Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əhməd Muxtar Paşa (d. 1 noyabr 1839 — ö. 21 yanvar 1919) — V Mehmed Rəşadın səltənətində 3 ay 7 gün sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamı. Osmanlı dövlət xadimi Mahmud Muxtar Paşanın atasıdır.
| Əhməd Muxtar Paşa | |
|---|---|
| türk. Ahmed Muhtar-paşa | |
 | |
| 22 iyul 1912 – 29 oktyabr 1912 | |
| Əvvəlki | Mehmed Səid Paşa |
| Sonrakı | Mehmed Kamil Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bursa, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (79 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | Fateh məscidi |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, astronom, zabit |
| Atası | Hacı Xəlil ağa Qatırçıoğlu |
| Uşağı | Mahmud Muxtar Paşa |
| Dini | Sünni, İslam |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi | general, marşal |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İlk illəri
1 noyabr 1839-cu ildə Bursada məşhur Qatırçıoğlu ailəsindən olan Hacı Xəlil ağanın ailəsində dünyaya gəlmişdir. 1856-cı ildə Bursa hərbi məktəbini, 1860-cı ildə isə İstanbuldakı Hərbiyyə məktəbini bitirərək leytenant rütbəsi almış, 1 il sonra isə qərargah kapitanlığına yüksəlmişdir.
İlk hərb təcrübəsinə isə Herseqovina və Qaradağdakı üsyanları yatırmaq üçün göndərilən sərdar-ı əkrəm Ömər Lütfi Paşanın idarəsindəki orduda başladı. Burada göstərdiyi şücaətə görə Məcidi nişanı ilə mükafatlandırıldı və 1862-ci ildə özünün də məzun olduğu Hərbiyə məktəbində dərs deməyə başladı. 1 may 1864-cü ildə mayor rütbəsinə yüksəldi və Adananın Kozan bölgəsində çıxan üsyanı yatırmaq üçün təsis edilmiş islah ordusunda vəzifələndirildi.
1866-cı ildə İstanbula qayıdan Əhməd Muxtar bəy podpolkovnik rütbəsi aldı, ardından Şahzadə Yusif İzzəddin Əfəndinin xüsusi müəllimliyinə gətirildi. Bu vəzifədə ikən Sultan Əbdüləzizlə birlikdə Avropa səyahətinə qatıldı. 30 may 1868-ci ildə Qaradağ sərhəddini nizamlamaq üçün qurulan komitənin birinci katibi seçildi. 2 may 1869-cu ildə polkovnik rütbəsinə yüksəldi və 1 il sonra Darüşşurayi Əsgəriyyə adlanan dövrün ən yüksək hərbi məclisinə üzv seçildi. Ancaq 9 sentyabr 1870-ci ildə xəstəliyini səbəb göstərərək katiblik vəzifəsindən istehfa verdi və İstanbula qayıtdı. Çox keçmədən 6 dekabrda general-mayor təyin olunan Əhməd Muxtar bəy, Yəmən üsyanını yatırmaqla vəzifələndirilən orduda ikinci komandir olaraq vəzifələndirildi. Beləliklə 9 il davam edən hərbi həyatının sonunda paşa ünvanı almış oldu.
2 il 5 ay 9 gün Yəməndə qalan Əhməd Muxtar Paşa bu müddət ərzində bir çox işlər gördü. Hal-hazırda Səudiyyə Ərəbistanına aid olan Asir bölgəsində çıxan üsyanı yatıraraq bölgəni Yəmən vilayətinə birləşdirdi. Bu səbəblə 17 may 1871-ci ildə general-leytenant, 10 sentyabr 1871-ci ildə isə hələ 32 yaşında ikən marşal rütbəsi ilə Yəmən valisi təyin olundu. Ardından Sinay yarımadasını da təslim alan Əhməd Muxtar Paşa bölgədəki Yəmən üsyanına son qoyaraq dövlət idarəsini bərpa etdi.
15 may 1873-cü ildə Nafiə (İnkişaf) Nazirliyinə gətirildi və İstanbula qayıtdı. Ancaq çox keçmədən 11 iyulda Krit valisi, 2 avqustda isə ikinci ordu marşalı təyin oldundu və Bolqarıstanın şimal sərhəddinə göndərildi. 16 sentyabr 1874-cü ildə dördüncü ordu marşalı və Ərzurum valisi təyin edildi. Bu vəzifədə ikən çıxa biləcək hər hansı bir Osmanlı-Rusiya müharibəsinə qarşı hərbi hazırlıq işləri gördü. Ancaq dövrün ruspərəst sədrəzəmi Mahmud Nədim Paşa ilə bu səbəblə münasibətləri pisləşdi və 14 dekabr 1875-ci ildə vəzifədən alınaraq İstanbula çağırıldı. O əsnada Şahzadə Yusif İzzəddin Əfəndinin idarəsində olan hərbi birlikdə qərargah rəisi və bununla yanaşı Bosniya-Herseq baş komandiri oldu.
