Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əfqanlı Bədurə Məlik qızı (25 oktyabr 1912, Bakı – 7 may 2002, Bakı) — ilk azərbaycanlı qadın teatr rəssamlarından biri. Azərbaycan SSR Əməkdar İncəsənət Xadimi (1949) və Xalq Rəssamı (1974).
| Bədurə Əfqanlı | |
|---|---|
| Əfqanlı Bədurə Məlik qızı | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (89 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Uşağı | |
| Fəaliyyəti | rəssamlıq |
| Mükafatları |   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Bədurə Məlik qızı Əfqanlı (Ağamalova) 25 oktyabr 1912-ci ildə Bakıda anadan olub. O, Bakıda qulluqçu Məlik Nəcəf oğlu Ağamalovun ailəsində doğulmuşdu. Dövrünün tanınmış ziyalılarından olan Məlik Nəcəf oğlu özü rəsm çəkməyə həvəsli idi. Boş vaxtlarında övladlarına ədəbiyyatdan, incəsənətdən danışar, onlarda bu sahəyə maraq oyadardı. Təsadüfi deyildi ki, böyük qızı Səyyarə heykəltəraşlıqla məşğul olurdu. Bədurə Ağamalova da ilk əvvıl Bakı Pedaqoji Texnikumuna daxil olsa da (1929), rəssam olmaq həvəsi onu Bakı Rəssamlıq Məktəbinə gətirir (1931) və o burada qrafika şöbəsində təhsil alır. Teatr rəssamı olmaq qərarına gələn Bədurə xanımın diplom işinin mövzusu V.Şekspirin “Otello” faciəsi olmuşdur. Diplom işini uğurla başa vurduqdan sonra o həyat yoldaşı, məşhur kino və teatr aktyrou Rza Əfqanlı ilə 1933-cü ildə Aşqabada işləməyə yola düşür.
Fəaliyyəti
1934-1935-ci illərdə Aşqabad Dövlət Azərbaycan Musiqili Dram Teatrında işləməyə başlayan Bədurə xanım burada Üzeyir bəy Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun", Zülfüqar bəy Hacıbəyovun "Aşıq Qərib" operalarının, Hüseyn Cavidin "Şeyx Sənan", Cəfər Cabbarlının "Sevil" və "1905-ci ildə" dramlarının tamaşalarına bədii tərtibat verib.
O, 1940-cı ildən 1960-cı ilin əvvəlinə qədər Akademik Milli Dram Teatrında quruluşçu rəssam kimi çalışıb. İlk işi 1940-cı ildə rəssam Əsgər Abbasovla "Müsibəti-Fəxrəddin" (Nəcəf bəy Vəzirov) tamaşasma verdikləri tərtibat olub. Bundan sonra Süleyman Sani Axundovun "Eşq və intiqam" (1943), Uilyam Şekspirin "Otello" (1949 və 1959-cu il quruluşları), Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Dağılan tifaq", "Köhnə dudman", Boris Lavrenyovun "Amerikanın səsi" (1950), Cəfər Cabbarlının "Od gəlini", Hüseyn Muxtarovun "Ailə namusu" (1951), Karlo Haldoninin "Məzəli hadisə", Vadim Sobkonun "ikinci cəbhə arxasında (1952)", Nazim Hikmətin "Türkiyədə" (1953), Maksim Qorkinin "Vassa Jeleznova" (1954), Cabbar Məcnunbəyovun "İldırım" (1955), İslam Səfərlinin "Yadigar" (1956), Ənvər Məmmədxanlının "Şirvan gözəli" (1957), Səməd Vurğunun "Fərhad və Şirin", Yuri Osnos və Viktor Vinnikovun "Hind gözəli" (1959) əsərlərinin tamaşaya hazırlanmasında tərtibatçı rəssam kimi çalışıb. 1950-ci illərdə Azərbaycanın dram teatrlarında psixoloji realizm aparıcı üslub kimi yetkinləşdi və 1960-cı illərdə lirik-psixoloji üslub kimi önə çıxdı. Bu istiqamətdə ilk uğurlu addımları geyim rəssamı kimi tanınan Bədurə xanım Əfqanlı "Ailə namusu" (Hüseyn Muxtarov), "Məzəli hadisə" (Karlo Haldoni) tamaşalarına verdiyi poetik ruhlu tərtibatları ilə atdı.
Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrının bir sıra tamaşası, həmçinin opera, rəqs ansamblı və bədii özfəaliyyət kollektivləri üçün geyim eskizləri çəkib. Cəfər Cabbarlının "Aydın", Məmmədhüseyn Təhmasibin "Bahar" (1940), "Aslan yatağı", Mirzə İbrahimovun "Məhəbbət" (1942), Zeynal Xəlilin "Qatır Məmməd", Səməd Vurğunun "İnsan" (1945), Leonid Malyuginin "Köhnə dostlar", İlyas Əfəndiyevin "İşıqlı yollar" (1947), "Bahar suları" (1948), Cəfər Cabbarlının "Solğun çiçəklər", Tur qardaşlarının "Bir evin sirri", Lope de Veqanın "Rəqs müəllimi" (1949), Aleksandr Şirvanzadənin "Namus" (1952) tamaşalarında geyim eskizləri məhz ona məxsusdur.
Bədurə xanım 1960-cı ildən "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında geyim üzrə rəssam işləyib. Burada o, “Koroğlu”, “Leyli və Məcnun”, “Dəli Kür”, “Böyük dayaq”, “Dədə Qorqud”, “O qızı tapın”, “Qatır Məmməd” kimi ekran əsərlərinə geyim eskizləri çəkib.
Onun bir çox əsəri Azərbaycan Dövlət Teatr Muzeyi və A.A.Baxruşin adına Rusiya Mərkəzi Teatr Muzeyində (Moskva) saxlanılır.
Mükafatları
Rəssamlıq sənətində qazandığı nailiyyətlər üçün Bədurə Əfqanlıya əməkdar incəsənət xadimi (21 iyul 1949) və xalq rəssamı (1 iyun 1974) fəxri adları verilib, ilə təltif edilib.
Vəfatı
Filmoqrafiya
Həmçinin bax
İstinadlar
- Respublikanın incəsənət işçilərinə Azərbaycan SSR-in fəxri adlarının verilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 1 iyun 1974-cü il tarixli Fərmanı 2020-01-16 at the Wayback Machine — anl.az saytı
- Rəhimli, İlham. Azərbaycan teatr tarixi. Bakı: Çaşıoğlu nəşriyyatı. 2005.
- Azərbaycan Qadın Ensiklopediyası. Bakı: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası nəşriyyatı. 2002. səh. 22.
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Gender İnformasiya Mərkəzi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Efqanli Bedure Melik qizi 25 oktyabr 1912 Baki 7 may 2002 Baki ilk azerbaycanli qadin teatr ressamlarindan biri Azerbaycan SSR Emekdar Incesenet Xadimi 1949 ve Xalq Ressami 1974 Bedure EfqanliEfqanli Bedure Melik qiziDogum tarixi 25 oktyabr 1912Dogum yeri Baki Baki qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 7 may 2002 89 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanUsagi Ofeliya AslanFealiyyeti ressamliqMukafatlari 1974 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiBedure Melik qizi Efqanli Agamalova 25 oktyabr 1912 ci ilde Bakida anadan olub O Bakida qulluqcu Melik Necef oglu Agamalovun ailesinde dogulmusdu Dovrunun taninmis ziyalilarindan olan Melik Necef oglu ozu resm cekmeye hevesli idi Bos vaxtlarinda ovladlarina edebiyyatdan incesenetden danisar onlarda bu saheye maraq oyadardi Tesadufi deyildi ki boyuk qizi Seyyare heykelterasliqla mesgul olurdu Bedure Agamalova da ilk evvil Baki Pedaqoji Texnikumuna daxil olsa da 1929 ressam olmaq hevesi onu Baki Ressamliq Mektebine getirir 1931 ve o burada qrafika sobesinde tehsil alir Teatr ressami olmaq qerarina gelen Bedure xanimin diplom isinin movzusu V Sekspirin Otello faciesi olmusdur Diplom isini ugurla basa vurduqdan sonra o heyat yoldasi meshur kino ve teatr aktyrou Rza Efqanli ile 1933 cu ilde Asqabada islemeye yola dusur Fealiyyeti1934 1935 ci illerde Asqabad Dovlet Azerbaycan Musiqili Dram Teatrinda islemeye baslayan Bedure xanim burada