Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | ||
Hialuron turşusu (Hyaluronic Acid) | ||
| Kimyəvi birləşmə | ||
| IUPAC | (2S,3S,4S,5R,6R)-6-[(2S,3R,5S,6R)-3-asetamido-2-[(2S,3S,4R,5R,6R)-6-[(2R, 3R,5S,6R)-3-asetamino-2,5-dihidroksi-6-(hidroksimetil)oksan-4-il]oksi-2-karboksi-4,5-dihidroksioksan-3-il]oksi-5-hidroksi- 6-(hidroksimetil)oksan-4-il]oksi-3,4,5-trihidroksioksan-2-karboksilik turşu | |
| ? | ||
| CAS | ||
| PubChem | ||
| Təsnifatı | ||
| ? | ||
| Dərman forması | ||
| enyeksialar, kremlər, losyonlar, kapsullar | ||
Hialuron turşusu (hialuronat, hialuronan) — birləşdirici, epitelial və sinir toxumalarının bir hissəsi olan sulfonlaşdırılmamış qlikozaminoqlikan. Bir çox bioloji mayelərin (tüpürcək, sinovial maye və s.) tərkibində olan hüceyrədənkənar matrisin əsas komponentlərindən biri. Hüceyrələrin çoxalmasında və miqrasiyasında mühüm rol oynayır.
Bu maddəyə "hialuron turşusu" adı 1934-cü ildə alman alimi Karl Meyer və J.V. Palmer tərəfindən verilmişdir.
Bəzi bakteriyalar (məs. Streptokokkus) tərəfindən istehsal olunur. Hialuron turşusu həmçinin A qrupunun streptokok ekstrasellüler kapsulunun tərkib hissəsidir və virulentlikdə rol oynadığı güman edilir.
70 kq olan insanın orqanizmində orta hesabla təxminən 15 qr. hialuron turşusu var və onun üçdə bir hissəsi hər gün dəyişir (parçalanır və ya sintez olunur).
Funksiyaları
Hialuron turşusu sinovial mayenin özlülüyünə görə məsuliyyət daşıyan əsas komponentidir. Lubrisinlə yanaşı, hialuron turşusu həmçinin bioloji sürtkü yağının da əsas komponentidir.
Hialuron turşusu, hər bir hüceyrənin qabığı şəklində olan (xondrosit) oynaq qığırdaqının mühüm tərkib hissəsidir. Hialuron turşusu bağlayıcı zülalın iştirakı ilə aqrekan monomerlərinə bağlandıqda, qığırdaqda suyu udan böyük mənfi yüklü aqreqatlar əmələ gəlir. Bu aqreqatlar qığırdaqın elastikliyinə cavabdehdilər (onun sıxılma müqaviməti). Qığırdaqdakı hialuron turşusunun molekulyar çəkisi yaşla azalır, ümumi tərkibi isə artır.
Həmçinin, hialuron turşusu dərinin bir hissəsi olaraq, burada toxuma bərpasında iştirak edir. Dərinin ultrabənövşəyi şüalanmaya həddindən artıq məruz qalması ilə o, iltihablanır (“günəş yanığı”), dermis hüceyrələrində hialuron turşusunun sintezi dayanır və onun çürümə sürəti artır.
Hüceyrədənkənar matrislərdə yüksək tərkibinə görə, hialuron turşusu toxuma hidrodinamikasında, hüceyrə miqrasiyası və proliferasiya proseslərində mühüm rol oynayır, həmçinin hüceyrə səthi reseptorları ilə, xüsusən də özünün ilkin CD44 reseptoru ilə bir sıra qarşılıqlı təsirlərdə iştirak edir. Hialuron turşusunun şişlərin inkişafında iştirakı onun CD44 reseptoru ilə qarşılıqlı təsiri ilə bağlı ola bilər. Hialuron turşusu yaraların sağalma mərhələləri olan toxuma bərpası, iltihab və angiogenezdə əsas rol oynayır.
