Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İslandiya (isl. Ísland [ˈislant]), "buzlar ölkəsi") — Atlantik okeanının şimal hissəsində yerləşən ada dövləti. İslandiya adasından və ətrafındakı bir neçə kiçik adalardan ibarətdir, ərazisi 123 min kv. km-dir.
| Iceland | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ísland | |||||
| |||||
| Inspired by Iceland | |||||
| Himn: | |||||
 | |||||
| Tarixi | |||||
| • Müstəqilliyin elanı | 17 iyun 1944 il | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Reykyavik | ||||
| İdarəetmə forması | Respublika | ||||
| Prezident | Qvyudni Torlasius Youhannesson | ||||
| Baş nazir | |||||
| Sahəsi | Dünyada 107-ci | ||||
| • Ümumi | 103000 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 3 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 327 min nəfər (179-cu) | ||||
| • Siyahıyaalma (2024) | 399 189 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 3,6 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 13 810 million dollar (151-ci) | ||||
| • Adambaşına | 42 600 dollar () | ||||
| Valyuta | İslandiya kronu | ||||
| İnternet domeni | .is | ||||
| IS | |||||
| BOK kodu | ISL | ||||
| Telefon kodu | +354 | ||||
| Saat qurşaqları | |||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
İslandiyanın şimaldan Qrenlandiya, şərqdən İsveç və Norveç, cənubdan isə Böyük Britaniya ilə su sərhəddi vardır. İslandiyanın yerləşdiyi ada vulkanik mənşəlidir. Adada gündəlik şəkildə vulkan püskürmələri baş verir. İslandiyaya ən yaxın quru ərazisi Danimarka tabeliyində olan Qrenlandiyadır, onlar arasında məsafə 350 km-dir. Digər dövlətlərlə olan məsafə Norveçlə 1050, Şotlandiya ilə 800 km təşkil edir.
İslandiyanın paytaxtı Reykyavik şəhəridir. 120.000 min nəfər əhalisi olan şəhər İslandiyanın ən böyük şəhəri hesab olunur. Şəhərdə iyul ayında temperatur +20, yanvarda isə 0 dərəcə təşkil edir. İslandiya əhalisinin 98%-ni İslandlar təşkil edir. Onlar 10 əsrdir ciddi dəyişikliklərə məruz qalmayan İsland dilində danışırlar. Ölkənin sahil suları müəyyən istisnalarla ilboyu donmur. Bununla belə, İslandiyada hava dəşiykəndir və bu da ölkəyə şimaldan və cənubdan gələn hava axınları ilə əlaqədardır.
Ərazi
Relyefi
İslandiya adası qitədən çox uzaqlarda böyük sualtı plato üzərində yerləşən qalxanvari adadır. Səthində lava yaylaları, vulkan konusları və massivləri geniş yer tutur. Şimal və şimal-şərq sahilləri fyordlarla parçalanmışdır. Başlıca relyef əmələ gətirən amil cavan vulkanizm və buzlaq fəaliyyəti olmuşdur. İslandiyanı əhatə edən şelf sahəsinin konturuna bənzəyir. Quruda olan böyük relyef formalarının su altında davam etməsi şelfin dörüncü dövrdə aşağı endiyini göstərir.
İslandiyanın çox hissəsi vulkanik yaylalardan ibarətdir. Ən böyük yaylalardan Vatna-Yokul, Xovs-Yokul (1700 m), Mirdals-Yokul (1600 m), Lanq-Yokul, Erayva-Yokul və s. buzlaqlarla örtülmüşdür ("Yokul" islandca buzlaq deməkdir). İslandiya adasının ən hündür zirvəsi olan Xvannadalsnukur dağı (2119 m) Erayva-Yokul yaylasındadır. Adanın vulkanik yaylalarında isti bulaqlar geniş yayılmışdır. Qeyzerlər İslandiyada neftə və daş kömürə olan eytiyacı tamamilə ödəyir. Hazırda binaların qızdırılması qeyzerlərin hesabına aparılır. İslandiyada isti şitilliklərdə tərəvəzçilik qeyzerlərin hesabına son vaxtlarda xeyli genişləndirilmişdir. Adada ovalıq və düzənlik sahələr ancaq ərazinin 7%-ni təşkil edir. Ovalıqlar sahilboyu sahələrdə, ensiz zolaq şəklində yerləşmişdir. Ən böyük ovalıqlar adanın cənub-qərb və cənub-şərq sahillərindədir. Şimal-qərb və şimal sahilləri daha çox parçalanmışdır. Bu sahədə İsa-fyord, Dira-fyord, Breydi-fyord, Xunafloun, Faksafloun və s. körfəzlər yerləşir.
