Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin xaricdəki nümayəndəlikləri — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətini xarici dövlətlərdə təmsil edən diplomatik missiyalar.
Osmanlı imperiyası
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin diplomatik münasibətlər yaratdığı və dostluq müqaviləsi bağladığı ilk dövlət Osmanlı imperiyası olmuşdur. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökuməti Osmanlı imperiyası ilə geniş və hərtərəfli diplomatik münasibətlər yaratmaq üçün Əlimərdan bəy Topçubaşovu 1918-ci ilin avqustunda fövqəladə elçi və səlahiyyətli nazir kimi İstanbula göndərmiş və ona diplomatik nümayəndə kimi bütün səlahiyyət və hüquqlar verilmişdi. Əlimərdan bəy Topçubaşov Azərbaycan nümayəndə heyətinin başçısı kimi Paris sülh konfransına (1919–1920) yola düşənə qədər, İstanbulda olduğu müddətdə, Osmanlı sultanı, Osmanlı dövlətinin baş naziri, xarici işlər, ədliyyə, hərbi, maliyyə nazirləri ilə, həmçinin xarici dövlətlərin Türkiyədəki nümayəndələri ilə görüşmüş, geniş diplomatik danışıqlar aparmış, beynəlxalq sülh konfransına hazırlıqla bağlı məsələləri müzakirə etmiş etmişdir. Əlimərdan bəy Topçubaşov İstanbuldakı Antanta dövlətlərinin diplomatik nümayəndələrinə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti adından memorandum təqdim etmişdir. Cənubi Qafqazın hər üç millətinin mənafeyinin ədalətlə nəzər alındığı bu memorandumun surətləri erməni və gürcü nümayəndələrinə də təqdim olunmuşdu. Əlimərdan bəy Topçubaşovun rəhbərlik etdiyi missiyaya Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi Səlim bəy Behbudov, Əlimərdan bəy Topçubaşovun iki katibi (Mustafa bəy Vəkilov və Rəşid bəy Topçubaşov) daxil idilər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin İstanbulda diplomatik nümayəndəsi Yusif bəy Vəzirov (Çəmənzəminli), onun müavini və maliyyə müşaviri isə Cahangir bəy Qayıbov idi.
Batum
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti illərində Batumda baş konsulu Mahmud bəy Əfəndiyev olmuşdu.
Paris Sülh Konfransı
1918-ci ilin dekabrında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti Paris sülh konfransında iştirak etmək üçün tam səlahiyyətli və geniş hüquqa malik olan nümayəndə heyəti göndərmək haqqında qərar qəbul etdi. Paris sülh konfransında aparılacaq danışıqlar Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti həyati əhəmiyyətə malik idi. Odur ki, həmin qərara əsasən, Parlamentin sədri, görkəmli dövlət xadimi Əlimərdan bəy Topçubaşov Parisə göndəriləcək nümayəndə heyətinin başçısı kimi təyin olundu. Nümayəndə heyəti aşağıdakı tərkibdə idi: Əlimərdan bəy Topçubaşov (sədr), Məmməd Həsən Hacınski (sədrin müavini – "Müsavat"), Əhməd bəy Ağayev (üzv – bitərəf), Əkbər ağa Şeyxülislamov (üzv – "Hümmət"), Məmməd Məhərrəmov (müşavir – sosialist), Mir Yaqub Mehdiyev (müşavir – "İttihad"), Ceyhun bəy Hacıbəyli (müşavir – "İttihad"). Nümayəndə heyətinə katiblər, tərcüməçilər və heyət sədrinin şəxsi katibi də daxil idi. Üç ay İstanbulda gözlədikdən sonra, nümayəndə heyətinin üzvləri (texniki işçilər və yeni əməkdaşlar istisna edilməklə) Parisə yola düşdülər. 1919-cu ilin payızında Parlamentin üzvü Abbas bəy Atamalıbəyov (sosialist)partiya yoldaşı M.Məhərrəmovu əvəz etmək üçün Versala ezam olundu. A.Atamalıbəyov Parisdə nümayəndə heyətinin tərkibinə qatıldı və katib kimi işə başladı. M.Məhərrəmov nümayəndə heyətinin tərkibində saxlanıldı və onun Bakıya qayıtmasına qayıtmasına icazə verildi.
