Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Norveç dili (norv. norsk) — Əsasən Norveçdə danışılan, biri.
| Norveç dili | |
|---|---|
| Orijinal adı | norsk |
| Ölkələr |  Norveç |
| Rəsmi status | Norveç (iki rəsmi dil — bukmol və nyunorsk) |
| Tənzimləyən təşkilat | Norveç Dil Şurası (bukmol və nyunorsk); Norveç Akademiyası (riksmol) |
| Danışanların ümumi sayı | 4,6 milyon |
| Təsnifatı | |
| |
| Yazı | latın əlifbası |
| Dil kodları | |
| QOST 7.75–97 | нор 506 — norveçcə нно 513 — nyunorsk |
| ISO 639-1 | no — norveçcə nb — bukmol nn — nyunorsk |
| ISO 639-2 | nor — norveçcə nob — bukmol nno — nyunorsk |
| ISO 639-3 | nor — norveçcə nob — bukmol nno — nyunorsk |
| nor | |
| nor | |
| ABS ASCL | 1503 |
| IETF | no |
| Glottolog | norw1258 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Norveç dilinin və eləcə də İsveç dili və Dan dilinin ən qədim variantı Qədim skandinav dili hesab olunur. Bu dönəmdə ilə yazılan dil, 1030-cu ildə xristianlığın yayılması ilə birlikdə Latın əlifbası ilə əvəz olunmuşdur. Norveç dili ətraf dillərdən bu dönəmdə ayrılmağa başlamışdır. Zamanla Skandinav dili və ayrılmağa başlamışdır. Norveçdə, İslandiyada, Farer adalarında, Qrenlandiyada Qərb Skandinavcası istifadə olunurdu. Bu dil özlüyündə də XIV əsrdə ayrılmağa başlamış və bu ayrımın nəticəsində müasir İsland dili və Farer dili yaranmışdır. 1350-1525-ci illər arası istifadə olunan dil olaraq bilinir.
Dan dilinin təsiri
1397-ci ildən tabe olan Norveçdə Dan dilinin təsiri artmağa başlayır və idarəetmə dili olur. Bu təsir Danimarka-Norveç krallığı dövründə daha da artır. Daha sonra İsveç-Norveç krallığının tərkibinə girən ölkədə İsveç dilinin təsiri ilə Norveç dili qərbdəki qohumlarından tam fərqli inkişafı bitirir.
Dövlət dili olma yolunda mübarizə
Norveç dilinin qonşu dillər təsirindən çıxması üçün ilk işə başlayan şəxslərdən biri də . 22 yaşında ölkənin fərqli yerlərini gəzərək dialektlər və ləhcələri öyrənməyə başlamışdır. İsland dilinin inkişaf yolunu özünə nümunə kimi götürürdü. 1848-1873 illəri arasında bu işlərini çap etdirdi və buna Landsmol dedi. Norveç dilinin Dan dilindən fərqli olmadığını deyənlər isə bu iki dilə ortaq olaraq deməyə başladılar. 1929-cu ildə Riksmol Bukmol kimi, Landsmol isə Nyunorsk kimi tanınmağa başladı. Bukmol sözünün Dano-Norveç dili kimi dəyişdirilmə təklifi bir səslə uduzdu. 1938-ci ildə hər iki dilin birləşdirilməsi üçün cəhdlər edildi və əhalinin 79% hissəsi tərəfindən dəstəkləndi. Nyunorsk tərəfdarlarının bir hissəsi dilini dəstəkləməyə başladılar. Bu cəhdlər 2002-ci ildə bitdi.
1892-ci ildən hər iki dil bərabərhüquqlu olmuşdur. Əsas əlaməti tonal dil olmasıdır. Bukmolda (Dan və İsveç dillərində olduğu kimi) kişi və qadın cinsləri birləşib, Landsmol isə qadın cinsini saxlayıb.