İslandiyada müasir buzlaqların sahəsi 12 min kv. km-dir. Əsasən buzlaqları Skandinaviya tipli olub, qərb sahildə dəniz səviyyəsindən 400 m, soyuq və quru iqlimə malik olan şimal və şərq sahillərdə isə 1600 m hündürlükdə yerləşir. İslandiyanın ən böyük buzlağı Vatna-Yokulun sahəsi 8500 kv. km-dir. Buzlaq sahələrində baş verən vulkan püskürmələrindən yaranan dəhşətli daşqınlardan əhali böyük zərər çəkir.
İnzibati bölgüsü
| İslandiya bölünməsi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İqlim
Adanın iqliminə coğrafi mövqeyindən başqa, hər tərəfdən okeanla əhatə olunması, sahillərini yuyan ilıq və soyuq axınlar da böyük təsir göstərir. İslandiya alçaq təzyiq sahəsində yerləşir. İslandiya minimumu ilə əlaqədar olan siklonlar adanın ilıq İrminger axınının təsir göstərdiyi cənub və cənub-qərb sahillərində daha çox qeyd edilir. İlıq və soyuq axınların birləşdiyi şimal-şərq sahillər üçün tez-tez dəyişkən havalar, duman və fırtınalı küləklər səciyyəvidir. İlıq İrminger axınının təsiri nəticəsində adanın cənub və cənub-qərb sahillərində qış mülayim və rütubətli keçir. Yanvar ayında havanın orta temperaturu bu sahələrdə +2–3°, şimal və şimal-şərq sahilləri isə −5° ilə −15° arasında dəyişilir. İyul ayının orta temperaturu muvafiq surətdə +12° ilə +7° arasında dəyişilir. İqlimi nisbətən mülayim keçən cənub və cənub-qərb sahillərdə yağıntının orta illik miqdarı 1000–3000 mm, şimal və şərq sahillərdə isə 300–500 mm-dir. Bir qayda olaraq İslandiyada sahil zonasından daxilə doğru temperaturun aşağı düşməsi və yağıntıların azalması qeyd edilir ki, bu da adanın oroqrafik xüsusiyyəti ilə əlaqədardır. Buzlaqlardan qidalanan çoxlu xırda çayları çoxsulu və astanalıdır. Ən böyük çayları olan Toursau (210 km) və Xvitau (180 km) astanalı və şəlaləli olduğu üçün gəmiçiliyə yaramırlar.
Tarixi
İslandiya qədim tarixə sahib ölkə hesab edilir. IX və X əsrlərdə, əsasən Norveçlilər tərəfindən məskunlaşmalar başlamışdır. İslandların Xristianlıq dinini qəbul etməsi 1000-ci ildə baş vermişdir. 1262-ci il uniyasına əsasən İslandiya Norveçdən tam aslı vəziyyətə düşür. İslandiyada parlament vəzifəsini yerinə yetirən aypinq qanunvericilik funksiyalarının əksəriyyətindən məhrum edilir. 1380-cı ildə İslandiya, Norveç və Danimarka arasında üçtərəfli uniya imzalanır.
1537-ci ildə krallıq funksiyasını itirən Norveç eyni zamanda İslandiya üzərində olan hüquqlarından da məhrum olur və bununla da İslandiyanın idarəsini Danimarka tək başına icra etməyə başlayır. Danimarkanın İslandiyada Lüteranlıq məzhəbini rəsmi din kimi tətbiq etməsi ilə İslandiya müstəqilliyini tamamilə itirmişdir. Kilsə tərəfindən keçirilən islahatlar yerli əhalinin kəskin etirazı ilə qarşılandı. Qısa zaman ərzində kilsə əlehinə başlanan hərəkat xalq hərəkatına cevrildi. 1551-ci ildə zor gücü ilə islandlara protestantlıq qəbul etdirilir. İslandiya adası 26 gün müddətində Osmanlı imperiyası tərəfindən idarə edilmişdir. 1627-ci ilin 20 iyun və 16 iyul tarixləri arasında adaya gələn türklər 400 nəfərilik island əsirləri və ərzaq yüklü gəmi ilə birlikdə Əlcəzairə qayıtmışlar.