Gürcüstan Demokratik Respublikası
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökuməti, Antantanın Azərbaycanın müstəqilliyini de-fakto tanımasından əvvəl də bir sıra qonşu dövlətlərlə diplomatik əlaqələr saxlayırdı. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Gürcüstan Respublikasında diplomatik nümayəndəsi Məmməd Yusif Cəfərov idi. Sonra onu Faris bəy Vəkilov əvəz etmişdi.
Ermənistan Demokratik Respublikası
Cümhuriyyət hökumətinin Ermənistan Respublikasında diplomatik nümayəndəsi Məmməd bəy Təkinski idi. Onu isə sonra Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev əvəz etmişdi. Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin müşaviri Ağa Saleh Musayev olmuşdur.
Dağlılar Respublikası
Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev Azərbaycanın diplomatik nümayəndəsi kimi Dağlılar Respublikasında da fəaliyyət göstərmişdir.
Kuban və Don
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti illərində Kuban və Don hökumətləri yanında səlahiyyətli nümayəndəsi Cəfər bəy Rüstəmbəyov olmuşdu.
Ukrayna
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti illərində Ukraynada konsulu Camal Sadıqov, Krımda konsul agenti Şeyx Əli Hüseynov olmuşdu.
Türküstan
Türküstandakı Azərbaycan nümayəndəliyinə Ələkbər bəy Sadıqov başçılıq edirdi.
İran
1920-ci il 20 mart tarixli müqaviləyə əsasən İran Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin müstəqilliyini de-yure tanıdı. Qısa müddətdə Tehranda Azərbaycan səfirliyi fəaliyyətə başladı. Adil xan Ziyadxan səfir, Ələkbər bəy Sadıqov isə onun müavini təyin olundular. Aprelin 1-dən Təbrizdə baş konsulluq, Rəştdə konsulluq, Məşhəddə vitse — konsulluq, Xoy və Əhərdə konsul agentlikləri yaradıldı.
Avropa ölkələri
1920-ci il yanvarın 7-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti Qərbi Avropa ölkələrinə, ABŞ-yə, Polşaya, keçmiş Rusiya imperiyası ərazisində yaranmış yeni dövlətlərə də diplomatik missiya göndərmək haqqında qərar qəbul etdi.
Azərbaycanın müstəqilliyi Antanta Ali Şurası tərəfindən tanındıqdan sonra Hökumətin hazırladığı "Qərbi Avropa və Amerikada Azərbaycan Cümhuriyyətinin diplomatik missiyalarının yaradıl ması və Paris sülh konfransındakı Azərbaycan nümayəndəliyinin ləğv edilməsi haqqında" qanun layihəsi Parlamentdə müzakirə olundu və qəbul edildi. Həmin qanuna görə, 1920-ci ilin aprelin 1-dən etibarən B.Britaniya, Fransa, İsveçrə, İtaliya, ABŞ, Almaniya, Rusiya və Polşada (Latviya, Litva, Estoniya, Finlandiya, Ukrayna, Rumıniya) Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin diplomatik nümayəndəlikləri təsis olunmalı idi.
Fransa hökuməti yanında təsis ediləcək Azərbaycan diplomatik missiyası Parisə gəldikdən sonra Paris sülh konfransındakı Azərbaycan nümayəndəliyi ləğv edilməli idi.