Yazılı dil
Əlifba
Norveç əlifbasında 29 hərf var:
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z | Å | ||
| a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z | æ | ø | å |
C, q, w, x və z hərfləri təkcə alınma sözlərdə istifadə olunur və bu sözlər də Norveç dilinin orfoqrafik qaydalarına görə dəyişir. Məsələn, zebr sözü sebra şəklində yazılır.
Bəzi hərflərdə diakritik işarələr görmək mümkündür: é, è, ê, ó, ò və ô. Nyunorskda ì, ù və ỳ işarələrini də tez-tez görmək mümkündür. Bu işarələr çox vaxt dildəki omonimləri fərqləndirmək üçün göstərilir. Məsələn: for (üçün), fór (getdi), fòr (qırışıq) və fôr (yem).
Bukmol və Nyunorsk
Bir çox ölkələrdə olduğu kimi, Norveçdə də - Sprokrodet fəaliyyət göstərir. Mədəniyyət nazirliyi nəzdində fəaliyyət
Qırmızı - Bukmol
Mavi - Nyunorsk
Boz - Hər ikisi
göstərən qurum, dilin normalarını təyin edən rəsmi qurumdur. Bukmol və Nyunorskun bir neçə forması var və bu formaların hərəsi bir-birinə yaxındır. Vikipediya hər iki dildə fəaliyyət göstərir.
Riksmol
Nyunorsk və Bukmolun birləşdirilməsinə qarşı olanların dəstəklədiyi dil Riksmoldur. 2005-ci ildəki reformlardan sonra Riksmol və Bukmolun fərqi Amerikan ingiliscəsi və Britaniya ingiliscəsinin fərqi qədərdir. tərəfindən tənzimlənir.
Hoqnorsk
1917-ci il öncəsi İvar Aasen qanunlarına uyğun olaraq danışılan dildir. Bu dilin dəstəkçiləri azdır.
Hazırda
Ölkə məktəblərində şagirdlər 8-ci sinifdən hər iki dili öyrənirlər. Bukmol bir çox media qurumu və dövlət qurumu tərəfindən rəsmən istifadə olunan versiyadır.
Müqayisə
Norveç dilinin və versiyalarının digər German dilləri ilə müqayisəsi
| Dil | Cümlə | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Mən Norveçdən gəlirəm | Onun adı nədir? | Bu atdır | Bu göy qurşağının çox rəngi var | ||
| Dan dili | Jeg kommer fra Norge | Hvad hedder han? | Dette er en hest | Regnbuen har mange farver | |
| Hva heter han? | |||||
| Bukmol | Regnbuen har mange farger | ||||
| Nyunorsk | Eg kjem frå Noreg | Kva heiter han? | Dette er ein hest | Regnbogen har mange fargar/leter Regnbogen er mangleta | |
| Regnbogen hev mange leter Regnbogen er manglìta | |||||
| Qədim skandinav dili | Ek kem frá Noregi | Hvat heitir hann? | Þetta er hross/Þessi er hestr | Regnboginn er marglitr | |
| İsland dili | Ég kem frá Noregi | Hvað heitir hann? | Þetta er hross/Þessi er hestur | Regnboginn er marglitur | |
| Farer dili | Eg eri úr Noregi/Norra | Hvussu eitur hann? | Hetta er eitt ross/ein hestur | Ælabogin hevur nógvar litir/ Ælabogin er marglittur | |
| İsveç dili | Jag kommer från Norge | Vad heter han? | Detta är en häst | Regnbågen har många färger | |
| Ic cume fram Norwegan | Hwat hatþ he? | Þis is hors | Se regnboga hæfð manige hiw | ||
| Alman dili | Ich komme aus Norwegen | Wie heißt er? | Dieses (Das) ist ein Pferd | Der Regenbogen hat viele Farben | |
| Holland dili | Ik kom uit Noorwegen | Hoe heet hij? | Dit is een paard (ros) | De regenboog heeft veel (menige) kleuren | |
| Afrikaans | Ek kom van Noorweë af | Wat is sy naam? (Hoe heet hy? - more archaic and formal) | Dit is 'n perd | Die reënboog het baie kleure | |
| Ik kom út Noarwegen | Hoe hjit er? | Dit is in hynder | De reinbôge hat in protte kleuren | ||
Fonologiya
Morfologiya
İsim
Bir çox Hind-Avropa dillərində olduğu kimi Norveç dilində də isimlər cinslərə görə fərqli şəkilçilər alır. Norveç dilində üç cins var: qadın, kişi və neytral. Bergen dialektində isə qadın və kişi ayrımı olmayıb ortaq və neytral cins var.
