Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkçülük, Türkizm və ya Pantürkizm — bütün türk xalqlarının müstəqil olub birgə dövlət qurmasını məqsəd görən siyasi düşüncədir.
1880-ci illərdə Rusiya imperiyasının türk ziyalıları arasında yaranmış və türk xalqlarının mədəni və siyasi birliyini məqsəd görən ictimai-siyasi hərəkat.
Tarix
1804-cü ildə tatar əsilli ilahiyyatçı Kursavi İslam dinində müasirləşmə iddiasını irəli sürən bir traktat yazmışdır. Kursavi eyni zamanda Cədidçilik (ərəb. 'cədid' – 'yeni') dini təfəkkürünün əsasını qoymuşdur ki, bu düşüncə etirassız loyallıq əvəzində tənqidi təfəkkürü təşfiq etmişdir. Cədidçilik müsəlmanlar üçün təhsili, cins bərabərliyini, fərqli dinlərə qarşı tolerantlığı, türk mədəni birliyini və Avropa mədəni dəyərlərinə bağlılığı təbliğ etmişdir. 1843-cü ildə Kazan şəhərində Cədid hərəkatının əsası qoyulmuşdur. Hərəkat, yarı-dünyəvi müasirləşdirməni və təhsildə islahatları özünə məqsəd götürdüyü halda, tarxidə ilk dəfə dindən müstəqil Türk milli kimliyini irəli sürmüşdür.
Görkəmli Krım tatar yazıçısı və ictimai xadimi, İsmayıl Qaspiralı, 1883-cü ildən dərc etdiyi "Tərcüman" qəzetində ilk dəfə türk xalqlarının vahid konsolidasiya halında birləşməsini irəli sürüb. Bu fikir digər krım-tatar, volqo-tatar və azərbaycan inteleqensiyasında böyük səda doğurdu. İsmayıl Qaspiralı həmçinin vahid türk dilinin unitifikasiyasında ilk addım atıb. O vahid türk dilini, orada olan fars və ərəb mənşəli sözlərdən təmizləməsi ilə başlayıb. Onun fikrincə bu dil bütün dünyada türk xalqlarının dili olmalı idi. Türk xalqlarının konsolidasiyası yolunda sonrakı addım 1902-ci ildə Qahirədə buraxılan "Türk" jurnalı oldu. Jurnalın səhifələrində Pantürkizm ideologiyasının, digər iki Qərbləşmə və İslamlaşma fikirlərinə alternativ kimi göstərilirdi. Bunun ən mükəmməl seçim olduğu duyulurdu. Pantürkizm haqda ən birinci elmi-teorotik fikir Yusuf Akçurunun 1904-cü ildə işıq üzü görən "Üç Tərzi Siyasət" məqaləsidir. Bu Pantürkizmin ideoloji və elmi cəhətdən mükəmməl olduğu haqdadır. Dörd il sonra 1908-ci ildə azərbaycanlı filosof Əli bəy Hüseynzadənin "Türkləşmək, İslamlaşmaq, Zamanlaşmaq" əsərində bu ideologiyanın davamlı təzahüri hiss olunur. Bir İdeologiya kimi Pantürkizm XIX əsrdə Panislamizm və Panqərbləşməyə güclü alternativ olaraq formalaşmışdır. Və məhz Osmanlı İmperiyasının "gənctürk" adlandırılan hökumətinin Pantürkizm siyasəti nəticəsində 1917–20-ci illərdə Azərbaycan türklərinə Türkiyə türkləri böyük yardımlar ediblər.
İstinadlar
- Fishman, Joshua. Handbook of Language and Ethnic Identity: The Success-Failure Continuum in Language and Ethnic Identity Efforts. 2. Oxford University Press. 2011. səh. 269. ISBN . 2021-11-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-11-02.
It is commonly acknowledged that pan-Turkism, the movement aiming at the political and/or cultural unification of all Turkic peoples, emerged among Turkic intellectuals of Russia as a liberal-cultural movement in the 1880s.
- Encyclopædia Britannica Online. "Pan-Turkism". 2009. 2015-04-29 tarixində . İstifadə tarixi: 19 Jul. 2009.
Political movement of the late 19th and early 20th centuries, which had as its goal the political union of all Turkish-speaking peoples in the Ottoman Empire, Russia, China, Iran, and Afghanistan.
- Landau, Jacob. Pan-Turkism: From Irredentism To Cooperation. Indiana University Press. 1995. ISBN . 2014-01-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-11-02.
- Khakimov, Rafael. "Islam's modernization: How plausible is it?". Russia in Global Affairs. 1 dekabr 2003. 2017-02-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-11-02.
