Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həqiqi xaç, həmçinin Rəbbin xaçı və ya Həyatverən ağac, ya da Həyatverən xaç (yun. ὁ ζῳοποιὸς σταυρός) — xristian doktrinasına görə İsa Məsihin çarmıxa çəkildiyi xaç. Bu, alətlərindən və əsas xristian reliktlərindən biridir.
Roma imperatoru Böyük Konstantinin anası 326-328-ci illərdə Müqəddəs torpaqlara səyahət edərkən Yerusəlimdəki Müqəddəs məqbərədə Həqiqi xaçı tapması ilə bağlı çoxsaylı tarixi hekayələr və əfsanələrlə izah olunur. IV əsrin sonlarında yaşamış tarixçilər və yazırdılar ki, Yelena orada olan zaman İsanın və onunla birlikdə edam edilən iki oğru və çarmıxa çəkilməsində istifadə edildiyi güman edilən üç xaçın olduğu yeri aşkar etmişdir. Bir xaçın üzərinə İsanın adını daşıyan titul vurulmuşdu, lakin Rufinə görə, Yelena xaçın həqiqiliyinə əmin deyildi, lakin bu zaman baş vermiş möcüzə bunu təsdiq etmişdi. Bu hadisə Antixalkidon, , İran, Roma Katolik, və kilsələri tərəfindən kimi qeyd olunur.
Roma-katolik, Antixalkidon və Şərqi Pravoslav kilsələri, eləcə də Şərq Kilsəsinin məzhəbləri ehtiram obyekti kimi Həqiqi xaçın qalıqlarına sahib olduqlarını iddia edirlər. Tarixçilər, ümumiyyətlə, qalıqların həqiqiliyi ilə mübahisə edirlər, protestant və digər xristian kilsələri, onlara yüksək ehtiram göstərmirlər.
Apokrifal mənbələr
İncillərdə Məsihin çarmıxa çəkildiyi xaç haqqında heç bir konkret təfərrüat yoxdur. Bu, Məsih tərəfindən aparılmasının təsvirində hazır obyekt kimi qeyd olunur. Buna nümunə İncildəki .
Apokrif ədəbiyyat, kanonik mətnlərdən fərqli olaraq, Həyatverən xaçın əfsanəvi tarixinin bir çox təfərrüatlarını özündə əks etdirir. Bununla belə, xaçın xristian dünyası üçün əhəmiyyətli bir relikt kimi etibarlı dəlillərlə dəstəklənən tarixi yalnız tərəfindən aparılan və bir çox erkən xristian tarixçiləri tərəfindən təsvir edilən qazıntılarla başlayır.
Həyatverən xaç haqqında əfsanələr dövrü əsasən Fələstində yaranmışdır və qədim mənşəyə malikdir. Apokrif nağıllarda əsas vurğu Məsihin çarmıxda ölüm aləti, həmçinin cənnət ağaclarından biri ilə "Əhdi-Ətiq"in digər hadisələri arasında əlaqədir. Apokrif həm də xaçın kəşfinin şərtlərindən bəhs edir.
Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, bu əfsanələrin müəllifləri əhəmiyyəti heç vaxt mübahisə olunmayan bu xristian reliktini şöhrətləndirmək məqsədi daşımamışdılar. Onların məqsədi o dövrdə hələ yeni hesab edilən xristianlığın mənşəyinin ən qədim ənənədən, birbaşa Adəmdən gəldiyini göstərmək idi.
Sahiblənmə
Tarix boyu çoxsaylı fərdlər, qurumlar və yerlər İsa Məsihin çarmıxa çəkildiyinə inanılan Həqiqi xaçın fraqmentlərinə və ya qalıqlarına sahib olduqlarını iddia etmişlər. Bu iddialar çox vaxt dini sədaqətdən, tarixi ənənədən və ya legitimlik və nüfuzu təsdiq etmək cəhdlərindən qaynaqlanırdı.