XVII əsr İslandiya üçün uğurlu olmamışdır. Bu dövrdə adada durmadan vulkan püskürmələri yaşanırdı, digər tərəfdən aclıq, susuzluq və soyuq hava şəraiti adada yaşan islandların bir qurupunun ölməsinə və bir qisminin də Danimarkaya köçməsinə səbəb olmuşdur. 1843-cü ildə dünyanın ilk parlamenti olan aypinq yenidən formalaşdırılır. İkinci dünya müharibəsi illərində təhlükəsizlik adı ilə İngiltərə tərəfindən ada işğal edilir. 1941-ci ildə adanın idarə edilməsi Amerika Birləşmiş Ştatlarına keçir və İslandiya ilə olan münasibətlərini dondurduğunu elan edir. 1944-cü ilin 17 iyun tarixində İslandiya rəsmən müstəqil dövlət olduğunu elan etdi. İslandiyanın ilk müstəqilliyini tanıyan dövlət Amerika Birləşmiş Ştatları olmuşdur. İslandiya 1949-cu ildə NATO-ya üzv olmuşdur.
Əyalət mədəniyyəti
İslandiyada rəsmi dövlət dili islandcadır, ancaq ölkənin hər yerində ingiliscə danışırlar. İslandiya prezident üsuli-darəli ölkədir. İslandiyada cəmi 319 min 756 nəfər yaşayır. Əhalinin 95 faizini islandlar təşkil edirlər. Bundan əlavə, ölkədə islandlara qohum olan danimarkalılar, norveçlilər və digər millətlərin də nümayəndələri yaşayırlar. Avropa və digər dünya xalqları ilə müqayisədə İslandiyada soyaddan, ümumiyyətlə, istifadə edilmir. Burada insanlara ancaq adları ilə müraciət edirlər.
İslandiya adası həm də vulkanların püskürməsi nəticəsində əmələ gələn və özünəməxsus ekzotik təbiətə malik olan bir ölkədir. Vulkanların sayına görə ölkə dünyada birinci yeri tutur. İslandiyada vulkanların əmələ gətirdiyi təpələr qışda sanki brilyant dona bürünür və nəticədə olduqca ecazkar bir mənzərə əmələ gəlir. Ölkədə vulkanlar yer səthinə çox yaxın məsafədə yerləşir. Bu da, öz növbəsində, torpağın səthinə yaxın hissədə yer altında qaynar göllərin əmələ gəlməsinə səbəb olub. Bəzi yerlərdə qaynar sular fontan vuraraq yer səthinə çıxır. Qaynar qeyzerlər ilboyu İslandiyadakı şəhərləri istiliklə təmin etməyə imkan verir.
Sərt iqlimi olan İslandiyada bəzən adama elə gəlir ki, odla buz arasında mübarizə gedir və bu, özünəməxsus, təkraredilməz gözəlliyə malik olan bir mənzərə əmələ gətirir.
Günümüzdəki Reykyavik təmiz küçələrdən, rəngarəng üç-beş mərtəbəli evlərdən ibarətdir. Binaların birinci mərtəbəsi, adətən, gecə klublarından və ya kiçik mehmanxanalardan ibarətdir. Reykyavikdə təmtəraqlı binalara rast gəlmək mümkün deyil. Hətta ölkə parlamenti belə, 1881-ci ildə inşa edilən iki mərtəbəli və diqqəti cəlb etməyən daş binada yerləşib. İslandiyada gəzərkən özünü tamam başqa bir planetdə hiss edirsən. Buna da səbəb hər yerdə vulkanların əmələ gətirdiyi kraterlər və küldür. İslandiyada mənzərə tez-tez dəyişir. İnsan kraterlərin yaratdığı yad planet təsirindən asanlıqla çıxıb, ekzotik mənzərələrlə rastlaşa bilər. İslandiyanı fərqləndirən bir xüsusiyyət də oranın şəlalər ölkəsi olması ilə əlaqədardır. Hər bir şəlalələr də özünəməxsus gözəlliyə malikdir və insanlarda qəribə bir hiss əmələ gətirir. Qullofs şəlaləsi istər yerli əhalinin, istərsə də buraya turist kimi gələnlərin ən çox sevdiyi yerlərdəndir. isə Avropanın Niaqarası kimi məşhurdur.