- "Полтора Века Пантюрκизма в Турции". "Панорама" jurnalı. iyul 1993. 2022-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-11-02.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turkculuk Turkizm ve ya Panturkizm butun turk xalqlarinin musteqil olub birge dovlet qurmasini meqsed goren siyasi dusuncedir Turkculerin amaci olan olkenin bayragi 1880 ci illerde Rusiya imperiyasinin turk ziyalilari arasinda yaranmis ve turk xalqlarinin medeni ve siyasi birliyini meqsed goren ictimai siyasi herekat Tarix2009 Istanbul Turkculerin merasimi 1804 cu ilde tatar esilli ilahiyyatci Kursavi Islam dininde muasirlesme iddiasini ireli suren bir traktat yazmisdir Kursavi eyni zamanda Cedidcilik ereb cedid yeni dini tefekkurunun esasini qoymusdur ki bu dusunce etirassiz loyalliq evezinde tenqidi tefekkuru tesfiq etmisdir Cedidcilik muselmanlar ucun tehsili cins beraberliyini ferqli dinlere qarsi tolerantligi turk medeni birliyini ve Avropa medeni deyerlerine bagliligi teblig etmisdir 1843 cu ilde Kazan seherinde Cedid herekatinin esasi qoyulmusdur Herekat yari dunyevi muasirlesdirmeni ve tehsilde islahatlari ozune meqsed goturduyu halda tarxide ilk defe dinden musteqil Turk milli kimliyini ireli surmusdur Gorkemli Krim tatar yazicisi ve ictimai xadimi Ismayil Qaspirali 1883 cu ilden derc etdiyi Tercuman qezetinde ilk defe turk xalqlarinin vahid konsolidasiya halinda birlesmesini ireli surub Bu fikir diger krim tatar volqo tatar ve azerbaycan inteleqensiyasinda boyuk seda dogurdu Ismayil Qaspirali hemcinin vahid turk dilinin unitifikasiyasinda ilk addim atib O vahid turk dilini orada olan fars ve ereb menseli sozlerden temizlemesi ile baslayib Onun fikrince bu dil butun dunyada turk xalqlarinin dili olmali idi Turk xalqlarinin konsolidasiyasi yolunda sonraki addim 1902 ci ilde Qahirede buraxilan Turk jurnali oldu Jurnalin sehifelerinde Panturkizm ideologiyasinin diger iki Qerblesme ve Islamlasma fikirlerine alternativ kimi gosterilirdi Bunun en mukemmel secim oldugu duyulurdu Panturkizm haqda en birinci elmi teorotik fikir Yusuf Akcurunun 1904 cu ilde isiq uzu goren Uc Terzi Siyaset meqalesidir Bu Panturkizmin ideoloji ve elmi cehetden mukemmel oldugu haqdadir Dord il sonra 1908 ci ilde azerbaycanli filosof Eli bey Huseynzadenin Turklesmek Islamlasmaq Zamanlasmaq eserinde bu ideologiyanin davamli tezahuri hiss olunur Bir Ideologiya kimi Panturkizm XIX esrde Panislamizm ve Panqerblesmeye guclu alternativ olaraq formalasmisdir Ve mehz Osmanli Imperiyasinin gencturk adlandirilan hokumetinin Panturkizm siyaseti neticesinde 1917 20 ci illerde Azerbaycan turklerine Turkiye turkleri boyuk yardimlar edibler IstinadlarFishman Joshua Handbook of Language and Ethnic Identity The Success Failure Continuum in Language and Ethnic Identity Efforts 2 Oxford University Press 2011 seh 269 ISBN 9780195392456 2021 11 17 tarixinde Istifade tarixi 2011 11 02 It is commonly acknowledged that pan Turkism the movement aiming at the political and or cultural unification of all Turkic peoples emerged among Turkic intellectuals of Russia as a liberal cultural movement in the 1880s Encyclopaedia Britannica Online Pan Turkism 2009 2015 04 29 tarixinde Istifade tarixi 19 Jul 2009 Political movement of the late 19th and early 20th centuries which had as its goal the political union of all Turkish speaking peoples in the Ottoman Empire Russia China Iran and Afghanistan Landau Jacob Pan Turkism From Irredentism To Cooperation Indiana University Press 1995 ISBN 9780253209603 2014 01 02 tarixinde Istifade tarixi 2011 11 02 Khakimov Rafael Islam s modernization How plausible is it Russia in Global Affairs 1 dekabr 2003 2017 02 28 tarixinde Istifade tarixi 2011 11 02 Poltora Veka Pantyurkizma v Turcii Panorama jurnali iyul 1993 2022 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2011 11 02