Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aleksandr Şirvanzadə (erm. Ալեքսանդր Շիրվանզադե; əsl adı Aleksandr Minasoviç Movsisyan (erm. Ալեքսանդր Մինասի Մովսիսյան); 18 aprel 1859, Şamaxı, Şamaxı quberniyası – 7 avqust 1935, Kislovodsk) — erməni yazıçısı, dramaturq, publisist, Azərbaycan SSR və Ermənistan SSR-in xalq yazıçısı (1930).
| Aleksandr Şirvanzadə | |
|---|---|
| erm. Ալեքսանդր Շիրվանզադե | |
 | |
| Doğum adı | Ալեքսանդր Մինասի Մովսիսյան |
| Təxəllüsü | Şirvanzadə |
| Doğum tarixi | 18 aprel 1858 |
| Doğum yeri | Şamaxı, Şamaxı quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | 7 avqust 1935(77 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Milliyyəti | erməni |
| Fəaliyyəti | yazıçı, dramaturq |
| Janrlar | povest[d], hekayə, roman |
| Tanınmış əsərləri |
|
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Əslən erməni olan Şirvanzadə 1859-cu ildə Şamaxıda doğulub. Ömrünün ilk on beş ilini burada keçirib. 15 yaşı olanda Bakıya gəlib. Səkkiz il burada yaşayıb.
1905-1910-cu illərdə Parisdə, 1910-1915-ci illərdə Tbilisidə yaşayıb, sonra isə ABŞ-yə, Kaliforniyaya yollanıb.
1931-ci ildə ədəbi fəaliyyətinin 50 illiyinə həsr olunmuş yubiley iclasındakı nitqində deyirdi:
Qızıl Ordu Bakını aldığı zaman mən Kaliforniyada idim... Mən dərhal Qafqaza qayıtmaq istəyirdim. Mən dərindən inanırdım ki, bolşeviklər gələndən sonra orada artıq həyat və müntəzəm quruculuq işləri başlanıb. Lakin gözlərimin xəstə olması dərhal gəlməyimə mane oldu.
"Xaos", "Namus", "Hami", "Neft zavodunda yanğın", "Cinli", "Şərəf üçün", "Fatma və Əsəd" kimi əsərlərin müəllifidir. Bu əsərlərdə əsasən Bakı və Şamaxıda gördüyü hadisələri qələmə alıb.
Azərbaycanın xalq yazıçısı
Şirvanzadə Azərbaycan SSR-in Xalq yazıçısı adına 1930-cu ildə layiq görülüb. Bununla da o, Azərbaycan SSR-nin ilk xalq yazıçısı hesab olunur. Eyni ildə Şirvanzadə Ermənistan SSR-in də Xalq yazıçısı adını alıb.
Əkbər Yerevanlı "Şirvanzadə və Azərbaycan mühiti" məqaləsində qeyd edir: "Aleksandr Şirvanzadə öz həyatı və yaradıcılığı ilə nə qədər ermənidirsə, bir o qədər də azərbaycanlıdır. O, hər iki xalqa, hər iki ədəbiyyata xidmət edən ölməz sənətkardır. Heç təsadüfü deyildir ki, Zaqafqaziya respublikaları içərisində birinci olaraq Azərbaycanda ona xalq yazıçısı adı verilmişdir".
Azərbaycan SSR-in ali icraedici orqanı olan Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri vəzifəsində 14 mart 1930-cu ilədək Qəzənfər Musabəyov, həmin tarixdən 1932-ci ilədək isə Dadaş Bünyadzadə çalışıb. Bu səbəbdən, Şirvanzadəyə xalq yazıçısı adının kim tərəfindən verildiyini müəyyənləşdirmək bir qədər çətindir.
C.Məmmədquluzadə, Ə.Haqverdiyev, A.Şaiqlə dostluq
O zamankı araşdırmaçılar Şirvanzadənin Cəlil Məmmədquluzadə və Abdulla Şaiqlə dostluq münasibətləri olduğunu da yazıblar. Şirvanzadənin Haqverdiyevlə daha yaxşı münasibətləri varmış.
1929-cu ildə Zaqafqaziya yazıçılarının İrəvan, Bakı və Tiflisdə keçirilən görüşləri zamanı Şirvanzadə ilə Haqverdiyev arasında maraqlı dialoq olur. Abdulla Şaiq "Haqverdiyev haqqında xatirələrim"də bu barədə yazır: "1929-cu ildə Gürcüstan və Ermənistan şairləri ilə görüşə getmişdik. Başçımız Haqverdiyev idi. Şirvanzadə də bizimlə bərabər idi. Ə.Haqverdiyev Şirvanzadə ilə köhnədən dost idi. Yerevanda söhbət üçün bir gün Ə.Haqverdiyevin yanına getdim. Erməni artistlərinin səhnədə göstərdikləri milli rəqslərdən və bu iki xalqın həyat, adət, musiqi və rəqslərinin bir-birinə nə qədər yaxın olduğundan danışırdılar. Şirvanzadə dedi: "Mən Azərbaycan həyatından yazmışam. Siz də erməni həyatından yazmalısınız". Haqverdiyev erməni həyatından yeni əsər yazmağa söz verdi. Ə. Haqverdiyev verdiyi vədi unutmadı. O, Azərbaycan və erməni xalqlarının dostluğunu əks etdirən "Çox gözəl" (1931) adlı bir pyes yazdı".