13 yanvar 1876-cı ildə Mostara doğru irəliləyən Əhməd Muxtar Paşa bölgədə baş verən üsyanla mübarizə apardı. Üsyançıları məğlub etdikdən sonra ordu ilə birlikdə Gaska çayı sahillərinə gəldi. Ancaq bu əsnada Sultan Əbdüləzizin devrilərək Sultan Muradın taxta çıxarılması, Balkan yarımadasındakı xristian əhalini cəsarətləndirdi və bölgədəki nizam-intizam yenidən pozuldu. 1 iyulda Serbiya, ertəsi gün isə Qaradağ Osmanlı imperiyasına müharibə elan etdi. Bunların ardından Əhməd Muxtar Paşa bölgədəki bütün hərbi birlikləri Mostar bölgəsində toplayaraq iğtişaşları önləmək istədi. Ancaq qaradağlıların hücuma keçməsi ilə əks-hücuma keçən Osmanlı ordusu Qaradağ sərhədlərini keçdi. Osmanlı ordusunun irəliləməsinin ardından Avropa ölkələri İstanbulda bir konfrans keçirilməsini qərara aldılar. Ordunun cəbhədəki vəziyyətini bilən Əhməd Muxtar Paşa dərhal İstanbula teleqraf göndərərək 23 dekabrda toplanacaq olan konfransda nə olursa-olsun sülh bağlanmasını və Rusiya ilə hər hansı bir hərbi münaqişədən qaçınılmasını məsləhət gördü. Ancaq bu teleqraf paytaxtda bir mənalı qarşılanmadı və artan narazılığın ardından 27 dekabrda vəzifədən alınaraq İstanbula çağırıldı. 3 yanvar 1877-ci ildə Krit valisi, ardından 8 fevralda dördüncü ordu marşalı və Anadolu ordusunun başkomandiri təyin olundu.
Rusiya-Osmanlı müharibəsi
Burada Mehmed Rədif Paşa ilə birlikdə Anadolu bölgəsi üçün müharibə planı hazırlayan Əhməd Muxtar Paşanın əsas niyyəti bütün cəbhələrdə müdafiədə qalmaq və donanma ilə Qara dənizdəki vəziyyəti sabitləşdirmək idi. Sultan Əbdülhəmidin hüzurunda müzakirə edilən döyüş planı qəbul edildi və Əhməd Muxtar Paşa vəzifə yeri olan Ərzuruma getdi. 7 apreldə buraya gələn Əhməd Muxtar Paşa əvvəlcə şərqi Anadolu ordusunu nizama saldı. Dördüncü ordu tabeliyindəki 48 min əsgərlə 300 km-dən çox uzunluğu olan bir cəbhəni müdafiə etdi. 24 aprel gecəsi rusların Osmanlı sərhəddini keçərək hücuma keçməsi ilə 1877–1878 Osmanlı-Rusiya müharibəsi başlamış oldu. Rusların 17 mayda Ərdəhanı almalarının ardından, Əhməd Muxtar Paşa Soğanlı, Alaşkerd və Ərzurumda yetərli miqdarda ehtiyat qüvvə saxlayaraq, geri qalan orduyla geri çəkilməyə başladı. Ancaq Ağrı bölgəsinin işğalı və Qars şəhərinin mühasirəyə alınmasından sonra Osmanlı ordusu 21 iyunda əks-hücuma keçdi. Rus ordusu əvvəlcə Halyas, ardından 25 – 27 iyunda Zivində ağır məğlubiyyətə uğradı. Osmanlı ordusu ağır itkilər versə də, rusların Anadoluya irəliləməsi dayandırıldı və düşmən Gümrü istiqamətində geri çəkildi. 