Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Konstantinopolun mühasirəsi və süqutu — 13 aprel 1204-cü ildə səlibçilərin qoşunları tərəfindən Konstantinopol şəhərinin ələ keçirilməsi. Şəhərin süqutu orta əsrlər tarixinin epoxal hadisələrindən biri idi və bütün Avropa üçün geniş nəticələrə səbəb oldu. Şəhər ələ keçirilmədən öncə iki dəfə olduqca gərgin mühasirəsirəyə alınmışdı. 1203-cü və 1204-cü illərin mühasirəsi zamanı Venesiya donanması və Qərbi Avropa (əsasən Fransa) quru ordusu qüvvələrini birləşdirdi. Şəhərin ələ keçirilməsindən sonra 1182-ci ildə yunanların latınların qırğınının bir növ qisası olan yunan pravoslav əhalisinin kütləvi soyğunçuluqları və qətlləri başladı. Mayın 9-da Flandriyalı Bolduin I Bolduin adı ilə yeni imperator elan edildi və Latın imperiyası quruldu. Bu, səlibçilərin işğal etdiyi ərazilərdə silsilə "Latın" dövlətlərin formalaşmasının başlanğıcını qoydu. Lakin buna baxmayaraq, yunan zadəganları səlibçilərə tabe olmadı və mübarizəni davam etdirdi. Bizans əsilzadələri tərəfindən Egey dənizi sahillərində Nikeya imperiyası (1204-1261) yaradıldı və 57 ildən sonra Konstantinopol səlibçilərdən azad olundu.
| Konstantinopolun mühasirəsi və süqutu (1204) | |||
|---|---|---|---|
| Dördüncü Səlib yürüşü | |||
 | |||
| Tarix | 12-13 aprel 1204 | ||
| Yeri | Konstantinopol | ||
| Nəticəsi | Konstantinopol tutuldu, Latın imperiyasının əsası qoyuldu | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Səbəbi
Konstantinopolun süqutunun bir neçə səbəbi var idi. Bu səbəblər daha mütəşəkil və daha yaxşı təşkil olunmuş Qərbi Avropa dövlətləri ilə müqayisədə imperiyanın sosial-iqtisadi inkişafında artan geriləmə ilə izah edildi. Qərbi Avropada texnoloji elmin ən son nailiyyətlərinin praktiki tətbiqinə meyl var idi və gündəlik həyatda, orduda və donanmada irəliləyiş hiss olunurdu. Eləcə də maliyyə-burjua infrastrukturunun başlanğıcının yarandığı şəhərlərdə artan istehlak tələbi və intensiv pul dövriyyəsi ilə müşayiət olunan ticarət və əmtəə dövriyyəsinin artması geridə qalan Bizansın ələ keçirilməsinə səbəb olan amillərdən idi. Bizans zadəganları hələ də öz əmanətlərini aşağı gəlirli, lakin yüksək statuslu daşınmaz əmlaka (Kiçik Asiyada latifundiyalar) yatırmağa üstünlük verirdilər ki, bu əmlakın saxlanması və mühafizəsi xüsusən də səlcuqların basqınları qarşısında getdikcə çətinləşirdi. Konstantinopolun özündə, XII əsrin sonlarında yunan ticarət sinfi meydana çıxdı. Lakin bu, daha çox italyan tacir ənənələrinin təqlidinin nəticəsi idi. Onlar müəyyən dərəcədə, hətta italyan talassokratiyaları ilə daha sıx əməkdaşlıqda maraqlı idi və rifahlarını yaxşılaşdırmağa ümid edirdi. Tədricən artan Qərb təsiri ilə bu qrup beşinci kolon rolunu oynamağa başladı.
