Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu, , çünki hansısa məqalədən bu məqaləyə verilmiş keçid yoxdur. (fevral 2023) |
Əbdülhaq Adnan Adıvar (1882, Gelibolu, Çanaqqala vilayəti – 1 iyul 1955, İstanbul) — Türk siyasətçi, yazıçı, tarixçi, akademik və həkim.
| Əbdülhaq Adnan Adıvar | |
|---|---|
| türk. Abdülhak Adnan Adıvar | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1882 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 iyul 1955 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Partiya | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, yazıçı, həkim |
| Həyat yoldaşı | |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elmi dərəcəsi |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Respublikasının ilk tarixçisi, Parlament dövrünün ilk səhiyyə naziridir. (Cümhuriyyət dövrünün ilk səhiyyə naziri Adnan Adıvardan sonra gələn Refik Saydam idi). Birinci Parlamentdə millət vəkili olmuş və parlamentin ikinci sədri olmuşdur. Türkiyənin ilk müxalifət partiyası olan Tərəqqipərvər Cumhuriyyət Partiyasının qurucularından biridir.
Romançı Halide Edipin həyat yoldaşıdır.
Həyatı
1882-ci ildə Gəliboluda anadan olub. Kadi Ahmet Bahai Əfəndi və Sabiha Hanımın oğludur. Məktəb həyatı İstanbulda keçdi. İbtidai təhsilini Tərəqqinin Nümunəsi Məktəbində, orta məktəb təhsilini "Mülki İdadi"-də bitirmişdir. Tibbi təhsilinə İstanbulda 1899-cu ildə başlamışdır. 1905-ci ildə Tibb fakültəsini bitirdikdən sonra Berlin Universitetinin Tibb fakültəsində köməkçi işləyir və daxili xəstəliklər ixtisası diplomu alır.
II. Konstitusiya 'Evə qayıtdıqdan və 1910-cu ildə elan edildikdən sonra Tibb Fakültəsi dosent oldu. 1911-ci ildə Tripoli müharibəsində Qızıl Aypara Cəmiyyətinin müfəttişi və həkimi kimi iştirak etmişdir. 2 il Tibb Fakültəsinin direktoru idi. Birinci Dünya Müharibəsi illərində Səhiyyə Departamentinin Baş direktoru vəzifəsində çalışmış və tibb mayoru rütbəsi ilə cəbhədə iştirak etmiş və Baş Qərargah Sağlamlıq Müfəttişinin köməkçisi vəzifəsində çalışmışdır. Müharibənin sonunda tibb fakültəsindəki vəzifəsinə qayıtdı.
1917-ci ildə o dövrdə Livanda təhsil işçisi olan yazıçı Halide Ediplə evləndi. Halide Hanımın atasına verdiyi etibarnamə ilə evlilikləri Bursada edildi . 1955-ci ildə Adnan Bəyin ölümünə qədər davam edən bu evlilikdən cütlüyün övladı yox idi.
Əbdülhaq Adnan, Mudros Barışığının imzalanmasından sonra İstanbulda düşmən işğallarına qarşı qurulan ilk gizli müqavimət təşkilatı olan Karakol Cəmiyyətinin qurucularından biri oldu. Milliyyətçi fikirləri müdafiə edən Milli Türk Partiyasının qurucuları arasında da var idi. 1919-cu ildə keçirilmiş Osmanlı Parlament seçkilərinə Milli Türk Partiyasının namizədi olaraq qatıldı və İstanbul millət vəkili oldu.
İngilislər 16 Mart 1920-ci ildə İstanbulu işğal etdikdən sonra Parlamentin Parlamenti qapandı; Mustafa Kamal, Adnan bəy və həyat yoldaşı Xalidə xanım, edam hökmünün çıxarıldığı və sultanın 24 May 1920-ci ildə edamını təsdiqlədiyi ilk altı nəfər arasında idi. Bununla birlikdə, Adnan bəy 19 Mart 1920-ci ildə arvadı ilə birlikdə İstanbuldan atla ayrıldı və 2 aprel 1920-ci ildə milli mübarizəyə qoşulmaq üçün Ankaraya gəldi. Beləliklə, 23 aprel 1920-ci ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin açılışında iştirak etdi.