| Tək | Cəm | ||
|---|---|---|---|
| Qeyri-müəyyən | Müəyyən | Qeyri-müəyyən | Müəyyən |
| en båt | båten | båter | båtene |
Sayıla bilən isimlərin cəm halı cinsə görə dəyişir. Nyunorskda bəzi variantlar fərqlənə bilir. (Q-m:qeyri müəyyən, m:müəyyən)
| k. | en gutt (oğlan) q-m | gutten (oğlan) m | gutter (oğlanlar) q-m | guttene (oğlanlar) m |
|---|---|---|---|---|
| q. | ei/en dør (qapı) q-m | døra/døren (qapı) m | dører (qapılar) q-m | dørene (qapılar) m |
| n. | et hus (bina) q-m | huset (bina) m | hus (binalar) q-m | husene/husa (binalar) m |
2005-ci ildən qadın cinsindəki bütün sözləri kişi cinsində də yazmaq olar.
| k. | ein gut (oğlan) q-m | guten (oğlan) m | gutar (oğlanlar) q-m | gutane (oğlanlar) m |
|---|---|---|---|---|
| q. | ei sol (günəş) q-m | sola (günəş) m | soler (günəşlər) q-m | solene (günəşlər) m |
| ei kyrkje/kyrkja (kilsə) q-m | kyrkja (kilsə) m | kyrkjer (kilsələr) q-m | kyrkjene (kilsələr) m | |
| n. | eit hus (bina) q-m | huset (bina) m | hus (binalar) q-m | husa (binalar) m |
| eit hjarta/hjarte (ürək) q-m | hjarta/hjartet (ürək) m | hjarto/hjarte (ürəklər) q-m | hjarto/hjarta (ürəklər) m |
Sifətlər
Əvəzliklər
Fellər
Leksika
İstinadlar
- Arne Torp, Lars S. Vikør (1993), Hovuddrag i norsk språkhistorie (3.utgåve), Gyldendal Norsk Forlag AS 2003
- Gilman, Daniel Coit; Peck, Harry Thurston; Colby, Frank Moore, eds. (1905). "Aasen, Ivar Andreas". New International Encyclopedia I. New York, NY: Dodd, Mead, and Company.
