Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Marağa — İranın Şərqi Azərbaycan ostanında şəhər. Təbrizdən 130 kilometr cənub-şərqdə yerləşir.
| Marağa | |
|---|---|
| مراغه | |
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 1.456 m |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +98 41 |
| Digər | |
| maraghe.com | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Marağa bağ-bağatı, meyvəsi, xüsusilə üzüm, doşab və kişmişi ilə məşhurdur. Şəhər, meyvəsindən əlavə, taxılı və gözəl mərməri ilə də böyük şöhrət qazanmışdır.
Həmçinin Marağa öz qədim Marağa rəsədxanası və bütün Azərbaycanda tanınan Marağa sabunuyla məşhurdur.
Etimologiyası
Bir çox mütəxəssis indiki Marağanı qədim tarixi qaynaqlarda adı çəkilmiş, Atropatenada yerləşən Vera şəhəriylə, habelə Fraata, Prasana, Fraaspa, Fraspa, Əfrahrud (rud farsca çay deməkdir) kimi toponimlərlə əlaqələndirir.
Bəzi qaynaqlara görə, "Marağa" sözünün mənası "otlaq yeri" deməkdir. Marağa şəhərinin adını ərəb dilində "otlamaq" mənasındakı "mərəğə" sözüylə əlaqələndirib, bu adın "otlaq, at bəslənən yer" demək olduğunu qeyd edirlər. Lakin çox güman ki indiki Marağa toponimi ilə bağlı olan qədim toponimlərin (Fraata, Fraaspa, və s.) Azərbaycan ərazisinə ərəb xilafətinin axınlarının başlamasından xeyli əvvəl mövcud olduqları nəzərə alındıqda, bunun gerçək olması ehtimalı az olur.
Tarixi
Strabonun yazdığına görə, Atropatena hökmdarlarının yay iqamətgahı olan Qazaka və qış iqamətgahı olan Vera adlı iki paytaxt şəhərləri olmuşdur. Strabon qeyd edir ki, Araz çayından Vera şəhərinə məsafə 2400 stad (1 stad 184 metrə bərabərdir) olmuşdur. Plutarxa görə Fraata, Dion Kassidə bu şəhər Prasana və yaxud Fraaspa, Ptolomeydə isə Fraspa kimi verilmişdir. Bəlazuri, İbn Fəqih və Yaqut Həməvi də bu şəhərin Əfrahrud adlandığını qeyd etmişlər.
Yaqut Həməvi Əfrahrudu Marağadan axan Sufiçay ilə eyniləşdirir. Minorski də Plutarxın Fraatasının, ərəb müəlliflərinin qeyd etmiş olduqları Əfrahrudun müasir Marağa ilə eyni olduğunu yazmışdır. O, öz fikrini sübut etmək üçün Marağanın şimaldan müdafiə olunmasına şərait yaradan Səhənd dağının strateji əhəmiyyətindən, Sufiçayın hazırda da bu şəhərdən axmasından, ərəb və habelə XII-XIII əsrlərdə monqolların dövründə də Marağanın paytaxt şəhər olmasından bəhs edir. Qeyd edilməlidir ki, müasir Marağanın keçmişdə Atropatena hökmdarları tərəfindən paytaxt seçilməsi oranın iqtisadi, strateji, təbii, coğrafi şəraiti ilə bilavasitə əlaqədar olmuşdur. Marağa şəhərindən 16 km şimalda yerləşən möhkəm Ruyinqala adlı qala da şəhərin qədim tarixə malik olmasını sübut edir.
Eramızdan əvvəl 36-cı ildə Roma sərkərdəsi Antoni yüz min nəfərlik ordu ilə Atropatenaya hücum edərkən şəhəri mühasirəyə almış, lakin tezliklə Şiz qalası (Qazaka) ətrafında məğlubiyyətə uğradıqdan sonra böyük tələfat verərək mühasirəni dayandıraraq geri çəkilməyə məcbur olmuşdur. Qədimdə Fraata adlanan bu şəhər ərəb işğalları dövründən etibarən Marağa adlandırılmışdır.
Ptolomeyin Urmiya gölü ətrafında qeyd etdiyi Margiananı Markvart Martiana formasında vermişdir. Bəzi alimlər Marağa sözünün həmin vilayətin adı ilə əlaqədar yarandığını qeyd edirlər. Hər halda istər Fraata olsun, istər sə də Margiana olsun öz növbəsində Marağa şəhərinin qədim tarixə malik şəhər olduğunu göstərən amildir.
Tarixçilərin yazdığına görə Marağa şəhəri (642–643-cü illərdə) Azərbaycanda olan ərəb sərkərdəsi Müqeyrət ibn Şüeybə tərəfindən fəth edilmişdir.
