Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ekspansionizm hərbi imperiya qurmaq və ya müstəmləkəçilik yolu ilə daha çox ərazi əldə edən dövlətlərə aiddir.
Nəzəriyyələr
İbn Xəldun yazırdı ki, yeni qurulan sülalələr, ictimai birliyə və ya Əsabiyyəyə sahib olduqları üçün "müəyyən həddə qədər ekspansiya" axtara bilirlər.
Sovet iqtisadçısı Nikolay Kondratyev kapitalizmin texnoloji innovasiyalar hesabına 50 illik genişlənmə/durğunluq dövrlərində irəlilədiyini nəzəriyyələşdirmişdir. Böyük Britaniya, Almaniya, ABŞ, Yaponiya və indi Çin ardıcıl dalğaların ön sıralarındadır.
Kreyn Brinton “İnqilabın anatomiyası” əsərində inqilabı, məsələn, Stalinist Rusiyada, ABŞ-da və Napoleon İmperiyasında ekspansionizmin sürücüsü kimi görürdü.
Kristofer Buker hesab edirdi ki, xəyalpərəstlik Avropa İttifaqında olduğu kimi qısamüddətli və etibarsız olan ekspansionizmin "xəyal mərhələsini" yarada bilər.
Nümunələr
Dünyanın hər yerində ekspansionizm yaşanıb. İslamın dini imperializmi və müstəmləkəçiliyi ilk müsəlman fəthləri ilə başlamış, daha sonra dini Xilafət ekspansionizmləri ilə başlamış və Osmanlı İmperiyasının parçalanması ilə sona çatmışdır. 15-16-cı əsrlərdə Osmanlı İmperatorluğu ekspansiya dövrünə qədəm qoymuşdu. Osmanlılar 1453-cü ildə Fateh Mehmed tərəfindən Konstantinopolun fəthi ilə Şərqi Roma İmperiyasına son qoydular.
Rus çarı I Nikolayın (1825-1855) militarist və millətçi hakimiyyəti İrana (1826-1828) və Türkiyəyə (1828-1829) qarşı işğalçılıq müharibələrinə səbəb oldu. Qafqaz bölgəsindəki müxtəlif üsyançı tayfalar darmadağın edildi. 1830-cu ildə Polşa üsyanı amansızcasına yatırıldı. 1848-ci ildə rus qoşunları Macarıstan üsyanını yatırmaq üçün Avstriya-Macarıstan ərazisinə girdi. Azsaylı etnik qrupları zəiflətmək üçün ruslaşdırma siyasəti həyata keçirildi. Panslavist həmrəyliyi 1853-cü ildə Osmanlı imperiyası ilə ( "Avropanın xəstə adamı" ) növbəti müharibəyə gətirib çıxardı, İngiltərə və Fransanı Krımı işğal etməyə təhrik etdi.
İtaliyada Benito Mussolini Aralıq dənizi ətrafında yerləşən Yeni Roma İmperiyası yaratmağa çalışırdı. İtaliya hələ 1935-ci ildə Efiopiyanı, 1938-ci ilin əvvəlində Albaniyanı, daha sonra isə Yunanıstanı işğal etdi. Spazio vitale ("yaşayış məkanı") İtalyan faşizminin ərazi ekspansionist konsepsiyası idi. Bu, nasist Almaniyasının Lebensraum konsepsiyasına və ABŞ-nin “Tale manifesti” konsepsiyasına bənzəyirdi. Faşist ideoloqu Cüzeppe Bottai bu tarixi missiyanı qədim romalıların əməllərinə bənzədib .
1937-ci ildən sonra Hitlerin rəhbərliyi altında nasist Almaniyası Sudet, 1938-ci ildə Avstriya ilə birləşmə ( Anşlüs ) və növbəti il bütün Çexiya torpaqlarının işğalı iddiasını irəli sürdü. Müharibə başlayandan sonra Hitler və Stalin Polşanı Almaniya və Sovet İttifaqı arasında böldülər. Alman xalqı üçün Lebensraum əldə etmək məqsədi daşıyan Drang nach Osten -də Almaniya 1941-ci ildə Sovet İttifaqına hücum etdi .