Hialuron turşusunun özü CD44-ə bağlansa da, onun deqradasiya məhsullarının iltihab siqnalının ötürülməsinin makrofaq və dendritik hüceyrə reseptorları TLR2, TLR4 və ya hər ikisi vasitəsilə baş verdiyinə dair sübutlar var. Toll-bənzər reseptorlar (TLR) və hialuron turşusu anadangəlmə immun sisteminə aiddir.
Strukturu
Hialuron turşusu alternativ β-(1→4) və β-(1→3) qlikozid bağları vasitəsilə bağlanmış D-qlükuron turşusu və N-asetil-D-qlükozamindən ibarət olan disaxaridlərin polimeridir. Bir hialuron turşusu molekulunda disaxarid vahidləri 25.000-ə qədər ola bilər. Təbii hialuron turşusunun molekulyar çəkisi 5.000 ilə 20.000.000 a.m.u. arasındadır. İnsanlarda sinovial mayenin tərkibində olan polimerin orta molekulyar çəkisi 3.140.000 a.m.u. təşkil edir.
Hialuron turşusunun tərkibində həmçinin orqanizmdə yerləşdiyi yerdən asılı olaraq 350-1900 μq/q arasında dəyişən silisium var.
Hialuron turşusunun molekulu, xüsusən də onun tərkib hissəsi olan disaxaridlərin stereokimyasına görə enerji baxımından sabitdir.
Biosintez mexanizmi
Hialuron turşusu hialuronat–sintetazaları adlanan daxili membran zülalları sinfi tərəfindən sintez edilir. Onurğalılar üç növ hialuronat sintetaza malikdirlər: HAS1, HAS2 və HAS3. Bu fermentlər qlükuron turşusu və N-asetilqlükozamini ardıcıl olaraq orijinal polisaxaridə birləşdirərək hialuron turşusu molekulunu uzadır, eyni zamanda polimeri hüceyrə membranı vasitəsilə hüceyrələrarası boşluğa çıxarır (“sıxıb çıxarır”). Struktur cəhətdən mürəkkəb xətti anion polisaxaridlər ailəsinin bir hissəsidir.
Biodeqradasiya
Hialuron turşusu hialuronidaza adlanan fermentlər ailəsi tərəfindən parçalanır. İnsan bədənində ən azı yeddi növ hialuronidazaya bənzər fermentlər var ki, onlardan bəziləri şiş yatırıcıdır. Hialuron turşusunun parçalanma məhsulları (oliqosaxaridlər və son dərəcə aşağı molekulyar çəkili hialuronatlar) pro-angiogen xüsusiyyətlər nümayiş etdirir. Bundan əlavə, son tədqiqatlar göstərdi ki, hialuron turşusu fraqmentləri, orijinal yüksək molekulyar polisaxariddən fərqli olaraq, toxuma zədələnməsində və transplantasiya edilmiş dərinin rədd edilməsində makrofaqlarda və dendritik hüceyrələrdəiltihablı reaksiyaya səbəb ola bilir.
Tibbdə tətbiqi
Hialuron turşusu intraartikulyar inyeksiya yolu ilə diz osteoartritini müalicə etmək üçün təsdiq edilmişdir. 2020-ci ilin meta-analizi, yüksək molekulyar ağırlıqlı HA-nın intraartikulyar inyeksiyasının diz osteoartriti olan insanlarda həm ağrıları, həm də funksiyaları yaxşılaşdırdığını müəyyən etdi.
Hialuron turşusu quru göz sindromunun müalicəsi üçün süni göz yaşı yaratmaq üçün müxtəlif formalarda istifadə olunur.
Hialuron turşusunun bir çox toxumaların (dəri, qığırdaq, şüşəvari cisim) tərkib hissəsi olması onun bu toxumalarla əlaqəli xəstəliklərin müalicəsində istifadəsini izah edir: sinovial mayenin endoprotezləri; oftalmolojı əməliyyatlar üçün cərrahi mühit (məsələn, buynuz qişanın transplantasiyası, katarakta, qlaukoma və tor qişanın ayrılması cərrahiyyə əməliyyatları).
