Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Kuban və Donda diplomatik nümayəndəliyi — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Kuban hökuməti və Şimali Qafqaz xalqları ilə əlaqə saxlamaq üçün təyin etdiyi diplomatik nümayəndəlik.
Nümayəndəliyin açılması
Rusiyada bolşeviklər hakimiyyəti ələ keçirəndən sonra Kuban Qanunverici Radası və Kuban hökuməti yaradılmışdı. Mərkəzi Yekaterinodar (indiki Krasnodar) şəhəri idi. Cəfər bəy Rüstəmbəylinin hökumətin qərarı ilə Azərbaycan Respublikasının Kuban və Krımda diplomatik nümayəndə və ticarət müvəkkili təyin edilməsi haqqında məlumat 23 mart 1919-cu il tarixli 61№-li "Azərbaycan" qəzetində də dərc edilmişdir. 1919-cu il iyunun 26-da C. Rüstəmbəyova Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini Don hökuməti yanında da təmsil etmək mandatı verildi.
Nümayəndəliyin fəaliyyəti
C. Rüstəmbəyov Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinə ünvanladığı raportda 1919-cu il iyunun 1-də Yekaterinodarda ingilis hərbi missiyasının rəisi general Briqqslə görüşməsi, ingilis komandanlığının Azərbaycanla Cənubi Rusiya Silahlı qüvvələri (Könüllü ordu) baş komandanı general Denikin arasında normal münasibət qurulmasında maraqlı olması, iyunun 3-də Briqqsin vasitəçiliyi ilə Denikinlə görüşməsi və onun Azərbaycanla diplomatik nümayəndəlik mübadiləsinə hazır olması haqqında məlumat vermişdi. Azərbaycanın diplomatik nümayəndəsinin 1919-cu il iyunun 11-də göndərdiyi raportda Kuban Radasında federasiya və müstəqillk tərəfdarları ilə Denikin arasında münasibətlərin gərgin olması, Kuban hökumətinin Denikinə qarşı mübarizə məsələlərini müzakirə etmək üçün Rusiyanın cənubunda yeni yaranmış dövlətlərin, o cümlədən Cənubi Qafqaz respublikaları nümayəndələrinin iştirakı ilə konfrans çağırmaq haqqında xəbər verilirdi. Raportda kubanlıların Denikinə inanmamaları, kazakları öz tərəflərinə çəkməklə müstəqilliklərini qorumağa çalışmaları, yalnız Ukrayna hüdudlarında bolşeviklərə qarşı mübarizə aparmaq istəmələri də qeyd olunmuşdu.
1919-cu il iyunun 26-da Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin C. Rüstəmbəyova göndərdiyi təlimatda Azərbaycan Hökumətinin Denikinlə diplomatik nümayəndəlik mübadiləsinə razılıq vermədiyi, Denikin ordusu hissələrinin Dağıstandan çıxarılması tələbi əks olunmuşdu. Azərbaycan Hökuməti Kuban və Donla iqtisadi əlaqələr yaratmağa çalışır, ağ neft və digər neft məhsulları əvəzində taxıl almağı planlaşdırırdı. Həm də, bu zaman bütün Şimali Qafqazda real hakimiyyətin Denikinin əlində cəmlənməsi də nəzərdən qaçırılmırdı. Ona görə də, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ilə Şimali Qafqaz arasında rabitə və nəqliyyat əlaqələrinin bərpası məsələsini Hökumət başçısı Nəsib bəy Yusifbəyli məhz Denikinin nümayəndəsi general N. Baratovla müzakirə etmiş və 1919-cu il sentyabrın 11-də ilkin saziş imzalanmışdı. Bu sənəddə Bakı ilə Rostov arasında teleqraf və radio rabitəsi yaradılması, poçt mübadiləsinin və dəmir yolu əlaqəsinin nizama salınması nəzərdə tutulurdu. 1919-cu il sentyabrın 24-də Azərbaycanın Kubanda və Donda nümayəndəsi C. Rüstəmbəyova Cənubi Rusiya Silahlı Qüvvələri baş komandanlığı yanında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin mənafeyini müdafiə etmək səlahiyyəti də verildi. Elə həmin gün Azərbaycan Hökuməti Paşa bəy Sultanovu Rostova konsul-agenti təyin etdi. Hökumət bu təyinatla həmin dövrdə ingilis komandanlığının Xəzər Hərbi-Dəniz Donanmasının bir hissəsini Denikinə verməsinə qarşı Azərbaycanın etirazları, digər tərəfdən isə Denikinin Azərbaycan hərbi-dəniz qüvvələrinin yaradılmasına qarşı çıxması ilə bağlı münasibətlərin gərginləşdiyi bir şəraitdə C. Rüstəmbəyovun işini qismən yüngülləşdirmək istəyirdi.