Avropa ölkələrinə diplomatik nümayəndəliklər göndərilmədiyi müddətdə, Əlimərdan bəy Topçubaşovun başçılıq etdiyi Azərbaycan nümayəndə heyəti Versal Ali Şurasının keçirdiyi beynəlxalq görüşlərdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini təmsil etməli idi. Lakin sovet-bolşevik rejiminin beynəlxalq hüquq normalarını kobudcasına pozaraq Şimali Azərbaycanı işğal etməsi və de-fakto tanınmış müstəqil Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini aradan götürməsi nəticəsində Azərbaycanın xarici ölkələrlə diplomatik əlaqələrinə və beynəlxalq münasibətlər sistemində təmsil olunmasına son qoyuldu. Əlimərdan bəy Topçubaşovun başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti, habelə xarici ölkələrə ezam olunmuş bir çox Azərbaycan diplomatları vətənə dönə bilmədilər.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. I cild. Bakı: "Lider". 2004. səh. 162. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin xaricdeki numayendelikleri Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumetini xarici dovletlerde temsil eden diplomatik missiyalar Osmanli imperiyasiEsas meqale Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Osmanli dovletinde diplomatik numayendeliyi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin diplomatik munasibetler yaratdigi ve dostluq muqavilesi bagladigi ilk dovlet Osmanli imperiyasi olmusdur Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumeti Osmanli imperiyasi ile genis ve herterefli diplomatik munasibetler yaratmaq ucun Elimerdan bey Topcubasovu 1918 ci ilin avqustunda fovqelade elci ve selahiyyetli nazir kimi Istanbula gondermis ve ona diplomatik numayende kimi butun selahiyyet ve huquqlar verilmisdi Elimerdan bey Topcubasov Azerbaycan numayende heyetinin bascisi kimi Paris sulh konfransina 1919 1920 yola dusene qeder Istanbulda oldugu muddetde Osmanli sultani Osmanli dovletinin bas naziri xarici isler edliyye herbi maliyye nazirleri ile hemcinin xarici dovletlerin Turkiyedeki numayendeleri ile gorusmus genis diplomatik danisiqlar aparmis beynelxalq sulh konfransina hazirliqla bagli meseleleri muzakire etmis etmisdir Elimerdan bey Topcubasov Istanbuldaki Antanta dovletlerinin diplomatik numayendelerine Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti adindan memorandum teqdim etmisdir Cenubi Qafqazin her uc milletinin menafeyinin edaletle nezer alindigi bu memorandumun suretleri ermeni ve gurcu numayendelerine de teqdim olunmusdu Elimerdan bey Topcubasovun rehberlik etdiyi missiyaya Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Xarici Isler Nazirliyinin numayendesi Selim bey Behbudov Elimerdan bey Topcubasovun iki katibi Mustafa bey Vekilov ve Resid bey Topcubasov daxil idiler Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Istanbulda diplomatik numayendesi Yusif bey Vezirov Cemenzeminli onun muavini ve maliyye musaviri ise Cahangir bey Qayibov idi Batum Esas meqale Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Batum bas konsullugu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti illerinde Batumda bas konsulu Mahmud bey Efendiyev olmusdu Paris Sulh KonfransiEsas meqale Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Paris Sulh Konfransindaki Numayende Heyeti 1918 ci ilin dekabrinda Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamenti Paris sulh konfransinda istirak etmek ucun tam selahiyyetli ve genis huquqa malik olan numayende heyeti gondermek haqqinda qerar qebul etdi Paris sulh konfransinda aparilacaq danisiqlar Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti heyati ehemiyyete malik idi Odur ki hemin qerara esasen Parlamentin sedri gorkemli dovlet xadimi Elimerdan bey Topcubasov Parise gonderilecek numayende heyetinin bascisi kimi teyin olundu Numayende heyeti asagidaki terkibde idi Elimerdan bey Topcubasov sedr Memmed Hesen Hacinski sedrin muavini Musavat Ehmed bey Agayev uzv biteref Ekber aga Seyxulislamov uzv Hummet Memmed Meherremov musavir sosialist Mir Yaqub Mehdiyev musavir Ittihad Ceyhun bey Hacibeyli musavir Ittihad Numayende heyetine katibler tercumeciler ve heyet sedrinin sexsi katibi de daxil idi Uc ay Istanbulda gozledikden sonra numayende heyetinin uzvleri texniki isciler ve yeni emekdaslar istisna edilmekle Parise yola dusduler 1919 cu ilin payizinda Parlamentin uzvu Abbas bey Atamalibeyov sosialist partiya yoldasi M Meherremovu evez etmek ucun Versala