Ekspansionist millətçilik, ekspansionizm inancı ilə muxtar vətənpərvərlik hisslərini özündə birləşdirən aqressiv və radikal millətçi formasıdır. Bu termin 19-cu əsrin sonlarında Avropa güclərinin Afrika uğrunda mübarizəyə cəlb olunduğu bir vaxtda ortaya çıxdı, lakin o, daha çox 20-ci əsrdə militarist hökumətlərlə, o cümlədən Faşist İtaliyası, Nasist Almaniyası, Yaponiya İmperiyası və Albaniyanın Balkan ölkələri ilə əlaqələndirilib. Böyük Albaniya ), Bolqarıstan ( Böyük Bolqarıstan ), Xorvatiya ( Böyük Xorvatiya ), Macarıstan ( Böyük Macarıstan ), Rumıniya ( Böyük Rumıniya ) və Serbiya ( Böyük Serbiya ).
1812-ci il müharibəsindən sonra Amerika siyasətində Manifest Destiny Amerikanın Qərbə genişlənməsi zamanı ideoloji hərəkat idi. Hərəkat ekspansionist millətçiliyi kontinentalizmlə birləşdirdi, 1846-1848-ci illərdə Meksika müharibəsi buna aid edildi. Amerikalı köçkünləri və tacirləri hökumətin ordusunun kömək edəcəyi insanlar kimi dəstəkləməsinə baxmayaraq, Bent, Müq.Vrain and Company, Meksika müharibəsindən əvvəl Hindistanın ən nüfuzlu ticarət şirkəti olduğunu bəyan etdi, çünki bu ölkədən gələn trafik və trafik səbəbiylə tənəzzülə uğradı. Beyreis tərəfindən Amerika köçkünləri. Şirkət həm də ortağı Çarlz Benti 19 yanvar 1847-ci ildə Meksika müharibəsinin səbəb olduğu iğtişaş nəticəsində itirdi. Cheyennes, Comanches, Kiowas və Pawnees qəbilələrinin bir çoxu 1839-1840-cı illərdə çiçək xəstəliyindən, 1845-ci ildə qızılca və göy öskürəkdən və 1849-cu ildə Amerika köçkünləri tərəfindən gətirilən vəbadan öldü. Camış sürüləri, seyrək otlar və nadir sular da müharibədən sonra tükəndi, çünki köçkünlərin Qızıl Hücum zamanı Kaliforniyaya köçməsi artdı.
İdeologiyalar
19-cu əsrdə pangermanizm, panslavizm və pantürkizm kimi irqi birlik nəzəriyyələri inkişaf etdi. Hər bir halda dominant xalq (müvafiq olaraq, Prussiya ; Rusiya İmperiyası ; və Osmanlı İmperiyası, xüsusən də Ənvər Paşa dövründə) öz ekspansionist siyasətlərini qanuniləşdirmək üçün bu nəzəriyyələrdən istifadə edirdi.
Populyar mədəniyyətdə
Corc Oruellin “ Heyvanıstan” satirik romanı Stalinin Sovet İttifaqına əsaslanan, yeni elitanın hakimiyyəti ələ keçirməsi, yeni qaydalar və iyerarxiyalar qurması və ideallarını güzəştə gedərkən iqtisadi cəhətdən genişlənməsinin belletrestik təsviridir.
Robert Erskine Childersin "Qumların tapmacası" romanı Alman İmperiyasının təhdidedici təbiətini təsvir edir.