Sonrakı hadisələr
Paris sülh konfransında iştirak edən Kuban nümayəndəsi L. Bıç Azərbaycan, Gürcüstan, Ukrayna, Şimali Qafqaz və Baltikyanı respublikaların nümayəndələri ilə birlikdə 1919-cu il oktyabrın 8-də bəyannamə imzalayaraq, Antantanın Rusiya bolşeviklərinə qarşı mübarizə məqsədilə Kolçaka, Denikinə göndərdiyi böyük maddi yardımın təyinatı üzrə deyil, keçmiş imperiya hüdudlarında yeni yaranmış dövlətlərə qarşı yönəldildiyini bildirmişdi. Lakin Antanta bu bəyannaməni nəzərə almamış, o dövrdəki hərbi uğurlarına görə Denikinə yardımı daha da artırmışdı.
C. Rüstəmbəyov 1919-cu il oktyabrın 22-də Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinə ünvanladığı məruzədə son günlərdə 4 dəfə Taqanroqa gedərək, Denikinlə görüşməyə cəhd göstərməsi, lakin rədd cavabı alması, Denikinin Azərbaycanı Dağıstan üsyançılarına yardım göstərməkdə günahlandırması, Yalamada güclü qarnizon saxlanması və Bakının müdafiə qabiliyyətinin möhkəmləndirilməsinin Könüllü orduya qarşı çevrilməsini iddia etməsinə dair ondan bilgi alması və bunlarla bağlı Denikinin Azərbaycana qarşı təcavüzünün açıq-aşkar artması haqqında məlumat vermişdi. Bu məlumatdan sonra Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi Qafqazdakı ingilis, fransız nümayəndəliklərinə müraciət edərək Denikin ordusunun Azərbaycana hücum təhlükəsinə qarşı tədbirlər görülməsini istəmişdi. 1919-cu ilin sonunda Denikinin Kuban Radasına qanlı divan tutması və Azərbaycana qarşı açıq düşmənçilik münasibəti bəsləməsi nəticəsində Azərbaycanın diplomatik nümayəndəsi Yekaterinodarı tərk edərək Bakıya döndü.
Mənbə
Ədəbiyyat
- Азербайджанская Демократическая Республика: 1918–1920: законодательные акты. Azərbaycan Nəşriyyatı. 1998. 560.
İstinadlar
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 482
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. I cild. Bakı 2004. s. 203
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. I cild. Bakı 2004. s. 204
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Kuban ve Donda diplomatik numayendeliyi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Kuban hokumeti ve Simali Qafqaz xalqlari ile elaqe saxlamaq ucun teyin etdiyi diplomatik numayendelik Numayendeliyin acilmasiRusiyada bolsevikler hakimiyyeti ele kecirenden sonra Kuban Qanunverici Radasi ve Kuban hokumeti yaradilmisdi Merkezi Yekaterinodar indiki Krasnodar seheri idi Cefer bey Rustembeylinin hokumetin qerari ile Azerbaycan Respublikasinin Kuban ve Krimda diplomatik numayende ve ticaret muvekkili teyin edilmesi haqqinda melumat 23 mart 1919 cu il tarixli 61 li Azerbaycan qezetinde de derc edilmisdir 1919 cu il iyunun 26 da C Rustembeyova Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetini Don hokumeti yaninda da temsil etmek mandati verildi Numayendeliyin fealiyyetiKuban Xalq Respublikasinin BayragiBoyuk Don Ordusunun bayragi C Rustembeyov Azerbaycan Xarici Isler Nazirliyine unvanladigi raportda 1919 cu il iyunun 1 de Yekaterinodarda ingilis herbi missiyasinin reisi general Briqqsle gorusmesi ingilis komandanliginin Azerbaycanla Cenubi Rusiya Silahli quvveleri Konullu ordu bas komandani general Denikin arasinda normal munasibet qurulmasinda maraqli olmasi iyunun 3 de Briqqsin vasiteciliyi ile Denikinle gorusmesi ve onun Azerbaycanla diplomatik numayendelik mubadilesine hazir olmasi haqqinda melumat vermisdi Azerbaycanin diplomatik numayendesinin 1919 cu il iyunun 11 de gonderdiyi raportda Kuban Radasinda federasiya ve musteqillk terefdarlari ile Denikin arasinda munasibetlerin gergin olmasi Kuban hokumetinin Denikine qarsi mubarize meselelerini muzakire etmek ucun Rusiyanin cenubunda yeni yaranmis dovletlerin o cumleden Cenubi Qafqaz respublikalari numayendelerinin istiraki ile konfrans