ezam olundu A Atamalibeyov Parisde numayende heyetinin terkibine qatildi ve katib kimi ise basladi M Meherremov numayende heyetinin terkibinde saxlanildi ve onun Bakiya qayitmasina qayitmasina icaze verildi Gurcustan Demokratik RespublikasiEsas meqale Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Gurcustanda diplomatik numayendeliyi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumeti Antantanin Azerbaycanin musteqilliyini de fakto tanimasindan evvel de bir sira qonsu dovletlerle diplomatik elaqeler saxlayirdi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Gurcustan Respublikasinda diplomatik numayendesi Memmed Yusif Ceferov idi Sonra onu Faris bey Vekilov evez etmisdi Ermenistan Demokratik RespublikasiEsas meqale Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Ermenistandaki diplomatik numayendeliyi Cumhuriyyet hokumetinin Ermenistan Respublikasinda diplomatik numayendesi Memmed bey Tekinski idi Onu ise sonra Ebdurrehim bey Haqverdiyev evez etmisdi Ebdurrehim bey Haqverdiyevin musaviri Aga Saleh Musayev olmusdur Daglilar RespublikasiEsas meqale Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Daglilar Respublikasinda diplomatik numayendeliyi Ebdurrehim bey Haqverdiyev Azerbaycanin diplomatik numayendesi kimi Daglilar Respublikasinda da fealiyyet gostermisdir Kuban ve DonEsas meqale Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Kuban ve Donda diplomatik numayendeliyi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti illerinde Kuban ve Don hokumetleri yaninda selahiyyetli numayendesi Cefer bey Rustembeyov olmusdu UkraynaEsas meqale Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Ukraynada diplomatik numayendeliyi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti illerinde Ukraynada konsulu Camal Sadiqov Krimda konsul agenti Seyx Eli Huseynov olmusdu TurkustanTurkustandaki Azerbaycan numayendeliyine Elekber bey Sadiqov basciliq edirdi IranEsas meqale Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Iranda diplomatik numayendeliyi 1920 ci il 20 mart tarixli muqavileye esasen Iran Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin musteqilliyini de yure tanidi Qisa muddetde Tehranda Azerbaycan sefirliyi fealiyyete basladi Adil xan Ziyadxan sefir Elekber bey Sadiqov ise onun muavini teyin olundular Aprelin 1 den Tebrizde bas konsulluq Restde konsulluq Meshedde vitse konsulluq Xoy ve Eherde konsul agentlikleri yaradildi Avropa olkeleri1920 ci il yanvarin 7 de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti hokumeti Qerbi Avropa olkelerine ABS ye Polsaya kecmis Rusiya imperiyasi erazisinde yaranmis yeni dovletlere de diplomatik missiya gondermek haqqinda qerar qebul etdi Azerbaycanin musteqilliyi Antanta Ali Surasi terefinden tanindiqdan sonra Hokumetin hazirladigi Qerbi Avropa ve Amerikada Azerbaycan Cumhuriyyetinin diplomatik missiyalarinin yaradil masi ve Paris sulh konfransindaki Azerbaycan numayendeliyinin legv edilmesi haqqinda qanun layihesi Parlamentde muzakire olundu ve qebul edildi Hemin qanuna gore 1920 ci ilin aprelin 1 den etibaren B Britaniya Fransa Isvecre Italiya ABS Almaniya Rusiya ve Polsada Latviya Litva Estoniya Finlandiya Ukrayna Ruminiya Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin diplomatik numayendelikleri tesis olunmali idi Fransa hokumeti yaninda tesis edilecek Azerbaycan diplomatik missiyasi Parise geldikden sonra Paris sulh konfransindaki Azerbaycan numayendeliyi legv edilmeli idi Avropa olkelerine diplomatik numayendelikler gonderilmediyi muddetde Elimerdan bey Topcubasovun basciliq etdiyi Azerbaycan numayende heyeti Versal Ali Surasinin kecirdiyi beynelxalq goruslerde Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetini temsil etmeli idi Lakin sovet bolsevik rejiminin beynelxalq huquq normalarini kobudcasina pozaraq Simali Azerbaycani isgal etmesi ve de fakto taninmis musteqil Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetini aradan goturmesi neticesinde Azerbaycanin xarici olkelerle diplomatik elaqelerine ve beynelxalq munasibetler sisteminde temsil olunmasina son qoyuldu Elimerdan bey Topcubasovun basciliq etdiyi numayende heyeti habele xarici olkelere ezam olunmus bir cox Azerbaycan diplomatlari vetene done bilmediler Hemcinin baxAzerbaycan Xalq CumhuriyyetiIstinadlarAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I cild Baki Lider 2004 seh 162 ISBN 9952 417 14 2