Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xaçatur Abovyan (erm. Խաչատուր Աբովյան; 15 oktyabr 1809[…], Kanakir – 14 aprel 1848, İrəvan, Tiflis quberniyası) — erməni yazıçı, XIX əsrin milli ictimai xadimi, müasir erməni ədəbiyyatının banisi, pedaqoq
| Xaçatur Abovyan | |
|---|---|
| erm. Խաչատուր Աբովյան | |
 | |
| Doğum tarixi | 15 oktyabr 1809[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 14 aprel 1848(38 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | erməni |
| Təhsili | Eçmiədzin Monastırında ruhani təhsil (1822), Nersisyan Məktəbi (1826), Tartu Universiteti (1836) |
| İxtisası | pedoqoq, filoloq |
| Fəaliyyəti | yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1828-1848 |
| Əsərlərinin dili | erməni dili |
| İstiqamət | romantizm |
| Janrlar | roman, nəsr |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Xaçatur Abovyan ilk əvvəl Eçmiədzin monastırında təhsil almış, sonra Tiflis ruhani məktəbində oxuyub yenə Eçmiədzinə geri qayıtmışdır. O, 24–25 yaşına qədər monastır mühitindən uzaqlaşmağa macal tapmır, buna görə də təhsilini davam etdirə bilmirdi. Və yalnız bir təsadüf nəticəsində Eçmiədzindən yaxa qurtarmağa nail olur. Ədib o dövrdə Ermənistana gəlmiş bir professorun sayəsində Derpt universitetinə oxumağa gedir. Təhsilini başa vurduqdan sonra o, milli maarifi inkişaf etdirmək, ədəbiyyatı xalqa yaxınlaşdırmaq üçün vətəninə qayıtsa da, burada müqavimətə rast gəlib Tiflisə getməli və orada işləməli olur. Tələbəlik illərində o, şeirlərini qədim dildə yaradır, rus, Avropa klassiklərini də o dilə tərcümə edirdisə, sonralar bunun səhv olduğu qənaətinə gəlir və sonrakı bütün əsərlərini erməni dilində yazmağa başlayır.
O, müəllim, şair və bir vəkil idi. Müasir erməni ədəbiyyatının atası olaraq tanınmışdır.
Yaradıcılığı
Xaçatur Abovyan mühüm tarixi və tərbiyəvi əhəmiyyəti olan sənət abidələri qoyub getmişdir. Onun "Naxaşaviğ" (Əlifba) kitabı özünün sağlığında, məşhur "" romanı isə ölümündən sonra dərc edilmişdir. Bundan əlavə, onun xeyli şeiri, həmçinin, "Türk qızı" hekayəsi, əsərləri də vardır. X. Abovyan əsərlərində demokratik fikirlər irəli sürür, yoxsul kütlənin mənafeyini müdafiə edir, cəhalətə və nadanlığa qarşı mübarizə aparırdı. O, bürokratizmə, köhnə təlimçilərə və İran müstəbidlərinin zülmünə qarşı çıxırdı. Abovyanın ən dəyərli əsəri "" romanıdır (1840). Erməni ədəbiyyatında bu əsərin əhəmiyyəti çox böyükdür. Bu roman ilk realist romandır və canlı danışıq dilində yazılmışdır. Bunu ədib oxuyacaq olan hər bir sadə vətəndaşın anlaması üçün bu cür tərtib etmişdir. Buna görə də, əsər dil materialı cəhətdən ləhcə əsasında yazılıb. "" romanının forma və xüsusiyyətlərinə gəldikdə, Mikael Nalbandyanın qeyd etdiyi kimi, hadisələrin inkişafı cəhətdən əsərin əvvəli ilə axırı qərb romanlarında olduğu kimi təzahür etmir. "" dedikdə, müəllif qeyri-konkret bir müddətdə Ermənistanın başına gələn bəlalardan, xarici basqınların zülmündən, əzablardan danışmışdır. Roman xalq müsibəti cəhətdən tipik olan bir hadisə ilə başlayır. Həmin hadisə sayəsində yerli camaat ilə İran sərdarları arasında olan konfliktlərin iç üzü açılır.
Deyimləri
"Bizim xalq danışıq dilində nəinki azərbaycanca ancaq ayrı-ayrı sözləri, eləcə də bütöv cümlələri işlədir".
Bizim yeni dilimizin (aşxarabar – İ. A.) yarısı türk (Azərbaycan – İ. A.) və fars sözləridir. …onların dili bizim millətin ağzına o qədər dadlı gəlmişdir ki, ermənilər öz dillərini buraxıb nəğmə, nağıl, zərb-məsəlləri türkcə (azərbaycanca – İ. A.) deyir, səbəbi? Çünki buna adət etmişlər
Əsərləri
- Х.Абовян, "Раны Армении", Ереван, 1939. (erməni dilində)
- Х.Абовян, Нахашавиг, Ереван, 1940. (erməni dilində)
- Х.Абовян, Полное собрание соч., V том, Ереван, Изд. АН Арм. 1950. (erməni dilində)
Ədəbiyyat
- Kamran İmanov, "Армянские ина(о)родные сказки", Bakı, 2008
- İsrafil Abbaslı, "Азербайджанские истины в армянских источниках", Bakı, 2008
- Xəlilov Pənah İmran oğlu — SSRİ xalqları ədəbiyyatı. I hissə.- Bakı: Maarif, 1975.
İstinadlar
- Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (fr.). 2 Éditions Robert Laffont, 1994. Vol. 1. P. 7.
- Erməni Sovet Ensiklopediyası (erm.). / red. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- 05.01.2015. "Xaçatur Abovyan: "Bizim dil ən azı 50 faiz türk sözlərindən ibarətdir..."" (az.). 1905.az. 2022-04-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-31.