cagirmaq haqqinda xeber verilirdi Raportda kubanlilarin Denikine inanmamalari kazaklari oz tereflerine cekmekle musteqilliklerini qorumaga calismalari yalniz Ukrayna hududlarinda bolseviklere qarsi mubarize aparmaq istemeleri de qeyd olunmusdu 1919 cu il iyunun 26 da Azerbaycan Xarici Isler Nazirliyinin C Rustembeyova gonderdiyi telimatda Azerbaycan Hokumetinin Denikinle diplomatik numayendelik mubadilesine raziliq vermediyi Denikin ordusu hisselerinin Dagistandan cixarilmasi telebi eks olunmusdu Azerbaycan Hokumeti Kuban ve Donla iqtisadi elaqeler yaratmaga calisir ag neft ve diger neft mehsullari evezinde taxil almagi planlasdirirdi Hem de bu zaman butun Simali Qafqazda real hakimiyyetin Denikinin elinde cemlenmesi de nezerden qacirilmirdi Ona gore de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ile Simali Qafqaz arasinda rabite ve neqliyyat elaqelerinin berpasi meselesini Hokumet bascisi Nesib bey Yusifbeyli mehz Denikinin numayendesi general N Baratovla muzakire etmis ve 1919 cu il sentyabrin 11 de ilkin sazis imzalanmisdi Bu senedde Baki ile Rostov arasinda teleqraf ve radio rabitesi yaradilmasi poct mubadilesinin ve demir yolu elaqesinin nizama salinmasi nezerde tutulurdu 1919 cu il sentyabrin 24 de Azerbaycanin Kubanda ve Donda numayendesi C Rustembeyova Cenubi Rusiya Silahli Quvveleri bas komandanligi yaninda Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin menafeyini mudafie etmek selahiyyeti de verildi Ele hemin gun Azerbaycan Hokumeti Pasa bey Sultanovu Rostova konsul agenti teyin etdi Hokumet bu teyinatla hemin dovrde ingilis komandanliginin Xezer Herbi Deniz Donanmasinin bir hissesini Denikine vermesine qarsi Azerbaycanin etirazlari diger terefden ise Denikinin Azerbaycan herbi deniz quvvelerinin yaradilmasina qarsi cixmasi ile bagli munasibetlerin gerginlesdiyi bir seraitde C Rustembeyovun isini qismen yungullesdirmek isteyirdi Sonraki hadiselerParis sulh konfransinda istirak eden Kuban numayendesi L Bic Azerbaycan Gurcustan Ukrayna Simali Qafqaz ve Baltikyani respublikalarin numayendeleri ile birlikde 1919 cu il oktyabrin 8 de beyanname imzalayaraq Antantanin Rusiya bolseviklerine qarsi mubarize meqsedile Kolcaka Denikine gonderdiyi boyuk maddi yardimin teyinati uzre deyil kecmis imperiya hududlarinda yeni yaranmis dovletlere qarsi yoneldildiyini bildirmisdi Lakin Antanta bu beyannameni nezere almamis o dovrdeki herbi ugurlarina gore Denikine yardimi daha da artirmisdi C Rustembeyov 1919 cu il oktyabrin 22 de Azerbaycan Xarici Isler Nazirliyine unvanladigi meruzede son gunlerde 4 defe Taqanroqa gederek Denikinle gorusmeye cehd gostermesi lakin redd cavabi almasi Denikinin Azerbaycani Dagistan usyancilarina yardim gostermekde gunahlandirmasi Yalamada guclu qarnizon saxlanmasi ve Bakinin mudafie qabiliyyetinin mohkemlendirilmesinin Konullu orduya qarsi cevrilmesini iddia etmesine dair ondan bilgi almasi ve bunlarla bagli Denikinin Azerbaycana qarsi tecavuzunun aciq askar artmasi haqqinda melumat vermisdi Bu melumatdan sonra Azerbaycan Xarici Isler Nazirliyi Qafqazdaki ingilis fransiz numayendeliklerine muraciet ederek Denikin ordusunun Azerbaycana hucum tehlukesine qarsi tedbirler gorulmesini istemisdi 1919 cu ilin sonunda Denikinin Kuban Radasina qanli divan tutmasi ve Azerbaycana qarsi aciq dusmencilik munasibeti beslemesi neticesinde Azerbaycanin diplomatik numayendesi Yekaterinodari terk ederek Bakiya dondu MenbeEdebiyyat Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 zakonodatelnye akty Azerbaycan Nesriyyati 1998 560 Istinadlar Qanunverici aktlar 1998 seh 482 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I cild Baki 2004 s 203 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I cild Baki 2004 s 204