1204-cü ildə şəhərin süqutunun xüsusi səbəbləri arasında 1187-ci il Venesiya-Bizans müqaviləsi mühüm rol oynadı. Bu müqaviləyə əsasən Bizans imperatorları öz italyan "müttəfiqlərinin" donanmasına arxalanaraq dəniz qüvvələrini minimuma endirdilər. İndi yalnız şəhər divarları və sakinlərinin say üstünlüyü ilə qorunan Konstantinopolun ətrafına 30 mindən çox səlibçini çatdıran venesiyalıların gəmiləri idi. Paytaxtın süqutu zamanı əhalisinin təxmin sayı 250 ilə 500 min nəfər arasında guman edilirdi. Bu nadir hallarda 10 mindən çox əhalisi olan Qərbi Avropanın orta əsr şəhərlərinin standartlarına görə inanılmaz bir rəqəm idi. Buna baxmayaraq, paytaxtın izdihamlılığı səlibçiləri qorxutmadı. Şəhər uzun müddət idi ki, yunan zadəganlarının ayrı-ayrı qrupları arasında hakimiyyət uğrunda gedən mübarizə nəticəsində yaranan qarışıqlıq içərisində idi. Eyni zamanda, uduzan tərəflər bütövlükdə yunan xalqının mənafeyindən üstün tutduqları şəxsi mənafeləri naminə əcnəbi muzdluların xidmətinə müraciət etməkdən çəkinmirdilər.
Hadisələrin gedişi
Səlibçilər çoxdan zəifləyən şəhəri müşahidə edirdilər. Səlib yürüşlərinin başladığı ilk gündən keçən müddət ərzində latınlar Balkanlar və Kiçik Asiyanın coğrafiyası ilə yaxşı tanış ola bildilər.
Şəhər ələ keçirildikdən sonra kütləvi talan başladı. Tutulduqdan sonra ilk günlərdə 2 minə yaxın adam öldürüldü. Şəhəri yanğınlar bürüdü. Yanğın zamanı antik dövrdən burada saxlanılan bir çox mədəni və ədəbi abidələr məhv edildi. Xüsusilə Konstantinopolun məşhur kitabxanası yanğından daha çox zərər çəkdi. 1204-cü ilin payızında işğalçı qüvvələrin 24 nümayəndəsindən ibarət komitə Bizans imperiyasının bölünməsi haqqında müqaviləni (Partitio terrarum imperii Romaniae) imzaladı. Bununla da uzun bir Frankokratiya dövrü başladı.
Yunan əhalisi kütləvi şəkildə paytaxtı tərk etdi. Səlibçi hakimiyyətinin sonuna qədər talan edilmiş şəhərdə 50 mindən çox sakin qalmadı.
Konstantinopol Bizans ərazisinin bir hissəsində formalaşan Latın imperiyasının paytaxtı oldu.
Nəticəsi
Dördüncü Səlib yürüşündən sonra Bizans yarım əsrdən çox bir dövlət kimi mövcudluğunu dayandırdı. Keçmiş imperiyanın yerində Latın imperiyası, Nikeya imperiyası, Epir despotluğu və Trabzon imperiyası yaradıldı. Kiçik Asiyada keçmiş imperiya torpaqlarının bir hissəsi Səlcuqlular, Balkanlarda - Serbiya, Bolqarıstan və Venesiya tərəfindən tutuldu.
Yalnız 1235-ci və 1260-cı illərdə iki uğursuz mühasirədən sonra, 1261-ci ildə Venesiya donanmasının olmaması ilə Nikeya imperatorunun kiçik bir dəstəsi zəif müdafiə olunan Konstantinopolu ələ keçirdi.
Bizans imperiyası onun sosial-iqtisadi tənəzzülü və demoqrafik tənəzzülü davam etsə də, formal olaraq bərpa olundu. Konstantinopolun katoliklər tərəfindən tutulması Balkanlarda etnik-dini düşmənçiliyin güclənməsinə və ümumi siyasi xaos mühitinin yaranmasına səbəb oldu.
İstinadlar
- Robert of Clari. 62 // The Conquest of Constantinople. Holmes McNeal, Edgar tərəfindən tərcümə olunub. New York: Columbia University Press. 1936.
- Vasiliev, Aleksandr. History of the Byzantine Empire. 2, Volume 2. University of Wisconsin Press. 1958. səh. 446. ISBN .
- Robert of Clari. 68 // The Conquest of Constantinople. Holmes McNeal, Edgar tərəfindən tərcümə olunub. New York: Columbia University Press. 1936.
- The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages: 950–1250. Cambridge University Press. 1986. 506–08. ISBN .
- Gregory, Timothy. A History of Byzantium. Wiley-Blackwell. 2010. səh. 309. ISBN .
Ədəbiyyat
- ru:Жоффруа де Виллардуэн. Завоевание Константинополя. М.: Наука. Пер. М. А. Заборова. 1993.
- ru:Робер де Клари. Завоевание Константинополя. М.: Наука. Пер. М. А. Заборова. 1986.
