvi Çin dili[d], Norveç dili |
| Dəstəklənən platformalar | x86_64[d] |
| Veb-saytı | apple.com/macos |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Mac-ın istehsalına 1984-cü ildə başlanılmışdır. Apple şirkəti siçan və qrafik interfeysdən ilk dəfə istifadə edən şirkətlərdəndir. Mac-dan əvvəl Apple şirkətinin Lisa, Apple II, Apple III kimi sistemləri olsa da, 1986-cı ildə onların fəaliyyəti dayandırılmışdır və bütün məhsullar Mac adı altında toplanmışdır. Mac-in PowerPC arxitekturasını istifadə etdiyi 1994-2005-ci illəri arası onu x86 sinifli kompüterlərdən ayıran ən məşhur xüsusiyyəti RİSC (Reduced İnstruction Set Computer) olmuşdur.
Mac seriyalı kompüterlər Apple şirkətinin öz məhsulu olan macOS əməliyyat sistemindən istifadə edirlər. macOS əməliyyat sistemi öz aralarında macOS və macOS Server deyə iki qrupa ayrılırlar. İki əməliyyat sistemi də bir-birindən fərqlənir. Onu da qeyd edək ki, 2015-cu ilin avqust ayında macOS əməliyyat sisteminin olan El Capitano versiyası satışa təqdim edilmişdir. Bununla da Apple şirkətinin olan kompüterlərdə sürət və performans dəfələrlə artmışdır. Apple şirkətinin istehsalı olan personal kompüterlərə Microsoft və Intel şirkətinin istehsalı olan avadanlıqlar və ya proqram sistemləri yükləmək mümkündür. Bu proqramları sistemə inteqrasiya edilmiş Boot Camp proqramıyla həyata keçirmək mümkündür.
macOS-un son versiyalarının təməli, Darwin adlandırılan azad proqram təminatıdır. Darwin, özündə Mach texnoloqiyası və BSD standart servislərinin istifadəsi ilə hazırlanan XNU nüvəsini gəmləşib. Bu texnologiyanın əsas üstünlüyü odur ki, onun təməli, bizim hamımızın tanıdığı UNIX-ə əsaslanıb, hansı ki yeni macOS-a yüksək stabillik, çoxfunksionallıq, işləmə sürəti və təhlükəsizliyi təmin edir.
macOS əməliyyat sisteminin ilk bir neçə versiyası pişikkimilər fəsiləsindən olan müxtəlif növ heyvanlarla adlandırıblar. 10.0-cu versiyadan başlayaraq, 10.8 versiyaya kimi əməliyyat sistemlərin adları bunlardır: Cheetah, Puma, Jaguar, Panther, Tiger, Leopard, Snow Leopard, Lion, Mountain Lion. 10.9 versiyanın adı Kaliforniyanın məşhur çimərlik adını daşıyır – . Hər versiyada özünəməxsus yaxşılaşma və təkmilləşmə var. Lakin onların hamısına aid olan ümumi yaxşılaşma var, hansı ki, 10-cu versiyanı əvvəlkilərə tamamilə bənzəməyən edir. Bu ona gəlib çıxartdı ki, macOS-un qabaqki versiyalar üçün yazılmış proqramlar 10-cu versiyada işləmir. Əvvəllər, macOS-un əvvəlki versiyaları üçün yazılmış proqramların işləməsi virtual emulyasiya vasitəsi ilə həyata keçirilirdi, lakin sonralar ondan tamamilə imtina etdilər.
macOS-un qrafik vizulasiyanın üstünlüyü, onun Aqua adlanan yeni istifadəçi interfeysindədir. Aqua qrafik interfeysi su mühiti, şəffaflıq hissi, dərinlik və hərəkət illüziyası yaradır. O, demək olar ki, bütün macOS versiyalarında dəyişməz qalır, lakin bütün bunlar öz aktuallığını və təravətini itirmir. Aqua təkcə gözəllik üçün yox, həm də istifadəçilərin komfort və rahatlığı üçün yaradılıb. Yeniliklərdən biri də, aktiv proqramların pəncərələrini ayrı seksiyalara toplamaq, hansıları ki, istədiyiniz zaman görmə zonasından gizlədə bilərsiz, onların iş stolunun faydalı boş yerini tutmağına imkan verməyərək.