Maraqlıdır ki, 1883-cü ildə “Kəşkül” jurnalının redaktoru və naşiri Cəlal Ünsizadə ondan Azərbaycan həyatından bir əsər yazmasını xahiş edir. Şirvanzadə bu xahişi yerinə yetirir və həmin il “Fatma və Əsəd” hekayəsini yazır. Cəlal Ünsizadə hekayəni “Kəşkül”də çap edir. Bir neçə ay sonra isə "Şamaxı zadəganlığından qanlı bir roman" adı ilə ermənicə "Ardzaqank" qəzetində dərc olunmuşdu. Əsəri türkcədən kim tərcümə edib — müəllif, ya kim — məlum deyil.
Əkbər Yerevanlı həmçinin yazır ki, Şirvanzadə erməni dilinin böyük müdafiəçilərindən olub: "O, səlis, təmiz erməni dilində yazmağı, kütləvi xarici təsirlərdən uzaqda durmağı tələb edir və özü belə yazırdı. O, X.Abovyanın Azərbaycan sözlərilə qarışıq dilini, erməni ədəbi dil tarixində böyük rol oynamasına baxmayaraq, bəyənmirdi. Çünki Abovyan erməni dilinin bir ləhcəsində yazmış və həddindən çox Azərbaycan sözləri işlətmişdi". Buna baxmayaraq, Şirvanzadə öz yaradıcılığında Azərbaycan dilindən istifadə edib.
Əsərləri
- "Xaos"
- "Namus"
- "Nakam qız"
Aleksandr Şirvanzadənin 1885-ci ildə yazdığı "Namus" romanı əsasında, 1925-ci ildə çəkdiyi eyniadlı "Namus" filmi ilk erməni bədii filmi sayılmaqdadır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Erməni Sovet Ensiklopediyası, VIII cild (erm.). C. 8. S. 517–519.
- ШИРВАНЗАДӘ Александр // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. X ҹилд: Фрост—Шүштәр. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1987. С. 541.
- Abbas Zamanov, "Şərhlər". Həmidə Məmmədquluzadə, "Mirzə Cəlil haqqında xatirələrim", "Azərnəşr", 1967. səh. 195
- "Azərbaycan gəncləri" qəzeti, 12/XII 1948. N149(4473)
- Həmid Qasımzadə. Aleksandr Şirvanzadə. Bakı: Gənclik. 1971. səh. 41.
Xarici keçidlər
- Azərbaycanın ilk xalq yazıçısı erməni imiş 2012-12-14 at the Wayback Machine azərb.
- Ширванзаде Александр Минасович - народный писатель Азербайджана и Армении[ölü keçid] (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aleksandr Sirvanzade erm Ալեքսանդր Շիրվանզադե esl adi Aleksandr Minasovic Movsisyan erm Ալեքսանդր Մինասի Մովսիսյան 18 aprel 1859 Samaxi Samaxi quberniyasi 7 avqust 1935 Kislovodsk ermeni yazicisi dramaturq publisist Azerbaycan SSR ve Ermenistan SSR in xalq yazicisi 1930 Aleksandr Sirvanzadeerm Ալեքսանդր ՇիրվանզադեDogum adi Ալեքսանդր Մինասի ՄովսիսյանTexellusu SirvanzadeDogum tarixi 18 aprel 1858 1858 04 18 Dogum yeri Samaxi Samaxi quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 7 avqust 1935 1935 08 07 77 yasinda Vefat yeri KislovodskDefn yeri Aleksandr Sirvanzadenin qebri d Milliyyeti ermeniFealiyyeti yazici dramaturqJanrlar povest d hekaye romanTaninmis eserleri Xaos d Artist d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiEslen ermeni olan Sirvanzade 1859 cu ilde Samaxida dogulub Omrunun ilk on bes ilini burada kecirib 15 yasi olanda Bakiya gelib Sekkiz il burada yasayib 1905 1910 cu illerde Parisde 1910 1915 ci illerde Tbiliside yasayib sonra ise ABS ye Kaliforniyaya yollanib 1931 ci ilde edebi fealiyyetinin 50 illiyine hesr olunmus yubiley iclasindaki nitqinde deyirdi Qizil Ordu Bakini aldigi zaman men Kaliforniyada idim Men derhal Qafqaza qayitmaq isteyirdim Men derinden inanirdim ki bolsevikler gelenden sonra orada artiq heyat ve muntezem quruculuq isleri baslanib Lakin gozlerimin xeste olmasi derhal gelmeyime mane oldu Xaos Namus Hami Neft zavodunda yangin Cinli Seref ucun Fatma ve Esed kimi eserlerin muellifidir Bu eserlerde esasen Baki ve Samaxida gorduyu hadiseleri qeleme alib Azerbaycanin xalq yazicisiSirvanzade Azerbaycan SSR in Xalq yazicisi adina 1930 cu ilde layiq gorulub Bununla da o Azerbaycan SSR nin ilk xalq yazicisi hesab olunur Eyni ilde Sirvanzade Ermenistan