Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hermes (q.yun. Ἑρμῆς, Ἑρμέας, Ἑρμείας, miken dilində e-ma-a2) — qədim yunan mifologiyasında ticarət, gəlir, praqmatizm, cəldlik ilahı, ticarətdə gəlir və var-dövlət bəxş edir, atletlərin ilahıdır. Adının ən qədim versiyası Mikena mənşəlidir. Əksər alimlər Hermes adını "daş/yolqırağı məbəd/mərz" mənası verən "herma" sözündən törədiyini qeyd edirlər, lakin onun adı "tərcüməçi" mənası verən "hermeneus" sözü ilə də bağlı ola bilər.
| Hermes | |
|---|---|
 Hermes sandallarını bərkidərkən Fransua Rude (Luvr Muzeyi) | |
| Mifologiya | Qədim Yunanıstan dini, Yunan mifologiyası |
| Təsir sahəsi | oğru[d], ticarət |
| Yunanca adı | Ἑρμῆς |
| Cinsi | kişi[d] |
| Atası | Zevs |
| Anası | Maya |
| Uşaqları | Pan, Hermafroditus, Tixe, Abderus, Autolikus |
| Digər mədəniyyətlərdə | Merkuri, Tot |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hermes səfirlərin, çobanların, carçıların və yolda olanların himayəçisidir. Magiya, əlkimya və astrologiyanı himayə edir. İlahların elçisi və ölənlərin ruhunun Aidin dünyasına aparan bələdçidir (buna görə də, onu həm də Psixopomp, yəni "ruhların bələdçisi" adlandırırdılar). Cəldlikdə, hiyləgərlikdə və oğurluqda tayı-bərabəri yoxdur.
Homer və Hesiod onu "uğur gətirən", "cangüdən" və "əla hiylə quran" adlandırırlar.
Ölçü vahidlərini, rəqəmləri, əlifbanı ixtira etmiş və insanlara öyrətmişdir. Qədim Romada Merkuri adı altında məlum idi.
Hermesin mənşəyi və uşaqlığı
Zevslə pleyada Mayyanın oğlu olan (başqa versiyaya görə, Persefonanın oğlu) Hermes ayın dördüncü günü Killena (Arkadiya) dağının mağarasında, başqa versiyaya görə isə Kerikion (Beotiya) dağında anadan olmuşdur.
Dağ nimfaları təzə doğulmuş Hermesi Arkadiyadakı Trikren bulaqlarında çimdirirdilər. Kölgəsi altında tərbiyə edildiyi yabanı çiyələk ağacının qalıqları Tanaqrda saxlanırdı.
İlk oğurluğunu hələ bələkdə olarkən etmişdi. Öz beşiyini tərk edərək o Pieriyaya getmiş və Apollonun otardığı əlli inəyi qaçırmışdı. İnəkləri izlərinə görə tapmasınlar deyə onların ayağına budaqlar bağlamış və Pilosa qaçırmışdı. Xelidoreya (Arkadiya) dağında, o böyük tısbağanın qınından və öldürülmüş iki inəyin bağırsaqlarından o yeddisimli lira hazırlamışdı.
İnəklərini axtaran Apollon Pilosa gəlmiş və yerli sakinlərdən öyrənmişdi ki, inəkləri bir oğlan qaçırıb və heç kim onun izinə düşə bilmir. Bunun kimin əməli olduğunu başa düşən Apollon Mayyanın yanına gəlmiş və Hermesi oğurluqda ittiham etmişdi. Mayya bələkdə olan Hermesin yerində olduğunu göstərmişdi və Apollon onu Zevsin yanına aparmışdı. Atasının sorğu-sualından sonra Hermes inəklərin yerini göstərmiş, özü isə yaxınlıqda əyləşib lirada ifa etməyə başlamışdı. Apollonun lira xoşuna gəlmiş və o inəkləri liraya dəyişməyi təklif etmişdi. Hermes tütək çala-çala inəkləri otarmağa başlamış və Apollon tütəyi də istəyəndə, Hermes tütəyi Apollonun əsasına dəyişmişdi.