macOS-un yeni versiyasında yaddaşın müdafiəsi, hansının köməyi ilə bir proqramın nasaz olduğunda, bütün sistemin çökməməsinə imkan verir, həmçinin çoxtapşırıqlılıq və simmetrik çoxprosessorluluq kimi funksiyalar reallaşmışdır. macOS-da həm də dinamik yaddaş paylanması reallaşıb, hansı ki, proqramların işləmə prosesində, bilavasitə yaddaşı boşaltmaq imkanı verir. Buda «out of memory» ismarıcının çıxmasını istisna edir və ayrıca qötürülmüş proqram üçün mövcud olan yaddaş miqdarının korreksiyasını tələb etmir.
macOS-un ilk növbədə istifadəçinin rahatlığı üçün yaradılmasının əlavə təsdiqi, onun avtomatik şəbəkə ilə inteqrasiya olunmasıdır. Bu funksiyanın istifadəsi, internet şəbəkəyə istifadəçi tərəfindən heç bir əlavə düzəliş etmədən, istənilən əlverişli üsulla qoşulmağa imkan verir. Yeni enerji qorunma texnologiyası, kompüteri yuxu rejimindən dərhal çıxmasına imkan yaradır. macOS-da məlumatlara çoxistifadəçili daxil olma mümkünlüyü reallaşıb, daxil olma hüququna hədd qoyulub, istifadəçilərin məlumat təhlükəsizliyinin dərəcəsi artırılıb, sistem administrasiyası daha asan olub, şrift və şrift komplektinin idarə etmə interfeysi daha rahat və çevik olub, bundan başqa macOS indi TrueType, Type1 və OpenType kimi şrift formatlarını birbaşa dəstəkləyir. macOS sistemində indi Epson, HP və Canon kimi firmaların istehsal etdiyi printerlərin daxili dəstəyi var.
macOS-da iki ölçülü vizualizasiya və sənəd çapı Quartz texnologiyası vasitəsi ilə təşkil edilib, hansı ki, artıq standarta çevrilmiş PDF qrafik formatını istifadə edir. Video və audio məlumatlarla işləməsi üçün macOS-da patentləşmiş QuickTime texnologiyasından istifadə olunur, oyunların 3D qrafikası isə OpenGL texnologiyası ilə reallaşıb.
macOS 1984-cü ildə, Apple şirkətinin istehsalı olan ilk personal kompüter Mac-ın çıxışı ilə dünyaya gəldi. Müəlliflər sistemin ilk versiyasında həyata keçirilən ideyaları, Xorex şirkətindən götürmüşdülər. O vaxt Xerox PARC-nın tədqiqat mərkəzində, artıq qrafik əməliyyat sistemi olan kompüter mövcud idi, hansı ki, o vaxt üçün əməliyyat sistemlərinin inkişafında əsl sıçrayış idi. Lakin onlar bunu yalnız öz xüsusi ehtiyacları üçün istifadə edirdilər və kommersiya tətbiq edilməsi üçün heç nə planlaşdırmırdılar.
Apple proqramçıları, artıq mövcud olan, inkişaf etmiş xüsusi ideyalarını birləşdirərək, hər kəsə əlçatan, ilk qrafik əməliyyat sistemini, macOS-u yaratdılar. Onun içində hələ o vaxt artıq bizə adi görünən pəncərə interfeysi və qovluqlar faylla istifadə edilmişdi və ilk dəfə manipulyator tətbiq edilmişdi, hansı ki, sonralar kompüter siçanı adlandırılmışdı. Belə konsepsiya Apple şirkətinin əsas ideyası ilə tamamilə uyğun gəlirdi, hansı ki, həm texniki göstəricilərdə, həmdə qiymətdə əlverişli olan bir kompüter yaradmasını təklif edirdi.