Adnan bəy Ankaradakı Birinci Dövr Böyük Millət Məclisinə qatıldı; Qurulan ilk GNAT hökumətində Sıhhiye və Sosial Yardımçı Millət vəkili oldu. 2 mart 1921-ci ildə parlamentin vitse-prezidenti seçiləndə nazirliyi tərk etdi. Daxili İşlər nazirinin müavini Refet bəyin cəbhəyə getdiyi dövrdə (28 Sentyabr 1920 Konya cəbhəsi, 9 Noyabr 1920 Cənubi cəbhəsi) vəkil edərək daxili işlər naziri vəzifəsini icra etdi. Müharibə illərində Uşaq Müdafiəsi Agentliyinin qurucuları arasında idi. Türk Qurtuluş Döyüşü Türk ordusunun zəfəri ilə sona çatdıqdan sonra Hamid Bəyin yerinə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin İstanbul Nümayəndəsi təyin edildi.
Adnan Adıvar, müxtəlif fikir ayrılıqları səbəbindən 9 noyabr 1924-cü ildə Xalq Partiyasından ayrıldı və ikinci millət vəkilinə qatıldı. 17 Noyabrda çoxpartiyalı sistemə keçid əsnasında qurulan Tərəqqi Cümhuriyyət Partiyasına qatıldı. 1925-ci ilin iyununda partiya ləğv edildikdən sonra bir müddət müstəqil deputat olaraq parlamentdə iştirak etdi. 30 yanvar 1926-cı ildə parlamentdən çəkildi və İngiltərəyə getdi. 14 il İngiltərədə və Fransada yaşadı.
17 iyun 1926-cı ildə İzmirdə Atatürkə qarşı edilən sui-qəsdin cavabdehlərindən biri olaraq İstiqlal Məhkəməsi tərəfindən qiyabi mühakimə olundu və bəraət edildi.
Adnan Adıvar, səkkiz il Paris Şərq Dilləri Məktəbində bir türk müəllimi olaraq çalışdı. Xaricdə olduğu müddətdə Bertran Rasselin "Fəlsəfə Problemləri" (London 1911) adlı kitabını Fəlsəfə Məsələləri adı altında Türkcəyə çevirdi və 1935-ci ildə İstanbulda nəşr etdirdi. Bu tədqiqatla İngilislərin istifadə etdiyi fəlsəfə dili ilə tanış olmağa çalışdı.
Yenidən xaricdə olarkən məşhur "La Science chez les Turcs Ottomans" əsərini nəşr etdirdi (1939); İngiltərədə Britanika Ensiklopediyasının "Türkiyənin Yeni Zaman Tarixi"-ni yazdı; 1939-cu ildə evə qayıtdı.
Evə qayıtdıqdan sonra Təhsil Nazirliyi tərəfindən İslam Ensiklopediyası redaksiya heyətinin sədri vəzifəsinə təyin edildi. İslam Ensiklopediyası redaksiya heyətinin prezidenti Türkiyə mədəni həyatına böyük qatqı təmin etdi. Ensiklopediyada Əli Quşçu, Əl-Xarəzmi, Fərabi, İbn Haldun haqqında məqalə yazmışdır.
1944-cü ildə İstanbulda elm tariximiz baxımından daha bir mühüm əsər nəşr etdirdi: Tarix boyu elm və din . Bu əsərdə dinlə elm arasındakı əlaqələri tarixi inkişaflarında araşdırdı.