Hialuron turşusu kosmetik cərrahiyyədə yumşaq toxumaların hamarlanması və qırışların doldurulması üçün preparatların tərkibinə daxildir (o cümlədən dəridaxili inyeksiya şəklində). Həmçinin kosmetologiyada dəriyə qulluq vasitələrinin tərkib hissəsi kimi istifadə olunur: kremlər, pomadalar, losyonlar və s.
İstinadlar
- K. Meyer and J. W. Palmer. The polysaccharide of the vitreous humor // [[Journal of Biological Chemistry|]] . 107 (journal) (ingilis). 1934. 629—634. Бесплатная PDF-версия 2007-12-27 at the Wayback Machine
- Sugahara K, Schwartz NB, Dorfman A. "Biosynthesis of hyaluronic acid by Streptococcus" (PDF). J. Biol. Chem. 254 (14). 1979: 6252–6261. doi:10.1016/S0021-9258(18)50356-2. PMID 376529. 2020-04-29 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-02.
- Rao, S, Pham, TH, Poudyal, S, et al. First report on genetic characterization, cell-surface properties and pathogenicity of Lactococcus garvieae, emerging pathogen isolated from cage-cultured cobia (Rachycentron canadum). Transbound Emerg Dis. 2022; 69: 1197– 1211. https://doi.org/10.1111/tbed.14083
- Wessels MR, Moses AE, Goldberg JB, DiCesare TJ. "Hyaluronic acid capsule is a virulence factor for mucoid group A streptococci". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 88 (19). 1991: 8317–8321. Bibcode:1991PNAS...88.8317W. doi:10.1073/pnas.88.19.8317. PMC 52499. PMID 1656437.
- Schrager HM, Rheinwald JG, Wessels MR. "Hyaluronic acid capsule and the role of streptococcal entry into keratinocytes in invasive skin infection". J. Clin. Invest. 98 (9). 1996: 1954–1958. doi:10.1172/JCI118998. PMC 507637. PMID 8903312.
- Stern R. Hyaluronan catabolism: a new metabolic pathway // {{|European Journal of Cell Biology|Eur J Cell Biol||European Journal of Cell Biology}} . 83 (journal) (ingilis). № 7. — 2004. avqust. — 317—325. PMID 15503855. (#accessdate_missing_url)
- Holmes M W A., Bayliss M T., Muir H. Hyaluronic acid in human articular cartilage. Age-related changes in content and size // {{|Biochemical Journal|Biochem J||Biochemical Journal}} . 250 (journal) (ingilis). 1988. 435—441. Бесплатная PDF-версия
- Shaharudin, A.; Aziz, Z. "Effectiveness of hyaluronic acid and its derivatives on chronic wounds: a systematic review". Journal of Wound Care. 25 (10). 2 October 2016: 585–592. doi:10.12968/jowc.2016.25.10.585. ISSN 0969-0700. PMID 27681589.
- Saari H et al. (1993) Differential effects of reactive oxygen species on native synovial fluid and purified human umbilical cord hyaluronate. Inflammation 17:403-415.
- Schwarz, K. "A bound form of silicon in glycosaminoglycans and polyuronides". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 70 (5). 1973-05-01: 1608–1612. Bibcode:1973PNAS...70.1608S. doi:10.1073/pnas.70.5.1608. ISSN 0027-8424. PMC 433552. PMID 4268099.
- "Олигосахариды и дендритные клетки". medgel.ru. İstifadə tarixi: 2017-11-24.
- Gower, Timothy. "Hyaluronic acid injections for osteoarthritis". US Arthritis Foundation. 14 May 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 16 March 2019.
- Phillips, Mark; Vannabouathong, Christopher; Devji, Tahira; Patel, Rahil; Gomes, Zoya; Patel, Ashaka; Dixon, Mykaelah; Bhandari, Mohit. "Differentiating factors of intra‑articular injectables have a meaningful impact on knee osteoarthritis outcomes: a network meta‑analysis". Knee Surgery, Sports Traumatology, Arthroscopy. 28 (9). 2020: 3031–3039. doi:10.1007/s00167-019-05763-1. PMC 7471203 (#bad_pmc). PMID 31897550.
