İvan Vladimiroviç Svetayev (rus. Ива́н Влади́мирович Цвета́ев; 4 (16) may 1847, Şuya qəzası[d], Vladimir quberniyası[d] – 30 avqust (12 sentyabr) 1913, Moskva) — Rusiya alimi, tarixçi, arxeoloq, filoloq və sənətşünası. Sankt-Peterburq Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1904-cü ildən — klassik filologiya və arxeologiya kateqoriyası üzrə), Moskva Universitetinin professoru (1877-ci ildən), məxfi məsləhətçi.
İvan Svetayev | |
---|---|
Doğum tarixi | 4 (16) may 1847 |
Doğum yeri |
|
Vəfat tarixi | 30 avqust (12 sentyabr) 1913 (66 yaşında) |
Vəfat yeri |
|
Dəfn yeri | |
Uşaqları | |
Elm sahələri | tarix, arxeologiya, filologiya, sənətşünaslıq |
İş yerləri |
|
Təhsili |
|
Üzvlüyü | |
Mükafatları | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Moskva İmperator Universitetində İmperator III Aleksandr adına İncəsənət Muzeyinin (hazırda A.S.Puşkin adına Dövlət təsviri incəsənət muzeyi) yaradıcısı və ilk direktoru. Marina və Anastasiya Svetayevanın atası.
Həyatı
İvan Svetayev kənd keşişi Vladimir Vasilyeviç Svetayevin (1818–1884) və həyat yoldaşı Yekaterina Vasiliyevnanın (1824–1859) ailəsində anadan olub. Anası erkən yaşlarda vəfat edib, ata dörd oğlunu tək böyüdüb. O, övladlarını ruhani təhsili istiqaməti üzrə yönləndirib. İvan altı il Şuy İlahiyyat Məktəbində, sonra daha altı il Vladimir İlahiyyat Seminariyasında təhsil alıb. Bundan sonra o, Tibb-Cərrahiyyə Akademiyasına daxil olur, lakin səhhətinə görə oranı tərk edərək İmperator Sankt-Peterburq Universitetinin Tarix-filologiya fakültəsinin klassik şöbəsinə keçir. Universiteti 1870-ci ildə elmlər namizədi alimlik dərəcəsi ilə bitirir. 1871-ci ildən 3-cü Sankt-Peterburq gimnaziyasında yunan dilindən dərs deməyə başlayır. 1872-ci ildə isə Varşava Universitetində dosent kimi çalışır və orada magistrlik dissertasiyasını müdafiə edir. Magistrlik dissertasiyasının mövzusu "Publi Korneli Tasitin Germania I" əsərinə həsr edilir. Disertasiya "Mətnə tənqidi baxış təcrübəsi" (Varşava, 1873) adlanır. 1874-cü ildə qədim italyan dillərini və yazılarını öyrənmək üçün İtaliyaya ezamiyyətə yollanır.
1876-cı ildə Kiyev Müqədəs Vladimir İmperator Universitetində dosent vəzifəsinə qəbul edilir. Lakin bir il sonra Moskva Universitetinə Roma ədəbiyyatı kafedrasında latın dilini öyrətmək üçün dəvət edilir.
Həyat yoldaşı Varvara Dmitriyevna İlovaiskayanın təsiri ilə o, antik filologiya sahəsini "qədim ədəbiyyatdan qədim əşyalar" sahəsinə dəyişir. 1881-ci ildən İvan Svetayev Moskva ictimai və Rumyantsev muzeylərində işləyir.