1946-cı ildə VIII. Müstəqil bir İstanbul millət vəkili olaraq yenidən parlamentə girdi. 1947-ci ildə qurucularından biri olduğu "Şərqşünaslıq Dərnəyi" nin prezidenti seçildi. 1950-ci ildə parlamentdən ayrıldı və elm sahəsindəki işlərinə qayıtdı.
1 iyul 1955-ci ildə İstanbulda vəfat etdi. Mərkəzəfəndi Qəbiristanlığında dəfn edildi.
Elm tarixi sahəsində ilk mətn tədqiqi
Adnan Adıvar, elm tarixi sahəsində ilk araşdırmanın aparıldığı işə qatıldı. Bu işdə, Molla Lütfinin "Qurbangah Daşının İki qatının alınmasıa Haqqında" adlı qısa bir traktatı mövcud üç nüsxəni müqayisə edərək Fransız dilinə tərcümə edilmişdir. Tərcümə edənlər Abdülhak Adnan Adıvar və Henry Corbin ; Araşdırmanı Şerafettin Yaltkaya aparıb.
Əsərləri
Tədqiqat-icmal
- Les Siciences Chez le Turcs Ottomans (Osmanlı Türklərində Elm), Fransızca: Paris 1939; Türk 1943.
- Tarix boyunca elm və din (1944)
- Məqalələr: Elmin Dik Yolunda Cəsarətli Adımlar
Tənqid-məqalə
- Faustun Analiz Təcrübəsi, İstanbul, (1939),
- Məlumat Respublika Xəbərləri (1945)
- Dayan bir fikirləş (1950)
- Həqiqət üçün sürünmək (1954)
Tərcümə
- Fəlsəfə məsələləri (1935), Bertran Rassel
İstinadlar
- Abdülhak Adnan Adıvar // Faceted Application of Subject Terminology.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #130081949 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
Digər mənbələr
- A. Adnan Adıvar, Osmanlı Türklərində Elm, Remzi K., İstanbul 2000, 6.bs.
- Nuran Yıldırım: "Bir həkim olaraq Abdülhak Adnan Adıvar və Tibb Tarixi və Deontolgiya Professoru", Osmanlı Elmi Araşdırmaları, C.VII, Nr.2 (2006), 55–86.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu tenha meqaledir cunki hansisa meqaleden bu meqaleye verilmis kecid yoxdur Lutfen elaqeli meqalelerden bu sehifeye kecid vermeye calisin fevral 2023 Ebdulhaq Adnan Adivar 1882 Gelibolu Canaqqala vilayeti 1 iyul 1955 Istanbul Turk siyasetci yazici tarixci akademik ve hekim Ebdulhaq Adnan Adivarturk Abdulhak Adnan AdivarSexsi melumatlarDogum tarixi 1882Dogum yeri Gelibolu Canaqqala vilayeti TurkiyeVefat tarixi 1 iyul 1955 1955 07 01 Vefat yeri Istanbul Istanbul ili TurkiyeDefn yeri Efendi qebiristanligi d Partiya CHPTehsili Istanbul Universiteti Tibb fakultesi d Humboldt adina Berlin Universiteti Vefa liseyi d Fealiyyeti siyasetci yazici hekimHeyat yoldasi Xalide Edib AdivarElmi fealiyyetiElmi derecesi doktorluq derecesi d Vikianbarda elaqeli mediafayllar Respublikasinin ilk tarixcisi Parlament dovrunun ilk sehiyye naziridir Cumhuriyyet dovrunun ilk sehiyye naziri Adnan Adivardan sonra gelen Refik Saydam idi Birinci Parlamentde millet vekili olmus ve parlamentin ikinci sedri olmusdur Turkiyenin ilk muxalifet partiyasi olan Tereqqiperver Cumhuriyyet Partiyasinin qurucularindan biridir Romanci Halide Edipin heyat yoldasidir Heyati1882 ci ilde Geliboluda anadan olub Kadi Ahmet Bahai Efendi ve Sabiha Hanimin ogludur Mekteb