Elsfert Hakslinin " Qırmızı Qəriblər " romanı Saharadan cənuba Afrikaya müstəmləkə genişlənməsinin yerli mədəniyyətinə təsirlərini göstərir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- An alternative definition sees "expansionism" as "a desire to annex additional territory" for reasons such as perceived needs for Lebensraum or resources, the intimidation of rivals, or the projection of an ideology.May, Ronald James, redaktorThe Indonesia-Papua New Guinea Border: Irianese Nationalism and Small State Diplomacy. Department of Political and Social Change, Research School of Pacific Studies, Australian National University. 1979. səh. 43. ISBN . 8 July 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 November 2020.
At this point, however, we must define 'expansionism' a little more precisely. I am interpreting it to mean a desire to annex additional territory either[...]
- Knorr, Klaus. ; (redaktorlar ). "Theories of Imperialism". World Politics. 4 (3). 1952: 402–431. doi:10.2307/2009130. ISSN 0043-8871. 2022-10-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-30.
- The Muqadimmah, 1377, pages 137-256
- See Abernethy (2009); Darwin (2008)
- Wade, (2014).
- , Crimea (Penguin, 2011), chapter one
- , , Phoenix, 2000, chapters 2, 3 and 4
- , Crimea, Penguin, 2011, p.89
Əlavə oxu
- Abernethy, David B. Qlobal hökmranlığın dinamikası: Avropanın xarici imperiyaları, 1415-1980 (Yale University Press, 2000).
- Darvin, Con. Tamerlandan sonra: 1405-ci ildən bəri imperiyanın qlobal tarixi (Bloomsbury, 2008).
- Edvards, Zophia və Julian Go. "İmperializm qüvvələri: İngiltərə-Avropa imperiyalarının daxili və qlobal izahatları, 1750-1960." Sosioloji Rüblük 60.4 (2019): 628–653.
- MacKenzie, John M. "Dünya tarixində imperiyalar: xüsusiyyətlər, anlayışlar və nəticələr." The Encyclopedia of Empire (2016): 1-25.
- Wade, Geoff, red. Asiya Genişlənmələri: Asiyada Siyasi Genişlənmənin Tarixi Təcrübələri (Routledge, 2014).
- Wesseling, Hendrik. Avropa Koloniya İmperiyaları: 1815-1919 (Routledge, 2015).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ekspansionizm herbi imperiya qurmaq ve ya mustemlekecilik yolu ile daha cox erazi elde eden dovletlere aiddir Makedoniyali Iskenderin Asiya ve Araliq denizi torpaqlarini feth etmek ucun sey gosterdiyi zaman eramizdan evvel 4 cu esrde imperiyasinin tam miqyasiNezeriyyelerIbn Xeldun yazirdi ki yeni qurulan sulaleler ictimai birliye ve ya Esabiyyeye sahib olduqlari ucun mueyyen hedde qeder ekspansiya axtara bilirler Sovet iqtisadcisi Nikolay Kondratyev kapitalizmin texnoloji innovasiyalar hesabina 50 illik genislenme durgunluq dovrlerinde irelilediyini nezeriyyelesdirmisdir Boyuk Britaniya Almaniya ABS Yaponiya ve indi Cin ardicil dalgalarin on siralarindadir Kreyn Brinton Inqilabin anatomiyasi eserinde inqilabi meselen Stalinist Rusiyada ABS da ve Napoleon Imperiyasinda ekspansionizmin surucusu kimi gorurdu Kristofer Buker hesab edirdi ki xeyalperestlik Avropa Ittifaqinda oldugu kimi qisamuddetli ve etibarsiz olan ekspansionizmin xeyal merhelesini yarada biler NumunelerMonqol Imperatorlugunun 1206 ci ilden 1294 cu ile qeder