Bir məlumata görə Mərvan ibn Məhəmməd 740-cı ildə Muğan və Gilan müharibələrindən qayıdan zaman Marağada düşərgə salmış və burada təzəyin bol olması ilə əlaqədar olaraq Marağa adlandırmışdır. Qeyd edilməlidir ki, əksər tarixçilər Marağa adının etimologiyası haqqında olan bu məlumatı ciddi qəbul etmirlər.Çünki, Mərvan burada bir sıra binalar tikdirib, abadlıq işləri aparmışdır.Lakin sonralar şəhər Harun ər-Rəşidin qızlarına məxsus olmuşdur.
Xəzimət ibn Xazim Azərbaycan və Ermənistan hakimi olan zaman Təbriz hakimi Vəcna ibn Rəvvad ərəblərə qarşı üsyan qaldıraraq (təqribən 802–803-cü illərdə) Marağa şəhəri ətrafına hasar çəkmiş və ordu qərargahına çevirmişdir.
Beləliklə, yuxarıda deyilənlərdən görünür ki, Marağa şəhəri Sasani və habelə ərəb işğalları dövründə Azərbaycanın iqtisadi, ictimai cəhətdən inkişaf etmiş şəhərlərindən biri olmuşdur.
Coğrafiyası
Marağa Azərbaycanın ən qədim və ən böyük şəhərlərindən biridir. Şəhərin şimalında dəniz səviyyəsindən 3547 m hündürlükdə Səhənd dağı ucalır. Bu dağ Marağanı Təbrizdən ayırır. Dəniz səviyyəsindən 1400 metr yüksəklikdə olan Marağa şəhəri Sufiçayın sol sahilində, Təbrizdən müstəqim yol ilə 76 km, şose yolu ilə isə 130 km aralıda yerləşir. Mənbəyini Səhənd dağından alan bir sıra dağ çayları Marağa və onun ətrafını su ilə təmin edərək Urmiya gölünə tökülür.
Marağa şəhərinin əlverişli təbii və coğrafi şəraitə malik olması qədim ticarət yollarının vaxtı ilə buradan keçməsi, onu qədim dövrlərdən etibarən bütün Şərqdə şöhrətləndirmişdir. Marağa şəhərində indiyədək əsaslı arxeoloji qazıntı işləri aparılmamışdır. Lakin şəhərin adına bir sıra qədim mənbələrdə təsadüf edilir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- http://fna.ir/3gi6bf (fars.).
- https://borna.news/008VHI (fars.).
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2022-03-27 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-06-05.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Maraga deqiqlesdirme Maraga Iranin Serqi Azerbaycan ostaninda seher Tebrizden 130 kilometr cenub serqde yerlesir Maragaمراغه37 23 31 sm e 46 14 21 s u Olke IranTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 1 456 mEhalisiEhalisi 272 400 nef Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 98 41Digermaraghe comXeriteni goster gizle Maraga Vikianbarda elaqeli mediafayllarMaraga resedxanasi XIII esr Suficay Maraga bag bagati meyvesi xususile uzum dosab ve kismisi ile mes hurdur Seher meyvesinden elave taxili ve gozel mermeri ile de boyuk sohret qazanmisdir Hemcinin Maraga oz qedim Maraga resedxanasi ve butun Azerbaycanda taninan Maraga sabunuyla meshurdur EtimologiyasiBir cox mutexessis indiki Maragani qedim tarixi qaynaqlarda adi cekilmis Atropatenada yerlesen Vera seheriyle habele Fraata Prasana Fraaspa Fraspa Efrahrud rud farsca cay demekdir kimi toponimlerle elaqelendirir Bezi qaynaqlara gore Maraga sozunun menasi otlaq yeri demekdir Maraga seherinin adini ereb dilinde otlamaq menasindaki merege sozuyle elaqelendirib bu adin otlaq at beslenen yer demek oldugunu qeyd edirler Lakin cox guman ki indiki Maraga toponimi ile bagli olan qedim toponimlerin Fraata Fraaspa ve s Azerbaycan erazisine ereb xilafetinin axinlarinin baslamasindan xeyli evvel movcud olduqlari nezere alindiqda bunun gercek olmasi ehtimali az olur TarixiStrabonun yazdigina gore Atropatena hokmdarlarinin yay iqametgahi olan Qazaka ve qis iqametgahi olan Vera adli iki paytaxt seherleri olmusdur Strabon qeyd edir ki Araz cayindan Vera seherine mesafe 2400 stad 1 stad 184 metre beraberdir olmusdur Plutarxa gore Fraata Dion Kasside bu seher Prasana ve yaxud Fraaspa Ptolomeyde