heyati Istanbulda kecdi Ibtidai tehsilini Tereqqinin Numunesi Mektebinde orta mekteb tehsilini Mulki Idadi de bitirmisdir Tibbi tehsiline Istanbulda 1899 cu ilde baslamisdir 1905 ci ilde Tibb fakultesini bitirdikden sonra Berlin Universitetinin Tibb fakultesinde komekci isleyir ve daxili xestelikler ixtisasi diplomu alir II Konstitusiya Eve qayitdiqdan ve 1910 cu ilde elan edildikden sonra Tibb Fakultesi dosent oldu 1911 ci ilde Tripoli muharibesinde Qizil Aypara Cemiyyetinin mufettisi ve hekimi kimi istirak etmisdir 2 il Tibb Fakultesinin direktoru idi Birinci Dunya Muharibesi illerinde Sehiyye Departamentinin Bas direktoru vezifesinde calismis ve tibb mayoru rutbesi ile cebhede istirak etmis ve Bas Qerargah Saglamliq Mufettisinin komekcisi vezifesinde calismisdir Muharibenin sonunda tibb fakultesindeki vezifesine qayitdi 1917 ci ilde o dovrde Livanda tehsil iscisi olan yazici Halide Ediple evlendi Halide Hanimin atasina verdiyi etibarname ile evlilikleri Bursada edildi 1955 ci ilde Adnan Beyin olumune qeder davam eden bu evlilikden cutluyun ovladi yox idi Ebdulhaq Adnan Mudros Barisiginin imzalanmasindan sonra Istanbulda dusmen isgallarina qarsi qurulan ilk gizli muqavimet teskilati olan Karakol Cemiyyetinin qurucularindan biri oldu Milliyyetci fikirleri mudafie eden Milli Turk Partiyasinin quruculari arasinda da var idi 1919 cu ilde kecirilmis Osmanli Parlament seckilerine Milli Turk Partiyasinin namizedi olaraq qatildi ve Istanbul millet vekili oldu Ingilisler 16 Mart 1920 ci ilde Istanbulu isgal etdikden sonra Parlamentin Parlamenti qapandi Mustafa Kamal Adnan bey ve heyat yoldasi Xalide xanim edam hokmunun cixarildigi ve sultanin 24 May 1920 ci ilde edamini tesdiqlediyi ilk alti nefer arasinda idi Bununla birlikde Adnan bey 19 Mart 1920 ci ilde arvadi ile birlikde Istanbuldan atla ayrildi ve 2 aprel 1920 ci ilde milli mubarizeye qosulmaq ucun Ankaraya geldi Belelikle 23 aprel 1920 ci ilde Turkiye Boyuk Millet Meclisinin acilisinda istirak etdi Adnan bey Ankaradaki Birinci Dovr Boyuk Millet Meclisine qatildi Qurulan ilk GNAT hokumetinde Sihhiye ve Sosial Yardimci Millet vekili oldu 2 mart 1921 ci ilde parlamentin vitse prezidenti secilende nazirliyi terk etdi Daxili Isler nazirinin muavini Refet beyin cebheye getdiyi dovrde 28 Sentyabr 1920 Konya cebhesi 9 Noyabr 1920 Cenubi cebhesi vekil ederek daxili isler naziri vezifesini icra etdi Muharibe illerinde Usaq Mudafiesi Agentliyinin quruculari arasinda idi Turk Qurtulus Doyusu Turk ordusunun zeferi ile sona catdiqdan sonra Hamid Beyin yerine Turkiye Boyuk Millet Meclisinin Istanbul Numayendesi teyin edildi Adnan Adivar muxtelif fikir ayriliqlari sebebinden 9 noyabr 1924 cu ilde Xalq Partiyasindan ayrildi ve ikinci millet vekiline qatildi 17 Noyabrda coxpartiyali sisteme kecid esnasinda qurulan Tereqqi Cumhuriyyet Partiyasina qatildi 1925 ci ilin