Xarici keçidlər
- Savignac, David. https://www.academia.edu/31064036 (#bare_url_missing_title).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Konstantinopolun muhasiresi ve suqutu 13 aprel 1204 cu ilde selibcilerin qosunlari terefinden Konstantinopol seherinin ele kecirilmesi Seherin suqutu orta esrler tarixinin epoxal hadiselerinden biri idi ve butun Avropa ucun genis neticelere sebeb oldu Seher ele kecirilmeden once iki defe olduqca gergin muhasiresireye alinmisdi 1203 cu ve 1204 cu illerin muhasiresi zamani Venesiya donanmasi ve Qerbi Avropa esasen Fransa quru ordusu quvvelerini birlesdirdi Seherin ele kecirilmesinden sonra 1182 ci ilde yunanlarin latinlarin qirgininin bir nov qisasi olan yunan pravoslav ehalisinin kutlevi soygunculuqlari ve qetlleri basladi Mayin 9 da Flandriyali Bolduin I Bolduin adi ile yeni imperator elan edildi ve Latin imperiyasi quruldu Bu selibcilerin isgal etdiyi erazilerde silsile Latin dovletlerin formalasmasinin baslangicini qoydu Lakin buna baxmayaraq yunan zadeganlari selibcilere tabe olmadi ve mubarizeni davam etdirdi Bizans esilzadeleri terefinden Egey denizi sahillerinde Nikeya imperiyasi 1204 1261 yaradildi ve 57 ilden sonra Konstantinopol selibcilerden azad olundu Konstantinopolun muhasiresi ve suqutu 1204 Dorduncu Selib yurusuTarix 12 13 aprel 1204Yeri KonstantinopolNeticesi Konstantinopol tutuldu Latin imperiyasinin esasi qoyulduMunaqise terefleriSelibciler Fransa kralligi Sampan qrafligi Burqundiya hersoqlugu Salonik kraligi Flandriya qrafligi Muqeddes Roma imperiyasi Papa dovleti Venesiya Respublikasi Bizans imperiyasiKomandan lar II Filip Avqust IV Tibo III Ed Flandriyali I Bolduin Bonifasiy I Monferat III Innokenti Enriko Dandolo Aleksey V Duka Vikianbarda elaqeli mediafayllarSebebiSelibciler terefinden Konstantinopolun muhasiresi 1204 David Aubert terefinden Imperatorlarin Salnamesinden miniatur 1470 ci iller Konstantinopolun suqutunun bir nece sebebi var idi Bu sebebler daha mutesekil ve daha yaxsi teskil olunmus Qerbi Avropa dovletleri ile muqayisede imperiyanin sosial iqtisadi inkisafinda artan gerileme ile izah edildi Qerbi Avropada texnoloji elmin en son nailiyyetlerinin praktiki tetbiqine meyl var idi ve gundelik heyatda orduda ve donanmada irelileyis hiss olunurdu Elece de maliyye burjua infrastrukturunun baslangicinin yarandigi seherlerde artan istehlak telebi ve intensiv pul dovriyyesi ile musayiet olunan ticaret ve emtee dovriyyesinin artmasi geride qalan Bizansin ele kecirilmesine sebeb olan amillerden idi Bizans zadeganlari hele de oz emanetlerini asagi gelirli lakin yuksek statuslu dasinmaz emlaka Kicik Asiyada latifundiyalar yatirmaga ustunluk verirdiler ki bu emlakin saxlanmasi ve muhafizesi xususen de selcuqlarin basqinlari qarsisinda getdikce cetinlesirdi Konstantinopolun ozunde XII esrin sonlarinda yunan ticaret sinfi meydana cixdi Lakin bu daha cox italyan tacir enenelerinin teqlidinin neticesi idi Onlar mueyyen derecede hetta italyan talassokratiyalari ile daha six emekdasliqda maraqli idi ve rifahlarini yaxsilasdirmaga umid edirdi Tedricen artan Qerb tesiri ile bu qrup besinci kolon rolunu oynamaga basladi 1204 cu ilde seherin suqutunun xususi sebebleri arasinda 1187 ci il Venesiya Bizans muqavilesi muhum rol oynadi Bu muqavileye esasen Bizans imperatorlari oz italyan muttefiqlerinin donanmasina arxalanaraq deniz quvvelerini minimuma endirdiler Indi yalniz seher divarlari ve sakinlerinin say ustunluyu