Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məhəmməd ibn İdris əş-Şafii (28 avqust 767, Qəzzə, Abbasilər xilafəti – 20 yanvar 820) — Şafii məzhəbinin banisi.
| İmam Şafii | |
|---|---|
| ərəb. مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِيسَ الشَّافِعِيُّ المُطَّلِبيّ القُرشيّ | |
 | |
| Doğum tarixi | 28 avqust 767 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 20 yanvar 820 (52 yaşında) |
| Elm sahələri | fiqh |
| Tanınmış yetirmələri | Əhməd ibn Hənbəl, İshaq ibn Rahaveyh |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Şafii məzhəbinin qurucusu Məhəmməd ibn İdris əş-Şafii 767-ci ildə Qəzzədə (Fələstində) dünyaya gəlmişdir. Soyu Qureyş tayfasındandır. Erkən yaşlarından atasını itirib ehtiyac içində böyüyən, lakin istedadlı olan gənc Məhəmməd Quran və hədisləri mükəmməl öyrənmiş, sonra isə Məkkəyə köçüb, tanınmış alimlərdən müxtəlif elmlərə dair dərs almışdır. Daha sonra bacarıq və istedadı sayəsində çeşidli dövlət vəzifələrində çalışmış, müəllimlik fəaliyyəti ilə də məşğul olmuşdur. Ömrünün çox hissəsini Bağdadda, son illərini isə Misirdə keçirmiş və 820-ci ildə orada da vəfat etmişdir.
İmam əş-Şafinin nəsəbi
O, Əbu Abdilləh Muhəmməd bin İdris bin Abbas bin Osman bin əş-Şafi bin Səib bin Ubeyd bin Abdi Yezid bin Haşim bin əl-Muttalib bin Abdi Manaf əl-Muttalibi əl-Qureyşidir. Rəsulullah — səllallahu aleyhi və alihi səlləmin — nəsəbi ilə babası Abdu Manaf ibnu Qusayda birləşir. Künyəsi Əbu Abdilləhdir. Amma Əbu Hənifədən fərqli olaraq künyəsi ilə deyil babası əş-Şafiyə nisbəti ilə məşhurdur.
Atası İdris bin Abbas: insanları tərcümeyi-halları haqqında yazılmış kitablar imamın atası haqqında geniş məlumat vermir. Bilinən yalnız budur ki, Mədinədə yaşamışdır. Orada onu sevməyən insanlar çıxdıqdan sonra Fələstindəki Asqalən (indi İsrailin əsarətindəki Aşkelon) şəhərinə köçür. Orada yaşamağa başlayır. İmamımızın doğuluşundan bir müddət sonra vəfat edir.
Babası əl-Abbas bin Osman: babası haqqında da həmin kitablar bir məlumat vermir.
Babasının atası Osman ibn əş-Şafi: bu şəxsiyyət ilk abbasi xəlifəsi Əbul-Abbas əs-Səffəh’in zamanında yaşayıb. Əbul-Abbas əs-Səffəh Allahın "Bilin ki qənimət edindiklərinizdən Allaha və rəsuluna xumusu (beşdə biri) var." [Ənfal 41] ayəsindəki xumus payından əl-Muttalib oğullarını çıxarmaq istədikdə xəlifənin önündə əzmkarlıqla dirənir. Bununla da xəlifəni bu işdən çəkindirir. Bu hadisəni əl-Hafiz İbn Həcər əl-Asqaləni , əl-Xatib əl-Bəğdədi, Əbul-Həsən əl-Abiri əs-Sicistəni və başqaları nəql ediblər. Bu hadisəni yalanlayan səhih nəql isə yoxdur. Doğrusunu Allah bilir. Bu əməli də onun əl-Muttalibi olduğuna ən böyük işarələrdəndir.