25 avqustda baş tutan Qızıltəpə vuruşması da Osmanlıların qələbəsi ilə başa çatdı. Ard-arda qazanılan qələbələrin ardından Sultan Əbdülhəmid Əhməd Muxtar Paşaya "qazi" ünvanı verdi, bir qılınc, 2 at və dəyərli daş-qaşlarla bəzədilmiş Məcidi nişanı göndərdi. Ancaq Əhməd Muxtar Paşanın ordusunda bir çox əskikliklər var idi və hökumətdən dəfələrlə tələb etsə də, bu istəklər ödənilmirdi. Bu müddət ərzində ehtiyat qüvvələrlə dönən 70 minlik rus ordusu 2 oktyabrda hücuma keçdi və 3 gün davam edən döyüş 35 minlik Osmanlı ordusunun qələbəsi ilə başa çatdı (Yahnilər döyüşü). Ancaq ordusu çox zəifləmiş və döyüş sursatları azalmışdı. Bu səbəblə 9 oktyabrda Osmanlı ordusu geri çəkildi və beləliklə, Anadoluya gedən yol açıldı. Rus ordusu dərhal irəlilədi və 15 oktyabrda baş tutan Alacadağ döyüşündə qalib gəldilər. Məğlubiyyətin ardındn Qarsa çəkilən Əhməd Muxtar Paşa, lazımi müdafiə işlıərini gördü və şəhərin müdafiəsini Hami Paşaya tapşıraraq Ərzuruma qayıtdı. Burada şəhərin müdafiəsi üçün tədbirlər görsə də, ruslar 4 noyabrda Dəvəboynu adlanan yerdə yenə qələbə qazandılar və Əhməd Muxtar Paşa sağ qalan əsgərləri ilə birlikdə Ərzurumdakı Əziziyə istehkamında mövqeləndi. 8 noyabrda bura da hücum edən rusları bu dəfə yerli əhali ilə birlikdə geri püskürtdü (Ərzurum döyüşü) və ruslar geri çəkilməyə başladılar. Əziziyədə baş tutan toqquşma ilə rusların şərqi Anadoludakı irəliləyişi dayandırıldı. Ancaq 18 noyabrda yerli ermənilərin də dəstəyilə Qars qalası ruslar tərəfindən işğal edildi və Əhməd Muxtar Paşa Ərzurumda qalaraq yeni müdafiə tədbirlərilə məşğul oldu. Qışın gəlişi ilə bölgədəki hərbi vəziyyət səngidi və Qazi Əhməd Muxtar Paşa 9 yanvar 1878-ci ildə İstanbula çağrıldı. Bununla da onun dördüncü ordu marşalı və Anadolu ordusu baş komandirliyi başa çatmış oldu.
Əleyhdarlarının fəaliyyətinə baxmayaraq Qazi Əhməd Muxtar Paşa 17 yanvarda Çatalca istehkamları başkomandiri təyin edildi. Ancaq döyüş planı üzrə Sultan Əbdülhəmidlə anlaşmazlıq yaşadı və 29 martda vəzifəsindən alınaraq Baş qərargah rəisliyinə gətirildi. Baş verən üsyanı yatırmaq məqsədilə 9 sentyabrda Kritə yollandı. Üsyanı sülhlə yatırdı və ardından Yunanıstanla torpaq müzakirələrinə qatıldı. Müzakirələrin sonunda torpaq itkisinin qarşısını aldı və 27 mart 1879-cu ildə üçüncü ordu marşallığı ilə Manastır valiliyinə gətirildi. Ancaq 1 il sonra mart ayında Baş qərargah rəisliyindən, 27 avqustda isə marşal və valilik vəzifələrindən alındı. Yunanıstanla sərhəd müzakirələri aparmaq üçün İstanbulda toplanan konfransda (1881) iştirak etdi, ardından Almaniyaya (1883) və İtaliyaya (1884) səyahət etdi.
İngiltərənin 1882-ci ildə Misirə ordu yeritməsi ilə başlayan Misir problemini həll etmək və 24 oktyabr 1885 tarixli Osmanlı-İngiltərə razılığı ilə ingilislərin bölgəni tərk etmə şərtlərini müzakirə etmək məqsədilə Əhməd Muxtar Paşa 5 noyabr 1885-ci ildə Misir fövqəladə komissiyası katibliyinə təyin olundu. 1 yanvar 1886-cı ildə Ser Henri Drummondla müzakirələrə başladı və yaranan anlaşmazlıq nəticəsində Ser Henri ölkəsinə geri çağrıldı. Müzakirələrin yarıda kəsilməsinin ardından İngiltərə bölgəyə heç bir məsul şəxs göndərməmiş, nəticədə ingilis əsgərləri bölgəni tərk etməmişdir. Ancaq Əhməd Muxtar Paşa Sultan Əbdülhəmidin verdiyi əmrlə burada qaldı və İstanbula yalnız 26 il sonra 1908-ci ildə, İkinci məşrutiyyətin elanından sonra qayıda bildi.