ile qorunan Konstantinopolun etrafina 30 minden cox selibcini catdiran venesiyalilarin gemileri idi Paytaxtin suqutu zamani ehalisinin texmin sayi 250 ile 500 min nefer arasinda guman edilirdi Bu nadir hallarda 10 minden cox ehalisi olan Qerbi Avropanin orta esr seherlerinin standartlarina gore inanilmaz bir reqem idi Buna baxmayaraq paytaxtin izdihamliligi selibcileri qorxutmadi Seher uzun muddet idi ki yunan zadeganlarinin ayri ayri qruplari arasinda hakimiyyet ugrunda geden mubarize neticesinde yaranan qarisiqliq icerisinde idi Eyni zamanda uduzan terefler butovlukde yunan xalqinin menafeyinden ustun tutduqlari sexsi menafeleri namine ecnebi muzdlularin xidmetine muraciet etmekden cekinmirdiler Hadiselerin gedisi Konstantinopolun selibciler terefinden tutulmasi Delakrua 1840 Selibciler coxdan zeifleyen seheri musahide edirdiler Selib yuruslerinin basladigi ilk gunden kecen muddet erzinde latinlar Balkanlar ve Kicik Asiyanin cografiyasi ile yaxsi tanis ola bildiler Seher ele kecirildikden sonra kutlevi talan basladi Tutulduqdan sonra ilk gunlerde 2 mine yaxin adam olduruldu Seheri yanginlar burudu Yangin zamani antik dovrden burada saxlanilan bir cox medeni ve edebi abideler mehv edildi Xususile Konstantinopolun meshur kitabxanasi yangindan daha cox zerer cekdi 1204 cu ilin payizinda isgalci quvvelerin 24 numayendesinden ibaret komite Bizans imperiyasinin bolunmesi haqqinda muqavileni Partitio terrarum imperii Romaniae imzaladi Bununla da uzun bir Frankokratiya dovru basladi Yunan ehalisi kutlevi sekilde paytaxti terk etdi Selibci hakimiyyetinin sonuna qeder talan edilmis seherde 50 minden cox sakin qalmadi Konstantinopol Bizans erazisinin bir hissesinde formalasan Latin imperiyasinin paytaxti oldu NeticesiDorduncu Selib yurusunden sonra Bizans yarim esrden cox bir dovlet kimi movcudlugunu dayandirdi Kecmis imperiyanin yerinde Latin imperiyasi Nikeya imperiyasi Epir despotlugu ve Trabzon imperiyasi yaradildi Kicik Asiyada kecmis imperiya torpaqlarinin bir hissesi Selcuqlular Balkanlarda Serbiya Bolqaristan ve Venesiya terefinden tutuldu Yalniz 1235 ci ve 1260 ci illerde iki ugursuz muhasireden sonra 1261 ci ilde Venesiya donanmasinin olmamasi ile Nikeya imperatorunun kicik bir destesi zeif mudafie olunan Konstantinopolu ele kecirdi Bizans imperiyasi onun sosial iqtisadi tenezzulu ve demoqrafik tenezzulu davam etse de formal olaraq berpa olundu Konstantinopolun katolikler terefinden tutulmasi Balkanlarda etnik dini dusmenciliyin guclenmesine ve umumi siyasi xaos muhitinin yaranmasina sebeb oldu IstinadlarRobert of Clari 62 The Conquest of Constantinople Holmes McNeal Edgar terefinden tercume olunub New York Columbia University Press 1936 Vasiliev Aleksandr History of the Byzantine Empire 2 Volume 2 University of Wisconsin Press 1958 seh 446 ISBN 978 0 299 80926 3 Robert of Clari 68 The Conquest of Constantinople Holmes McNeal Edgar terefinden tercume olunub New York Columbia University Press 1936 The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages 950 1250 Cambridge University Press 1986 506 08 ISBN 978 0 521 26645 1 Gregory Timothy A History of Byzantium Wiley Blackwell 2010 seh 309 ISBN 978 1 4051 8471 7 Edebiyyatru Zhoffrua de Villarduen Zavoevanie Konstantinopolya M Nauka Per M A Zaborova 1993 ru Rober de Klari Zavoevanie Konstantinopolya M Nauka Per M A Zaborova 1986 Xarici kecidlerSavignac David https www academia edu 31064036 bare url missing title