ekspansiyasi Dunyanin her yerinde ekspansionizm yasanib Islamin dini imperializmi ve mustemlekeciliyi ilk muselman fethleri ile baslamis daha sonra dini Xilafet ekspansionizmleri ile baslamis ve Osmanli Imperiyasinin parcalanmasi ile sona catmisdir 15 16 ci esrlerde Osmanli Imperatorlugu ekspansiya dovrune qedem qoymusdu Osmanlilar 1453 cu ilde Fateh Mehmed terefinden Konstantinopolun fethi ile Serqi Roma Imperiyasina son qoydular Rus cari I Nikolayin 1825 1855 militarist ve milletci hakimiyyeti Irana 1826 1828 ve Turkiyeye 1828 1829 qarsi isgalciliq muharibelerine sebeb oldu Qafqaz bolgesindeki muxtelif usyanci tayfalar darmadagin edildi 1830 cu ilde Polsa usyani amansizcasina yatirildi 1848 ci ilde rus qosunlari Macaristan usyanini yatirmaq ucun Avstriya Macaristan erazisine girdi Azsayli etnik qruplari zeifletmek ucun ruslasdirma siyaseti heyata kecirildi Panslavist hemreyliyi 1853 cu ilde Osmanli imperiyasi ile Avropanin xeste adami novbeti muharibeye getirib cixardi Ingiltere ve Fransani Krimi isgal etmeye tehrik etdi Italiyada Benito Mussolini Araliq denizi etrafinda yerlesen Yeni Roma Imperiyasi yaratmaga calisirdi Italiya hele 1935 ci ilde Efiopiyani 1938 ci ilin evvelinde Albaniyani daha sonra ise Yunanistani isgal etdi Spazio vitale yasayis mekani Italyan fasizminin erazi ekspansionist konsepsiyasi idi Bu nasist Almaniyasinin Lebensraum konsepsiyasina ve ABS nin Tale manifesti konsepsiyasina benzeyirdi Fasist ideoloqu Cuzeppe Bottai bu tarixi missiyani qedim romalilarin emellerine benzedib 1937 ci ilden sonra Hitlerin rehberliyi altinda nasist Almaniyasi Sudet 1938 ci ilde Avstriya ile birlesme Anslus ve novbeti il butun Cexiya torpaqlarinin isgali iddiasini ireli surdu Muharibe baslayandan sonra Hitler ve Stalin Polsani Almaniya ve Sovet Ittifaqi arasinda bolduler Alman xalqi ucun Lebensraum elde etmek meqsedi dasiyan Drang nach Osten de Almaniya 1941 ci ilde Sovet Ittifaqina hucum etdi 1880 ve 1913 cu illerde Afrikanin muqayisesi Ekspansionist milletcilik ekspansionizm inanci ile muxtar vetenperverlik hisslerini ozunde birlesdiren aqressiv ve radikal milletci formasidir Bu termin 19 cu esrin sonlarinda Avropa guclerinin Afrika ugrunda mubarizeye celb olundugu bir vaxtda ortaya cixdi lakin o daha cox 20 ci esrde militarist hokumetlerle o cumleden Fasist Italiyasi Nasist Almaniyasi Yaponiya Imperiyasi ve Albaniyanin Balkan olkeleri ile elaqelendirilib Boyuk Albaniya Bolqaristan Boyuk Bolqaristan Xorvatiya Boyuk Xorvatiya Macaristan Boyuk Macaristan Ruminiya Boyuk Ruminiya ve Serbiya Boyuk Serbiya 1812 ci il muharibesinden sonra Amerika siyasetinde Manifest Destiny Amerikanin Qerbe genislenmesi zamani ideoloji herekat idi Herekat ekspansionist milletciliyi kontinentalizmle birlesdirdi 1846 1848 ci illerde Meksika muharibesi buna aid edildi Amerikali kockunleri ve tacirleri hokumetin ordusunun komek edeceyi insanlar kimi desteklemesine baxmayaraq Bent Muq Vrain and Company Meksika muharibesinden evvel Hindistanin en nufuzlu ticaret sirketi oldugunu beyan etdi cunki bu olkeden gelen trafik ve trafik sebebiyle tenezzule ugradi Beyreis terefinden Amerika