Məşrutiyyət illəri
İstanbula gəldikdən sonra 13 sentyabrda yenicə təşkil edilmiş hərb məclisinə, 16 dekabrda isə şəxsən Sultan Əbdülhəmid tərəfindən Əyan məclisinə üzv seçildi. 31 mart hadisələrinin ardından yaranan siyasi böhranda və Sultan Əbdülhəmidin devrilərək Sultan Rəşadın taxta çıxarılmasında yaxından iştirak etdi. 3 iyun 1909-cu ildə fövqəladə səfir olaraq yeni sultanın cülusu ilə bağlı bir çox Avropa ölkələrinə göndərildi. Elə həmin ilin 3 dekabrında təqaüdə ayrılsa da, Əyan məclisindəki siyasi həyatına davam etdi. Ölkədə iqtidarı ələ alan İttihad və Tərəqqi hökuməti ilə müxalif qüvvələr arasında yaranan siyasi böhran vəziyyətində tərəfsiz mövqeyi səbəbilə fərqləndi və 22 iyul 1912-ci ildə sədarətə gətirildi. Məşrutiyyət dönəminin hərb keçmişli ilk sədrəzəmi olan Əhməd Muxtar Paşa tərəfsiz dövlət adamlarından təşkil etdiyi hökumət kabinetinə 3 sabiq sədrəzəmi də daxil etdiyi üçün, əhali bu hökumətə "böyük kabinet" adını vermişdi. Bu hökumət kabinetində özü ilə yanaşı oğlu Mahmud Muxtar Paşa da yer alırdı. İttihad və Tərəqqinin artan təzyiqinə baxmayaraq iqtidardan getməsi 1908-ci ildən bəri davam edən siyasi tarazlığı tamamilə dəyişdirdi. Bunun ən ağır nəticələri isə Balkan müharibəsi əsnasında görüldü. Əhməd Muxtar Paşa ilk öncə uzun müddətdir davam edən hərbi vəziyyəti ləğv etdi (23 iyul). Ardından Sultan Rəşadın əliylə Məclis-i Məbusanı ləğv etdirdi (4 avqust). Balkan müharibəsinin başlamasının ardından (8 oktyabr) İtalyayla sülh bağlayan hökumət (18 oktyabr) bu sülhlə birlikdə Trablusqərb-Benqazi bölgəsinin itirilməsini qəbul etdi. Ordu daxilindəki nizamsızlıq cəbhədə ağır məğlubiyyətlərə səbəb oldu. Egey adaları və Ədirnəyə qədərki bütün Rumeli torpaqları itirildi. Bu vəziyyətdə sultan, Əhməd Muxtar Paşanı vəzifədən aldı və Mehmed Kamil Paşanı sədarətə gətirdi (29 oktyabr).
Son illəri
Sədarətdən alındıqdan sonra Əyan məclisindəki siyasi həyatını davam etdirdi ancaq yenidən hakimiyyəti ələ alan İttihadçılarla münasibətləri pisləşmişdi və bu səbəblə bir daha aktiv siyasi vəzifəyə gətirilmədi. Hətta bir müddət sonra Balkan müharibəsindəki məğlubiyyətdə əsas təqsirkar görülərək İttihadçılar tərəfindən hərb divanında mühakimə edilsə də (22 iyul 1914), Məclis-i Məbusanın 2 avqustda tətilə getməsilə məhkəmə işi yarımçıq qaldı. Əyan olaraq bir müddət daha vəzifəsinə davam edən Əhməd Muxtar Paşa 21 yanvar 1919-cu ildə İstanbuldakı köşkündə vəfat etdi və Fateh məscidi yaxınlığında dəfn olundu.
Hərbi və siyasi karyerası ilə yanaşı elmlə də məşğul olan Əhməd Muxtar Paşa mükəmməl fransızca bilirdi. Adətən riyaziyyat və astronomiya mövzularında bir çox əsər yazmışdır. Oğlu Mahmud Muxtar Paşanı Misir xədivi İsmayıl Paşanın qızı Nemətullah xanımla evləndirmişdir. Cütlüyün oğlu Ömər Muxtar Qatırçıoğlu isə yenə Misir xədivi II Abbas Hilmi Paşanın qızı Lütfiyə Hilmiylə evlənmişdir.
Əsərləri
- Riyâzü'l-Muhtâr Mir'âtü'l-mîkāt ve'l-edvâr maa Mecmûati'l-eşkâl (Qahirə 1886) — Əsər İstanbulda yazılsa da, o əsnada vəzifədə olduğu Qahirədə nəşr olunmuşdur. Əsərdə astronomik ölçmələr və şəmsi-qəməri təqvimlə bağlı hesablamalar yer almışdır.
- Islâhu't-takvîm (Qahirə 1890) — Türk və ərəb dilində nəşr olunan bu əsər müəllifin astronomik mövzuda yazdığı bir digər əsərdir. Fransız dilinə də tərcümə edilən əsər (La réforme du calendrier traduit de l'original turc, Leyden 1898) səbəbilə, Almaniya hökuməti paşaya qızıl medal hədiyyə etmişdir.
- Takvîm-i Sâl (İstanbul 1910);
- Sergüzeşt-i Hayâtımın Cild-i Sânîsi: 1294 Anadoluda Rus Muharebesi (İstanbul 1910);
- Takvîmü's-sinîn (İstanbul 1913);
- Serâirü'l-Kur'ân fî tekvîni ve ifnâi ve iâdeti'l- ekvân (İstanbul 1918);
- Temmuz 1330'da Meclis-i Meb'ûsân'da Geçen Dîvân-ı Âlî Bahislerine Bir Nazar.