Hələ o zamanlar, macOS müəllifləri özlərinin qarşısına məqsəd qoydular ki, elə bir əməliyyat sistemi yaratsınlar ki, hər kəsə əlverişli və intuitiv aydın olsun, hətta əvvəlcə kompüterdən istifadə etməyənə də. Bu vaxta kimi kompüter proqramları və prosesləri komanda lövhəsi ilə idarə olunurdu, ona görə də qovluq, səbət, kompüter və başqa elementləri göstərən nişanların çıxması, o vaxt üçün əsl sensasiya idi. Bu nişanları müəlliflər ikonlar adlandırmağa başladılar. macOS yaradıcıları gələcəkdə bütün əməliyyat sistemlərinin inkişaf təməlinini müəyyən etdilər. Bir çox layihələr, hansıları ki, onlar uzaq 1984-cü ildə icad etmişdirlər, indiki günlərdə bir çox proqram təminatı istehsalçıları üçün etalona çevrilib.
macOS-un ilk versiyası cəmi 216 kb yer tuturdu və hətta bir kompüterdən başqa kompüterə sistemin sürətini çıxarma vasitəsi ilə də işləyə bilərdi. Lakin belə məhsul saxtakarlığa qarşı tamamilə müdafiəsiz idi, buna görə də, öz gəlirlərini qoruyub saxlamaq üçün istehsalçılar öz gələcək vaxtlarını, təkcə sistemin texniki təkmilləşməsinə, funksionallığın genişlənməsinə və stabilliyə yox, həm də təhlükəsizliyə həsr etdilər. macOS-un ilk versiyasının çıxmasından sonra onun hələ doqquz modifikasiyası çıxmışdır, hansılarda ki, aşağıdakı yaxşılaşdırılma aparılmışdı:
- Multifaynderin istifadəsi, hansıki bir neçə proqramın bir vaxtda çalışmasına imkan verir
- Multimedia funksiyaların və internetdə işləmə qabiliyyətinin təkmilləşməsi
- Ağ-qara ikonları rəngli ilə əvəz edilməsi, bir müddət sonra yeni «platin» interfeysin peyda olması və mövzu dəyişmə imkanı
- HFS+ yeni fayl sisteminin yaranması
- Quraşdırıcı funksiyaların yaxşılaşdırılması
- Lokal disklər və internet şəbəkədə faylların axtarışı üçün nəzərdə tutulmuş «Sherlock» proqramının meydana çıxması.
- Çoxistifadəçili rejimin yaranması və daxil olma hüquqlarına hədd qoyma.
macOS əməliyyat sisteminin imkanlarını mükəmməlləşdirilməsi və stabilliyi təmin edilməsi üzərində gedən işin zirvəsi, onun 9-cu versiyasında oldu, hansına ki, indi də müəyyən Mac kompüterlərində rast qəlmək olar. Onu macOS-un klassikası adlandırırlar. Mac populyarlıq qazandı, macOS isə şirkətə böyük kommersiya uğuru gətirdi. Amma vaxt gedirdi və Apple şirkətinin rəhbərliyi, qlobal problemlərin həlli ilə bağlı qərar qəbul etdi.
2000-ci ilin mart ayında, sistemin tamamilə yeni versiyası işıq üzü gördü. macOS 10, hansı ki, macOS 9 üçün nəzərdə tutulan proqram təminatını dəstəkləmirdi. Onu yaratmaq üçün, ilkin proqram kodunu tamamilə təzədən yazdılar, təməl üçün isə NeXTSTEP əməliyyat sistemini götürdülər, hansını ki, işləyib hazırlayan nə vaxtsa Apple şirkətinin yaradıcılarından biri olub. NEXT şirkətinin istehsalatı, Apple şirkəti tərəfindən alınması sayəsində, Stiv Cobs yenidən şirkətin rəhbəri vəzifəsinə qalxır.
Hazırda macOS-da Mach nüvəsi, BSD standart servislər və Unix əməliyyat sisteminin bütün əsas imkanları istifadə olunur. Bu, onun funksionallığını, təhlükəsizliyini və stabilliyini bir neçə dəfə artırmaq üçün fürsət yaratdı. macOS-da istifadə olunan çoxtapşırıqlılıq, bir neçə prosesin bir-birinə mane olmadan, hər ikisinin dərhal çalışmasına, bir prosesin nasaz olduğunda o biri proseslərin və bütün sistemin nasaz olmasına yol verilməməsinə imkan verir.