Babasının babası əş-Şafi ibn Səib: o, Allah rəsulunun – salləllahu aleyhi va alihi və səlləm — səhabələrindəndir. Deyə bilərik ki, babalarından sıra baxımından birinci səhabə olduğu üçün məhz ona nisbət edilir. Bəzi təəssübkeş, elmsiz hənəfilər və malikilər əş-Şafi bin Səibin guya Əbu Ləhəbin köləsi olduğunu deyərək onun qureyşli olmadığını iddia ediblər. Bununla da İmam əş-Şafinin qureyşli olmaması yönündə ortaya şübhələr atıblar. Əş-Şafii bin Səibin qardaşı Abdullah bin Səib də bir səhabə idi və Məkkənin o zamankı idi. Bu da həmin cahillərin iddiasını çürütməyə yardım edən sübutlardan biridir. Çünki o zaman Məkkə kimi şəhərdə valilik edənlər əsl nəsəbli biriləri olurdu. əl-Hafiz Əbu Bəkr əl-Beyhəqi bu təəssübkeşlərin sözlərini əsassız sayaraq deyir: "İmam əş-Şafinin nəsəbinin Qureyşdən olması və əl-Müttəlibi olması, xəlifələr, alimlər və şairlər arasında bəsirətli adamlar üçün gündüzün işığı qədər aydın və məşhurdur. Həmçinin İmam əl-Nəvəvi deyir: "O, nəql əhlinin icması ilə Qureyşli, əl-Müttəlibi’dir, anası isə Əzd qəbiləsindəndir." Onun atası Səib bin Ubeyd: o da səhabədir, Bədrdən sonra İslamı qəbul edib. Onun da atası Ubeyd bin Abdi Yezid də səhabədir. Onun atası Abdi Yezid bin Haşim isə Allah rəsulunu – salləllahu aleyhi və Alihi və səlləm — yaşlı ikən görüb və iman gətirib. O da səhabə sayılır. Beləliklə İmam əş-Şafinin nəsəbində dörd səhabə vardır. Onun atası Haşim bin əl-Muttalib: o, Allah rəsulunun — səllallahu aleyhi və alihi və səlləm — babası Abdul-Muttalibin əmisi oğludur. əl-Muttalib bin Abdi Manaf: o, Abdul-Muttalibin əmisidir. Abdul-Muttalibin atası Haşim öldükdən sonra Abdul-Muttalibi o böyüdür. Beləliklə İmamımızın nəsəbi üç yöndən şərəflidir.
- 1. Qureyşli olması
- 2. əl-Muttalibi olması
- 3. Ən əsasi Allah rəsulunun – səllallahu aleyhi və Ali və səlləm — soyu ilə qohum olması
İmam əş-Şafinin anası
İmamın anasının adı haqqında səhih bir şey gəlməyib. Sadəcə onun Əzd qəbiləsindən olduğu sabitdir . Əzd Yəmənin şimalı ilə Oman arasında yerləşən ərəb qəbilələrindəndir. əl-Hafiz İbn Abdil Bərr və əl-Hafiz Əbu Bəkr əl-Beyhəqi öz sənədləri ilə İmam əş-Şafinin qızının oğlu Muhəmməddən belə rəvayət etmişlər: "Babam Muhəmməd bin İdris əş-Şafi əllidən bir neçə il çox (54) yaşında Misirdə vəfat etdi. Anası əzdli idi. Evi Məkkədə idi. Anasının Fatimə bint Abdillah bin Həsən bin əl-Huseyn bin Əli bin Əbi Talib olması rəvayətinə gəlincə bu rəvayət güclü deyildir. Əllamə Fəxruddin ər-Razi bu rəvayətin "" olduğunu demişdir. Aydın olur ki, İmam əş-Şafinin həyatına nəzər salan biri mütləq bu üç şeyi müşahidə edəcəkdir: yetim olub, anasının elmə həvəsi olmasına baxmayaraq ailəsindən elm əhli yox idi, bu isə İmam əş-Şafinin elmi atalarından birindən miras almadığını göstərir və fəqir böyümüşdür. Lakin İmamın elminin bu səviyyəyə çatmasında anasının böyük rolu var idi, belə ki, fəqir olmasına baxmayaraq oğlunu işləməyə deyil, elm təhsilinə yönəltdi. İmam əş-Şafi özü bu haqda deyir: "Anamın qucağında yetim idim. Məni katiblərin (elm adamlarının) yanına göndərirdi. Fəqirlikdən onlara verəcək bir pulu da yox idi". İmam əş-Şafi öz fəqirliyini anladaraq deyir: "Quranı hifz etdikdən sonra Haram məscidinə getdim. Alimlərin məclisində otururdum. Hədisləri və (fiqhi) məsələləri dinləyərək əzbərləyirdim. Anamın kağız almam üçün mənə verəcəyi pulu olmadığından sümük üzərinə yazırdım. Oradan oxuyub əzbərliyirdim". Göründüyü kimi anasının oğluna elmi yöndən yardımı böyük olub.