Mənbə
- Ahmet Muhtar 2009-01-06 at the Wayback Machine
- International Encyclopedia of İslamic Dynasties, Kr. Singh Nagendra, Anmol Publications Pvt Ltd, 1 Eylül 2002,
- Sergüzeşt-i Hayatım'ın Cild-i Sanisi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları,
- Istanbul Transportation Tips by Kuznetsov_Sergey 2016-03-06 at the Wayback Machine
- Gazi Ahmed Muhtar Paşa, Sergüzeşt-i Hayatımın Cild-i Sanisi: 1294 Anadolu'da Rus Muharebesi, İstanbul 1328;
- Raşid Paşa, Yemen ve San'a tarihi, İstanbul 1290, II, 6 vd.;
- Rüşdi, Yemen hatıraları, İstanbul 1325, s. 38 vd.;
- Ali Fuad, 1294 Osmanlı-Rus seferi, İstanbul 1326, I, 167 vd.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ehmed Muxtar Pasa d 1 noyabr 1839 o 21 yanvar 1919 V Mehmed Resadin seltenetinde 3 ay 7 gun sedrezem olmus Osmanli dovlet adami Osmanli dovlet xadimi Mahmud Muxtar Pasanin atasidir Ehmed Muxtar Pasaturk Ahmed Muhtar pasaOsmanli sedrezemi22 iyul 1912 29 oktyabr 1912EvvelkiMehmed Seid PasaSonrakiMehmed Kamil PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1 noyabr 1839Dogum yeri Bursa Osmanli imperiyasiVefat tarixi 21 yanvar 1919 79 yasinda Vefat yeri KonstantinopolDefn yeri Fateh mescidiTehsili Osmanli Herbi Mektebi d Fealiyyeti siyasetci astronom zabitAtasi Haci Xelil aga QatirciogluUsagi Mahmud Muxtar PasaDini Sunni IslamHerbi xidmetDoyusler Krim muharibesi Halyas doyusu Qiziltepe doyusu Alacadag doyusuRutbesi general marsal Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIlk illeri 1 noyabr 1839 cu ilde Bursada meshur Qatircioglu ailesinden olan Haci Xelil aganin ailesinde dunyaya gelmisdir 1856 ci ilde Bursa herbi mektebini 1860 ci ilde ise Istanbuldaki Herbiyye mektebini bitirerek leytenant rutbesi almis 1 il sonra ise qerargah kapitanligina yukselmisdir Ilk herb tecrubesine ise Herseqovina ve Qaradagdaki usyanlari yatirmaq ucun gonderilen serdar i ekrem Omer Lutfi Pasanin idaresindeki orduda basladi Burada gosterdiyi sucaete gore Mecidi nisani ile mukafatlandirildi ve 1862 ci ilde ozunun de mezun oldugu Herbiye mektebinde ders demeye basladi 1 may 1864 cu ilde mayor rutbesine yukseldi ve Adananin Kozan bolgesinde cixan usyani yatirmaq ucun tesis edilmis islah ordusunda vezifelendirildi 1866 ci ilde Istanbula qayidan Ehmed Muxtar bey podpolkovnik rutbesi aldi ardindan Sahzade Yusif Izzeddin Efendinin xususi muellimliyine getirildi Bu vezifede iken Sultan Ebdulezizle birlikde Avropa seyahetine qatildi 30 may 1868 ci ilde Qaradag serheddini nizamlamaq ucun qurulan komitenin birinci katibi secildi 2 may 1869 cu ilde polkovnik rutbesine yukseldi ve 1 il sonra Darussurayi Esgeriyye adlanan dovrun en yuksek herbi meclisine uzv secildi Ancaq 9 sentyabr 1870 ci ilde xesteliyini sebeb gostererek katiblik vezifesinden istehfa verdi ve Istanbula qayitdi Cox kecmeden 6 dekabrda general mayor teyin olunan Ehmed Muxtar bey Yemen usyanini yatirmaqla vezifelendirilen orduda ikinci komandir olaraq vezifelendirildi Belelikle 9 il davam eden herbi heyatinin sonunda pasa unvani almis oldu 2 il 5 ay 9 gun Yemende qalan Ehmed Muxtar Pasa bu muddet erzinde bir cox isler gordu Hal hazirda Seudiyye Erebistanina aid olan Asir bolgesinde cixan usyani yatiraraq bolgeni Yemen vilayetine birlesdirdi Bu sebeble 17 may 1871 ci ilde general leytenant 10 sentyabr 1871 ci ilde ise hele 32 yasinda iken marsal rutbesi ile Yemen valisi teyin olundu Ardindan Sinay yarimadasini da teslim alan Ehmed Muxtar Pasa bolgedeki Yemen usyanina son qoyaraq dovlet idaresini berpa etdi 15 may 1873 cu ilde Nafie Inkisaf Nazirliyine