Hal-hazırda macOS öz gözəl, həddindən artıq xüsusi effektlərlə yüklənməmiş və gözə xoş görünən Aqua interfeysinə malikdir. O, istifadədə çox asan və dostcasına mehribandır. Sistemin özündə Carbon API, Cocoa API və Java API kimi komponentləri cəmləşdirən, Core Foundation proqramlaşdırma mühiti istifadə olunur. Qrafik mühiti, QuickTime, Quartz Extreme və OpenGL kimi texnologiya istifadəsi ilə təqdim edilib. Həmçinin macOS C, , Objective-C, Ruby və Java kimi proqramlaşdırma dilində yazılan proqram təminatını istifadə etməyi imkan verir. macOS əməliyyat sisteminin üstünlüyü, onun internetdə olarkən təhlükəsizliyi təmin etməsidir. O, internet hücumlardan yaxşı qorunub və ona zərər törədə bilən virus demək olar yoxdur.
Əgər macOS-un bütün üstünlüklərini nəzərə alsaq, onda dərhal sual yaranır: onda niyə indiyədək o, belə geniş yayılmayıb, nəinki onun əsas rəqibi, hamının tanıdığı Windows? Cavabı çox sadədir: macOS ancaq Apple şirkətinin Mac kompüterlərinə quraşdırılır. Bu, o demək deyil ki, o başqa istehsalçıların kompüterləri ilə uyğunsuzluğu var və quraşdırıla bilməz. Sistemi əlbəttə ki, quraşdırmaq mümkündür, lakin hal-hazırda qanunsuzdur. Mac kompüterləri kiçik model sırasına malikdirlər və cürbəcürlüklə seçilmirlər, eləcə də onlar adi personal kompüterlərdən adətən baha olurlar, elə ona görə də Mac istifadəçilərin sayı dünyada Windows istifadəçiləri ilə müqayisədə daha azdır.
İstinadlar
- https://archive.is/20120530/http://www.lextrait.com/Vincent/implementations.html.
- http://www.lextrait.com/Vincent/implementations.html.
- https://support.apple.com/en-us/HT214106.
Ədəbiyyat
İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Xarici keçidlər
- Apple Inc. MDB
- Apple Mac
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mac OS ile sehv salmayin Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqale boyuk olcude ve ya tamamile tek menbeye esaslanir Movzu ile bagli muzakirelere qosula ve fikirlerinizi bildire bilersiniz Meqaleye etibarli menbeler elave ederek tekmillesdire bilersiniz macOS personal komputerler istehsal eden Apple sirketinin bir mehsulu olan emeliyyat sistemidir Adini Macintosh alma novunden alir macOS Apple sirketinin Power Macintosh komputerleri ucun hazirladigi emeliyyat sistemi kimi istifade edilir System adlandirilan ilk versiyasi 1984 cu ilde macOS 10 versiyasi ise 2001 ci ilde meydana cixib Ilk qrafik interfeyse malik olan sistemdir Zamanin en qabaqcil sistemidir 2002 ci ilden satisa cixarilan versiyalar Unix uzerinde yaradildigi ucun cox stabildir ve tehlukesizdir Bu versiyalar ucun demek olar ki virus yoxdur Son versiyasi macOS Mojave adi altinda satilir Yeni funksiyalarla genislendirilen macOS Mojave Azerbaycanda da satis ve istismardadir MacOSYaradici Stiv CobsIstehsalci AppleYazilma dili C Objective C Swift CBazasi FreeBSDBuraxilis tarixi 24 mart 2001Son versiya 14 5Desteklenen diller alman dili ingilis dili ereb dili ispan dili katalan dili koreya dili xorvat dili Danimarka dili Slovak dili fin dili fransiz dili yunan dili ivrit dili Macar dili Indoneziya dili italyan dili yapon dili niderland dili braziliya portuqal dili portuqal dili Rumin dili rus dili cex dili turk dili ukrayn dili Vyetnam dili sadelesdirilmis Cin dili d enenevi Cin dili d Norvec diliDesteklenen platformalar x86 64 d Veb sayti apple com macos Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mac in istehsalina 1984 cu ilde baslanilmisdir Apple sirketi sican ve qrafik interfeysden ilk defe istifade