- "Hyaluronic acid against dry and tired eyes". 2022-09-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-12-05.
- Pucker AD, Ng SM, Nichols JJ. "Over the counter (OTC) artificial tear drops for dry eye syndrome". Cochrane Database Syst Rev. 2016 (2). 2016: CD009729. doi:10.1002/14651858.CD009729.pub2. PMC 5045033. PMID 26905373.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hialuron tursusu Hyaluronic Acid Kimyevi birlesmeIUPAC 2S 3S 4S 5R 6R 6 2S 3R 5S 6R 3 asetamido 2 2S 3S 4R 5R 6R 6 2R 3R 5S 6R 3 asetamino 2 5 dihidroksi 6 hidroksimetil oksan 4 il oksi 2 karboksi 4 5 dihidroksioksan 3 il oksi 5 hidroksi 6 hidroksimetil oksan 4 il oksi 3 4 5 trihidroksioksan 2 karboksilik tursu CAS 9004 61 9PubChem 24759Tesnifati Derman formasienyeksialar kremler losyonlar kapsullar Hialuron tursusu hialuronat hialuronan birlesdirici epitelial ve sinir toxumalarinin bir hissesi olan sulfonlasdirilmamis qlikozaminoqlikan Bir cox bioloji mayelerin tupurcek sinovial maye ve s terkibinde olan huceyredenkenar matrisin esas komponentlerinden biri Huceyrelerin coxalmasinda ve miqrasiyasinda muhum rol oynayir Bu maddeye hialuron tursusu adi 1934 cu ilde alman alimi Karl Meyer ve J V Palmer terefinden verilmisdir Bezi bakteriyalar mes Streptokokkus terefinden istehsal olunur Hialuron tursusu hemcinin A qrupunun streptokok ekstraselluler kapsulunun terkib hissesidir ve virulentlikde rol oynadigi guman edilir 70 kq olan insanin orqanizminde orta hesabla texminen 15 qr hialuron tursusu var ve onun ucde bir hissesi her gun deyisir parcalanir ve ya sintez olunur FunksiyalariHialuron tursusu sinovial mayenin ozluluyune gore mesuliyyet dasiyan esas komponentidir Lubrisinle yanasi hialuron tursusu hemcinin bioloji surtku yaginin da esas komponentidir Hialuron tursusu her bir huceyrenin qabigi seklinde olan xondrosit oynaq qigirdaqinin muhum terkib hissesidir Hialuron tursusu baglayici zulalin istiraki ile aqrekan monomerlerine baglandiqda qigirdaqda suyu udan boyuk menfi yuklu aqreqatlar emele gelir Bu aqreqatlar qigirdaqin elastikliyine cavabdehdiler onun sixilma muqavimeti Qigirdaqdaki hialuron tursusunun molekulyar cekisi yasla azalir umumi terkibi ise artir Hemcinin hialuron tursusu derinin bir hissesi olaraq burada toxuma berpasinda istirak edir Derinin ultrabenovseyi sualanmaya heddinden artiq meruz qalmasi ile o iltihablanir gunes yanigi dermis huceyrelerinde hialuron tursusunun sintezi dayanir ve onun curume sureti artir Huceyredenkenar matrislerde yuksek terkibine gore hialuron tursusu toxuma hidrodinamikasinda huceyre miqrasiyasi ve proliferasiya proseslerinde muhum rol oynayir hemcinin huceyre sethi reseptorlari ile xususen de ozunun ilkin CD44 reseptoru ile bir sira qarsiliqli tesirlerde istirak edir Hialuron tursusunun sislerin inkisafinda istiraki onun CD44 reseptoru ile qarsiliqli tesiri ile bagli ola biler Hialuron tursusu yaralarin sagalma merheleleri olan toxuma berpasi iltihab ve angiogenezde esas rol oynayir Hialuron tursusunun ozu CD44 e baglansa da onun deqradasiya mehsullarinin iltihab siqnalinin oturulmesinin makrofaq ve dendritik huceyre reseptorlari TLR2 TLR4 ve ya her ikisi