getirildi ve Istanbula qayitdi Ancaq cox kecmeden 11 iyulda Krit valisi 2 avqustda ise ikinci ordu marsali teyin oldundu ve Bolqaristanin simal serheddine gonderildi 16 sentyabr 1874 cu ilde dorduncu ordu marsali ve Erzurum valisi teyin edildi Bu vezifede iken cixa bilecek her hansi bir Osmanli Rusiya muharibesine qarsi herbi hazirliq isleri gordu Ancaq dovrun rusperest sedrezemi Mahmud Nedim Pasa ile bu sebeble munasibetleri pislesdi ve 14 dekabr 1875 ci ilde vezifeden alinaraq Istanbula cagirildi O esnada Sahzade Yusif Izzeddin Efendinin idaresinde olan herbi birlikde qerargah reisi ve bununla yanasi Bosniya Herseq bas komandiri oldu 13 yanvar 1876 ci ilde Mostara dogru irelileyen Ehmed Muxtar Pasa bolgede bas veren usyanla mubarize apardi Usyancilari meglub etdikden sonra ordu ile birlikde Gaska cayi sahillerine geldi Ancaq bu esnada Sultan Ebdulezizin devrilerek Sultan Muradin taxta cixarilmasi Balkan yarimadasindaki xristian ehalini cesaretlendirdi ve bolgedeki nizam intizam yeniden pozuldu 1 iyulda Serbiya ertesi gun ise Qaradag Osmanli imperiyasina muharibe elan etdi Bunlarin ardindan Ehmed Muxtar Pasa bolgedeki butun herbi birlikleri Mostar bolgesinde toplayaraq igtisaslari onlemek istedi Ancaq qaradaglilarin hucuma kecmesi ile eks hucuma kecen Osmanli ordusu Qaradag serhedlerini kecdi Osmanli ordusunun irelilemesinin ardindan Avropa olkeleri Istanbulda bir konfrans kecirilmesini qerara aldilar Ordunun cebhedeki veziyyetini bilen Ehmed Muxtar Pasa derhal Istanbula teleqraf gondererek 23 dekabrda toplanacaq olan konfransda ne olursa olsun sulh baglanmasini ve Rusiya ile her hansi bir herbi munaqiseden qacinilmasini meslehet gordu Ancaq bu teleqraf paytaxtda bir menali qarsilanmadi ve artan naraziligin ardindan 27 dekabrda vezifeden alinaraq Istanbula cagirildi 3 yanvar 1877 ci ilde Krit valisi ardindan 8 fevralda dorduncu ordu marsali ve Anadolu ordusunun baskomandiri teyin olundu Rusiya Osmanli muharibesi Burada Mehmed Redif Pasa ile birlikde Anadolu bolgesi ucun muharibe plani hazirlayan Ehmed Muxtar Pasanin esas niyyeti butun cebhelerde mudafiede qalmaq ve donanma ile Qara denizdeki veziyyeti sabitlesdirmek idi Sultan Ebdulhemidin huzurunda muzakire edilen doyus plani qebul edildi ve Ehmed Muxtar Pasa vezife yeri olan Erzuruma getdi 7 aprelde buraya gelen Ehmed Muxtar Pasa evvelce serqi Anadolu ordusunu nizama saldi Dorduncu ordu tabeliyindeki 48 min esgerle 300 km den cox uzunlugu olan bir cebheni mudafie etdi 24 aprel gecesi ruslarin Osmanli serheddini kecerek hucuma kecmesi ile 1877 1878 Osmanli Rusiya muharibesi baslamis oldu Ruslarin 17 mayda Erdehani almalarinin ardindan Ehmed Muxtar Pasa Soganli Alaskerd ve Erzurumda yeterli miqdarda ehtiyat quvve saxlayaraq geri qalan orduyla geri cekilmeye basladi Ancaq Agri bolgesinin isgali ve Qars seherinin muhasireye alinmasindan sonra Osmanli ordusu 21 iyunda eks hucuma kecdi Rus ordusu evvelce Halyas ardindan 25 27 iyunda Zivinde agir meglubiyyete ugradi Osmanli ordusu agir itkiler verse de ruslarin Anadoluya irelilemesi dayandirildi ve dusmen Gumru istiqametinde geri cekildi 25 avqustda bas tutan Qiziltepe vurusmasi da Osmanlilarin qelebesi ile basa catdi Ard arda qazanilan qelebelerin ardindan Sultan Ebdulhemid Ehmed Muxtar Pasaya qazi unvani verdi bir qilinc 2 at ve deyerli das qaslarla bezedilmis Mecidi nisani gonderdi Ancaq Ehmed Muxtar Pasanin ordusunda bir cox eskiklikler var idi ve hokumetden defelerle teleb etse de bu istekler odenilmirdi Bu muddet erzinde ehtiyat quvvelerle donen 70 minlik rus ordusu 2 