İslandiyada hava tez-tez dəyişir. Burada günəş və yağış ara vermədən bir-birini əvəz edir. Nəticədə hara baxırsan ətrafda göyqurşağı mənzərəsi ilə rastlaşırsan. Ona görə də İslandiyanı məhəbbətlə min göyqurşağı ölkəsi adlandırırlar.
Fauna
İslandiya adasında tundra və dağlıq tundra bitkiləri geniş yayılmışdır Ərazinin buzdan azad olan vulkanik yaylalarında şibyə və mamır üstünlük təşkil edir. Adanın cənub və cənub-qərbində 2–3 m hündürlüyündə, İslandiyada meşə adlandırılan iynəyarpaqlı tozağacı, söyüd, ardıc və üvəz (quşarmudu) kolluqları geniş yayılmışdır. Cənub sahillər üçün torfluqlar, ovalıqlar üçün çəmən bitkiləri (ərazinin 6%-ni tutur) səciyyəvidir. Adanın heyvanlar aləmi çox kasıbdır. Burada Avropadan gətirilmiş şimal maralına, boz tülküyə və İslandiya siçanına rast gəlmək olar. Sahil zonalarında çoxlu quş bazarları və balıq vətəgələri mövcuddur.
İslandiyanın rəngarəng təbii mənzərəsinə özünəməxsusluq verən bir amil də hər tərəfdə atların və qoyunların otlamasıdır. Bəzən qoyunlar küçələrə çıxaraq sürücüləri qorxudurlar. İslandiyaya qoyunlar min il bundan əvvəl vikinqlər tərəfindən gətirilib. Onlar tədricən adanın sərt və tez-tez dəyişən şıltaq iqliminə uyğunlaşıblar. İslandiyada qoyunlar haqqında "Qoyunlar bizi həm yedirdir, həm də geyindirir",-deyirlər. Bu, həqiqətən də belədir. İslandiya qoyunlarının yunu nəm keçirmir və çox möhkəmdir.
Bu da yüksək keyfiyyətli paltar, şərf və əlcəklərin hazırlanmasında mühüm rol oynayır. İslandiyanın istənilən mağazasında qoyun yunundan toxunmuş rəngarəng geyimlərə, əl çantalarına rast gəlmək mümkündür. Turistlərin də adadan ölkələrinə apardıqları ən çox yundan hazırlanan geyimlərdir.
Atlara gəlincə, islandlar onlardan daha çox turist gəzintilərində, idman yarışlarında istifadə edirlər. Bundan əlavə, maşınlar gedə bilməyən ərazilərə də getmək üçün atlar əvəzedilməz minik vasitəsidir. Ona görə də elə bir islandiyalı fermer tapa biməzsən ki, onun azı 5–6 atı olmasın.
Turizm
Əlverişsiz iqlim qurşağında yerləşməsinə baxmayaraq, İslandiya turistlərin sevimli yerlərindəndir. Turistləri cəlb edən İslandiyanın oksigen anbarı olmasıdır. Reykyavikdəki İncəsənət muzeyi turistlərin diqqətini daim özünə cəlb edir. Bu muzeyi hər il 200 mindən çox turist ziyarət edir. Muzeydə incəsənətin bütün növlərini özündə əks etdirən sənət inciləri nümayiş etdirilir.
Bayramlar
İslandiyada milli adət-ənənələrə söykənən bayramlar olduqca təmtəraqlı keçirilir. Məsələn, islandların sevə-sevə qeyd etdikləri bayramlardan biri Trettaundaundur. Yanvar ayının 6-da qeyd edilən bu bayram Şaxta babanın dağlara gedişinə həsr edilir. Aprel ayının ilk günlərində isə islandlar bayramını qeyd edirlər. Bu bayram yayın ilk günü hesab edilir. Çünki məhz aprelin əvvəllərində İslandiyada qütb gecələri başa çatır. Bundan əlavə, Reykyavikdə ildə iki dəfə Folklor festivalı keçirilir.