iyununda partiya legv edildikden sonra bir muddet musteqil deputat olaraq parlamentde istirak etdi 30 yanvar 1926 ci ilde parlamentden cekildi ve Ingiltereye getdi 14 il Ingilterede ve Fransada yasadi 17 iyun 1926 ci ilde Izmirde Ataturke qarsi edilen sui qesdin cavabdehlerinden biri olaraq Istiqlal Mehkemesi terefinden qiyabi muhakime olundu ve beraet edildi Adnan Adivar sekkiz il Paris Serq Dilleri Mektebinde bir turk muellimi olaraq calisdi Xaricde oldugu muddetde Bertran Rasselin Felsefe Problemleri London 1911 adli kitabini Felsefe Meseleleri adi altinda Turkceye cevirdi ve 1935 ci ilde Istanbulda nesr etdirdi Bu tedqiqatla Ingilislerin istifade etdiyi felsefe dili ile tanis olmaga calisdi Yeniden xaricde olarken meshur La Science chez les Turcs Ottomans eserini nesr etdirdi 1939 Ingilterede Britanika Ensiklopediyasinin Turkiyenin Yeni Zaman Tarixi ni yazdi 1939 cu ilde eve qayitdi Eve qayitdiqdan sonra Tehsil Nazirliyi terefinden Islam Ensiklopediyasi redaksiya heyetinin sedri vezifesine teyin edildi Islam Ensiklopediyasi redaksiya heyetinin prezidenti Turkiye medeni heyatina boyuk qatqi temin etdi Ensiklopediyada Eli Quscu El Xarezmi Ferabi Ibn Haldun haqqinda meqale yazmisdir 1944 cu ilde Istanbulda elm tariximiz baximindan daha bir muhum eser nesr etdirdi Tarix boyu elm ve din Bu eserde dinle elm arasindaki elaqeleri tarixi inkisaflarinda arasdirdi 1946 ci ilde VIII Musteqil bir Istanbul millet vekili olaraq yeniden parlamente girdi 1947 ci ilde qurucularindan biri oldugu Serqsunasliq Derneyi nin prezidenti secildi 1950 ci ilde parlamentden ayrildi ve elm sahesindeki islerine qayitdi 1 iyul 1955 ci ilde Istanbulda vefat etdi Merkezefendi Qebiristanliginda defn edildi Elm tarixi sahesinde ilk metn tedqiqiAdnan Adivar elm tarixi sahesinde ilk arasdirmanin aparildigi ise qatildi Bu isde Molla Lutfinin Qurbangah Dasinin Iki qatinin alinmasia Haqqinda adli qisa bir traktati movcud uc nusxeni muqayise ederek Fransiz diline tercume edilmisdir Tercume edenler Abdulhak Adnan Adivar ve Henry Corbin Arasdirmani Serafettin Yaltkaya aparib EserleriTedqiqat icmal Les Siciences Chez le Turcs Ottomans Osmanli Turklerinde Elm Fransizca Paris 1939 Turk 1943 Tarix boyunca elm ve din 1944 ISBN 975 14 0315 4 Meqaleler Elmin Dik Yolunda Cesaretli AdimlarTenqid meqale Faustun Analiz Tecrubesi Istanbul 1939 Melumat Respublika Xeberleri 1945 Dayan bir fikirles 1950 Heqiqet ucun surunmek 1954 Tercume Felsefe meseleleri 1935 Bertran RasselIstinadlarAbdulhak Adnan Adivar Faceted Application of Subject Terminology Deutsche Nationalbibliothek Record 130081949 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Diger menbeler A Adnan Adivar Osmanli Turklerinde Elm Remzi K Istanbul 2000 6 bs Nuran Yildirim Bir hekim olaraq Abdulhak Adnan Adivar ve Tibb Tarixi ve Deontolgiya Professoru Osmanli Elmi Arasdirmalari C VII Nr 2 2006 55 86