vasitesile bas verdiyine dair subutlar var Toll benzer reseptorlar TLR ve hialuron tursusu anadangelme immun sistemine aiddir StrukturuHialuron tursusu alternativ b 1 4 ve b 1 3 qlikozid baglari vasitesile baglanmis D qlukuron tursusu ve N asetil D qlukozaminden ibaret olan disaxaridlerin polimeridir Bir hialuron tursusu molekulunda disaxarid vahidleri 25 000 e qeder ola biler Tebii hialuron tursusunun molekulyar cekisi 5 000 ile 20 000 000 a m u arasindadir Insanlarda sinovial mayenin terkibinde olan polimerin orta molekulyar cekisi 3 140 000 a m u teskil edir Hialuron tursusunun terkibinde hemcinin orqanizmde yerlesdiyi yerden asili olaraq 350 1900 mq q arasinda deyisen silisium var Hialuron tursusunun molekulu xususen de onun terkib hissesi olan disaxaridlerin stereokimyasina gore enerji baximindan sabitdir Biosintez mexanizmiUDP qlukuron tursusunun sinteziUDP N asetilqlukozamin sinteziHA sintezinin son merhelesi Hialuron tursusu hialuronat sintetazalari adlanan daxili membran zulallari sinfi terefinden sintez edilir Onurgalilar uc nov hialuronat sintetaza malikdirler HAS1 HAS2 ve HAS3 Bu fermentler qlukuron tursusu ve N asetilqlukozamini ardicil olaraq orijinal polisaxaride birlesdirerek hialuron tursusu molekulunu uzadir eyni zamanda polimeri huceyre membrani vasitesile huceyrelerarasi bosluga cixarir sixib cixarir Struktur cehetden murekkeb xetti anion polisaxaridler ailesinin bir hissesidir BiodeqradasiyaHialuron tursusu hialuronidaza adlanan fermentler ailesi terefinden parcalanir Insan bedeninde en azi yeddi nov hialuronidazaya benzer fermentler var ki onlardan bezileri sis yatiricidir Hialuron tursusunun parcalanma mehsullari oliqosaxaridler ve son derece asagi molekulyar cekili hialuronatlar pro angiogen xususiyyetler numayis etdirir Bundan elave son tedqiqatlar gosterdi ki hialuron tursusu fraqmentleri orijinal yuksek molekulyar polisaxaridden ferqli olaraq toxuma zedelenmesinde ve transplantasiya edilmis derinin redd edilmesinde makrofaqlarda ve dendritik huceyrelerdeiltihabli reaksiyaya sebeb ola bilir Tibbde tetbiqiHialuron tursusu intraartikulyar inyeksiya yolu ile diz osteoartritini mualice etmek ucun tesdiq edilmisdir 2020 ci ilin meta analizi yuksek molekulyar agirliqli HA nin intraartikulyar inyeksiyasinin diz osteoartriti olan insanlarda hem agrilari hem de funksiyalari yaxsilasdirdigini mueyyen etdi Hialuron tursusu quru goz sindromunun mualicesi ucun suni goz yasi yaratmaq ucun muxtelif formalarda istifade olunur Hialuron tursusunun bir cox toxumalarin deri qigirdaq susevari cisim terkib hissesi olmasi onun bu toxumalarla elaqeli xesteliklerin mualicesinde istifadesini izah edir sinovial mayenin endoprotezleri oftalmoloji emeliyyatlar ucun cerrahi muhit meselen buynuz qisanin transplantasiyasi katarakta qlaukoma ve tor qisanin ayrilmasi cerrahiyye emeliyyatlari Hialuron tursusu kosmetik cerrahiyyede yumsaq toxumalarin hamarlanmasi ve qirislarin doldurulmasi ucun preparatlarin terkibine daxildir o cumleden deridaxili inyeksiya seklinde Hemcinin kosmetologiyada deriye qulluq vasitelerinin terkib hissesi kimi istifade olunur kremler pomadalar losyonlar ve s IstinadlarK