İslandların mətbəxi çox bəsitdir. Mətbəx əsasən qurudulmuş və təzə balıq ətindən hazırlanan məhsullardan, həmçinin süddən ibarətdir. Balıqdan hazırlanan yeməklər islandların ənənəvi milli yeməyi hesab edilir.
Xarici keçidlər
- Statistics İceland : Population by country of citizenship, sex and age 1 January 1998–2009
- CİA – World Factbook : Iceland 2020-05-18 at the Wayback Machine
- http://www.aa.com.tr/tr/u/541949--batmayan-gunes-izlandali-muslumanlari-ikiye-boldu
- İslandiya, ətrafı su ilə örtülü olan möcüzələr adası 2017-01-12 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Islandiya isl Island ˈislant buzlar olkesi Atlantik okeaninin simal hissesinde yerlesen ada dovleti Islandiya adasindan ve etrafindaki bir nece kicik adalardan ibaretdir erazisi 123 min kv km dir IcelandIslandBayraq Gerb d Inspired by IcelandHimn source source track track track track track track track track track track track Tarixi Musteqilliyin elani 17 iyun 1944 ilResmi dilleri Island diliPaytaxt ReykyavikIdareetme formasi RespublikaPrezident Qvyudni Torlasius YouhannessonBas nazirSahesi Dunyada 107 ci Umumi 103000 km Su sahesi 3Ehalisi Ehali 327 min nefer 179 cu Siyahiyaalma 2024 399 189 nef Sixliq 3 6 nef km UDM AQP Umumi 13 810 million dollar 151 ci Adambasina 42 600 dollar Valyuta Islandiya kronuInternet domeni isISBOK kodu ISLTelefon kodu 354Saat qursaqlari UTC 0Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllar Islandiyanin simaldan Qrenlandiya serqden Isvec ve Norvec cenubdan ise Boyuk Britaniya ile su serheddi vardir Islandiyanin yerlesdiyi ada vulkanik menselidir Adada gundelik sekilde vulkan puskurmeleri bas verir Islandiyaya en yaxin quru erazisi Danimarka tabeliyinde olan Qrenlandiyadir onlar arasinda mesafe 350 km dir Diger dovletlerle olan mesafe Norvecle 1050 Sotlandiya ile 800 km teskil edir Islandiyanin paytaxti Reykyavik seheridir 120 000 min nefer ehalisi olan seher Islandiyanin en boyuk seheri hesab olunur Seherde iyul ayinda temperatur 20 yanvarda ise 0 derece teskil edir Islandiya ehalisinin 98 ni Islandlar teskil edir Onlar 10 esrdir ciddi deyisikliklere meruz qalmayan Island dilinde danisirlar Olkenin sahil sulari mueyyen istisnalarla ilboyu donmur Bununla bele Islandiyada hava desiykendir ve bu da olkeye simaldan ve cenubdan gelen hava axinlari ile elaqedardir EraziRelyefi Islandiya adasi qiteden cox uzaqlarda boyuk sualti plato uzerinde yerlesen qalxanvari adadir Sethinde lava yaylalari vulkan konuslari ve massivleri genis yer tutur Simal ve simal serq sahilleri fyordlarla parcalanmisdir Baslica relyef emele getiren amil cavan vulkanizm ve buzlaq fealiyyeti olmusdur Islandiyani ehate eden self sahesinin konturuna benzeyir Quruda olan boyuk relyef formalarinin su altinda davam etmesi selfin doruncu dovrde asagi endiyini gosterir Islandiyanin cox hissesi vulkanik yaylalardan ibaretdir En boyuk yaylalardan Vatna Yokul Xovs Yokul 1700 m Mirdals Yokul 1600 m Lanq Yokul Erayva Yokul ve s buzlaqlarla ortulmusdur Yokul islandca buzlaq demekdir Islandiya adasinin en hundur zirvesi olan Xvannadalsnukur dagi 2119 m Erayva Yokul yaylasindadir Adanin vulkanik yaylalarinda isti bulaqlar genis yayilmisdir Qeyzerler Islandiyada nefte ve das komure olan eytiyaci tamamile odeyir Hazirda binalarin qizdirilmasi qeyzerlerin hesabina aparilir Islandiyada isti sitilliklerde terevezcilik qeyzerlerin hesabina son vaxtlarda xeyli