ise Fraspa kimi verilmisdir Belazuri Ibn Feqih ve Yaqut Hemevi de bu seherin Efrahrud adlandigini qeyd etmisler Yaqut Hemevi Efrahrudu Maragadan axan Suficay ile eynilesdirir Minorski de Plutarxin Fraatasinin ereb muelliflerinin qeyd etmis olduqlari Efrahrudun muasir Maraga ile eyni oldugunu yazmisdir O oz fikrini subut etmek ucun Maraganin simaldan mudafie olunmasina serait yaradan Sehend daginin strateji ehemiyyetinden Suficayin hazirda da bu seherden axmasindan ereb ve habele XII XIII esrlerde monqollarin dovrunde de Maraganin paytaxt seher olmasindan behs edir Qeyd edilmelidir ki muasir Maraganin kecmisde Atropatena hokmdarlari terefinden paytaxt secilmesi oranin iqtisadi strateji tebii cografi seraiti ile bilavasite elaqedar olmusdur Maraga seherinden 16 km simalda yerlesen mohkem Ruyinqala adli qala da seherin qedim tarixe malik olmasini subut edir Eramizdan evvel 36 ci ilde Roma serkerdesi Antoni yuz min neferlik ordu ile Atropatenaya hucum ederken seheri muhasireye almis lakin tezlikle Siz qalasi Qazaka etrafinda meglubiyyete ugradiqdan sonra boyuk telefat vererek muhasireni dayandiraraq geri cekilmeye mecbur olmusdur Qedimde Fraata adlanan bu seher ereb isgallari dovrunden etibaren Maraga adlandirilmisdir Ptolomeyin Urmiya golu etrafinda qeyd etdiyi Margianani Markvart Martiana formasinda vermisdir Bezi alimler Maraga sozunun hemin vilayetin adi ile elaqedar yarandigini qeyd edirler Her halda ister Fraata olsun ister se de Margiana olsun oz novbesinde Maraga seherinin qedim tarixe malik seher oldugunu gosteren amildir Tarixcilerin yazdigina gore Maraga seheri 642 643 cu illerde Azerbaycanda olan ereb serkerdesi Muqeyret ibn Sueybe terefinden feth edilmisdir Bir melumata gore Mervan ibn Mehemmed 740 ci ilde Mugan ve Gilan muharibelerinden qayidan zaman Maragada duserge salmis ve burada tezeyin bol olmasi ile elaqedar olaraq Maraga adlandirmisdir Qeyd edilmelidir ki ekser tarixciler Maraga adinin etimologiyasi haqqinda olan bu melumati ciddi qebul etmirler Cunki Mervan burada bir sira binalar tikdirib abadliq isleri aparmisdir Lakin sonralar seher Harun er Residin qizlarina mexsus olmusdur Xezimet ibn Xazim Azerbaycan ve Ermenistan hakimi olan zaman Tebriz hakimi Vecna ibn Revvad ereblere qarsi usyan qaldiraraq teqriben 802 803 cu illerde Maraga seheri etrafina hasar cekmis ve ordu qerargahina cevirmisdir Belelikle yuxarida deyilenlerden gorunur ki Maraga seheri Sasani ve habele ereb isgallari dovrunde Azerbaycanin iqtisadi ictimai cehetden inkisaf etmis seherlerinden biri olmusdur CografiyasiMaraga Azerbaycanin en qedim ve en boyuk seherlerinden biridir Seherin simalinda deniz seviyyesinden 3547 m hundurlukde Sehend dagi ucalir Bu dag Maragani Tebrizden ayirir Deniz seviyyesinden 1400 metr yukseklikde olan Maraga seheri Suficayin sol sahilinde Tebrizden musteqim yol ile 76 km sose yolu ile ise 130 km aralida yerlesir Menbeyini Sehend dagindan alan bir sira dag caylari Maraga ve onun etrafini su ile temin ederek Urmiya golune tokulur Maraga seherinin elverisli tebii ve cografi seraite malik olmasi qedim ticaret yollarinin vaxti ile buradan kecmesi onu qedim dovrlerden etibaren butun Serqde sohretlendirmisdir Maraga seherinde indiyedek esasli arxeoloji qazinti isleri aparilmamisdir Lakin seherin adina bir sira qedim menbelerde tesaduf edilir Hemcinin baxMaraga sabunu Maraga resedxanasi Maraga livasi Maraga xanligi Maraga sehristani Serqi Azerbaycan ostaniIstinadlarhttp fna ir 3gi6bf fars https borna news 008VHI fars Arxivlenmis suret PDF 2022 03 27 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 06 05 Hemcinin baxMaraga resedxanasi