Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şiz qalası və ya Gəncək qalası — İranın şimalında yerləşən Şiz (Qazaka, Gəncək, Təxti Süleyman) şəhərinin müdafiə qalası. Atropatenanın Parfiya vassallığında olduğu dövrdə inşa edilmiş qala, Sasani şahlarının sifarişi ilə əsaslı bərpa edilmişdir.
| Şiz qalası | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  İran |
| Yerləşir | Qazaka |
| Aidiyyatı | Atropatena |
| Tikilmə tarixi | e.ə. I minillik |
| Material | çay daşı, əhəng daşı |
| Vəziyyəti | açıq səma altında muzey |
| Rəsmi adı: Takht-e Soleyman | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | i, ii, iii, iv, vi |
| Təyin edilib | 2003 |
| İstinad nöm. | 1077 |
| Dövlət | İran |
| Region | Asiya |
| | |
Tarixi
Tarixi mənbələr məlumat verir ki, atropatena hökmdarları tərəfindən inşa edilmiş qala divarları Bizans imperatoru İraklinin Atropatenaya hücumu zamanı qalaya atılan ağır vəznli cismlər vasitəsiylə dağıdılmışdır.
Tədqiqatçıların əksəriyyətinin fikrincə qala divarları parfların hakimiyyəti dövründə inşa edilmişdir. Divarların memarlıq üslubu ilk baxışdan parfların digər qalalarını xatırladır. Ümumiyyətlə Parfiya dövründə əksər qalalar dairəvi şəkildə inşa edilirdi. Lakin və Təxti Süleyman ellips şəklində tikilmişdir.
Nuiumen Şiz qalasının Sasanilər tərəfindən tikildiyini göstərir. O deyir: "Ola bilsin ki, Sasanilər qalanı tikdikdə parfiyalıların tikinti üslubundan istifadə etmişlər." Müəllifə görə Azərbaycan və İran ərazisində olan dairəvi binalar eyni tipli binalardan daha qədimdir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Şiz qalası 12400 m². əraziyə malikdir. Qala dəniz səviyyəsindən 24500 m, ətrafında olan sahələrdən isə 18–20 m hündürdə yerləşir. Qala divarları daş və əhənglə tikilmişdir. Qala 36 bürcə malikdir. Yarımdairəvi formada olan bürclər biri digərindən 22–26 m aralıda yerləşərək hər biri 10 m enə malikdir. Qalanın Şimal qapısı 5,3 m hündürlüyə və ¾ m enə malikdir. Ümumiyyətlə qala divarının hündürlüyü 7,3–8,3 m, eni isə 3,9 m-dir.
Qala divarları böyük-kiçik sal daşlardan tikilərək 7,5 metr hündürlüyə malikdir. Qala divarlarına Sasani dövrünü tikinti üslubunda yonulmuş daşlardan üzlük çəkilmişdir. Qazıntı rəhbərinin fikrincə bu daş üzlük Sasanilərin son dövründə qala divarına əlavə edilmişdir. Qala divarında həmçinin monqol dövründə aparılan təmir işləri də sezilməkdədir.
Qala divarlarının Şimaldan Cənuba olan məsafəsi 400 m, Qərbdən Şərqə olan məsafəsi isə 300 m-ə bərabərdir.
Azərgüşnasp məbədinin qapısı qarşısında olan qalanın Şimal darvazası yerin təbii səthindən 7 m aşağıda yerləşir. Digəri isə Cənub-Qərb qapısıdır ki, hazırda qalaya gediş-gəliş burdandır. Qala divarlarının qalınlığı 10 metrdir. Lakin gölün sahilində sudan qorunmaq üçün divarların qalınlığı 15 metrdir.