Hələ körpə ikən Hermes zarafat xətrinə Zevsin padşahlıq əsasını, Poseydonun üçbaşlı əsasını, Hefestin maşasını, Afroditanın kəmərini, Apollonun qızıl oxlarını və yayını, Aresin qılıncını oğurlamışdı.
Hermes haqqında miflər
Hermes yazını Misirdə ixtira etmişdi. O durnaların uçuşunu seyr edərək ilk yeddi hərfi kəşf etmişdi. Hermes həm də səmada bürclərin yerini müəyyən etmiş və delta hərfini (Deltayabənzər bürc) səmada yerləşdirmişdi.
İlk öncə, Hermes fallosvarı ilah idi, lakin Roma işğalları dövründə yunanlar artıq Hermeslə fallik kult arasında əlaqəni unutmuşdular və onu üzərinə büstünün qoyulduğu sütun şəklində hazırlayırdılar.
Hermes tez-tez Zevsin tapşırıqlarını icra edirdi. Məsələn, onun tapşırığl ilə Hermes Zevsin sevgilisi, inəyə çevrilmiş İonu Heradan oğurlamışdı.
Hermes Heraklı Omfal çariçasına qul kimi satmışdı.
Çöxgözlü nəhəng Hermes öldürmüşdü.
Öz oğlu Efalidi ölümsüz etmək üçün Hermes ona sonsuz yaddaş vermişdi. Rodoslu Apolloni yazır ki, hətta ölülər dünyasında axan Axeront çayını keçərkən unutqanlıq onun ruhunu udmadı və o gah bu dünyada, gah o dünyada yaşasa da, gördükləri haqqında xatirələri heç vaxt unutmur.
Hermafrodit Hermeslə Afroditanın oğludur.
Hermesi həm bu, həm də o dünyaya gedib gəldiyi üçün Trismegist ("üç dəfə böyük olan") ləqəbini qazanmışdır, lakin bəzi məlumatlara görə Hermes və Hermes Trismegist ayrı-ayrı personajlardır.
Hermesin 40-a yaxın övladı var idi.
Hermes Odisseyin ulu babasıdır. Troya müharibəsində Hermes yunanların ilahi müttəfiqi olsa da, Priam oğlu Hektorun cəsədini almaq üçün yunanların qərargahına gedib gələndə onu müşayiət edərək qoruyurdu.
Homerin III və XVIII himnləri Hermesə həsr edilmişdir. Hermes Aristofanın "Sülh" və "Plutos" komediyalarının, Esxilin "Evmenidlər" faciəsinin personajıdır.
İstinadlar
- Frisk H. Griechisches etymologisches Wörterbuch, Heidelberg. Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung. 1960. p 564
- Предметно-понятийный словарь греческого языка. Микенский период. Л., 1986. С.142
- Мифы народов мира. М., 1991–92. В 2 т. Т.1. С.292–294, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.118–119; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 6, 2–3 далее
- Joann Gulizio UDQ 292.11 2013-10-05 at the Wayback Machine University of texas Retrieved 2011–11–26
- Arxivlənmiş surət, 2021-12-29 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-22.
- Silver, Morris. Taking Ancient Mythology Economically. Leiden: Brill. 1992. 159–160. ISBN .
- Davies, Anna Morpurgo & Duhoux, Yves. Linear B: a 1984 survey. Peeters Publishers, 1985. p. 136
- Homer. The Iliad. The Project Gutenberg Etext. Trad. Samuel Butler
- Гесиод. Теогония 938–939
- Гесиод, подложный фр.395 М.-У.