eden sirketlerdendir Mac dan evvel Apple sirketinin Lisa Apple II Apple III kimi sistemleri olsa da 1986 ci ilde onlarin fealiyyeti dayandirilmisdir ve butun mehsullar Mac adi altinda toplanmisdir Mac in PowerPC arxitekturasini istifade etdiyi 1994 2005 ci illeri arasi onu x86 sinifli komputerlerden ayiran en meshur xususiyyeti RISC Reduced Instruction Set Computer olmusdur Mac seriyali komputerler Apple sirketinin oz mehsulu olan macOS emeliyyat sisteminden istifade edirler macOS emeliyyat sistemi oz aralarinda macOS ve macOS Server deye iki qrupa ayrilirlar Iki emeliyyat sistemi de bir birinden ferqlenir Onu da qeyd edek ki 2015 cu ilin avqust ayinda macOS emeliyyat sisteminin olan El Capitano versiyasi satisa teqdim edilmisdir Bununla da Apple sirketinin olan komputerlerde suret ve performans defelerle artmisdir Apple sirketinin istehsali olan personal komputerlere Microsoft ve Intel sirketinin istehsali olan avadanliqlar ve ya proqram sistemleri yuklemek mumkundur Bu proqramlari sisteme inteqrasiya edilmis Boot Camp proqramiyla heyata kecirmek mumkundur macOS un son versiyalarinin temeli Darwin adlandirilan azad proqram teminatidir Darwin ozunde Mach texnoloqiyasi ve BSD standart servislerinin istifadesi ile hazirlanan XNU nuvesini gemlesib Bu texnologiyanin esas ustunluyu odur ki onun temeli bizim hamimizin tanidigi UNIX e esaslanib hansi ki yeni macOS a yuksek stabillik coxfunksionalliq isleme sureti ve tehlukesizliyi temin edir macOS emeliyyat sisteminin ilk bir nece versiyasi pisikkimiler fesilesinden olan muxtelif nov heyvanlarla adlandiriblar 10 0 cu versiyadan baslayaraq 10 8 versiyaya kimi emeliyyat sistemlerin adlari bunlardir Cheetah Puma Jaguar Panther Tiger Leopard Snow Leopard Lion Mountain Lion 10 9 versiyanin adi Kaliforniyanin meshur cimerlik adini dasiyir Her versiyada ozunemexsus yaxsilasma ve tekmillesme var Lakin onlarin hamisina aid olan umumi yaxsilasma var hansi ki 10 cu versiyani evvelkilere tamamile benzemeyen edir Bu ona gelib cixartdi ki macOS un qabaqki versiyalar ucun yazilmis proqramlar 10 cu versiyada islemir Evveller macOS un evvelki versiyalari ucun yazilmis proqramlarin islemesi virtual emulyasiya vasitesi ile heyata kecirilirdi lakin sonralar ondan tamamile imtina etdiler macOS un qrafik vizulasiyanin ustunluyu onun Aqua adlanan yeni istifadeci interfeysindedir Aqua qrafik interfeysi su muhiti seffafliq hissi derinlik ve hereket illuziyasi yaradir O demek olar ki butun macOS versiyalarinda deyismez qalir lakin butun bunlar oz aktualligini ve teravetini itirmir Aqua tekce gozellik ucun yox hem de istifadecilerin komfort ve rahatligi ucun yaradilib Yeniliklerden biri de aktiv proqramlarin pencerelerini ayri seksiyalara toplamaq hansilari ki istediyiniz zaman gorme zonasindan gizlede bilersiz onlarin is stolunun faydali bos yerini tutmagina imkan vermeyerek macOS un yeni versiyasinda yaddasin mudafiesi hansinin komeyi ile bir proqramin nasaz oldugunda butun sistemin cokmemesine imkan verir hemcinin coxtapsiriqliliq ve simmetrik coxprosessorluluq kimi funksiyalar reallasmisdir macOS da hem de dinamik yaddas paylanmasi reallasib hansi ki proqramlarin isleme prosesinde bilavasite yaddasi bosaltmaq imkani verir Buda out of memory ismaricinin cixmasini istisna edir ve ayrica qoturulmus proqram ucun movcud olan yaddas miqdarinin korreksiyasini teleb etmir macOS un ilk novbede istifadecinin rahatligi ucun yaradilmasinin elave tesdiqi onun avtomatik sebeke ile inteqrasiya