Roma imperatoru Böyük Konstantinin anası olan ənənəvi olaraq b.e. 326–328-ci illərində Yerusəlimə səfəri zamanı zamanı Həqiqi xaçı kəşf edən şəxs hesab olunur. Yevsevi, və kimi erkən xristian tarixçilərinə görə, o, qazıntı işləri apardıqdan sonra xaçı aşkar etmişdir. Xaçın hissələrinin Roma imperiyası boyunca paylandığı, əsas hissələrin Yerusəlim və Konstantinopolda saxlandığı iddia edilir.
Yelenanın xaçı kəşf etməsindən sonra Yerusəlimdəki Müqəddəs məqbərə kilsəsi Həqiqi xaçın qalıqlarının əsas himayədarı olmuşdur. Xaçın əhəmiyyətli bir hissəsi orada sərgilənmişdir və bura zəvvarlar üçün bir mərkəz olmuşdur. Bununla belə, bu relikt b.e. 637-ci ildə müsəlmanların Yerusəlimin fəth etməsi zamanı itirilmiş və ya ələ keçirilmişdir, lakin xaçın daha kiçik parçaları xristianların əlində qalmışdır.
Bizans imperatorları Həqiqi xaçın əsas qalıqlarına sahib olduqlarını iddia edirdilər. Onlar bu fraqmentləri Ayasofya və digər imperiya kilsələrində saxlayırdılar. Qalıqlara ehtiram edilir və imperiya hakimiyyətini qanuniləşdirmək üçün mərasimlərdə istifadə olunurdu. 1204-cü ildə Dördüncü Səlib yürüşü zamanı səlibçilər Konstantinopolu talan etmiş və Həqiqi xaçın parçaları ələ keçirilərək bütün Avropaya səpələnmişdir.
2006-cı ildə Həqiqi xaç olduğu iddia edilən xaçın bir hissəciyi göndərilmişdir.
Qeydlər
- "Həyatverən" epitetinin xaç barədə istifadə edilməsi İsa Məsihin çarmıxda ölümünün xilaskar və əbədi həyatverici gücü ilə, eləcə də ənənəyə görə, xaç tapılan zaman baş vermiş möcüzə ilə əlaqələndirilir.
İstinadlar
- John 19:19
- Лопатин В. В., Нечаева И. В., Чельцова Л. К. Прописная или строчная?: Орфографический словарь. — М.: Эксмо, 2009. — 512 с. — (Библиотека словарей ЭКСМО). — 3000 экз. — .
- Rufinus of Aquileia, Historia Ecclesiastica, Book X, Chapters 7–8 (circa 402 CE)
- Luke 23:26-31
- Drijvers, Jan Willem. "Helena Augusta, the Mother of Constantine the Great and the Legend of Her Finding of the True Cross". 1992.
- Крест Христа //Новый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, т. 23
- Заболотный Е. А. Сирийское христианство между Византией и Ираном. СПб.: . 2020. 89. ISBN .
- "О святом кресте // Яков Ворагинский. Из «Золотой легенды»". 2022-06-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-12-04.
- Eusebius of Caesarea, Vita Constantini (Life of Constantine), Book III, Chapters 25–43 (circa 337 CE)
- Socrates Scholasticus, Historia Ecclesiastica, Book I, Chapter 17 (circa 439 CE)
- Sozomen, Historia Ecclesiastica, Book II, Chapter 1 (circa 443 CE)
- Cyril of Jerusalem, Catechetical Lectures, Lecture IV, Section 10 (circa 350 CE)
- Theophanes the Confessor, Chronographia (circa 810–814 CE), AM 6129
- Procopius, De Aedificiis (On Buildings), Book I, Chapter 4 (circa 550 CE)
- Geoffrey de Villehardouin’s Conquest of Constantinople (circa 1207)
- Святейший Патриарх Алексий II встретился с Руководителем Роскосмоса А. Н. Перминовым Arxiv surəti 6 mart 2008 tarixindən (Wayback Machine) saytında
Xarici keçidlər
- Сократ Схоластик об обретении креста Еленой Arxiv surəti 29 sentyabr 2007 tarixindən (Wayback Machine) saytında
- Акафист Честному и Животворящему Кресту Господню Arxiv surəti 1 dekabr 2008 tarixindən (Wayback Machine) saytında