kockunleri Sirket hem de ortagi Carlz Benti 19 yanvar 1847 ci ilde Meksika muharibesinin sebeb oldugu igtisas neticesinde itirdi Cheyennes Comanches Kiowas ve Pawnees qebilelerinin bir coxu 1839 1840 ci illerde cicek xesteliyinden 1845 ci ilde qizilca ve goy oskurekden ve 1849 cu ilde Amerika kockunleri terefinden getirilen vebadan oldu Camis suruleri seyrek otlar ve nadir sular da muharibeden sonra tukendi cunki kockunlerin Qizil Hucum zamani Kaliforniyaya kocmesi artdi Ideologiyalar19 cu esrde pangermanizm panslavizm ve panturkizm kimi irqi birlik nezeriyyeleri inkisaf etdi Her bir halda dominant xalq muvafiq olaraq Prussiya Rusiya Imperiyasi ve Osmanli Imperiyasi xususen de Enver Pasa dovrunde oz ekspansionist siyasetlerini qanunilesdirmek ucun bu nezeriyyelerden istifade edirdi Populyar medeniyyetdeCorc Oruellin Heyvanistan satirik romani Stalinin Sovet Ittifaqina esaslanan yeni elitanin hakimiyyeti ele kecirmesi yeni qaydalar ve iyerarxiyalar qurmasi ve ideallarini guzeste gederken iqtisadi cehetden genislenmesinin belletrestik tesviridir Robert Erskine Childersin Qumlarin tapmacasi romani Alman Imperiyasinin tehdidedici tebietini tesvir edir Elsfert Hakslinin Qirmizi Qeribler romani Saharadan cenuba Afrikaya mustemleke genislenmesinin yerli medeniyyetine tesirlerini gosterir Hemcinin baxBritaniya Imperiyasi Kolonializm Etnik temizleme Avropanin Amerikanin mustemlekesi olmasi Irredentizm Afrikanin kolonial bolunmesiIstinadlarAn alternative definition sees expansionism as a desire to annex additional territory for reasons such as perceived needs for Lebensraum or resources the intimidation of rivals or the projection of an ideology May Ronald James redaktorThe Indonesia Papua New Guinea Border Irianese Nationalism and Small State Diplomacy Department of Political and Social Change Research School of Pacific Studies Australian National University 1979 seh 43 ISBN 9780908160334 8 July 2023 tarixinde Istifade tarixi 6 November 2020 At this point however we must define expansionism a little more precisely I am interpreting it to mean a desire to annex additional territory either Knorr Klaus redaktorlar Theories of Imperialism World Politics 4 3 1952 402 431 doi 10 2307 2009130 ISSN 0043 8871 2022 10 13 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 30 The Muqadimmah 1377 pages 137 256 See Abernethy 2009 Darwin 2008 Wade 2014 Crimea Penguin 2011 chapter one Phoenix 2000 chapters 2 3 and 4 Crimea Penguin 2011 p 89Elave oxuAbernethy David B Qlobal hokmranligin dinamikasi Avropanin xarici imperiyalari 1415 1980 Yale University Press 2000 Darvin Con Tamerlandan sonra 1405 ci ilden beri imperiyanin qlobal tarixi Bloomsbury 2008 Edvards Zophia ve Julian Go Imperializm quvveleri Ingiltere Avropa imperiyalarinin daxili ve qlobal izahatlari 1750 1960 Sosioloji Rubluk 60 4 2019 628 653 MacKenzie John M Dunya tarixinde imperiyalar xususiyyetler anlayislar ve neticeler The Encyclopedia of Empire 2016 1 25 Wade Geoff red Asiya Genislenmeleri Asiyada Siyasi Genislenmenin Tarixi Tecrubeleri Routledge 2014 Wesseling Hendrik Avropa Koloniya Imperiyalari 1815 1919 Routledge 2015