 | Dil ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Norvec dili norv norsk Esasen Norvecde danisilan biri Norvec diliOrijinal adi norskOlkeler NorvecResmi status Norvec iki resmi dil bukmol ve nyunorsk Tenzimleyen teskilat Norvec Dil Surasi bukmol ve nyunorsk Norvec Akademiyasi riksmol Danisanlarin umumi sayi 4 6 milyonTesnifatiHind Avropa dilleri German dilleriQite yarimqrupu dd dd Yazi latin elifbasiDil kodlariQOST 7 75 97 nor 506 norvecce nno 513 nyunorskISO 639 1 no norvecce nb bukmol nn nyunorskISO 639 2 nor norvecce nob bukmol nno nyunorskISO 639 3 nor norvecce nob bukmol nno nyunorsknornorABS ASCL 1503IETF noGlottolog norw1258 Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiNorvec dilinin ve elece de Isvec dili ve Dan dilinin en qedim varianti Qedim skandinav dili hesab olunur Bu donemde ile yazilan dil 1030 cu ilde xristianligin yayilmasi ile birlikde Latin elifbasi ile evez olunmusdur Norvec dili etraf dillerden bu donemde ayrilmaga baslamisdir Zamanla Skandinav dili ve ayrilmaga baslamisdir Norvecde Islandiyada Farer adalarinda Qrenlandiyada Qerb Skandinavcasi istifade olunurdu Bu dil ozluyunde de XIV esrde ayrilmaga baslamis ve bu ayrimin neticesinde muasir Island dili ve Farer dili yaranmisdir 1350 1525 ci iller arasi istifade olunan dil olaraq bilinir Dan dilinin tesiri 1397 ci ilden tabe olan Norvecde Dan dilinin tesiri artmaga baslayir ve idareetme dili olur Bu tesir Danimarka Norvec kralligi dovrunde daha da artir Daha sonra Isvec Norvec kralliginin terkibine giren olkede Isvec dilinin tesiri ile Norvec dili qerbdeki qohumlarindan tam ferqli inkisafi bitirir Dovlet dili olma yolunda mubarize Norvec dilinin qonsu diller tesirinden cixmasi ucun ilk ise baslayan sexslerden biri de 22 yasinda olkenin ferqli yerlerini gezerek dialektler ve lehceleri oyrenmeye baslamisdir Island dilinin inkisaf yolunu ozune numune kimi gotururdu 1848 1873 illeri arasinda bu islerini cap etdirdi ve buna Landsmol dedi Norvec dilinin Dan dilinden ferqli olmadigini deyenler ise bu iki dile ortaq olaraq demeye basladilar 1929 cu ilde Riksmol Bukmol kimi Landsmol ise Nyunorsk kimi taninmaga basladi Bukmol sozunun Dano Norvec dili kimi deyisdirilme teklifi bir sesle uduzdu 1938 ci ilde her iki dilin birlesdirilmesi ucun cehdler edildi ve ehalinin 79 hissesi terefinden desteklendi Nyunorsk terefdarlarinin bir hissesi dilini desteklemeye basladilar Bu cehdler 2002 ci ilde bitdi 1892 ci ilden her iki dil beraberhuquqlu olmusdur Esas elameti tonal dil olmasidir Bukmolda Dan ve Isvec dillerinde oldugu kimi kisi ve qadin cinsleri birlesib Landsmol ise qadin cinsini saxlayib Yazili dilElifba Norvec elifbasinda 29 herf var A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Aa b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z ae o a C q w xve zherfleri tekce alinma sozlerde istifade olunur ve bu sozler de Norvec dilinin orfoqrafik qaydalarina gore deyisir Meselen zebr sozu sebra seklinde yazilir Bezi herflerde diakritik isareler gormek mumkundur e e e o o ve o Nyunorskda i u ve ỳisarelerini de tez tez gormek mumkundur Bu isareler cox vaxt dildeki omonimleri ferqlendirmek ucun gosterilir Meselen for ucun for getdi for qirisiq ve for yem Bukmol ve Nyunorsk Bir cox olkelerde oldugu kimi Norvecde de Sprokrodet fealiyyet gosterir Medeniyyet nazirliyi nezdinde fealiyyet Norvec dilinin versiyalarinin yayilma areali Qirmizi Bukmol Mavi Nyunorsk Boz Her ikisi gosteren qurum dilin normalarini teyin eden resmi qurumdur Bukmol ve Nyunorskun bir nece formasi var