- Деревенский, Борис Георгиевич. «О местонахождении Голгофы и гробницы Христа» Arxiv surəti 6 mart 2008 tarixindən (Wayback Machine) saytında: подборка свидетельств по истории обретения Креста.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Heqiqi xac hemcinin Rebbin xaci ve ya Heyatveren agac ya da Heyatveren xac yun ὁ zῳopoiὸs stayros xristian doktrinasina gore Isa Mesihin carmixa cekildiyi xac Bu aletlerinden ve esas xristian reliktlerinden biridir Carmixa cekilmis Mesih Dieqo Velaskes teqriben 1632 cu il ketan uzerinde yagli boya Madrid Isanin basinin ustunde uc dilde ivrit yunan latin yazilari olan lovhe var Yehudilerin padsahi Nazaretli Isa Roma imperatoru Boyuk Konstantinin anasi 326 328 ci illerde Muqeddes torpaqlara seyahet ederken Yeruselimdeki Muqeddes meqberede Heqiqi xaci tapmasi ile bagli coxsayli tarixi hekayeler ve efsanelerle izah olunur IV esrin sonlarinda yasamis tarixciler ve yazirdilar ki Yelena orada olan zaman Isanin ve onunla birlikde edam edilen iki ogru ve carmixa cekilmesinde istifade edildiyi guman edilen uc xacin oldugu yeri askar etmisdir Bir xacin uzerine Isanin adini dasiyan titul vurulmusdu lakin Rufine gore Yelena xacin heqiqiliyine emin deyildi lakin bu zaman bas vermis mocuze bunu tesdiq etmisdi Bu hadise Antixalkidon Iran Roma Katolik ve kilseleri terefinden kimi qeyd olunur Roma katolik Antixalkidon ve Serqi Pravoslav kilseleri elece de Serq Kilsesinin mezhebleri ehtiram obyekti kimi Heqiqi xacin qaliqlarina sahib olduqlarini iddia edirler Tarixciler umumiyyetle qaliqlarin heqiqiliyi ile mubahise edirler protestant ve diger xristian kilseleri onlara yuksek ehtiram gostermirler Apokrifal menbeler Ademin olumu Fonda Set melekden cennet budagi alir Incillerde Mesihin carmixa cekildiyi xac haqqinda hec bir konkret teferruat yoxdur Bu Mesih terefinden aparilmasinin tesvirinde hazir obyekt kimi qeyd olunur Buna numune Incildeki Apokrif edebiyyat kanonik metnlerden ferqli olaraq Heyatveren xacin efsanevi tarixinin bir cox teferruatlarini ozunde eks etdirir Bununla bele xacin xristian dunyasi ucun ehemiyyetli bir relikt kimi etibarli delillerle desteklenen tarixi yalniz terefinden aparilan ve bir cox erken xristian tarixcileri terefinden tesvir edilen qazintilarla baslayir Heyatveren xac haqqinda efsaneler dovru esasen Felestinde yaranmisdir ve qedim menseye malikdir Apokrif nagillarda esas vurgu Mesihin carmixda olum aleti hemcinin cennet agaclarindan biri ile Ehdi Etiq in diger hadiseleri arasinda elaqedir Apokrif hem de xacin kesfinin sertlerinden behs edir Tedqiqatcilar hesab edirler ki bu efsanelerin muellifleri ehemiyyeti hec vaxt mubahise olunmayan bu xristian reliktini sohretlendirmek meqsedi dasimamisdilar Onlarin meqsedi o dovrde hele yeni hesab edilen xristianligin menseyinin en qedim eneneden birbasa Ademden geldiyini gostermek idi SahiblenmeTarix boyu coxsayli ferdler qurumlar ve yerler Isa Mesihin carmixa cekildiyine inanilan Heqiqi xacin fraqmentlerine ve ya qaliqlarina sahib olduqlarini iddia etmisler Bu iddialar cox vaxt dini sedaqetden tarixi eneneden ve ya legitimlik ve nufuzu tesdiq etmek cehdlerinden qaynaqlanirdi Roma imperatoru Boyuk Konstantinin anasi olan enenevi olaraq b e 326 328 ci illerinde Yeruselime seferi zamani