oktyabrda hucuma kecdi ve 3 gun davam eden doyus 35 minlik Osmanli ordusunun qelebesi ile basa catdi Yahniler doyusu Ancaq ordusu cox zeiflemis ve doyus sursatlari azalmisdi Bu sebeble 9 oktyabrda Osmanli ordusu geri cekildi ve belelikle Anadoluya geden yol acildi Rus ordusu derhal ireliledi ve 15 oktyabrda bas tutan Alacadag doyusunde qalib geldiler Meglubiyyetin ardindn Qarsa cekilen Ehmed Muxtar Pasa lazimi mudafie islierini gordu ve seherin mudafiesini Hami Pasaya tapsiraraq Erzuruma qayitdi Burada seherin mudafiesi ucun tedbirler gorse de ruslar 4 noyabrda Deveboynu adlanan yerde yene qelebe qazandilar ve Ehmed Muxtar Pasa sag qalan esgerleri ile birlikde Erzurumdaki Eziziye istehkaminda movqelendi 8 noyabrda bura da hucum eden ruslari bu defe yerli ehali ile birlikde geri puskurtdu Erzurum doyusu ve ruslar geri cekilmeye basladilar Eziziyede bas tutan toqqusma ile ruslarin serqi Anadoludaki irelileyisi dayandirildi Ancaq 18 noyabrda yerli ermenilerin de desteyile Qars qalasi ruslar terefinden isgal edildi ve Ehmed Muxtar Pasa Erzurumda qalaraq yeni mudafie tedbirlerile mesgul oldu Qisin gelisi ile bolgedeki herbi veziyyet sengidi ve Qazi Ehmed Muxtar Pasa 9 yanvar 1878 ci ilde Istanbula cagrildi Bununla da onun dorduncu ordu marsali ve Anadolu ordusu bas komandirliyi basa catmis oldu Eleyhdarlarinin fealiyyetine baxmayaraq Qazi Ehmed Muxtar Pasa 17 yanvarda Catalca istehkamlari baskomandiri teyin edildi Ancaq doyus plani uzre Sultan Ebdulhemidle anlasmazliq yasadi ve 29 martda vezifesinden alinaraq Bas qerargah reisliyine getirildi Bas veren usyani yatirmaq meqsedile 9 sentyabrda Krite yollandi Usyani sulhle yatirdi ve ardindan Yunanistanla torpaq muzakirelerine qatildi Muzakirelerin sonunda torpaq itkisinin qarsisini aldi ve 27 mart 1879 cu ilde ucuncu ordu marsalligi ile Manastir valiliyine getirildi Ancaq 1 il sonra mart ayinda Bas qerargah reisliyinden 27 avqustda ise marsal ve valilik vezifelerinden alindi Yunanistanla serhed muzakireleri aparmaq ucun Istanbulda toplanan konfransda 1881 istirak etdi ardindan Almaniyaya 1883 ve Italiyaya 1884 seyahet etdi Ingilterenin 1882 ci ilde Misire ordu yeritmesi ile baslayan Misir problemini hell etmek ve 24 oktyabr 1885 tarixli Osmanli Ingiltere raziligi ile ingilislerin bolgeni terk etme sertlerini muzakire etmek meqsedile Ehmed Muxtar Pasa 5 noyabr 1885 ci ilde Misir fovqelade komissiyasi katibliyine teyin olundu 1 yanvar 1886 ci ilde Ser Henri Drummondla muzakirelere basladi ve yaranan anlasmazliq neticesinde Ser Henri olkesine geri cagrildi Muzakirelerin yarida kesilmesinin ardindan Ingiltere bolgeye hec bir mesul sexs gondermemis neticede ingilis esgerleri bolgeni terk etmemisdir Ancaq Ehmed Muxtar Pasa Sultan Ebdulhemidin verdiyi emrle burada qaldi ve Istanbula yalniz 26 il sonra 1908 ci ilde Ikinci mesrutiyyetin elanindan sonra qayida bildi Mesrutiyyet illeri Istanbula geldikden sonra 13 sentyabrda yenice teskil edilmis herb meclisine 16 dekabrda ise sexsen Sultan Ebdulhemid terefinden Eyan meclisine uzv secildi 31 mart hadiselerinin ardindan yaranan siyasi bohranda ve Sultan Ebdulhemidin devrilerek Sultan Resadin taxta cixarilmasinda yaxindan istirak etdi 3 iyun 1909 cu ilde fovqelade sefir olaraq yeni sultanin culusu ile bagli bir cox Avropa olkelerine gonderildi Ele hemin ilin 3 dekabrinda teqaude ayrilsa da Eyan meclisindeki siyasi heyatina davam etdi Olkede iqtidari ele alan Ittihad ve Tereqqi hokumeti ile muxalif quvveler arasinda yaranan siyasi bohran veziyyetinde terefsiz movqeyi sebebile ferqlendi ve 22 iyul 