Fulalar, Fulanilər və ya Fulbe xalqı (yerli dildə Fulbe, fr. Peul, port. Fula) — Sahel və Qərbi Afrikada geniş yayılmış ən böyük etnik qruplarından biridir. Bir çox ölkələrdə məskunlaşaraq, əsasən Qərbi Afrika və Mərkəzi Afrikanın şimal hissələrində, eyni zamanda Cənubi Sudan, Sudan və Qırmızı dəniz sahillərinə yaxın bölgələrdə yaşayırlar. Fula xalqının təxmini sayı Fula etnik mənsubiyyətinə dair təriflərə zidd olduğuna görə məlum deyil. Müxtəlif hesablamalar bu rəqəmi dünyada 25 ilə 40 milyon arasında təqdim edir.
Ümumi sayı | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
≈ 25 milyon | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Yaşadığı ərazilər | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Qərbi Afrika və Mərkəzi Afrika | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dili | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dini | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fulaların bir hissəsi — təxminən üçdə biri və ya təxminən 12 ilə 13 milyonu köçəri maldarlıqla məşğuldur və etnik qrupları dünyanın ən böyük köçəri maldar icmasına sahibdir. Fula etnik qrupunun əksəriyyəti yarı oturaq adamlardan, həm də oturaq məskunlaşmış əkinçilərdən, sənətkarlardan, tacirlərdən və zadəganlardan ibarətdir. Etnik bir qrup olaraq, Fula dili, tarixi və mədəniyyətləri ilə bir-birinə bağlıdırlar. Fulaların 96%-dən çoxu müsəlmanlardır.
Məskunlaşma
Fula xalqı Atlantik sahillərindən Qırmızı dənizə qədər, xüsusilə Qərbi Afrikadakı Sahel boyunca geniş yayılmışdır. Onların iştirak etdikləri ölkələrə Mavritaniya, Qana, Seneqal, Qvineya, Qambiya, Mali, Nigeriya, Sierra Leone, Benin, Burkina Faso, Qvineya Bisau, Kamerun, Kot-d'İvuar, Niger, Çad, Toqo, Cənubi Sudan, Mərkəzi Afrika Respublikası, Liberiya və Sudan və Misirdəki Qırmızı dənizə qədər şərqdəki ərazilər daxildir.
İstinadlar
- "Ethnologue, Languages of the world, Fulfulde, Nigerian spoken (2015)". 2018-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- "démolinguistiques du Nigeria, Peuls/Fulani, 0% (2017)". 2018-09-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- . CIA. 2015-09-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-15.
- "Ethnic groups of Senegal". Université Laval,QC, Canada. İstifadə tarixi: 2018-09-12.[daimi ölü keçid]
- . CIA. 2015-11-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-15.
- Kays, Stanley J. Cultivated Vegetables of the World: A Multilingual Onomasticon. Springer Science & Business Media. 2011. səh. 747. ISBN .
- . CIA. 2020-04-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-08-15.
- . CIA. 2019-09-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-29.
- . 2018-09-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- (PDF). Instituto Nacional de Estatística Guiné-Bissau. 5 November 2017 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 March 2020.
- National Population Commission Secretariat. "2013 Population and Housing Census: Spatial Distribution" (PDF). Gambia Bureau of Statistics. The Republic of The Gambia. 30 aprel 2005. 3 yanvar 2018 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.
- "Les langues et ethnies du Côté d'ivoire, Peuls/Fulani, 2.0% (2017)". 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- "Répartition de la population par lieu de résidence selon le groupe ethnique. Les Peul 2.4%. 1993 Population and Housing Census". 2022-03-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- . 2018-09-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- "République Centrafricaine: Population et langues, Peuhl-Mbororo (5%)". 2022-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- . 2018-09-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- "Sierra Leone 2015 Population and Housing Census National Analytical Report" (PDF). Statistics Sierra Leone. 7 March 2019 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 28 March 2020.
- "Fulani Sudanese, 211K". 2022-04-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- "Données démolinguistiques Soudanais (2011), Foulani Soudanais, 0.5%". 2022-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- "Joshua Project - 111,000 Fulfulde Borgu speakers in Togo". 2022-01-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- Richard M. Juang. Africa and the Americas: Culture, Politics, and History. ABC-CLIO. 2008. səh. 492. ISBN . 2020-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-28.