olunmasidir Bu funksiyanin istifadesi internet sebekeye istifadeci terefinden hec bir elave duzelis etmeden istenilen elverisli usulla qosulmaga imkan verir Yeni enerji qorunma texnologiyasi komputeri yuxu rejiminden derhal cixmasina imkan yaradir macOS da melumatlara coxistifadecili daxil olma mumkunluyu reallasib daxil olma huququna hedd qoyulub istifadecilerin melumat tehlukesizliyinin derecesi artirilib sistem administrasiyasi daha asan olub srift ve srift komplektinin idare etme interfeysi daha rahat ve cevik olub bundan basqa macOS indi TrueType Type1 ve OpenType kimi srift formatlarini birbasa destekleyir macOS sisteminde indi Epson HP ve Canon kimi firmalarin istehsal etdiyi printerlerin daxili desteyi var macOS da iki olculu vizualizasiya ve sened capi Quartz texnologiyasi vasitesi ile teskil edilib hansi ki artiq standarta cevrilmis PDF qrafik formatini istifade edir Video ve audio melumatlarla islemesi ucun macOS da patentlesmis QuickTime texnologiyasindan istifade olunur oyunlarin 3D qrafikasi ise OpenGL texnologiyasi ile reallasib macOS 1984 cu ilde Apple sirketinin istehsali olan ilk personal komputer Mac in cixisi ile dunyaya geldi Muellifler sistemin ilk versiyasinda heyata kecirilen ideyalari Xorex sirketinden goturmusduler O vaxt Xerox PARC nin tedqiqat merkezinde artiq qrafik emeliyyat sistemi olan komputer movcud idi hansi ki o vaxt ucun emeliyyat sistemlerinin inkisafinda esl sicrayis idi Lakin onlar bunu yalniz oz xususi ehtiyaclari ucun istifade edirdiler ve kommersiya tetbiq edilmesi ucun hec ne planlasdirmirdilar Apple proqramcilari artiq movcud olan inkisaf etmis xususi ideyalarini birlesdirerek her kese elcatan ilk qrafik emeliyyat sistemini macOS u yaratdilar Onun icinde hele o vaxt artiq bize adi gorunen pencere interfeysi ve qovluqlar faylla istifade edilmisdi ve ilk defe manipulyator tetbiq edilmisdi hansi ki sonralar komputer sicani adlandirilmisdi Bele konsepsiya Apple sirketinin esas ideyasi ile tamamile uygun gelirdi hansi ki hem texniki gostericilerde hemde qiymetde elverisli olan bir komputer yaradmasini teklif edirdi Hele o zamanlar macOS muellifleri ozlerinin qarsisina meqsed qoydular ki ele bir emeliyyat sistemi yaratsinlar ki her kese elverisli ve intuitiv aydin olsun hetta evvelce komputerden istifade etmeyene de Bu vaxta kimi komputer proqramlari ve prosesleri komanda lovhesi ile idare olunurdu ona gore de qovluq sebet komputer ve basqa elementleri gosteren nisanlarin cixmasi o vaxt ucun esl sensasiya idi Bu nisanlari muellifler ikonlar adlandirmaga basladilar macOS yaradicilari gelecekde butun emeliyyat sistemlerinin inkisaf temelinini mueyyen etdiler Bir cox layiheler hansilari ki onlar uzaq 1984 cu ilde icad etmisdirler indiki gunlerde bir cox proqram teminati istehsalcilari ucun etalona cevrilib macOS un ilk versiyasi cemi 216 kb yer tuturdu ve hetta bir komputerden basqa komputere sistemin suretini cixarma vasitesi ile de isleye bilerdi Lakin bele mehsul saxtakarliga qarsi tamamile mudafiesiz idi buna gore de oz gelirlerini qoruyub saxlamaq ucun istehsalcilar oz gelecek vaxtlarini tekce sistemin texniki tekmillesmesine funksionalligin genislenmesine ve stabilliye yox hem de tehlukesizliye hesr etdiler macOS un ilk versiyasinin cixmasindan sonra onun hele doqquz modifikasiyasi cixmisdir hansilarda ki asagidaki yaxsilasdirilma aparilmisdi Multifaynderin istifadesi hansiki bir nece proqramin bir vaxtda calismasina imkan verir Multimedia funksiyalarin