İstanbulun mühasirələrinin siyahısı

Bu siyahı İstanbulun mühasirələrinin siyahısı barədə məlumatları əhatə edir.

Bizans dövründə İstanbuldakı yaşayış yerlərini göstərən xəritə. Roma imperiyası dövründə Bizanti adlandırılan şəhər dövləti ^(tr) girişinin ucunda qurulsa da, Konstantinopol adlandırıldığı Bizans dövründə isə bütün narıncı əraziyə yayılmışdır.

Bu gün Türkiyə sərhədləri daxilində yerləşən İstanbulun tarix boyu dəfələrlə mühasirələrə məruz qalıb. Mərmərə dənizi ilə Qara dəniz arasındakı boğaza nəzarət nöqtəsində olan, Asiya və Avropanın quru əlaqəsi üzərində yerləşən, həmçinin Böyük İpək yolunun da keçdiyi bu şəhər strateji mövqeyinə görə dəfələrlə müxtəlif xalqlar tərəfindən ələ keçirilməyə çalışılıb.

Şəhərin qeydə alınmış ilk mühasirəsi e.ə.510-cu ildə Otanisin komandanlığı ilə Əhəmənilər imperiyası tərəfindən həyata keçirilmişdir. Bu uğurlu mühasirədən sonra şəhər farsların hökmranlığına girsə də, gələcəkdə azadlığını bərpa etdi. E.ə.70-ci illərdə Roma imperiyasının sərhədlərinə daxil olmasına baxmayaraq, 193–196-cı illərdə vətəndaş müharibəsi dövründə Lusi Septimi Sever tərəfindən mühasirəyə alınaraq, qismən talan edilənədək azad idi. 324-cü ildə I Konstantin tərəfindən ələ keçirildikdən sonra Nova Roma adı ilə Bizans imperiyasının paytaxtına çevrilmiş, daha sonra "Konstantinopol" adlandırılmışdır. 1453-cü il mühasirəsi nəticəsində Osmanlı imperiyası tərəfindən tutulana qədər Bizans hakimiyyəti altında qalan şəhər bu tarixdən sonra heç bir mühasirə görməmişdir.

Tarixi boyu otuz iki dəfə mühasirəyə alınan İstanbul; şəhər-dövləti və Roma dövründə on dəfə mühasirəyə alınmış, bunlardan altısı uğurlu olmuş, üç mühasirə dəf edilmiş, biri tərəflərin razılığı nəticəsində qaldırılmışdır. Bu mühasirələrdən üçü vətəndaş müharibəsi zamanı taxt-taca iddialı olan romalılar tərəfindən həyata keçirilmişdir. Bizans imperiyası dövründəki iyirmi iki mühasirədən beşi uğurlu olsa da, on ikisi nəticəsiz qalıb, beşi isə razılaşma nəticəsində ləğv edilib. Bu mühasirələrdən dördü daxili müharibələr zamanı baş vermiş, 1204-cü ildə baş verən Səlib mühasirəsi şəhərin süqutuna Latın imperiyasının qurulmasına və Bizans imperiyası sülaləsinin Nikeyada Nikeya imperiyasını qurmasına səbəb olmuşdur. 1261-ci ildə yenidən Bizans hakimiyyətinə keçən İstanbul 1453-cü ildəki son mühasirə ilə Osmanlıların əlinə keçdi və nəticədə Bizans imperiyası dağıldı. Şəhər Antanta qoşunları tərəfindən 1918–1923-cü illər aralığındakı son mühasirədən bəri türklərin nəzarəti altındadır.