Uzeyir bey Hacibeyovun Leyli ve Mecnun Zulfuqar bey Hacibeyovun Asiq Qerib operalarinin Huseyn Cavidin Seyx Senan Cefer Cabbarlinin Sevil ve 1905 ci ilde dramlarinin tamasalarina bedii tertibat verib O 1940 ci ilden 1960 ci ilin evveline qeder Akademik Milli Dram Teatrinda quruluscu ressam kimi calisib Ilk isi 1940 ci ilde ressam Esger Abbasovla Musibeti Fexreddin Necef bey Vezirov tamasasma verdikleri tertibat olub Bundan sonra Suleyman Sani Axundovun Esq ve intiqam 1943 Uilyam Sekspirin Otello 1949 ve 1959 cu il quruluslari Ebdurrehim bey Haqverdiyevin Dagilan tifaq Kohne dudman Boris Lavrenyovun Amerikanin sesi 1950 Cefer Cabbarlinin Od gelini Huseyn Muxtarovun Aile namusu 1951 Karlo Haldoninin Mezeli hadise Vadim Sobkonun ikinci cebhe arxasinda 1952 Nazim Hikmetin Turkiyede 1953 Maksim Qorkinin Vassa Jeleznova 1954 Cabbar Mecnunbeyovun Ildirim 1955 Islam Seferlinin Yadigar 1956 Enver Memmedxanlinin Sirvan gozeli 1957 Semed Vurgunun Ferhad ve Sirin Yuri Osnos ve Viktor Vinnikovun Hind gozeli 1959 eserlerinin tamasaya hazirlanmasinda tertibatci ressam kimi calisib 1950 ci illerde Azerbaycanin dram teatrlarinda psixoloji realizm aparici uslub kimi yetkinlesdi ve 1960 ci illerde lirik psixoloji uslub kimi one cixdi Bu istiqametde ilk ugurlu addimlari geyim ressami kimi taninan Bedure xanim Efqanli Aile namusu Huseyn Muxtarov Mezeli hadise Karlo Haldoni tamasalarina verdiyi poetik ruhlu tertibatlari ile atdi Azerbaycan Dovlet Rus Dram Teatrinin bir sira tamasasi hemcinin opera reqs ansambli ve bedii ozfealiyyet kollektivleri ucun geyim eskizleri cekib Cefer Cabbarlinin Aydin Memmedhuseyn Tehmasibin Bahar 1940 Aslan yatagi Mirze Ibrahimovun Mehebbet 1942 Zeynal Xelilin Qatir Memmed Semed Vurgunun Insan 1945 Leonid Malyuginin Kohne dostlar Ilyas Efendiyevin Isiqli yollar 1947 Bahar sulari 1948 Cefer Cabbarlinin Solgun cicekler Tur qardaslarinin Bir evin sirri Lope de Veqanin Reqs muellimi 1949 Aleksandr Sirvanzadenin Namus 1952 tamasalarinda geyim eskizleri mehz ona mexsusdur Bedure xanim 1960 ci ilden Azerbaycanfilm kinostudiyasinda geyim uzre ressam isleyib Burada o Koroglu Leyli ve Mecnun Deli Kur Boyuk dayaq Dede Qorqud O qizi tapin Qatir Memmed kimi ekran eserlerine geyim eskizleri cekib Onun bir cox eseri Azerbaycan Dovlet Teatr Muzeyi ve A A Baxrusin adina Rusiya Merkezi Teatr Muzeyinde Moskva saxlanilir MukafatlariRessamliq senetinde qazandigi nailiyyetler ucun Bedure Efqanliya emekdar incesenet xadimi 21 iyul 1949 ve xalq ressami 1 iyun 1974 fexri adlari verilib Seref nisani ordeni ile teltif edilib VefatiBedure Efqanli 7 may 2002 ci ilde vefat edib FilmoqrafiyaKoroglu film 1960 Leyli ve Mecnun film 1961 Boyuk dayaq film 1962 Deli Kur film 1969 O qizi tapin film 1970 Sevil film 1970 Qatir Memmed film 1974 Dede Qorqud film 1975 Hemcinin baxRza EfqanliIstinadlarRespublikanin incesenet iscilerine Azerbaycan SSR in fexri adlarinin verilmesi haqqinda Azerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin 1 iyun 1974 cu il tarixli Fermani 2020 01 16 at the Wayback Machine anl az sayti Rehimli Ilham Azerbaycan teatr tarixi Baki Casioglu nesriyyati 2005 Azerbaycan Qadin Ensiklopediyasi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi nesriyyati 2002 seh 22 Xarici kecidlerAzerbaycan Gender Informasiya Merkezi