Tələbələrindən bəziləri
Fəaliyyəti
O, "Üsulul-fiqh" adlanan hüquq metodologiyasında mühakimə çıxarmaq prinsiplərini işləyib hazırlamış və fətvaların yalnız həmin prinsiplər əsasında verilməsi fikrini irəli sürmüşdür. Ona qədər müctəhidlər fətva vermək məsələsində müəyyən metodlara əsaslanırdılar. Lakin əş-Şafii ancaq istinadları təqdim etməklə kifayətlənməmiş, hüquqi mühakimələr irəli sürülərkən riayət ediləsi vacib metodoloji prinsipləri də göstərmişdir.
Əsərləri
Şafiinin əsərlərinə gəlincə isə, Şafiinin fiqh təcrübəsi böyük nisbətdə şəxsən qələmə aldığı, qismən də tələbələrinə imla etdiyi əsərlər yolu ilə gəlmişdir. Bu sahədə ciddi bir dəyişiklik olmadan rəvayət edilmişdir. Şafiinin qövli qədim dövrəsinə aid təməl əsəri əl-Ḥuccə olub ən güclü ravisi Zəfəranidir. Kərabis və Əhməd ibn Yəhyanın bu əsərə aid rəvayətləri uzun ömürlü olmamışdır.
öz əsərləri
- . Bu əsər Şafii cədid dövrü fiqh düşüncəsini ən ətraflı şəkildə əks etdirir və təriqətin əsas mənbəyini təşkil edir. Süleyman və Zəfərani kiçik fərqlərlə bu əsəri ayrı-ayrılıqda rəvayət etmişdir .
- . Fiqh fəlsəfəsi haqqında Şafiinin fikirlərini ehtiva edən bu kitab, sahəsində günümüzə çatan ilk kitab olması baxımından önəm daşıyan bu əsər müxtəlif dillərə tərcümə edilmiş və incələmə mövzusu olmuşdur.
- (əl-Əmali). Şafinnin şəxsən özü yazmayıb tələbələrinə diktə etdiyi kitablara əl-imla və ya əl-Əmali deyilir.
- Şafii burada seçdiyi nümunələrlə İraq fəqihlərinin qiyas anlayışındakı nöqsanları göstərməklə bu fəqihlərin ən güclü bilinikləri nöqtədə müzakirə edilməkdədir.
Ona nisbət edilən əsərlər
- Müsnəd əş-Şafii
- ər-Rəd əla İbn Uləyyə. Bu əsərin günümüzə qədər gəlib çatıb-çatmaması dəqiq deyil.
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
- Aybakan Bilal, "Şafii", TDV İslam Ansiklopedisi, C.38. İstanbul-2010 s.223–233.
- Okuyucu Nail, Şafii mezhebinin teşekkül süreci, İstanbul-2015 s.564
Xarici keçidlər
- İmam Şafiidən mesajlar
- İmam Şafii
- İmam Şafii
- Али-заде А. Шафии Мухаммад ибн Идрис (rus.). // Исламский энциклопедический словарь Москва: Ансар, 2007.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mehemmed ibn Idris es Safii 28 avqust 767 Qezze Abbasiler xilafeti 20 yanvar 820 Safii mezhebinin banisi Imam Safiiereb م ح م د ب ن إ د ر يس الش اف ع ي الم ط ل بي الق رشي Dogum tarixi 28 avqust 767Dogum yeri Qezze Abbasiler xilafetiVefat tarixi 20 yanvar 820 0820 01 20 52 yasinda Elm saheleri fiqhTaninmis yetirmeleri Ehmed ibn Henbel Ishaq ibn Rahaveyh Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSafii mezhebinin qurucusu Mehemmed ibn Idris es Safii 767 ci ilde Qezzede Felestinde dunyaya gelmisdir Soyu Qureys tayfasindandir Erken yaslarindan atasini itirib ehtiyac icinde boyuyen lakin istedadli olan genc Mehemmed Quran ve hedisleri mukemmel oyrenmis sonra ise Mekkeye kocub taninmis alimlerden muxtelif elmlere dair ders almisdir Daha sonra bacariq ve istedadi sayesinde cesidli dovlet vezifelerinde calismis muellimlik fealiyyeti ile de mesgul olmusdur Omrunun cox hissesini Bagdadda son illerini ise Misirde kecirmis ve 820 ci ilde orada da vefat etmisdir Imam es Safinin nesebiO Ebu Abdilleh Muhemmed bin Idris bin Abbas bin Osman bin es Safi bin Seib bin Ubeyd bin Abdi Yezid bin Hasim bin el Muttalib bin Abdi Manaf el Muttalibi el Qureysidir Resulullah