genislendirilmisdir Adada ovaliq ve duzenlik saheler ancaq erazinin 7 ni teskil edir Ovaliqlar sahilboyu sahelerde ensiz zolaq seklinde yerlesmisdir En boyuk ovaliqlar adanin cenub qerb ve cenub serq sahillerindedir Simal qerb ve simal sahilleri daha cox parcalanmisdir Bu sahede Isa fyord Dira fyord Breydi fyord Xunafloun Faksafloun ve s korfezler yerlesir Islandiyada muasir buzlaqlarin sahesi 12 min kv km dir Esasen buzlaqlari Skandinaviya tipli olub qerb sahilde deniz seviyyesinden 400 m soyuq ve quru iqlime malik olan simal ve serq sahillerde ise 1600 m hundurlukde yerlesir Islandiyanin en boyuk buzlagi Vatna Yokulun sahesi 8500 kv km dir Buzlaq sahelerinde bas veren vulkan puskurmelerinden yaranan dehsetli dasqinlardan ehali boyuk zerer cekir Inzibati bolgusu Islandiya bolunmesiDelenie Islandii na regiony Region Resmi adi isl Merkezi1 Hovudborqarsvaydid Hofudborgarsvaedid Reykyavik isl Reykjavik 2 Sudurnes Sudurnes Keflavik isl Keflavik 3 Vesturland Vesturland Borqarnes isl Borgarnes 4 Vestfirdir Vestfirdir Isafyordur isl Isafjordur 5 Nordurland Vestra Nordurland Vestra Soydaurkroukur isl Saudarkrokur 6 Nordurland Eystra Nordurland Eystra Akureyri isl Akureyri 7 Eysturland Austurland Egilsstadir isl Egilsstadir 8 Sudurland Sudurland Selfoss isl Selfoss IqlimAdanin iqlimine cografi movqeyinden basqa her terefden okeanla ehate olunmasi sahillerini yuyan iliq ve soyuq axinlar da boyuk tesir gosterir Islandiya alcaq tezyiq sahesinde yerlesir Islandiya minimumu ile elaqedar olan siklonlar adanin iliq Irminger axininin tesir gosterdiyi cenub ve cenub qerb sahillerinde daha cox qeyd edilir Iliq ve soyuq axinlarin birlesdiyi simal serq sahiller ucun tez tez deyisken havalar duman ve firtinali kulekler seciyyevidir Iliq Irminger axininin tesiri neticesinde adanin cenub ve cenub qerb sahillerinde qis mulayim ve rutubetli kecir Yanvar ayinda havanin orta temperaturu bu sahelerde 2 3 simal ve simal serq sahilleri ise 5 ile 15 arasinda deyisilir Iyul ayinin orta temperaturu muvafiq suretde 12 ile 7 arasinda deyisilir Iqlimi nisbeten mulayim kecen cenub ve cenub qerb sahillerde yagintinin orta illik miqdari 1000 3000 mm simal ve serq sahillerde ise 300 500 mm dir Bir qayda olaraq Islandiyada sahil zonasindan daxile dogru temperaturun asagi dusmesi ve yagintilarin azalmasi qeyd edilir ki bu da adanin oroqrafik xususiyyeti ile elaqedardir Buzlaqlardan qidalanan coxlu xirda caylari coxsulu ve astanalidir En boyuk caylari olan Toursau 210 km ve Xvitau 180 km astanali ve selaleli oldugu ucun gemiciliye yaramirlar TarixiEsas meqale Islandiya tarixi Islandiya qedim tarixe sahib olke hesab edilir IX ve X esrlerde esasen Norvecliler terefinden meskunlasmalar baslamisdir Islandlarin Xristianliq dinini qebul etmesi 1000 ci ilde bas vermisdir 1262 ci il uniyasina esasen Islandiya Norvecden tam asli veziyyete dusur Islandiyada parlament vezifesini yerine yetiren aypinq qanunvericilik funksiyalarinin ekseriyyetinden mehrum edilir 1380 ci ilde Islandiya Norvec ve Danimarka arasinda ucterefli uniya imzalanir 1537 ci ilde kralliq funksiyasini itiren Norvec eyni zamanda Islandiya uzerinde olan huquqlarindan da mehrum olur ve bununla da Islandiyanin idaresini Danimarka tek basina icra etmeye baslayir Danimarkanin Islandiyada Luteranliq mezhebini resmi din kimi tetbiq etmesi ile Islandiya musteqilliyini tamamile itirmisdir Kilse terefinden kecirilen islahatlar