- Felicity Crowe. Modern Muslim Societies. Marshall Cavendish. 2010. səh. 262. ISBN .
- Steven L. Danver. Native Peoples of the World: An Encyclopedia of Groups, Cultures and Contemporary Issues. Routledge. 2015. 31–32. ISBN .
- "Fulbe". homepage.univie.ac.at. 2021-11-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-08-04.
- David Levinson. Fulani // Encyclopedia of World Cultures: Africa and the Middle East, Volume 9. Gale Group. 1996. ISBN .
- Anthony Appiah; Henry Louis Gates. Encyclopedia of Africa. Oxford University Press. 2010. səh. 495. ISBN . 2017-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-28.
- David Levinson. Fulani // Encyclopedia of World Cultures: Africa and the Middle East, Volume 9. Gale Group. 1996. ISBN ., Quote: The Fulani form the largest pastoral nomadic group in the world. The Bororo'en are noted for the size of their cattle herds. In addition to fully nomadic groups, however, there are also semisedentary Fulani —Fulbe Laddi— who also farm, although they argue that they do so out of necessity, not choice.
- Christopher R. DeCorse. West Africa During the Atlantic Slave Trade: Archaeological Perspectives. Bloomsburg Academic. 2001. 172–174. ISBN . 2022-04-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-28.
- Anthony Appiah; Henry Louis Gates. Encyclopedia of Africa. Oxford University Press. 2010. 495–496. ISBN . 2017-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-28.
- Richard M. Juang. Africa and the Americas: Culture, Politics, and History. ABC-CLIO. 2008. səh. 492. ISBN . 2020-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-28.
- Pat Ikechukwu Ndukwe. Fulani. The Rosen Publishing Group. 1996. 9–17. ISBN .
- D Group. Encyclopedia of African Peoples. Routledge. 2013. 85–88. ISBN .
- "Religion and expressive culture - Fulani". www.everyculture.com. 2021-09-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-03-20.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fulalar Fulaniler ve ya Fulbe xalqi yerli dilde Fulbe fr Peul port Fula Sahel ve Qerbi Afrikada genis yayilmis en boyuk etnik qruplarindan biridir Bir cox olkelerde meskunlasaraq esasen Qerbi Afrika ve Merkezi Afrikanin simal hisselerinde eyni zamanda Cenubi Sudan Sudan ve Qirmizi deniz sahillerine yaxin bolgelerde yasayirlar Fula xalqinin texmini sayi Fula etnik mensubiyyetine dair teriflere zidd olduguna gore melum deyil Muxtelif hesablamalar bu reqemi dunyada 25 ile 40 milyon arasinda teqdim edir Fulalar Umumi sayi 25 milyonYasadigi erazilerQerbi Afrika ve Merkezi Afrika Nigeriya 15 400 000 Qvineya 5 070 160 Seneqal 3 182 300 Mali 2 870 000 Kamerun 2 344 000 Niger 2 046 330 Burkina Faso 1 920 050 Mavritaniya 916 113 Qana 800 523 Benin 750 000 Qvineya Bisau 410 560 Qambiya 420 206 Kot d Ivuar 479 000 Cad 352 580 Merkezi Afrika Respublikasi 287 187 Syerra Leone 266 581 Sudan 211 000 Toqo 111 000DiliFula fransiz ingilis ve erebDiniIslam Fulalarin bir hissesi texminen ucde biri ve ya texminen 12 ile 13 milyonu koceri maldarliqla mesguldur ve etnik qruplari dunyanin en boyuk koceri maldar icmasina sahibdir Fula etnik qrupunun ekseriyyeti yari oturaq adamlardan hem de oturaq meskunlasmis ekincilerden senetkarlardan tacirlerden ve zadeganlardan ibaretdir Etnik bir qrup olaraq Fula dili tarixi ve medeniyyetleri ile bir birine baglidirlar Fulalarin 96 den coxu muselmanlardir MeskunlasmaFula xalqi Atlantik sahillerinden Qirmizi denize qeder xususile Qerbi Afrikadaki Sahel boyunca genis yayilmisdir Onlarin istirak etdikleri olkelere Mavritaniya Qana Seneqal Qvineya Qambiya Mali Nigeriya Sierra Leone Benin Burkina Faso Qvineya Bisau Kamerun Kot d Ivuar Niger Cad Toqo Cenubi Sudan Merkezi Afrika Respublikasi Liberiya ve Sudan ve Misirdeki Qirmizi denize qeder serqdeki eraziler daxildir Istinadlar Ethnologue Languages of the world Fulfulde Nigerian spoken 2015 2018 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 22 demolinguistiques du Nigeria Peuls Fulani 0 2017 2018 09 22 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 22 CIA 2015 09 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 