SSR in de Xalq yazicisi adini alib Ekber Yerevanli Sirvanzade ve Azerbaycan muhiti meqalesinde qeyd edir Aleksandr Sirvanzade oz heyati ve yaradiciligi ile ne qeder ermenidirse bir o qeder de azerbaycanlidir O her iki xalqa her iki edebiyyata xidmet eden olmez senetkardir Hec tesadufu deyildir ki Zaqafqaziya respublikalari icerisinde birinci olaraq Azerbaycanda ona xalq yazicisi adi verilmisdir Azerbaycan SSR in ali icraedici orqani olan Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetinin sedri vezifesinde 14 mart 1930 cu iledek Qezenfer Musabeyov hemin tarixden 1932 ci iledek ise Dadas Bunyadzade calisib Bu sebebden Sirvanzadeye xalq yazicisi adinin kim terefinden verildiyini mueyyenlesdirmek bir qeder cetindir C Memmedquluzade E Haqverdiyev A Saiqle dostluqO zamanki arasdirmacilar Sirvanzadenin Celil Memmedquluzade ve Abdulla Saiqle dostluq munasibetleri oldugunu da yaziblar Sirvanzadenin Haqverdiyevle daha yaxsi munasibetleri varmis 1929 cu ilde Zaqafqaziya yazicilarinin Irevan Baki ve Tiflisde kecirilen gorusleri zamani Sirvanzade ile Haqverdiyev arasinda maraqli dialoq olur Abdulla Saiq Haqverdiyev haqqinda xatirelerim de bu barede yazir 1929 cu ilde Gurcustan ve Ermenistan sairleri ile goruse getmisdik Bascimiz Haqverdiyev idi Sirvanzade de bizimle beraber idi E Haqverdiyev Sirvanzade ile kohneden dost idi Yerevanda sohbet ucun bir gun E Haqverdiyevin yanina getdim Ermeni artistlerinin sehnede gosterdikleri milli reqslerden ve bu iki xalqin heyat adet musiqi ve reqslerinin bir birine ne qeder yaxin oldugundan danisirdilar Sirvanzade dedi Men Azerbaycan heyatindan yazmisam Siz de ermeni heyatindan yazmalisiniz Haqverdiyev ermeni heyatindan yeni eser yazmaga soz verdi E Haqverdiyev verdiyi vedi unutmadi O Azerbaycan ve ermeni xalqlarinin dostlugunu eks etdiren Cox gozel 1931 adli bir pyes yazdi Maraqlidir ki 1883 cu ilde Keskul jurnalinin redaktoru ve nasiri Celal Unsizade ondan Azerbaycan heyatindan bir eser yazmasini xahis edir Sirvanzade bu xahisi yerine yetirir ve hemin il Fatma ve Esed hekayesini yazir Celal Unsizade hekayeni Keskul de cap edir Bir nece ay sonra ise Samaxi zadeganligindan qanli bir roman adi ile ermenice Ardzaqank qezetinde derc olunmusdu Eseri turkceden kim tercume edib muellif ya kim melum deyil Ekber Yerevanli hemcinin yazir ki Sirvanzade ermeni dilinin boyuk mudafiecilerinden olub O selis temiz ermeni dilinde yazmagi kutlevi xarici tesirlerden uzaqda durmagi teleb edir ve ozu bele yazirdi O X Abovyanin Azerbaycan sozlerile qarisiq dilini ermeni edebi dil tarixinde boyuk rol oynamasina baxmayaraq beyenmirdi Cunki Abovyan ermeni dilinin bir lehcesinde yazmis ve heddinden cox Azerbaycan sozleri isletmisdi Buna baxmayaraq Sirvanzade oz yaradiciliginda Azerbaycan dilinden istifade edib Eserleri Xaos Namus Nakam qiz Aleksandr Sirvanzadenin 1885 ci ilde yazdigi Namus romani esasinda 1925 ci ilde cekdiyi eyniadli Namus filmi ilk ermeni bedii filmi sayilmaqdadir Hemcinin baxNamus film 1925 IstinadlarErmeni Sovet Ensiklopediyasi VIII cild erm C 8 S 517 519 ShIRVANZADӘ Aleksandr Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә X ҹild Frost Shүshtәr Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1987 S 541 Abbas Zamanov Serhler Hemide Memmedquluzade Mirze Celil haqqinda xatirelerim Azernesr 1967 seh 195 Azerbaycan gencleri qezeti 12 XII 1948 N149 4473 Hemid Qasimzade Aleksandr Sirvanzade Baki Genclik 1971 seh 41 Xarici kecidlerVikianbarda Aleksandr Sirvanzade ile elaqeli mediafayllar var Azerbaycanin ilk xalq yazicisi ermeni imis 2012 12 14 at the Wayback Machine azerb Shirvanzade Aleksandr Minasovich narodnyj pisatel Azerbajdzhana i Armenii olu kecid rus