yerli ehalinin keskin etirazi ile qarsilandi Qisa zaman erzinde kilse elehine baslanan herekat xalq herekatina cevrildi 1551 ci ilde zor gucu ile islandlara protestantliq qebul etdirilir Islandiya adasi 26 gun muddetinde Osmanli imperiyasi terefinden idare edilmisdir 1627 ci ilin 20 iyun ve 16 iyul tarixleri arasinda adaya gelen turkler 400 neferilik island esirleri ve erzaq yuklu gemi ile birlikde Elcezaire qayitmislar XVII esr Islandiya ucun ugurlu olmamisdir Bu dovrde adada durmadan vulkan puskurmeleri yasanirdi diger terefden acliq susuzluq ve soyuq hava seraiti adada yasan islandlarin bir qurupunun olmesine ve bir qisminin de Danimarkaya kocmesine sebeb olmusdur 1843 cu ilde dunyanin ilk parlamenti olan aypinq yeniden formalasdirilir Ikinci dunya muharibesi illerinde tehlukesizlik adi ile Ingiltere terefinden ada isgal edilir 1941 ci ilde adanin idare edilmesi Amerika Birlesmis Statlarina kecir ve Islandiya ile olan munasibetlerini dondurdugunu elan edir 1944 cu ilin 17 iyun tarixinde Islandiya resmen musteqil dovlet oldugunu elan etdi Islandiyanin ilk musteqilliyini taniyan dovlet Amerika Birlesmis Statlari olmusdur Islandiya 1949 cu ilde NATO ya uzv olmusdur Eyalet medeniyyetiIslandiyada resmi dovlet dili islandcadir ancaq olkenin her yerinde ingilisce danisirlar Islandiya prezident usuli dareli olkedir Islandiyada cemi 319 min 756 nefer yasayir Ehalinin 95 faizini islandlar teskil edirler Bundan elave olkede islandlara qohum olan danimarkalilar norvecliler ve diger milletlerin de numayendeleri yasayirlar Avropa ve diger dunya xalqlari ile muqayisede Islandiyada soyaddan umumiyyetle istifade edilmir Burada insanlara ancaq adlari ile muraciet edirler Islandiya adasi hem de vulkanlarin puskurmesi neticesinde emele gelen ve ozunemexsus ekzotik tebiete malik olan bir olkedir Vulkanlarin sayina gore olke dunyada birinci yeri tutur Islandiyada vulkanlarin emele getirdiyi tepeler qisda sanki brilyant dona burunur ve neticede olduqca ecazkar bir menzere emele gelir Olkede vulkanlar yer sethine cox yaxin mesafede yerlesir Bu da oz novbesinde torpagin sethine yaxin hissede yer altinda qaynar gollerin emele gelmesine sebeb olub Bezi yerlerde qaynar sular fontan vuraraq yer sethine cixir Qaynar qeyzerler ilboyu Islandiyadaki seherleri istilikle temin etmeye imkan verir Sert iqlimi olan Islandiyada bezen adama ele gelir ki odla buz arasinda mubarize gedir ve bu ozunemexsus tekraredilmez gozelliye malik olan bir menzere emele getirir Islandiya parlament binasi Gunumuzdeki Reykyavik temiz kucelerden rengareng uc bes mertebeli evlerden ibaretdir Binalarin birinci mertebesi adeten gece klublarindan ve ya kicik mehmanxanalardan ibaretdir Reykyavikde temteraqli binalara rast gelmek mumkun deyil Hetta olke parlamenti bele 1881 ci ilde insa edilen iki mertebeli ve diqqeti celb etmeyen das binada yerlesib Islandiyada gezerken ozunu tamam basqa bir planetde hiss edirsen Buna da sebeb her yerde vulkanlarin emele getirdiyi kraterler ve kuldur Islandiyada menzere tez tez deyisir Insan kraterlerin yaratdigi yad planet tesirinden asanliqla cixib ekzotik menzerelerle rastlasa biler Islandiyani ferqlendiren bir xususiyyet de oranin selaler olkesi olmasi ile elaqedardir Her bir selaleler de ozunemexsus gozelliye malikdir ve insanlarda qeribe bir hiss emele getirir Qullofs selalesi ister yerli ehalinin isterse de buraya turist kimi gelenlerin en