ve internetde isleme qabiliyyetinin tekmillesmesi Ag qara ikonlari rengli ile evez edilmesi bir muddet sonra yeni platin interfeysin peyda olmasi ve movzu deyisme imkani HFS yeni fayl sisteminin yaranmasi Qurasdirici funksiyalarin yaxsilasdirilmasi Lokal diskler ve internet sebekede fayllarin axtarisi ucun nezerde tutulmus Sherlock proqraminin meydana cixmasi Coxistifadecili rejimin yaranmasi ve daxil olma huquqlarina hedd qoyma macOS emeliyyat sisteminin imkanlarini mukemmellesdirilmesi ve stabilliyi temin edilmesi uzerinde geden isin zirvesi onun 9 cu versiyasinda oldu hansina ki indi de mueyyen Mac komputerlerinde rast qelmek olar Onu macOS un klassikasi adlandirirlar Mac populyarliq qazandi macOS ise sirkete boyuk kommersiya uguru getirdi Amma vaxt gedirdi ve Apple sirketinin rehberliyi qlobal problemlerin helli ile bagli qerar qebul etdi 2000 ci ilin mart ayinda sistemin tamamile yeni versiyasi isiq uzu gordu macOS 10 hansi ki macOS 9 ucun nezerde tutulan proqram teminatini desteklemirdi Onu yaratmaq ucun ilkin proqram kodunu tamamile tezeden yazdilar temel ucun ise NeXTSTEP emeliyyat sistemini goturduler hansini ki isleyib hazirlayan ne vaxtsa Apple sirketinin yaradicilarindan biri olub NEXT sirketinin istehsalati Apple sirketi terefinden alinmasi sayesinde Stiv Cobs yeniden sirketin rehberi vezifesine qalxir Hazirda macOS da Mach nuvesi BSD standart servisler ve Unix emeliyyat sisteminin butun esas imkanlari istifade olunur Bu onun funksionalligini tehlukesizliyini ve stabilliyini bir nece defe artirmaq ucun furset yaratdi macOS da istifade olunan coxtapsiriqliliq bir nece prosesin bir birine mane olmadan her ikisinin derhal calismasina bir prosesin nasaz oldugunda o biri proseslerin ve butun sistemin nasaz olmasina yol verilmemesine imkan verir Hal hazirda macOS oz gozel heddinden artiq xususi effektlerle yuklenmemis ve goze xos gorunen Aqua interfeysine malikdir O istifadede cox asan ve dostcasina mehribandir Sistemin ozunde Carbon API Cocoa API ve Java API kimi komponentleri cemlesdiren Core Foundation proqramlasdirma muhiti istifade olunur Qrafik muhiti QuickTime Quartz Extreme ve OpenGL kimi texnologiya istifadesi ile teqdim edilib Hemcinin macOS C C Objective C Ruby ve Java kimi proqramlasdirma dilinde yazilan proqram teminatini istifade etmeyi imkan verir macOS emeliyyat sisteminin ustunluyu onun internetde olarken tehlukesizliyi temin etmesidir O internet hucumlardan yaxsi qorunub ve ona zerer torede bilen virus demek olar yoxdur Eger macOS un butun ustunluklerini nezere alsaq onda derhal sual yaranir onda niye indiyedek o bele genis yayilmayib neinki onun esas reqibi haminin tanidigi Windows Cavabi cox sadedir macOS ancaq Apple sirketinin Mac komputerlerine qurasdirilir Bu o demek deyil ki o basqa istehsalcilarin komputerleri ile uygunsuzlugu var ve qurasdirila bilmez Sistemi elbette ki qurasdirmaq mumkundur lakin hal hazirda qanunsuzdur Mac komputerleri kicik model sirasina malikdirler ve curbecurlukle secilmirler elece de onlar adi personal komputerlerden adeten baha olurlar ele ona gore de Mac istifadecilerin sayi dunyada Windows istifadecileri ile muqayisede daha azdir Istinadlarhttps archive is 20120530 http www lextrait com Vincent implementations html http www lextrait com Vincent implementations html https support apple com en us HT214106 EdebiyyatIsmayil Calalli Sadiqov Informatika terminlerinin izahli lugeti 2017 Baki nesriyyati 996 s Xarici kecidlerApple Inc MDB Apple Mac