İvan Svetayev 1901–1910-cu illərdə Rumyantsev muzeyinin direktoru olub. 1910-cu ildə Rumyantsev Muzeyinin qravüra şöbəsində oğurluq hadisəsindən sonra Xalq Təhsili Naziri A. N. Şvarts Svetayevin "rəsmi səhlənkarlıqda" ittihamını Hakim Senatın cinayət məhkəməsinə verdi. Oğru tapıldı, məhkəmə səhlənkarlıqda təqsirləndirilən nəzarətçiyə bəraət verdi, lakin muzeydə təftişlər davam etdi. Auditorlar dövlət orqanlarına saxta hesabatların təqdim edildiyini müəyyən etdilər. Nazir bunun əsasında Svetayevi vəzifəsindən uzaqlaşdırdı. Lakin ittiham sənədləri Senatı razı salmadı. Svetayevin vəzifəsindən uzaqlaşdırılması və məhkəmə istintaqının təyin edilməsi dəstək tapmadı. Svetayev özünü müdafiə məqsədilə "Moskva ictimai və Rumyantsev muzeyləri. Mübahisəli məsələlər. Özünümüdafiə təcrübəsi" (M.; Drezden, 1910) adlı kitab yazaraq Senata təqdim etdi. İşə tam xitam verildi.
1888-ci ildə İvan Svetayev Boloniya Universitetinin fəxri üzvü seçildi. 1889-cu ildə Moskva Universitetinin İncəsənət tarixi və nəzəriyyəsi kafedrasında işləməyə getdi. Moskva Universitetinin əməkdar professoru (1898) adına layiq görüldü. Bir müddət "Filologiya Təsviri" jurnalı ilə sıx əməkdaşlıq edib.
Təsviri İncəsənət Muzeyinin təşkili və direktoru
1894-cü ildə İvan Svetayev Rusiya Rəssamları və İncəsənətsevərlərinin I Konqresində tədris muzeyi yaratmağı təklif etdi. Buna nümunə olaraq o, Moskva Universitetinin nəzdində fəaliyyət göstərən "Təsviri incəsənət və qədim əşyalar kabineti"ni misal göstərdi. Yeni muzey qədim dövrlərdən orta əsrlərə və intibah dövrünə qədər incəsənətin inkişafını təsvir etməli idi. 1898-ci il martın 12-də İvan Svetayev Moskva İncəsənət Muzeyinin binasının layihəsini imperator II Nikolaya təqdim etdi. Modellərin əvvəlcədən nümayişi çarın bilyard otağında planlaşdırıldı, çünki yalnız burada böyük modellər masalara yerləşdirilə bilərdi. İmperator layihəni təsdiqlədi, lakin binanın tikintisi üçün cəmi 200 min rubl ayırdı. Ancaq II Nikolayın təsdiqini öyrənən bir çox investor da bu planın həyata keçirilməsi üçün pul verməyə başladı. Belə ki, Roma Zalı Yusupov ailəsi tərəfindən, Perqamon tağının bir nüsxəsinin xərcləri isə memar Fyodor Şextel tərəfindən ödənildi. Tacir arvadı Varvara Alekseyeva muzeyin İmperatorun atası III Aleksandrın adını daşımaq şərti ilə 150.000 rubla yaxın pul ayırdı.
Gələcək muzey binasının təməli 1898-ci ilin sonunda II Nikolayın və onun ailə üzvlərinin iştirakı ilə qoyuldu. Həmin gün III Aleksandr adına İncəsənət Muzeyinin Təşkilat Komitəsi təşkil edildi. 31 may 1912-ci ildə İncəsənət Muzeyi açıldı. "Nəhəng kiçik qardaşımız" deyə Marina Svetayeva onu belə adlandırırdı. Əslində, əvvəlcə bu qədim incəsənətsənət əşyalarının muzeyi idi. Bədii zövqün inkişafı üçün nümunə ola biləcək Yunan heykəltəraşlığının orijinal əsərləri saxlanılan Ermitaj kolleksiyasından sonra Rusiyada ikinci muzey idi. Qızı Marina Svetayevanın xatirələrinə görə, bu işlərin bir sırası Şarlottenburqda hələ də mövcud olan sənət emalatxanasında hazırlanıb. Onun yaratdığı muzeyin kolleksiyasından olan esponatların bir hissəsi Rusiya Humanitar Universitetinin muzeyinin əsasını təşkil edir. Muzeyin tikintisinin bütün illərində Svetayev bunun üçün maaş almadan onun üzərində pulsuz işləyirdi. Eksponatlarla bağlı ezamiyyətlərdə o, öz vəsaiti hesabına səyahət edir, alış-veriş edərkən donorların vəsaitinə mümkün qədər qənaət edirdi. Çar ailəsi Svetayevə fəxri qəyyum titulunu verməklə Təsviri İncəsənət Muzeyinin yaradılması üzrə işlərini dəyərləndirdi.
