Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çəki — cismin dayağa və ya asqıya göstərdiyi təsir qüvvəsi. Ədədi qiymətcə cismin ağırlıq qüvvəsinə bərabərdir: P=mg (m — cismin kütləsi, g — sərbəstdüşmə təcilidir). Cismin çəkisi qütblərdə ən böyük, ekvatorda isə ən kiçikdir, qütblərdən ekvatora getdikcə və Yer səthindən uzaqlaşdıqca cismin çəkisi azalır. Cəki dayağa və ya asqıya təsir edən qüvvə olduğündan onu yaylı tərəzi () vasitəsilə ölçmək olar. Çəki N, kQ və s. qüvvə vahidləri ilə ölçülür.
| Çəki | |
|---|---|
| Ölçü vahidi | |
| BS | N |
| SQS | Dinamometr |
| Qeyd | |
| Vektorial kəmiyyət | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Cisim şaquli yuxarı yönəlmiş a təcili ilə hərəkət edərsə onun çəkisi artar və P=m(g+a) olar.
Əlavə yüklənmə – cismin çəkisinin onun ağırlıq qüvvəsinə olan nisbətinə deyilir, n=P\mg=m(g+a)\mg=1+a\g. Məsələn, kosmik uçuşa start götürdükdə kosmanavtlar əlavə yüklənməyə məruz qalırlar. Cisim aşağı yönəlmiş a təcili ilə hərəkət etdikdə isə çəki P=m(g-a) düsturu ilə hesablanar və azalar. Əgər g=a olarsa P=0 olar.
Çəkisizlik – cismin çəkisinin sıfıra bərabər olan halına deyilir. Məsələn, sərbəst düşən liftdəki cisimlər, Yer ətrafında fırlana peykin içindəki cisimlər və kosmanavt çəkisizlik halında olur. Ağırlıq qüvvəsi cismin təcillə hərəkət etməsindən və ya sükunətdə olmasından asılı deyil, cismin kütlə mərkəzinə tətbiq olunur və Yerin mərkəzinə doğru yönəlir. Cismin çəkisi asqıya və dayağa tətbiq olunur, dayağa perpendikulyardır.
Ədəbiyyat
- M.Murquzov.Fizika.VII sinif üçün dərslik.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Ceki deqiqlesdirme Kutle kilo ve kiloqram ile sehv salmayin Ceki cismin dayaga ve ya asqiya gosterdiyi tesir quvvesi Ededi qiymetce cismin agirliq quvvesine beraberdir P mg m cismin kutlesi g serbestdusme tecilidir Cismin cekisi qutblerde en boyuk ekvatorda ise en kicikdir qutblerden ekvatora getdikce ve Yer sethinden uzaqlasdiqca cismin cekisi azalir Ceki dayaga ve ya asqiya tesir eden quvve oldugundan onu yayli terezi vasitesile olcmek olar Ceki N kQ ve s quvve vahidleri ile olculur CekiP mg displaystyle vec P m vec g P m g a displaystyle vec P m vec g a P m g a displaystyle vec P m vec g a Olcu vahidiBS NSQS DinamometrQeydVektorial kemiyyet Vikianbarda elaqeli mediafayllar Cisim saquli yuxari yonelmis a tecili ile hereket ederse onun cekisi artar ve P m g a olar Elave yuklenme cismin cekisinin onun agirliq quvvesine olan nisbetine deyilir n P mg m g a mg 1 a g Meselen kosmik ucusa start goturdukde kosmanavtlar elave yuklenmeye meruz qalirlar Cisim asagi yonelmis a tecili ile hereket etdikde ise ceki P m g a dusturu ile hesablanar ve azalar Eger g a olarsa P 0 olar Cekisizlik cismin cekisinin sifira beraber olan halina deyilir Meselen serbest dusen liftdeki cisimler Yer etrafinda firlana peykin icindeki cisimler ve kosmanavt cekisizlik halinda olur Agirliq quvvesi cismin tecille hereket etmesinden ve ya sukunetde olmasindan asili deyil cismin kutle merkezine tetbiq olunur ve Yerin merkezine dogru yonelir Cismin cekisi asqiya ve dayaga tetbiq olunur dayaga perpendikulyardir EdebiyyatM Murquzov Fizika VII sinif ucun derslik