- Х.Абовян, Полное собрание соч., V том, Ереван, Изд. АН Арм. 1950. (erməni dilində)
- "Arxivlənmiş surət". 2015-12-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-03.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xacatur Abovyan erm Խաչատուր Աբովյան 15 oktyabr 1809 Kanakir 14 aprel 1848 Irevan Tiflis quberniyasi ermeni yazici XIX esrin milli ictimai xadimi muasir ermeni edebiyyatinin banisi pedaqoqXacatur Abovyanerm Խաչատուր ԱբովյանDogum tarixi 15 oktyabr 1809 1809 10 15 Dogum yeri KanakirVefat tarixi 14 aprel 1848 1848 04 14 38 yasinda Vefat yeri Irevan Irevan qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiMilliyyeti ermeniTehsili Ecmiedzin Monastirinda ruhani tehsil 1822 Nersisyan Mektebi 1826 Tartu Universiteti 1836 Ixtisasi pedoqoq filoloqFealiyyeti yaziciFealiyyet illeri 1828 1848Eserlerinin dili ermeni diliIstiqamet romantizmJanrlar roman nesr Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiXacatur Abovyan ilk evvel Ecmiedzin monastirinda tehsil almis sonra Tiflis ruhani mektebinde oxuyub yene Ecmiedzine geri qayitmisdir O 24 25 yasina qeder monastir muhitinden uzaqlasmaga macal tapmir buna gore de tehsilini davam etdire bilmirdi Ve yalniz bir tesaduf neticesinde Ecmiedzinden yaxa qurtarmaga nail olur Edib o dovrde Ermenistana gelmis bir professorun sayesinde Derpt universitetine oxumaga gedir Tehsilini basa vurduqdan sonra o milli maarifi inkisaf etdirmek edebiyyati xalqa yaxinlasdirmaq ucun vetenine qayitsa da burada muqavimete rast gelib Tiflise getmeli ve orada islemeli olur Telebelik illerinde o seirlerini qedim dilde yaradir rus Avropa klassiklerini de o dile tercume edirdise sonralar bunun sehv oldugu qenaetine gelir ve sonraki butun eserlerini ermeni dilinde yazmaga baslayir O muellim sair ve bir vekil idi Muasir ermeni edebiyyatinin atasi olaraq taninmisdir YaradiciligiXacatur Abovyan muhum tarixi ve terbiyevi ehemiyyeti olan senet abideleri qoyub getmisdir Onun Naxasavig Elifba kitabi ozunun sagliginda meshur romani ise olumunden sonra derc edilmisdir Bundan elave onun xeyli seiri hemcinin Turk qizi hekayesi eserleri de vardir X Abovyan eserlerinde demokratik fikirler ireli surur yoxsul kutlenin menafeyini mudafie edir cehalete ve nadanliga qarsi mubarize aparirdi O burokratizme kohne telimcilere ve Iran mustebidlerinin zulmune qarsi cixirdi Abovyanin en deyerli eseri romanidir 1840 Ermeni edebiyyatinda bu eserin ehemiyyeti cox boyukdur Bu roman ilk realist romandir ve canli danisiq dilinde yazilmisdir Bunu edib oxuyacaq olan her bir sade vetendasin anlamasi ucun bu cur tertib etmisdir Buna gore de eser dil materiali cehetden lehce esasinda yazilib romaninin forma ve xususiyyetlerine geldikde Mikael Nalbandyanin qeyd etdiyi kimi hadiselerin inkisafi cehetden eserin evveli ile axiri qerb romanlarinda oldugu kimi tezahur etmir dedikde muellif qeyri konkret bir muddetde Ermenistanin basina gelen belalardan xarici basqinlarin zulmunden ezablardan danismisdir Roman xalq musibeti cehetden tipik olan bir hadise ile baslayir Hemin hadise sayesinde yerli camaat ile Iran serdarlari arasinda olan konfliktlerin ic uzu acilir Deyimleri Bizim xalq danisiq dilinde neinki azerbaycanca ancaq ayri ayri sozleri elece de butov cumleleri isledir Bizim yeni dilimizin asxarabar I A yarisi turk Azerbaycan I A ve fars sozleridir onlarin dili bizim milletin agzina o qeder dadli gelmisdir ki ermeniler oz dillerini buraxib negme nagil zerb meselleri turkce azerbaycanca I A deyir sebebi Cunki buna adet etmislerEserleriH Abovyan Rany Armenii Erevan 1939 ermeni dilinde H Abovyan Nahashavig Erevan 1940 ermeni dilinde H Abovyan Polnoe sobranie soch V tom Erevan Izd AN Arm 1950 ermeni dilinde EdebiyyatKamran Imanov Armyanskie ina o rodnye skazki Baki 2008 Israfil Abbasli Azerbajdzhanskie istiny v armyanskih istochnikah Baki 2008 Xelilov Penah Imran oglu SSRI xalqlari edebiyyati I hisse Baki Maarif 1975 IstinadlarRoux P d Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays fr 2 Editions Robert Laffont 1994 Vol 1 P 7 ISBN 978 2 221 06888 5 Ermeni Sovet Ensiklopediyasi erm red Վ Համբարձումյան Կ Խուդավերդյան Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն 1974 05 01 2015 Xacatur Abovyan Bizim dil en azi 50 faiz turk sozlerinden ibaretdir az 1905 az 2022 04 04 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 31 H Abovyan Polnoe sobranie soch V tom Erevan Izd AN Arm 1950 ermeni dilinde Arxivlenmis suret 2015 12 12 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 03 Vikianbarda Xacatur Abovyan ile elaqeli mediafayllar var