1912 ci ilde sedarete getirildi Mesrutiyyet doneminin herb kecmisli ilk sedrezemi olan Ehmed Muxtar Pasa terefsiz dovlet adamlarindan teskil etdiyi hokumet kabinetine 3 sabiq sedrezemi de daxil etdiyi ucun ehali bu hokumete boyuk kabinet adini vermisdi Bu hokumet kabinetinde ozu ile yanasi oglu Mahmud Muxtar Pasa da yer alirdi Ittihad ve Tereqqinin artan tezyiqine baxmayaraq iqtidardan getmesi 1908 ci ilden beri davam eden siyasi tarazligi tamamile deyisdirdi Bunun en agir neticeleri ise Balkan muharibesi esnasinda goruldu Ehmed Muxtar Pasa ilk once uzun muddetdir davam eden herbi veziyyeti legv etdi 23 iyul Ardindan Sultan Resadin eliyle Meclis i Mebusani legv etdirdi 4 avqust Balkan muharibesinin baslamasinin ardindan 8 oktyabr Italyayla sulh baglayan hokumet 18 oktyabr bu sulhle birlikde Trablusqerb Benqazi bolgesinin itirilmesini qebul etdi Ordu daxilindeki nizamsizliq cebhede agir meglubiyyetlere sebeb oldu Egey adalari ve Edirneye qederki butun Rumeli torpaqlari itirildi Bu veziyyetde sultan Ehmed Muxtar Pasani vezifeden aldi ve Mehmed Kamil Pasani sedarete getirdi 29 oktyabr Son illeri Sedaretden alindiqdan sonra Eyan meclisindeki siyasi heyatini davam etdirdi ancaq yeniden hakimiyyeti ele alan Ittihadcilarla munasibetleri pislesmisdi ve bu sebeble bir daha aktiv siyasi vezifeye getirilmedi Hetta bir muddet sonra Balkan muharibesindeki meglubiyyetde esas teqsirkar gorulerek Ittihadcilar terefinden herb divaninda muhakime edilse de 22 iyul 1914 Meclis i Mebusanin 2 avqustda tetile getmesile mehkeme isi yarimciq qaldi Eyan olaraq bir muddet daha vezifesine davam eden Ehmed Muxtar Pasa 21 yanvar 1919 cu ilde Istanbuldaki koskunde vefat etdi ve Fateh mescidi yaxinliginda defn olundu Herbi ve siyasi karyerasi ile yanasi elmle de mesgul olan Ehmed Muxtar Pasa mukemmel fransizca bilirdi Adeten riyaziyyat ve astronomiya movzularinda bir cox eser yazmisdir Oglu Mahmud Muxtar Pasani Misir xedivi Ismayil Pasanin qizi Nemetullah xanimla evlendirmisdir Cutluyun oglu Omer Muxtar Qatircioglu ise yene Misir xedivi II Abbas Hilmi Pasanin qizi Lutfiye Hilmiyle evlenmisdir EserleriRiyazu l Muhtar Mir atu l mikat ve l edvar maa Mecmuati l eskal Qahire 1886 Eser Istanbulda yazilsa da o esnada vezifede oldugu Qahirede nesr olunmusdur Eserde astronomik olcmeler ve semsi qemeri teqvimle bagli hesablamalar yer almisdir Islahu t takvim Qahire 1890 Turk ve ereb dilinde nesr olunan bu eser muellifin astronomik movzuda yazdigi bir diger eserdir Fransiz diline de tercume edilen eser La reforme du calendrier traduit de l original turc Leyden 1898 sebebile Almaniya hokumeti pasaya qizil medal hediyye etmisdir Takvim i Sal Istanbul 1910 Serguzest i Hayatimin Cild i Sanisi 1294 Anadoluda Rus Muharebesi Istanbul 1910 Takvimu s sinin Istanbul 1913 Serairu l Kur an fi tekvini ve ifnai ve iadeti l ekvan Istanbul 1918 Temmuz 1330 da Meclis i Meb usan da Gecen Divan i Ali Bahislerine Bir Nazar MenbeAhmet Muhtar 2009 01 06 at the Wayback Machine International Encyclopedia of Islamic Dynasties Kr Singh Nagendra Anmol Publications Pvt Ltd 1 Eylul 2002 ISBN 81 261 0403 1 Serguzest i Hayatim in Cild i Sanisi Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 047 2 Istanbul Transportation Tips by Kuznetsov Sergey 2016 03 06 at the Wayback Machine Gazi Ahmed Muhtar Pasa Serguzest i Hayatimin Cild i Sanisi 1294 Anadolu da Rus Muharebesi Istanbul 1328 Rasid Pasa Yemen ve San a tarihi Istanbul 1290 II 6 vd Rusdi Yemen hatiralari Istanbul 1325 s 38 vd Ali Fuad 1294 Osmanli Rus seferi Istanbul 1326 I 167 vd Istinadlar