Mühasirələrin siyahısı

Tarixi	Mühasirəsi	Müdafiəsi	Mahiyyəti	Nəticə	Mənbə
-510 !^(tr)	Əhəmənilər dövləti	Bizanti	Dənizdən və qurudan	Uğurlu
-478 !^(ru)	Afina dəniz ittifaqı	Əhəmənilər dövləti	Dənizdən	Uğurlu
-408 !^(tr)	Afina şəhər dövləti	Bizanti, Meqara, Boeotiya	Dənizdən və qurudan	Uğurlu
-340 !^(tr)	Makedoniya çarlığı	Bizanti, Afina şəhər dövləti		Uğursuz
-278 !^(tr)	Qalatlar	Bizanti	Qurudan
-251 !^(tr)	Selevkilər imperiyası	Bizanti, Herakleya Ponti, Ptolemey krallığı	Dənizdən və qurudan	Uğursuz
-73 !^(tr)	Pont çarlığı	Bizanti		Uğursuz	^[B]
193 !^(it)	Septimi Sever	Qay Niger Yust		Uğurlu
313 !^(tr)	II Maksimin Daza	Lisini	Qurudan	Uğurlu
324 !^(en)	I Konstantin	Lisini	Dənizdən ve qurudan	Uğurlu
626 !^(tr)	Avarlar, Sasanilər imperiyası	Bizans imperiyası		Uğursuz
669 !^(tr)	Əməvilər xilafəti			Uğursuz
674 !^(en)				Uğursuz
715 !^(tr)	Opsikion ordusu	II Anastasi		Uğurlu
717 !^(en)	Əməvilər xilafəti	Bizans imperiyası		Uğursuz
813 !^(en)	Birinci Bulqar dövləti		Qurudan	Uğursuz
821 !^(tr)	Slav Tomas	II Mixail	Dənizdən və qurudan	Uğursuz
860 !^(en)	Rus xanlığı	Bizans imperiyası		Uğursuz	^[C]
907 !^(en)	Kiyev Rus dövləti			Uğursuz
941 !^(tr)				Uğursuz
1047 !^(tr)	Lev Tornik	IX Konstantin Monomax	Qurudan	Uğursuz
1203 !^(tr)	Dördüncü Səlib yürüşü	Bizans imperiyası	Dənizdən və qurudan	Uğurlu
1204 !Konstantinopolun mühasirəsi (1204)				Uğurlu
1235 !^(en)	Nikeya imperiyası, İkinci Bulqar dövləti	Latın imperiyası, Arxipelaq hersoqluğu		Uğursuz
1260 !^(tr)	Nikeya imperiyası	Latın imperiyası		Uğursuz
1376 !^(tr)	IV Andronik, Osmanlı dövləti, Genuya Respublikası	V İohan	Qurudan	Uğurlu
1391 !Konstantinopolun mühasirəsi (1391)	Osmanlı dövləti	Bizans imperiyası	Dənizdən və qurudan
1394 !^(tr)					^[D]
1397 !^(tr)
1411 !^(en)	Musa Çələbi		Qurudan
1422 !^(en)	Osmanlı imperiyası
1453 !İstanbulun fəthi (1453)			Dənizdən və qurudan	Uğurlu

Qeydlər

1. Bitiniyanın vasitəçiliyi ilə əldə edilən razılaşma nəticəsində mühasirə aradan qaldırıldı.
2. Macarlar Osmanlı torpaqlarına hücum etdikdən sonra əldə edilən razılaşma nəticəsində mühasirə aradan qaldırıldı.
3. Səlibçilərin Niqbolunu mühasirəyə almasından sonra əldə olunan razılaşma nəticəsində mühasirə aradan qaldırıldı.
4. Əmir Teymurun Osmanlı torpaqlarına hücumundan sonra mühasirə aradan qaldırıldı.
5. Mehmed Çələbinin Musa Çələbiyə qarşı Rumeli torpaqlarına keçməsindən sonra mühasirə aradan qaldırıldı.
6. Mustafa Çələbinin, II Murada qarşı Anadolu torpaqlarına keçməsindən sonra mühasirə qaldırıldı.