zamani Heqiqi xaci kesf eden sexs hesab olunur Yevsevi ve kimi erken xristian tarixcilerine gore o qazinti isleri apardiqdan sonra xaci askar etmisdir Xacin hisselerinin Roma imperiyasi boyunca paylandigi esas hisselerin Yeruselim ve Konstantinopolda saxlandigi iddia edilir Yelenanin xaci kesf etmesinden sonra Yeruselimdeki Muqeddes meqbere kilsesi Heqiqi xacin qaliqlarinin esas himayedari olmusdur Xacin ehemiyyetli bir hissesi orada sergilenmisdir ve bura zevvarlar ucun bir merkez olmusdur Bununla bele bu relikt b e 637 ci ilde muselmanlarin Yeruselimin feth etmesi zamani itirilmis ve ya ele kecirilmisdir lakin xacin daha kicik parcalari xristianlarin elinde qalmisdir Bizans imperatorlari Heqiqi xacin esas qaliqlarina sahib olduqlarini iddia edirdiler Onlar bu fraqmentleri Ayasofya ve diger imperiya kilselerinde saxlayirdilar Qaliqlara ehtiram edilir ve imperiya hakimiyyetini qanunilesdirmek ucun merasimlerde istifade olunurdu 1204 cu ilde Dorduncu Selib yurusu zamani selibciler Konstantinopolu talan etmis ve Heqiqi xacin parcalari ele kecirilerek butun Avropaya sepelenmisdir 2006 ci ilde Heqiqi xac oldugu iddia edilen xacin bir hisseciyi gonderilmisdir Qeydler Heyatveren epitetinin xac barede istifade edilmesi Isa Mesihin carmixda olumunun xilaskar ve ebedi heyatverici gucu ile elece de eneneye gore xac tapilan zaman bas vermis mocuze ile elaqelendirilir IstinadlarJohn 19 19 Lopatin V V Nechaeva I V Chelcova L K Propisnaya ili strochnaya Orfograficheskij slovar M Eksmo 2009 512 s Biblioteka slovarej EKSMO 3000 ekz ISBN 978 5 699 20826 5 Rufinus of Aquileia Historia Ecclesiastica Book X Chapters 7 8 circa 402 CE Luke 23 26 31 Drijvers Jan Willem Helena Augusta the Mother of Constantine the Great and the Legend of Her Finding of the True Cross 1992 Krest Hrista Novyj enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona t 23 Zabolotnyj E A Sirijskoe hristianstvo mezhdu Vizantiej i Iranom SPb 2020 89 ISBN 978 5 02 040526 4 O svyatom kreste Yakov Voraginskij Iz Zolotoj legendy 2022 06 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2007 12 04 Eusebius of Caesarea Vita Constantini Life of Constantine Book III Chapters 25 43 circa 337 CE Socrates Scholasticus Historia Ecclesiastica Book I Chapter 17 circa 439 CE Sozomen Historia Ecclesiastica Book II Chapter 1 circa 443 CE Cyril of Jerusalem Catechetical Lectures Lecture IV Section 10 circa 350 CE Theophanes the Confessor Chronographia circa 810 814 CE AM 6129 Procopius De Aedificiis On Buildings Book I Chapter 4 circa 550 CE Geoffrey de Villehardouin s Conquest of Constantinople circa 1207 Svyatejshij Patriarh Aleksij II vstretilsya s Rukovoditelem Roskosmosa A N Perminovym Arxiv sureti 6 mart 2008 tarixinden Wayback Machine saytindaXarici kecidlerVikianbarda Heqiqi xac ile elaqeli mediafayllar var Sokrat Sholastik ob obretenii kresta Elenoj Arxiv sureti 29 sentyabr 2007 tarixinden Wayback Machine saytinda Akafist Chestnomu i Zhivotvoryashemu Krestu Gospodnyu Arxiv sureti 1 dekabr 2008 tarixinden Wayback Machine saytinda Derevenskij Boris Georgievich O mestonahozhdenii Golgofy i grobnicy Hrista Arxiv sureti 6 mart 2008 tarixinden Wayback Machine saytinda podborka svidetelstv po istorii obreteniya Kresta