sellallahu aleyhi ve alihi sellemin nesebi ile babasi Abdu Manaf ibnu Qusayda birlesir Kunyesi Ebu Abdillehdir Amma Ebu Henifeden ferqli olaraq kunyesi ile deyil babasi es Safiye nisbeti ile meshurdur Atasi Idris bin Abbas insanlari tercumeyi hallari haqqinda yazilmis kitablar imamin atasi haqqinda genis melumat vermir Bilinen yalniz budur ki Medinede yasamisdir Orada onu sevmeyen insanlar cixdiqdan sonra Felestindeki Asqalen indi Israilin esaretindeki Askelon seherine kocur Orada yasamaga baslayir Imamimizin dogulusundan bir muddet sonra vefat edir Babasi el Abbas bin Osman babasi haqqinda da hemin kitablar bir melumat vermir Babasinin atasi Osman ibn es Safi bu sexsiyyet ilk abbasi xelifesi Ebul Abbas es Seffeh in zamaninda yasayib Ebul Abbas es Seffeh Allahin Bilin ki qenimet edindiklerinizden Allaha ve resuluna xumusu besde biri var Enfal 41 ayesindeki xumus payindan el Muttalib ogullarini cixarmaq istedikde xelifenin onunde ezmkarliqla direnir Bununla da xelifeni bu isden cekindirir Bu hadiseni el Hafiz Ibn Hecer el Asqaleni el Xatib el Begdedi Ebul Hesen el Abiri es Sicisteni ve basqalari neql edibler Bu hadiseni yalanlayan sehih neql ise yoxdur Dogrusunu Allah bilir Bu emeli de onun el Muttalibi olduguna en boyuk isarelerdendir Babasinin babasi es Safi ibn Seib o Allah resulunun sallellahu aleyhi va alihi ve sellem sehabelerindendir Deye bilerik ki babalarindan sira baximindan birinci sehabe oldugu ucun mehz ona nisbet edilir Bezi teessubkes elmsiz henefiler ve malikiler es Safi bin Seibin guya Ebu Lehebin kolesi oldugunu deyerek onun qureysli olmadigini iddia edibler Bununla da Imam es Safinin qureysli olmamasi yonunde ortaya subheler atiblar Es Safii bin Seibin qardasi Abdullah bin Seib de bir sehabe idi ve Mekkenin o zamanki idi Bu da hemin cahillerin iddiasini curutmeye yardim eden subutlardan biridir Cunki o zaman Mekke kimi seherde valilik edenler esl nesebli birileri olurdu el Hafiz Ebu Bekr el Beyheqi bu teessubkeslerin sozlerini esassiz sayaraq deyir Imam es Safinin nesebinin Qureysden olmasi ve el Muttelibi olmasi xelifeler alimler ve sairler arasinda besiretli adamlar ucun gunduzun isigi qeder aydin ve meshurdur Hemcinin Imam el Nevevi deyir O neql ehlinin icmasi ile Qureysli el Muttelibi dir anasi ise Ezd qebilesindendir Onun atasi Seib bin Ubeyd o da sehabedir Bedrden sonra Islami qebul edib Onun da atasi Ubeyd bin Abdi Yezid de sehabedir Onun atasi Abdi Yezid bin Hasim ise Allah resulunu sallellahu aleyhi ve Alihi ve sellem yasli iken gorub ve iman getirib O da sehabe sayilir Belelikle Imam es Safinin nesebinde dord sehabe vardir Onun atasi Hasim bin el Muttalib o Allah resulunun sellallahu aleyhi ve alihi ve sellem babasi Abdul Muttalibin emisi ogludur el Muttalib bin Abdi Manaf o Abdul Muttalibin emisidir Abdul Muttalibin atasi Hasim oldukden sonra Abdul Muttalibi o boyudur Belelikle Imamimizin nesebi uc yonden sereflidir 1 Qureysli olmasi 2 el Muttalibi olmasi 3 En esasi Allah resulunun sellallahu aleyhi ve Ali ve sellem soyu ile qohum olmasiImam es Safinin anasi Imamin anasinin adi haqqinda sehih bir sey gelmeyib Sadece onun Ezd qebilesinden oldugu sabitdir Ezd Yemenin simali ile Oman arasinda yerlesen ereb qebilelerindendir el Hafiz Ibn Abdil Berr ve el Hafiz Ebu Bekr el Beyheqi oz senedleri ile Imam es