- Гимны Гомера III 19
- Гесиод. Перечень женщин, фр.170 М.-У.; Гимны Гомера III 3
- Павсаний. Описание Эллады IX 20, 3
- Павсаний. Описание Эллады VIII 16, 1
- Павсаний. Описание Эллады IX 22, 2
- Гимны Гомера III 73
- Павсаний. Описание Эллады VIII 17, 5
- Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 24
- Гимны Гомера III 496
- Лукиан. Разговоры богов 7, 1–3
- Плутарх. Застольные беседы IX 3, 2; Мнасей в схолиях к Дионисию Фракийскому // Фрагменты ранних греческих философов. Ч.1. — М., 1989. С.137
- Гигин. Мифы 277; Лукан Анней . Фарсалия V 716 (о журавлях)
- Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 20; Гигин. Астрономия II 19
- Геродот. История II 51
- Лактанций. Божественные установления I 6, 3
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hermes q yun Ἑrmῆs Ἑrmeas Ἑrmeias miken dilinde e ma a2 qedim yunan mifologiyasinda ticaret gelir praqmatizm celdlik ilahi ticaretde gelir ve var dovlet bexs edir atletlerin ilahidir Adinin en qedim versiyasi Mikena menselidir Ekser alimler Hermes adini das yolqiragi mebed merz menasi veren herma sozunden torediyini qeyd edirler lakin onun adi tercumeci menasi veren hermeneus sozu ile de bagli ola biler HermesHermes sandallarini berkiderken Fransua Rude Luvr Muzeyi Mifologiya Qedim Yunanistan dini Yunan mifologiyasiTesir sahesi ogru d ticaretYunanca adi ἙrmῆsCinsi kisi d Atasi ZevsAnasi MayaUsaqlari Pan Hermafroditus Tixe Abderus AutolikusDiger medeniyyetlerde Merkuri Tot Vikianbarda elaqeli mediafayllar Hermes sefirlerin cobanlarin carcilarin ve yolda olanlarin himayecisidir Magiya elkimya ve astrologiyani himaye edir Ilahlarin elcisi ve olenlerin ruhunun Aidin dunyasina aparan beledcidir buna gore de onu hem de Psixopomp yeni ruhlarin beledcisi adlandirirdilar Celdlikde hiylegerlikde ve ogurluqda tayi beraberi yoxdur Homer ve Hesiod onu ugur getiren canguden ve ela hiyle quran adlandirirlar Olcu vahidlerini reqemleri elifbani ixtira etmis ve insanlara oyretmisdir Qedim Romada Merkuri adi altinda melum idi Hermesin menseyi ve usaqligiZevsle pleyada Mayyanin oglu olan basqa versiyaya gore Persefonanin oglu Hermes ayin dorduncu gunu Killena Arkadiya daginin magarasinda basqa versiyaya gore ise Kerikion Beotiya daginda anadan olmusdur Dag nimfalari teze dogulmus Hermesi Arkadiyadaki Trikren bulaqlarinda cimdirirdiler Kolgesi altinda terbiye edildiyi yabani ciyelek agacinin qaliqlari Tanaqrda saxlanirdi Ilk ogurlugunu hele belekde olarken etmisdi Oz besiyini terk ederek o Pieriyaya getmis ve Apollonun otardigi elli ineyi qacirmisdi Inekleri izlerine gore tapmasinlar deye onlarin ayagina budaqlar baglamis ve Pilosa qacirmisdi Xelidoreya Arkadiya daginda o boyuk tisbaganin qinindan ve oldurulmus iki ineyin bagirsaqlarindan o yeddisimli lira hazirlamisdi Ineklerini axtaran Apollon Pilosa gelmis ve yerli sakinlerden oyrenmisdi ki inekleri bir oglan qacirib ve hec kim onun izine duse bilmir Bunun kimin emeli oldugunu basa dusen Apollon Mayyanin yanina gelmis ve Hermesi ogurluqda ittiham etmisdi Mayya belekde olan Hermesin yerinde oldugunu gostermisdi ve Apollon onu Zevsin yanina aparmisdi Atasinin sorgu sualindan sonra Hermes ineklerin yerini gostermis ozu ise yaxinliqda eylesib lirada ifa etmeye baslamisdi Apollonun lira xosuna gelmis ve o inekleri liraya deyismeyi teklif etmisdi Hermes tutek cala cala inekleri otarmaga baslamis ve Apollon tuteyi de isteyende Hermes tuteyi Apollonun esasina deyismisdi