İstinadlar

1. Tarih. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN .
2. Miroslav Ivanov, Vasilev. The Policy of Darius and Xerxes towards Thrace and Macedonia (İngilizce). Lahey: Brill. doi:10.1163/9789004282155. ISBN .
3. Bizantion. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. (#first_missing_last)
4. Yavuz, 2014. səh. 169
5. Arslan, Kaçar, 2017
6. Arslan, 2010
7. Harris, Jonathan. Constantinople: Capital of Byzantium (İngilizce). Londra: Bloomsbury Publishing. doi:10.1111/j.1540-6563.2009.00246_52.x. ISBN .
8. Hughes, 2017. səh. 538
9. Yavuz, 2014. səh. 191
10. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 39
11. Arslan, Murat. Özsait Armağanı: Mehmet ve Nesrin Özsait Onuruna Sunulan Makaleler. Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü. ISBN .
12. Grote, George. A History of Greece: From the Time of Solon to 403 B.C. (İngilizce). Londra: Routledge. ISBN .
13. Hughes, 2017. səh. 119
14. Yavuz, 2014. səh. 221
15. Arslan, 2010. səh. 197
16. Veli, Sevin. Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN .
17. Hughes, 2017
18. Tekin, Oğuz. Byzas'tan I. Constantinus'a Kadar Eskiçağ'da İstanbul. İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları. ISBN .
19. Yavuz, 2014. səh. 275
20. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 81
21. Arslan, 2010. səh. 233
22. Arslan, 2007. səh. 56
23. "Galatların Byzantion Kuşatması". İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. ISSN 1307-5756. (#first_missing_last)
24. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 92
25. Arslan, 2010. səh. 243
26. Yavuz, 2014. səh. 310
27. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 129
28. Arslan, 2010. səh. 343
29. Arslan, 2007. səh. 334
30. Grillo, Luca. Cicero's De Provinciis Consularibus Oratio (İngilizce). Londra: Oxford University Press. ISBN .
31. Yavuz, 2014. səh. 344
32. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 133
33. Arslan, 2010. səh. 430
34. Hughes, 2017. səh. 166
35. Freely, 2011. səh. 109
36. Yavuz, 2014. səh. 365
37. Aurelius Victor: De Caesaribus (İngilizce). Liverpool: Liverpool University Press. doi:10.3828/978-0-85323-218-6. ISBN .
38. Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi. İstanbul: Bilim, Felsefe, Sanat Yayınları. (#first_missing_last)
39. Freely, 2011
40. İstanbul. İstanbul: Sabah.
41. Yavuz, 2014. səh. 387
42. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 153
43. Norwich, 2013a. səh. 45
44. Hughes, 2017. səh. 231
45. Yavuz, 2014. səh. 393
46. Ostrogorsky, 2015. səh. 95
47. Norwich, 2013a. səh. 240
48. Reazaei, Iman S. "V.-VII. Yüzyıllarda Bizans-Sâsânî İlişkileri". Ankara: İranoloji Derneği Yayınları.
49. Jankowiak, Marek. Travaux et Mémoires Tome XVII - Constructing the Seventh Century (İngilizce). Paris: Association des Amis du Centre d’Histoire et Civilisation de Byzance. ISBN .
50. "Emevîler Döneminde Anadolu'da Arap-Bizans Mücadelesi". Bursa: Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. ISSN 1301-3394. (#first_missing_last)
51. Unan, Fahri. "Müslümanlar ve İstanbul". hacettepe.edu.tr. 14 Eylül 2009. 26 Ağustos 2017 tarixində .
52. Anadolu'da İslâm-Bizans Mücadelesi. İstanbul. (#first_missing_last)
53. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 249
54. Ostrogorsky, 2015. səh. 115
55. Norwich, 2013a. səh. 263
56. Hitti, Philip K. Siyâsî ve Kültürel İslam Tarihi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
57. Ostrogorsky, 2015. səh. 144
58. Hughes, 2017. səh. 1283
59. Sumner, Graham V. "Philippicus, Anastasius II and Theodosius III" (İngilizce). Durham, North Carolina: Duke University Department of Classical Studies. ISSN 2159-3159. OCLC 6415521.
60. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 253
61. Ostrogorsky, 2015. səh. 145
62. Norwich, 2013a. səh. 286
63. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 265
64. Ostrogorsky, 2015. səh. 188
65. Vasiliev, 2016
66. Norwich, 2013b. səh. 28
67. Ostrogorsky, 2015. səh. 192
68. Vasiliev, 2016. səh. 319
69. Norwich, 2013b. səh. 40
70. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 282
71. Norwich, 2013b. səh. 66
72. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 287
73. Ostrogorsky, 2015. səh. 241
74. Vasiliev, 2016. səh. 369
75. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 289
76. Vasiliev, 2016. səh. 371
77. Norwich, 2013b. səh. 129
78. Ostrogorsky, 2015. səh. 308
79. Norwich, 2013b. səh. 248
80. Hughes, 2017. səh. 1289
81. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 341
82. Vasiliev, 2016. səh. 518
83. Freely, 2011. səh. 159
84. Demirkent, Işın. Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık. ISBN .
85. Ostrogorsky, 2015. səh. 386
86. Vasiliev, 2016. səh. 520
87. . Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
88. Ayönü, Yusuf. "IV. Haçlı Seferi'nin Ardından Batı Anadolu'da Mücadele Eden İki Rakip: İstanbul Latin Krallığı ve İznik İmparatorluğu". İzmir: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi. ISSN 2149-0678.
89. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 349
90. Ostrogorsky, 2015. səh. 405
91. Vasiliev, 2016. səh. 592
92. Vekayinâme. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. ISBN .
93. Hughes, 2017. səh. 1296
94. Freely, 2011. səh. 168
95. Ostrogorsky, 2015. səh. 499
96. Hughes, 2017. səh. 1298
97. Baştav, 1989. səh. 74
98. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 387
99. Eroğlu, Haldun. "Osmanlıların 1453 Öncesi İstanbul Kuşatmaları". Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi. doi:10.1501/Tarar_0000000188. ISSN 1015-1826.
100. Demirkent, Işın. İstanbul. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
101. Baştav, 1989. səh. 83
102. Ostrogorsky, 2015. səh. 506
103. İnalcık, 2014. səh. 68
104. Bayezid I. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. (#first_missing_last)
105. Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan Fetret Dönemine. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. ISBN . (#first_missing_last)
106. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 390
107. Taeschner, Franz. "1453 Yılına Kadar Osmanlı Türkleri". İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü. ISSN 0257-4152.
108. Baştav, 1989. səh. 91
109. Arslan, Kaçar, 2017. səh. 393
110. Cezar, Mustafa. Mufassal Osmanlı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN .
111. Başar, Fahameddin. Mûsâ Çelebi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. ISBN .
112. Tekirdağ, Şehabeddin. Mûsâ Çelebî. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Müdürlüğü.
113. Ostrogorsky, 2015. səh. 515
114. İnalcık, 2014. səh. 105
115. İnalcık, Halil. Murad II. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Müdürlüğü.
116. Vasiliev, 2016. səh. 714
117. Şehir Düştü. İstanbul: İletişim Yayınları. ISBN .
118. Konstantiniye'den İstanbul'a. İstanbul: Moralite Yayınları. ISBN .
119. Osmanoğulları'nın Tarihi. İstanbul: Koç Kültür Sanat Tanıtım. ISBN .
120. Başar, Fahameddin. İstanbul'un Fetih Günlüğü. İstanbul: Çamlıca Basım Yayın. ISBN . (#first_missing_last)