İvan Svetayev 1913-cü il sentyabrın 12-də Moskvada ürək tutmasından vəfat edərək cəmi bir il muzeyin direktoru vəzifəsində çalışa bildi. O, Vaqankovo qəbiristanlığında (14-cü cərgə) dəfn edilib.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Швейцер В. А. Цветаева М. И. (rus.). // Краткая литературная энциклопедия Москва: Советская энциклопедия, 1975. Т. 8. С. 377–378.
- Цветаев Иван Владимирович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Карина Зурабова. Осуществивший детскую мечту // Литературная газета. № 45. М. 2013. 11.
- Полтавская Е. И. "Иван Владимирович Цветаев (1847—1913) // Великие люди — библиотекари: от А до Я". Сайт www.booksite.ru. 2017-08-08 tarixində . (#apostrophe_markup)
- Антонова, 1986
- "Государственный музей изобразительных искусств имени А.С. Пушкина". museum.ru. 2018-07-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-07.
Ədəbiyyat
- Демская А. А., Смирнова Л. М. И. В. Цветаев создает музей (7500 nüs.). М.: Галарт. 1995. ISBN .
- Иван Цветаев, Георг Трей. In Moskau ein kleines Albertinum erbauen «Устроить в Москве маленький [[:ru:Альбертинум]]». — Переписка Ивана Цветаева и [[:ru:Трей, Георг|Георга Трея]] (1881—1913) (#bad_url). Böhlau Verlag Köln Weimar. под ред. М.Рота и И.Антоновой. 2006. ISBN .
- Каган Ю. М. И. В. Цветаев: Жизнь. Деятельность. Личность: (Учёный, основатель Музея изящных искусств в Москве). ru:Из истории мировой культуры: Научные биографии (50000 nüs.). М.: Наука. Отв. ред. д-р ист. наук И. Н. Осиновский; Рецензенты: С. С. Аверинцев, И. А. Антонова, Е. В. Завадская, В. А. Кулаков, А. Ф. Лосев; ru:Академия наук СССР. 1987. (обл.)
- Коваль Л. М. Трудное десятилетие: Иван Владимирович Цветаев // На благое просвещение: Из истории Российской государственной библиотеки: (К 150-летию основания Московского публичного и Румянцевского музеев) (300 nüs.). М.: Пашков дом. Л. М. Коваль; Худож. оформление: В. В. Покатов; ru:Российская государственная библиотека. 2012. 241–358. ISBN . (обл.)
- Корыхалова Т. П. Труды И. В. Цветаева по италийской эпиграфике // ru:Вестник древней истории. — 1973. — No 2.
- Садовничий В. А. Иван Владимирович Цветаев (1847—1913) // О людях Московского университета (3-е изд., дополненное 3000 nüs.). М.: Издательство Московского университета. 2019. 62–67. ISBN .
- Смирнов А. Е. Иван Цветаев. История жизни. Жизнеописания (1000 nüs.). СПб.: ru:Вита Нова. 2013. ISBN .
- Соснина Е. Б. 1913: Последний год жизни И. В. Цветаева (1000 nüs.). Иваново: Изд-во О. Епишева. 2013. ISBN .