cox sevdiyi yerlerdendir ise Avropanin Niaqarasi kimi meshurdur Islandiyada hava tez tez deyisir Burada gunes ve yagis ara vermeden bir birini evez edir Neticede hara baxirsan etrafda goyqursagi menzeresi ile rastlasirsan Ona gore de Islandiyani mehebbetle min goyqursagi olkesi adlandirirlar FaunaIslandiya adasinda tundra ve dagliq tundra bitkileri genis yayilmisdir Erazinin buzdan azad olan vulkanik yaylalarinda sibye ve mamir ustunluk teskil edir Adanin cenub ve cenub qerbinde 2 3 m hundurluyunde Islandiyada mese adlandirilan iyneyarpaqli tozagaci soyud ardic ve uvez qusarmudu kolluqlari genis yayilmisdir Cenub sahiller ucun torfluqlar ovaliqlar ucun cemen bitkileri erazinin 6 ni tutur seciyyevidir Adanin heyvanlar alemi cox kasibdir Burada Avropadan getirilmis simal maralina boz tulkuye ve Islandiya sicanina rast gelmek olar Sahil zonalarinda coxlu qus bazarlari ve baliq vetegeleri movcuddur Islandiyanin rengareng tebii menzeresine ozunemexsusluq veren bir amil de her terefde atlarin ve qoyunlarin otlamasidir Bezen qoyunlar kucelere cixaraq suruculeri qorxudurlar Islandiyaya qoyunlar min il bundan evvel vikinqler terefinden getirilib Onlar tedricen adanin sert ve tez tez deyisen siltaq iqlimine uygunlasiblar Islandiyada qoyunlar haqqinda Qoyunlar bizi hem yedirdir hem de geyindirir deyirler Bu heqiqeten de beledir Islandiya qoyunlarinin yunu nem kecirmir ve cox mohkemdir Island ati Bu da yuksek keyfiyyetli paltar serf ve elceklerin hazirlanmasinda muhum rol oynayir Islandiyanin istenilen magazasinda qoyun yunundan toxunmus rengareng geyimlere el cantalarina rast gelmek mumkundur Turistlerin de adadan olkelerine apardiqlari en cox yundan hazirlanan geyimlerdir Atlara gelince islandlar onlardan daha cox turist gezintilerinde idman yarislarinda istifade edirler Bundan elave masinlar gede bilmeyen erazilere de getmek ucun atlar evezedilmez minik vasitesidir Ona gore de ele bir islandiyali fermer tapa bimezsen ki onun azi 5 6 ati olmasin TurizmElverissiz iqlim qursaginda yerlesmesine baxmayaraq Islandiya turistlerin sevimli yerlerindendir Turistleri celb eden Islandiyanin oksigen anbari olmasidir Reykyavikdeki Incesenet muzeyi turistlerin diqqetini daim ozune celb edir Bu muzeyi her il 200 minden cox turist ziyaret edir Muzeyde incesenetin butun novlerini ozunde eks etdiren senet incileri numayis etdirilir BayramlarIslandiyada milli adet enenelere soykenen bayramlar olduqca temteraqli kecirilir Meselen islandlarin seve seve qeyd etdikleri bayramlardan biri Trettaundaundur Yanvar ayinin 6 da qeyd edilen bu bayram Saxta babanin daglara gedisine hesr edilir Aprel ayinin ilk gunlerinde ise islandlar bayramini qeyd edirler Bu bayram yayin ilk gunu hesab edilir Cunki mehz aprelin evvellerinde Islandiyada qutb geceleri basa catir Bundan elave Reykyavikde ilde iki defe Folklor festivali kecirilir Islandlarin metbexi cox besitdir Metbex esasen qurudulmus ve teze baliq etinden hazirlanan mehsullardan hemcinin sudden ibaretdir Baliqdan hazirlanan yemekler islandlarin enenevi milli yemeyi hesab edilir Xarici kecidlerStatistics Iceland Population by country of citizenship sex and age 1 January 1998 2009 CIA World Factbook Iceland 2020 05 18 at the Wayback Machine http www aa com tr tr u 541949 batmayan gunes izlandali muslumanlari ikiye boldu Islandiya etrafi su ile ortulu olan mocuzeler adasi 2017 01 12 at the Wayback Machine ol section