Safinin qizinin oglu Muhemmedden bele revayet etmisler Babam Muhemmed bin Idris es Safi elliden bir nece il cox 54 yasinda Misirde vefat etdi Anasi ezdli idi Evi Mekkede idi Anasinin Fatime bint Abdillah bin Hesen bin el Huseyn bin Eli bin Ebi Talib olmasi revayetine gelince bu revayet guclu deyildir Ellame Fexruddin er Razi bu revayetin oldugunu demisdir Aydin olur ki Imam es Safinin heyatina nezer salan biri mutleq bu uc seyi musahide edecekdir yetim olub anasinin elme hevesi olmasina baxmayaraq ailesinden elm ehli yox idi bu ise Imam es Safinin elmi atalarindan birinden miras almadigini gosterir ve feqir boyumusdur Lakin Imamin elminin bu seviyyeye catmasinda anasinin boyuk rolu var idi bele ki feqir olmasina baxmayaraq oglunu islemeye deyil elm tehsiline yoneltdi Imam es Safi ozu bu haqda deyir Anamin qucaginda yetim idim Meni katiblerin elm adamlarinin yanina gonderirdi Feqirlikden onlara verecek bir pulu da yox idi Imam es Safi oz feqirliyini anladaraq deyir Qurani hifz etdikden sonra Haram mescidine getdim Alimlerin meclisinde otururdum Hedisleri ve fiqhi meseleleri dinleyerek ezberleyirdim Anamin kagiz almam ucun mene vereceyi pulu olmadigindan sumuk uzerine yazirdim Oradan oxuyub ezberliyirdim Gorunduyu kimi anasinin ogluna elmi yonden yardimi boyuk olub Telebelerinden bezileriEhmed ibn HenbelFealiyyetiO Usulul fiqh adlanan huquq metodologiyasinda muhakime cixarmaq prinsiplerini isleyib hazirlamis ve fetvalarin yalniz hemin prinsipler esasinda verilmesi fikrini ireli surmusdur Ona qeder muctehidler fetva vermek meselesinde mueyyen metodlara esaslanirdilar Lakin es Safii ancaq istinadlari teqdim etmekle kifayetlenmemis huquqi muhakimeler ireli surulerken riayet edilesi vacib metodoloji prinsipleri de gostermisdir EserleriSafiinin eserlerine gelince ise Safiinin fiqh tecrubesi boyuk nisbetde sexsen qeleme aldigi qismen de telebelerine imla etdiyi eserler yolu ile gelmisdir Bu sahede ciddi bir deyisiklik olmadan revayet edilmisdir Safiinin qovli qedim dovresine aid temel eseri el Ḥucce olub en guclu ravisi Zeferanidir Kerabis ve Ehmed ibn Yehyanin bu esere aid revayetleri uzun omurlu olmamisdir oz eserleri Bu eser Safii cedid dovru fiqh dusuncesini en etrafli sekilde eks etdirir ve teriqetin esas menbeyini teskil edir Suleyman ve Zeferani kicik ferqlerle bu eseri ayri ayriliqda revayet etmisdir Fiqh felsefesi haqqinda Safiinin fikirlerini ehtiva eden bu kitab sahesinde gunumuze catan ilk kitab olmasi baximindan onem dasiyan bu eser muxtelif dillere tercume edilmis ve inceleme movzusu olmusdur el Emali Safinnin sexsen ozu yazmayib telebelerine dikte etdiyi kitablara el imla ve ya el Emali deyilir Safii burada secdiyi numunelerle Iraq feqihlerinin qiyas anlayisindaki noqsanlari gostermekle bu feqihlerin en guclu bilinikleri noqtede muzakire edilmekdedir Ona nisbet edilen eserler Musned es Safii er Red ela Ibn Uleyye Bu eserin gunumuze qeder gelib catib catmamasi deqiq deyil Hemcinin baxEhli Sunne Safii mezhebiEdebiyyatAybakan Bilal Safii TDV Islam Ansiklopedisi C 38 Istanbul 2010 s 223 233 Okuyucu Nail Safii mezhebinin tesekkul sureci Istanbul 2015 s 564Xarici kecidlerImam Safiiden mesajlar Imam Safii Imam SafiiAli zade A Shafii Muhammad ibn Idris rus Islamskij enciklopedicheskij slovarMoskva Ansar 2007 ISBN 978 5 98443 025 8