İstinadlar
- A. Fazili — Atropatena (e.ə. IV — b.e VII əsri), Bakı, Elm, 1992
- И. Алиев — Очерк Истории Атропатены, Баку, Азербайджанское Государственное Издательство, 1989
- Ахундов Д. А., Архитектура древнего и раннесредневекового Азербайджана. Баку: Азербайджанское государственное издательство, 1986
- C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh 14
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Siz qalasi ve ya Gencek qalasi Iranin simalinda yerlesen Siz Qazaka Gencek Texti Suleyman seherinin mudafie qalasi Atropatenanin Parfiya vassalliginda oldugu dovrde insa edilmis qala Sasani sahlarinin sifarisi ile esasli berpa edilmisdir Siz qalasiOlke IranYerlesir QazakaAidiyyati AtropatenaTikilme tarixi e e I minillikMaterial cay dasi eheng dasiVeziyyeti aciq sema altinda muzeyUNESCO Umumdunya IrsiResmi adi Takht e SoleymanTipiMedeniKriteriyai ii iii iv viTeyin edilib2003Istinad nom 1077DovletIranRegionAsiyaSiz qalasiTarixiTarixi menbeler melumat verir ki atropatena hokmdarlari terefinden insa edilmis qala divarlari Bizans imperatoru Iraklinin Atropatenaya hucumu zamani qalaya atilan agir veznli cismler vasitesiyle dagidilmisdir Tedqiqatcilarin ekseriyyetinin fikrince qala divarlari parflarin hakimiyyeti dovrunde insa edilmisdir Divarlarin memarliq uslubu ilk baxisdan parflarin diger qalalarini xatirladir Umumiyyetle Parfiya dovrunde ekser qalalar dairevi sekilde insa edilirdi Lakin ve Texti Suleyman ellips seklinde tikilmisdir Nuiumen Siz qalasinin Sasaniler terefinden tikildiyini gosterir O deyir Ola bilsin ki Sasaniler qalani tikdikde parfiyalilarin tikinti uslubundan istifade etmisler Muellife gore Azerbaycan ve Iran erazisinde olan dairevi binalar eyni tipli binalardan daha qedimdir Memarliq xususiyyetleriSiz qalasi 12400 m eraziye malikdir Qala deniz seviyyesinden 24500 m etrafinda olan sahelerden ise 18 20 m hundurde yerlesir Qala divarlari das ve ehengle tikilmisdir Qala 36 burce malikdir Yarimdairevi formada olan burcler biri digerinden 22 26 m aralida yerleserek her biri 10 m ene malikdir Qalanin Simal qapisi 5 3 m hundurluye ve m ene malikdir Umumiyyetle qala divarinin hundurluyu 7 3 8 3 m eni ise 3 9 m dir Qala divarlari boyuk kicik sal daslardan tikilerek 7 5 metr hundurluye malikdir Qala divarlarina Sasani dovrunu tikinti uslubunda yonulmus daslardan uzluk cekilmisdir Qazinti rehberinin fikrince bu das uzluk Sasanilerin son dovrunde qala divarina elave edilmisdir Qala divarinda hemcinin monqol dovrunde aparilan temir isleri de sezilmekdedir Qala divarlarinin Simaldan Cenuba olan mesafesi 400 m Qerbden Serqe olan mesafesi ise 300 m e beraberdir Azergusnasp mebedinin qapisi qarsisinda olan qalanin Simal darvazasi yerin tebii sethinden 7 m asagida yerlesir Digeri ise Cenub Qerb qapisidir ki hazirda qalaya gedis gelis burdandir Qala divarlarinin qalinligi 10 metrdir Lakin golun sahilinde sudan qorunmaq ucun divarlarin qalinligi 15 metrdir IstinadlarA Fazili Atropatena e e IV b e VII esri Baki Elm 1992 I Aliev Ocherk Istorii Atropateny Baku Azerbajdzhanskoe Gosudarstvennoe Izdatelstvo 1989 Ahundov D A Arhitektura drevnego i rannesrednevekovogo Azerbajdzhana Baku Azerbajdzhanskoe gosudarstvennoe izdatelstvo 1986 C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq nesriyyati 1991 seh 14Hemcinin baxAtropatena Texti Suleyman Azergusnasp mebedi Azerbaycan memarligi Azerbaycan qalalarinin siyahisi