Hele korpe iken Hermes zarafat xetrine Zevsin padsahliq esasini Poseydonun ucbasli esasini Hefestin masasini Afroditanin kemerini Apollonun qizil oxlarini ve yayini Aresin qilincini ogurlamisdi Hermes haqqinda mifler Hermes korpe Dionisle Qedim yunan heykeli Heykelteras Praksitelin adina cixilir Hermes yazini Misirde ixtira etmisdi O durnalarin ucusunu seyr ederek ilk yeddi herfi kesf etmisdi Hermes hem de semada burclerin yerini mueyyen etmis ve delta herfini Deltayabenzer burc semada yerlesdirmisdi Ilk once Hermes fallosvari ilah idi lakin Roma isgallari dovrunde yunanlar artiq Hermesle fallik kult arasinda elaqeni unutmusdular ve onu uzerine bustunun qoyuldugu sutun seklinde hazirlayirdilar Hermes tez tez Zevsin tapsiriqlarini icra edirdi Meselen onun tapsirigl ile Hermes Zevsin sevgilisi ineye cevrilmis Ionu Heradan ogurlamisdi Hermes Herakli Omfal caricasina qul kimi satmisdi Sendelini baglayan Qedim yunan heykelinin qedim Roma sureti Hermes ve ya Tesey ve ya Yasonun tesvir edildiyi guman edilir Coxgozlu neheng Hermes oldurmusdu Oz oglu Efalidi olumsuz etmek ucun Hermes ona sonsuz yaddas vermisdi Rodoslu Apolloni yazir ki hetta oluler dunyasinda axan Axeront cayini kecerken unutqanliq onun ruhunu udmadi ve o gah bu dunyada gah o dunyada yasasa da gordukleri haqqinda xatireleri hec vaxt unutmur Hermafrodit Hermesle Afroditanin ogludur Hermesi hem bu hem de o dunyaya gedib geldiyi ucun Trismegist uc defe boyuk olan leqebini qazanmisdir lakin bezi melumatlara gore Hermes ve Hermes Trismegist ayri ayri personajlardir Hermesin 40 a yaxin ovladi var idi Hermes Odisseyin ulu babasidir Troya muharibesinde Hermes yunanlarin ilahi muttefiqi olsa da Priam oglu Hektorun cesedini almaq ucun yunanlarin qerargahina gedib gelende onu musayiet ederek qoruyurdu Homerin III ve XVIII himnleri Hermese hesr edilmisdir Hermes Aristofanin Sulh ve Plutos komediyalarinin Esxilin Evmenidler faciesinin personajidir IstinadlarFrisk H Griechisches etymologisches Worterbuch Heidelberg Carl Winter s Universitatsbuchhandlung 1960 p 564 Predmetno ponyatijnyj slovar grecheskogo yazyka Mikenskij period L 1986 S 142 Mify narodov mira M 1991 92 V 2 t T 1 S 292 294 Lyubker F Realnyj slovar klassicheskih drevnostej M 2001 V 3 t T 2 S 118 119 Psevdo Apollodor Mifologicheskaya biblioteka I 6 2 3 dalee Joann Gulizio UDQ 292 11 2013 10 05 at the Wayback Machine University of texas Retrieved 2011 11 26 Arxivlenmis suret 2021 12 29 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 22 Silver Morris Taking Ancient Mythology Economically Leiden Brill 1992 159 160 ISBN 90 04 09706 6 Davies Anna Morpurgo amp Duhoux Yves Linear B a 1984 survey Peeters Publishers 1985 p 136 Homer The Iliad The Project Gutenberg Etext Trad Samuel Butler Gesiod Teogoniya 938 939 Gesiod podlozhnyj fr 395 M U Gimny Gomera III 19 Gesiod Perechen zhenshin fr 170 M U Gimny Gomera III 3 Pavsanij Opisanie Ellady IX 20 3 Pavsanij Opisanie Ellady VIII 16 1 Pavsanij Opisanie Ellady IX 22 2 Gimny Gomera III 73 Pavsanij Opisanie Ellady VIII 17 5 Psevdo Eratosfen Katasterizmy 24 Gimny Gomera III 496 Lukian Razgovory bogov 7 1 3 Plutarh Zastolnye besedy IX 3 2 Mnasej v sholiyah k Dionisiyu Frakijskomu Fragmenty rannih grecheskih filosofov Ch 1 M 1989 S 137 Gigin Mify 277 Lukan Annej Farsaliya V 716 o zhuravlyah Psevdo Eratosfen Katasterizmy 20 Gigin Astronomiya II 19 Gerodot Istoriya II 51 Laktancij Bozhestvennye ustanovleniya I 6 3