08 15 Ethnic groups of Senegal Universite Laval QC Canada Istifade tarixi 2018 09 12 daimi olu kecid CIA 2015 11 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 08 15 Kays Stanley J Cultivated Vegetables of the World A Multilingual Onomasticon Springer Science amp Business Media 2011 seh 747 ISBN 978 9086867202 CIA 2020 04 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 08 15 CIA 2019 09 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 06 29 2018 09 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 09 22 PDF Instituto Nacional de Estatistica Guine Bissau 5 November 2017 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 March 2020 National Population Commission Secretariat 2013 Population and Housing Census Spatial Distribution PDF Gambia Bureau of Statistics The Republic of The Gambia 30 aprel 2005 3 yanvar 2018 tarixinde PDF Istifade tarixi 29 dekabr 2017 Les langues et ethnies du Cote d ivoire Peuls Fulani 2 0 2017 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 22 Repartition de la population par lieu de residence selon le groupe ethnique Les Peul 2 4 1993 Population and Housing Census 2022 03 31 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 22 2018 09 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 09 22 Republique Centrafricaine Population et langues Peuhl Mbororo 5 2022 03 18 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 22 2018 09 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 09 22 Sierra Leone 2015 Population and Housing Census National Analytical Report PDF Statistics Sierra Leone 7 March 2019 tarixinde PDF Istifade tarixi 28 March 2020 Fulani Sudanese 211K 2022 04 12 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 22 Donnees demolinguistiques Soudanais 2011 Foulani Soudanais 0 5 2022 03 22 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 22 Joshua Project 111 000 Fulfulde Borgu speakers in Togo 2022 01 11 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 22 Richard M Juang Africa and the Americas Culture Politics and History ABC CLIO 2008 seh 492 ISBN 978 1 85109 441 7 2020 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 28 Felicity Crowe Modern Muslim Societies Marshall Cavendish 2010 seh 262 ISBN 978 0 7614 7927 7 Steven L Danver Native Peoples of the World An Encyclopedia of Groups Cultures and Contemporary Issues Routledge 2015 31 32 ISBN 978 1 317 46400 6 Fulbe homepage univie ac at 2021 11 24 tarixinde Istifade tarixi 2019 08 04 David Levinson Fulani Encyclopedia of World Cultures Africa and the Middle East Volume 9 Gale Group 1996 ISBN 978 0 8161 1808 3 Anthony Appiah Henry Louis Gates Encyclopedia of Africa Oxford University Press 2010 seh 495 ISBN 978 0 19 533770 9 2017 03 23 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 28 David Levinson Fulani Encyclopedia of World Cultures Africa and the Middle East Volume 9 Gale Group 1996 ISBN 978 0 8161 1808 3 Quote The Fulani form the largest pastoral nomadic group in the world The Bororo en are noted for the size of their cattle herds In addition to fully nomadic groups however there are also semisedentary Fulani Fulbe Laddi who also farm although they argue that they do so out of necessity not choice Christopher R DeCorse West Africa During the Atlantic Slave Trade Archaeological Perspectives Bloomsburg Academic 2001 172 174 ISBN 978 0 7185 0247 8 2022 04 08 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 28 Anthony Appiah Henry Louis Gates Encyclopedia of Africa Oxford University Press 2010 495 496 ISBN 978 0 19 533770 9 2017 03 23 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 28 Richard M Juang Africa and the Americas Culture Politics and History ABC CLIO 2008 seh 492 ISBN 978 1 85109 441 7 2020 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 28 Pat Ikechukwu Ndukwe Fulani The Rosen Publishing Group 1996 9 17 ISBN 978 0 8239 1982 6 D Group Encyclopedia of African Peoples Routledge 2013 85 88 ISBN 978 1 135 96334 7 Religion and expressive culture Fulani www everyculture com 2021 09 15 tarixinde Istifade tarixi 2019 03 20