- Ставровский Е. С. Цветаевы на Шуйской земле. — Иваново : Изд-во "Иваново", 2001. — 35 с. —
- Цветаева М. И. Воспоминания. — М. : Изограф : Дом М. Цветаевой, 1995. — 862 с. —
Xarici keçidlər
- Цветаев, Иван Владимирович на сайте Летопись Московского университета
- И. В. Цветаев на открытии ГМИИ 31 мая (н.ст. 13 июня) 1912 года — видео
- История создания Музея изящных искусств
- Вокруг иных роятся музы. Труды и дни Ивана Цветаева
- Иван Цветаев на сайте Румянцевского музея
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ivan Vladimirovic Svetayev rus Iva n Vladi mirovich Cveta ev 4 16 may 1847 Suya qezasi d Vladimir quberniyasi d 30 avqust 12 sentyabr 1913 Moskva Rusiya alimi tarixci arxeoloq filoloq ve senetsunasi Sankt Peterburq Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu 1904 cu ilden klassik filologiya ve arxeologiya kateqoriyasi uzre Moskva Universitetinin professoru 1877 ci ilden mexfi meslehetci Ivan SvetayevDogum tarixi 4 16 may 1847Dogum yeri Suya qezasi d Vladimir quberniyasi d Rusiya imperiyasiVefat tarixi 30 avqust 12 sentyabr 1913 66 yasinda Vefat yeri Moskva Moskva quberniyasi d Rusiya imperiyasiDefn yeri Vaqankovo qebiristanligiUsaqlari Marina Svetayeva Anastasiya SvetayevaElm saheleri tarix arxeologiya filologiya senetsunasliqIs yerleri Moskva Imperator Universiteti d Tehsili Sankt Peterburq Imperator Universiteti d Uzvluyu Peterburq Elmler AkademiyasiMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllar Moskva Imperator Universitetinde Imperator III Aleksandr adina Incesenet Muzeyinin hazirda A S Puskin adina Dovlet tesviri incesenet muzeyi yaradicisi ve ilk direktoru Marina ve Anastasiya Svetayevanin atasi HeyatiIvan Svetayev kend kesisi Vladimir Vasilyevic Svetayevin 1818 1884 ve heyat yoldasi Yekaterina Vasiliyevnanin 1824 1859 ailesinde anadan olub Anasi erken yaslarda vefat edib ata dord oglunu tek boyudub O ovladlarini ruhani tehsili istiqameti uzre yonlendirib Ivan alti il Suy Ilahiyyat Mektebinde sonra daha alti il Vladimir Ilahiyyat Seminariyasinda tehsil alib Bundan sonra o Tibb Cerrahiyye Akademiyasina daxil olur lakin sehhetine gore orani terk ederek Imperator Sankt Peterburq Universitetinin Tarix filologiya fakultesinin klassik sobesine kecir Universiteti 1870 ci ilde elmler namizedi alimlik derecesi ile bitirir 1871 ci ilden 3 cu Sankt Peterburq gimnaziyasinda yunan dilinden ders demeye baslayir 1872 ci ilde ise Varsava Universitetinde dosent kimi calisir ve orada magistrlik dissertasiyasini mudafie edir Magistrlik dissertasiyasinin movzusu Publi Korneli Tasitin Germania I eserine hesr edilir Disertasiya Metne tenqidi baxis tecrubesi Varsava 1873 adlanir 1874 cu ilde qedim italyan dillerini ve yazilarini oyrenmek ucun Italiyaya ezamiyyete yollanir 1876 ci ilde Kiyev Muqedes Vladimir Imperator Universitetinde dosent vezifesine qebul edilir Lakin bir il sonra Moskva Universitetine Roma edebiyyati kafedrasinda latin dilini oyretmek ucun devet edilir Heyat yoldasi Varvara Dmitriyevna Ilovaiskayanin tesiri ile o antik filologiya sahesini qedim edebiyyatdan qedim esyalar sahesine deyisir 1881 ci ilden Ivan Svetayev Moskva ictimai ve Rumyantsev muzeylerinde isleyir Ivan Svetayev 1901 1910 cu illerde Rumyantsev muzeyinin direktoru olub 1910 cu ilde Rumyantsev Muzeyinin qravura sobesinde ogurluq hadisesinden sonra Xalq Tehsili Naziri A N Svarts Svetayevin resmi sehlenkarliqda ittihamini Hakim Senatin cinayet mehkemesine verdi Ogru tapildi mehkeme sehlenkarliqda teqsirlendirilen nezaretciye beraet verdi lakin muzeyde teftisler davam etdi Auditorlar dovlet orqanlarina saxta hesabatlarin teqdim edildiyini mueyyen etdiler Nazir bunun esasinda Svetayevi vezifesinden uzaqlasdirdi Lakin ittiham senedleri Senati razi salmadi Svetayevin vezifesinden uzaqlasdirilmasi ve mehkeme istintaqinin teyin edilmesi destek tapmadi Svetayev ozunu mudafie meqsedile Moskva ictimai ve Rumyantsev muzeyleri Mubahiseli meseleler Ozunumudafie tecrubesi M Drezden 1910 adli kitab yazaraq Senata teqdim etdi Ise tam xitam verildi 1888 ci ilde Ivan Svetayev Boloniya Universitetinin fexri uzvu secildi 1889 cu ilde Moskva Universitetinin Incesenet tarixi ve nezeriyyesi kafedrasinda islemeye getdi Moskva Universitetinin emekdar professoru 1898 adina layiq goruldu Bir muddet Filologiya Tesviri jurnali ile six emekdasliq edib Tesviri Incesenet Muzeyinin teskili ve direktoru A S Puskin adina Dovlet tesviri incesenet muzeyinin girisinde qoyulmus Ivan Svetayevin bustu 1894 cu ilde Ivan Svetayev Rusiya Ressamlari ve Incesenetseverlerinin I Konqresinde tedris muzeyi yaratmagi teklif etdi Buna numune olaraq o Moskva Universitetinin nezdinde fealiyyet gosteren Tesviri incesenet ve qedim esyalar kabineti ni misal gosterdi Yeni muzey qedim dovrlerden orta esrlere ve intibah dovrune qeder incesenetin inkisafini tesvir etmeli idi 1898 ci il martin 12 de Ivan Svetayev Moskva Incesenet Muzeyinin binasinin layihesini imperator II Nikolaya teqdim etdi Modellerin evvelceden numayisi carin bilyard otaginda planlasdirildi cunki yalniz burada boyuk modeller masalara yerlesdirile bilerdi Imperator layiheni tesdiqledi lakin binanin tikintisi ucun cemi 200 min rubl ayirdi Ancaq II Nikolayin tesdiqini oyrenen bir cox investor da bu planin heyata kecirilmesi ucun pul vermeye basladi Bele ki Roma Zali Yusupov ailesi terefinden Perqamon taginin bir nusxesinin xercleri ise memar Fyodor Sextel terefinden odenildi Tacir arvadi Varvara Alekseyeva muzeyin Imperatorun atasi III Aleksandrin adini dasimaq serti ile 150 000 rubla yaxin pul ayirdi Gelecek muzey binasinin temeli 1898 ci ilin sonunda II Nikolayin ve onun aile uzvlerinin istiraki ile qoyuldu Hemin gun III Aleksandr adina Incesenet Muzeyinin Teskilat Komitesi teskil edildi 31 may 1912 ci ilde Incesenet Muzeyi acildi Neheng kicik qardasimiz deye Marina Svetayeva onu bele adlandirirdi Eslinde evvelce bu qedim incesenetsenet esyalarinin muzeyi idi Bedii zovqun inkisafi ucun numune ola bilecek Yunan heykelterasliginin orijinal eserleri saxlanilan Ermitaj kolleksiyasindan sonra Rusiyada ikinci muzey idi Qizi Marina Svetayevanin xatirelerine gore bu islerin bir sirasi Sarlottenburqda hele de movcud olan senet emalatxanasinda hazirlanib Onun yaratdigi muzeyin kolleksiyasindan olan esponatlarin bir hissesi Rusiya Humanitar Universitetinin muzeyinin esasini teskil edir Muzeyin tikintisinin butun illerinde Svetayev bunun ucun maas almadan onun uzerinde pulsuz isleyirdi Eksponatlarla bagli ezamiyyetlerde o oz vesaiti hesabina seyahet edir alis veris ederken donorlarin vesaitine mumkun qeder qenaet edirdi Car ailesi Svetayeve fexri qeyyum titulunu vermekle Tesviri Incesenet Muzeyinin yaradilmasi uzre islerini deyerlendirdi Ivan Svetayev 1913 cu il sentyabrin 12 de Moskvada urek tutmasindan vefat ederek cemi bir il muzeyin direktoru vezifesinde calisa bildi O Vaqankovo qebiristanliginda 14 cu cerge defn edilib IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Shvejcer V A Cvetaeva M I rus Kratkaya literaturnaya enciklopediyaMoskva Sovetskaya enciklopediya 1975 T 8 S 377 378 Cvetaev Ivan Vladimirovich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Karina Zurabova Osushestvivshij detskuyu mechtu Literaturnaya gazeta 45 M 2013 11 Poltavskaya E I Ivan Vladimirovich Cvetaev 1847 1913 Velikie lyudi bibliotekari ot A do Ya Sajt www booksite ru 2017 08 08 tarixinde apostrophe markup Antonova 1986 Gosudarstvennyj muzej izobrazitelnyh iskusstv imeni A S Pushkina museum ru 2018 07 25 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 07 EdebiyyatDemskaya A A Smirnova L M I V Cvetaev sozdaet muzej 7500 nus M Galart 1995 ISBN 5 269 00718 5 Ivan Cvetaev Georg Trej In Moskau ein kleines Albertinum erbauen Ustroit v Moskve malenkij ru Albertinum Perepiska Ivana Cvetaeva i ru Trej Georg Georga Treya 1881 1913 bad url Bohlau Verlag Koln Weimar pod red M Rota i I Antonovoj 2006 ISBN 3412063061 Kagan Yu M I V Cvetaev Zhizn Deyatelnost Lichnost Uchyonyj osnovatel Muzeya izyashnyh iskusstv v Moskve ru Iz istorii mirovoj kultury Nauchnye biografii 50000 nus M Nauka Otv red d r ist nauk I N Osinovskij Recenzenty S S Averincev I A Antonova E V Zavadskaya V A Kulakov A F Losev ru Akademiya nauk SSSR 1987 obl Koval L M Trudnoe desyatiletie Ivan Vladimirovich Cvetaev Na blagoe prosveshenie Iz istorii Rossijskoj gosudarstvennoj biblioteki K 150 letiyu osnovaniya Moskovskogo publichnogo i Rumyancevskogo muzeev 300 nus M Pashkov dom L M Koval Hudozh oformlenie V V Pokatov ru Rossijskaya gosudarstvennaya biblioteka 2012 241 358 ISBN 978 5 7510 0546 7 obl Koryhalova T P Trudy I V Cvetaeva po italijskoj epigrafike ru Vestnik drevnej istorii 1973 No 2 Sadovnichij V A Ivan Vladimirovich Cvetaev 1847 1913 O lyudyah Moskovskogo universiteta 3 e izd dopolnennoe 3000 nus M Izdatelstvo Moskovskogo universiteta 2019 62 67 ISBN 978 5 19 011397 6 Smirnov A E Ivan Cvetaev Istoriya zhizni Zhizneopisaniya 1000 nus SPb ru Vita Nova 2013 ISBN 978 5 93898 384 7 Sosnina E B 1913 Poslednij god zhizni I V Cvetaeva 1000 nus Ivanovo Izd vo O Episheva 2013 ISBN 978 5 904004 43 2 Stavrovskij E S Cvetaevy na Shujskoj zemle Ivanovo Izd vo Ivanovo 2001 35 s ISBN 5 85229 045 9 Cvetaeva M I Vospominaniya M Izograf Dom M Cvetaevoj 1995 862 s ISBN 5 87113 001 1Xarici kecidlerCvetaev Ivan Vladimirovich na sajte Letopis Moskovskogo universiteta I V Cvetaev na otkrytii GMII 31 maya n st 13 iyunya 1912 goda video Istoriya sozdaniya Muzeya izyashnyh iskusstv Vokrug inyh royatsya muzy Trudy i dni Ivana Cvetaeva Ivan Cvetaev na sajte Rumyancevskogo muzeya