Mənbələr

Vikianbarda İstanbulun mühasirələrinin siyahısı ilə əlaqəli mediafayllar var.

• Arslan, Murat. İstanbul'un Antikçağ Tarihi: Klasik ve Hellenistik Dönemler. İstanbul. ISBN .
• Arslan, Murat; Kaçar, Turhan. Byzantion'dan Constantinopolis'e İstanbul Kuşatmaları. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü. ISBN .
• Baştav, Şerif. Bizans İmparatorluğu Tarihi: Son Devir (1261-1461). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. ISBN .
• Freely, John. Troya Savaşı'ndan İstiklal Harbi'ne Anadolu'da Yunanlar. İstanbul: Doğan Kitap. ISBN .
• Hughes, Bettany. Istanbul: A Tale of Three Cities (İngilizce). Londra: Weidenfeld & Nicolson. 2017. ISBN .
• İnalcık, Halil. Devlet-i 'Aliyye. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN .
• Norwich, John Julius. Bizans: Erken Dönem (MS 323-802). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. ISBN .
• Norwich, John Julius. Bizans: Yükseliş Dönemi (MS 803-1081). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. ISBN .
• Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN .
• Vasiliev, Alexander A. Bizans İmparatorluğu Tarihi. İstanbul: Alfa Yayınları. ISBN .
• Yavuz, Mehmet Fatih. Byzantion: Byzas'tan Constantinus'a Antik İstanbul. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü. ISBN .

portalı