Meyer and J W Palmer The polysaccharide of the vitreous humor Journal of Biological Chemistry 107 journal ingilis 1934 629 634 Besplatnaya PDF versiya 2007 12 27 at the Wayback Machine Sugahara K Schwartz NB Dorfman A Biosynthesis of hyaluronic acid by Streptococcus PDF J Biol Chem 254 14 1979 6252 6261 doi 10 1016 S0021 9258 18 50356 2 PMID 376529 2020 04 29 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 12 02 Rao S Pham TH Poudyal S et al First report on genetic characterization cell surface properties and pathogenicity of Lactococcus garvieae emerging pathogen isolated from cage cultured cobia Rachycentron canadum Transbound Emerg Dis 2022 69 1197 1211 https doi org 10 1111 tbed 14083 Wessels MR Moses AE Goldberg JB DiCesare TJ Hyaluronic acid capsule is a virulence factor for mucoid group A streptococci Proc Natl Acad Sci U S A 88 19 1991 8317 8321 Bibcode 1991PNAS 88 8317W doi 10 1073 pnas 88 19 8317 PMC 52499 PMID 1656437 Schrager HM Rheinwald JG Wessels MR Hyaluronic acid capsule and the role of streptococcal entry into keratinocytes in invasive skin infection J Clin Invest 98 9 1996 1954 1958 doi 10 1172 JCI118998 PMC 507637 PMID 8903312 Stern R Hyaluronan catabolism a new metabolic pathway European Journal of Cell Biology Eur J Cell Biol European Journal of Cell Biology 83 journal ingilis 7 2004 avqust 317 325 PMID 15503855 accessdate missing url Holmes M W A Bayliss M T Muir H Hyaluronic acid in human articular cartilage Age related changes in content and size Biochemical Journal Biochem J Biochemical Journal 250 journal ingilis 1988 435 441 Besplatnaya PDF versiya Shaharudin A Aziz Z Effectiveness of hyaluronic acid and its derivatives on chronic wounds a systematic review Journal of Wound Care 25 10 2 October 2016 585 592 doi 10 12968 jowc 2016 25 10 585 ISSN 0969 0700 PMID 27681589 Saari H et al 1993 Differential effects of reactive oxygen species on native synovial fluid and purified human umbilical cord hyaluronate Inflammation 17 403 415 Schwarz K A bound form of silicon in glycosaminoglycans and polyuronides Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 70 5 1973 05 01 1608 1612 Bibcode 1973PNAS 70 1608S doi 10 1073 pnas 70 5 1608 ISSN 0027 8424 PMC 433552 PMID 4268099 Oligosaharidy i dendritnye kletki medgel ru Istifade tarixi 2017 11 24 Gower Timothy Hyaluronic acid injections for osteoarthritis US Arthritis Foundation 14 May 2015 tarixinde Istifade tarixi 16 March 2019 Phillips Mark Vannabouathong Christopher Devji Tahira Patel Rahil Gomes Zoya Patel Ashaka Dixon Mykaelah Bhandari Mohit Differentiating factors of intra articular injectables have a meaningful impact on knee osteoarthritis outcomes a network meta analysis Knee Surgery Sports Traumatology Arthroscopy 28 9 2020 3031 3039 doi 10 1007 s00167 019 05763 1 PMC 7471203 bad pmc PMID 31897550 Hyaluronic acid against dry and tired eyes 2022 09 21 tarixinde Istifade tarixi 2022 12 05 Pucker AD Ng SM Nichols JJ Over the counter OTC artificial tear drops for dry eye syndrome Cochrane Database Syst Rev 2016 2 2016 CD009729 doi 10 1002 14651858 CD009729 pub2 PMC 5045033 PMID 26905373 Xarici kecidler