ve bu formalarin heresi bir birine yaxindir Vikipediya her iki dilde fealiyyet gosterir Riksmol Nyunorsk ve Bukmolun birlesdirilmesine qarsi olanlarin desteklediyi dil Riksmoldur 2005 ci ildeki reformlardan sonra Riksmol ve Bukmolun ferqi Amerikan ingiliscesi ve Britaniya ingiliscesinin ferqi qederdir terefinden tenzimlenir Hoqnorsk 1917 ci il oncesi Ivar Aasen qanunlarina uygun olaraq danisilan dildir Bu dilin destekcileri azdir Hazirda Olke mekteblerinde sagirdler 8 ci sinifden her iki dili oyrenirler Bukmol bir cox media qurumu ve dovlet qurumu terefinden resmen istifade olunan versiyadir MuqayiseNorvec dilinin ve versiyalarinin diger German dilleri ile muqayisesi Dil CumleMen Norvecden gelirem Onun adi nedir Bu atdir Bu goy qursaginin cox rengi varDan dili Jeg kommer fra Norge Hvad hedder han Dette er en hest Regnbuen har mange farverHva heter han Bukmol Regnbuen har mange fargerNyunorsk Eg kjem fra Noreg Kva heiter han Dette er ein hest Regnbogen har mange fargar leter Regnbogen er mangletaRegnbogen hev mange leter Regnbogen er manglitaQedim skandinav dili Ek kem fra Noregi Hvat heitir hann THetta er hross THessi er hestr Regnboginn er marglitrIsland dili Eg kem fra Noregi Hvad heitir hann THetta er hross THessi er hestur Regnboginn er margliturFarer dili Eg eri ur Noregi Norra Hvussu eitur hann Hetta er eitt ross ein hestur AElabogin hevur nogvar litir AElabogin er marglitturIsvec dili Jag kommer fran Norge Vad heter han Detta ar en hast Regnbagen har manga fargerIc cume fram Norwegan Hwat hatth he THis is hors Se regnboga haefd manige hiwAlman dili Ich komme aus Norwegen Wie heisst er Dieses Das ist ein Pferd Der Regenbogen hat viele FarbenHolland dili Ik kom uit Noorwegen Hoe heet hij Dit is een paard ros De regenboog heeft veel menige kleurenAfrikaans Ek kom van Noorwee af Wat is sy naam Hoe heet hy more archaic and formal Dit is n perd Die reenboog het baie kleureIk kom ut Noarwegen Hoe hjit er Dit is in hynder De reinboge hat in protte kleurenFonologiyaMorfologiyaIsim Bir cox Hind Avropa dillerinde oldugu kimi Norvec dilinde de isimler cinslere gore ferqli sekilciler alir Norvec dilinde uc cins var qadin kisi ve neytral Bergen dialektinde ise qadin ve kisi ayrimi olmayib ortaq ve neytral cins var isim hallari Bukmolcabat qayiq Tek CemQeyri mueyyen Mueyyen Qeyri mueyyen Mueyyenen bat baten bater batene Sayila bilen isimlerin cem hali cinse gore deyisir Nyunorskda bezi variantlar ferqlene bilir Q m qeyri mueyyen m mueyyen Bukmol k en gutt oglan q m gutten oglan m gutter oglanlar q m guttene oglanlar mq ei en dor qapi q m dora doren qapi m dorer qapilar q m dorene qapilar mn et hus bina q m huset bina m hus binalar q m husene husa binalar m 2005 ci ilden qadin cinsindeki butun sozleri kisi cinsinde de yazmaq olar Nyunorsk k ein gut oglan q m guten oglan m gutar oglanlar q m gutane oglanlar mq ei sol gunes q m sola gunes m soler gunesler q m solene gunesler mei kyrkje kyrkja kilse q m kyrkja kilse m kyrkjer kilseler q m kyrkjene kilseler mn eit hus bina q m huset bina m hus binalar q m husa binalar meit hjarta hjarte urek q m hjarta hjartet urek m hjarto hjarte urekler q m hjarto hjarta urekler mSifetler Evezlikler FellerLeksikaIstinadlarArne Torp Lars S Vikor 1993 Hovuddrag i norsk sprakhistorie 3 utgave Gyldendal Norsk Forlag AS 2003 Gilman Daniel Coit Peck Harry Thurston Colby Frank Moore eds 1905 Aasen Ivar Andreas New International Encyclopedia I New York NY Dodd Mead and Company Dil ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin