Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. (may 2024) |
İordaniyanın dövlət quruluşu — 1952-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sisitemi.
| İordaniyanın dövlət quruluşu | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| المملكة الأردنية الهاشمية (əl-Məmləka əl-Ürduniyə əl-Haşimiyə) | |||||
| |||||
| الله، الوطن، الملك (Allah, Vətən, Kral) | |||||
| Himn: السلام الملكي الأردني (Əs-səlam əl-məlaki əl-ürduni) | |||||
| Paytaxt | Amman | ||||
| İdarəetmə forması | konstitusiyalı monarxiya | ||||
| kral | II Abdallah [ 7.II.1999 ] | ||||
| baş nazir | Abdullah Nsur [11.X.2012 ] | ||||
| Sahəsi | Dünyada 112-ci | ||||
| • Ümumi | 92000 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 0,8 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 6 920 min nəfər (101-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (2.X.2004) | 5 103 639 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 75 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 79,6 milyard dollar (89-cu) | ||||
| • Adambaşına | 11 900 dollar () | ||||
Dövlət quruluşu
İordaniya mütləq formalı idarəetmə üsuluna malik konstitusiyalı monarxiyadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1946) 25 mayda qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 11 yanvar 1952-ci ildən qüvvədədir.
İnzibati bölgüsü
İordaniya 52 rayondan ibarət olan 12 muhafaza (Aclun, Akaba, Amman, Balka, Caraş, Zarka, İrbid, Karak, Maan, Madaba, Mafrak və Tafila quberniyalarına) bölünür.
Dövlət başçısı
Mövcud Konstitusiyaya görə ölkədə bütün hakimiyyət istisnasız olaraq Kralın və onun Nazirlər Şurasının əlində cəmlənmişdir.
Baş nazirin rəhbərlik etdiyi Hökumətin tərkibini, habelə bütün məhkəmə korpusunun hakimlərini və qubernatorları təyin etmək, Parlamentin qəbul etdiyi bütün qanunları imzalamaq və ya onlara veto qoymaq, Aşağı Palataya (Deputatlar Palatası) seçkiləri təyin etmək, Deputatlar Palatasını və Senatı buraxmaq, Senatın üzvlərini və spikerini təyin etmək və yaxud onların istefasını qəbul etmək, mülki və hərbi rütbələrlə təltif etmək, əfv fərmanı vermək və məhkəmənin qərarını ləğv etmək, Konstitusiyaya dəyişiklikləri təsdiq etmək, müharibə elan etmək və sülh bağlamaq və s. mühüm səlahiyyətlərə malik olan Kral dövlətin başçısı və İordaniyanın quru, hərbidəniz və hərbi-hava qüvvələrinin ali baş komandanıdır.
Qanunverici hakimiyyət
İkipalatalı İordaniya Parlamenti — Yuxarı Palata olan Ayanlar Məclisindən (60 yer; tərkibinin yarısı 2 ildən bir yenilənmək şərti ilə, üzvləri Kralın sərəncamı ilə ölkənin görkəmli nümayəndələri arasından 4 illik müddətə təyin edilirlər) və 120 yerlik Deputatlar Palatasından (Aşağı Palatada 9 yer xristianlar, 3 yer çərkəz və çeçenlər, 12 yerlik kvota isə xüsusi olaraq qadınlar üçün nəzərdə tutulmuşdur) ibarətdir.
Parlament ənənəvi qanunvericilik hakimiyyətini Kralla birlikdə həyata keçirir. Kralın qanunlar üzərinə qoyduğu veto hər iki palatanın 2/3 səs çoxluğu ilə ləğv edilə bilər. Konstitusiyaya əsasən Kral Parlamenti buraxa və bir il ərzində dövləti Parlamentsiz idarə edə bilər.
İcraedici hakimiyyət
Kral Baş nazirin rəhbərlik etdiyi Nazirlər Kabineti vasitəsilə icra hakimiyyətini həyata keçirir.
Dövlətin daxili və xarici siyasət strategiyasının müəyyən edilməsində və həyata keçirilməsində kifayət qədər geniş səlahiyyətlərə malik olan Nazirlər Kabineti, ümumi siyasət məsələləri üzrə fəaliyyətinə görə Deputatlar Palatası qarşısında kollektiv və fərdi məsuliyyət daşıyır.
Nazirlər Kabineti ilk növbədə, fəaliyyət proqramını Parlamentə təqdim edərək onun etimadını qazanmalı və daha sonra funksiyalarının icrasına başlamalıdır. Mövcud Konstitusiyaya görə, Deputatlar Palatası Hökumətə etimadsızlıq göstərdiyi təqdirdə, Nazirlər Kabineti tam tərkibdə istefaya getməlidir.
Məhkəmə hakimiyyəti
Mövcud Konstitusiyaya əsasən ölkədə mülki, dini və ixtisaslaşmış məhkəmələr fəaliyyət göstərir. Ən yüksək məhkəmə instansiyası sayılan Kasasiya Məhkəməsi, habelə Apelyasiya və birinci instansiya məhkəmələri İordaniyada mülki məhkəmə hakimiyyətini həyata keçirir.
Mənbə
- Густерин П. В. Города Арабского Востока. — М.: Восток—Запад, 2007. — 352 с. — (Энциклопедический справочник).
- Густерин П. На родине христианства // Азия и Африка сегодня. — 2006. — № 5.
- Густерин П. Джераш — Помпеи Востока // Азия и Африка сегодня. — 2006. — № 10.
- Сычёва Л. Наши люди в Иордании. // "РФ сегодня", 2010, № 16.
- Helen Chapin Metz, ed. Jordan: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1989.
Istinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin may 2024 Iordaniyanin dovlet qurulusu 1952 ci ilde qebul edilmis Konstitusiyaya esasen huquqi siyasi inzibati iqtisadi ve ictimai munasibetler sisitemi Iordaniyanin dovlet qurulusuالمملكة الأردنية الهاشمية el Memleka el Urduniye el Hasimiye Bayraq Gerbالله الوطن الملك Allah Veten Kral Himn السلام الملكي الأردني Es selam el melaki el urduni Paytaxt AmmanIdareetme formasi konstitusiyali monarxiyakral II Abdallah 7 II 1999 bas nazir Abdullah Nsur 11 X 2012 Sahesi Dunyada 112 ci Umumi 92000 km Su sahesi 0 8Ehalisi Ehali 6 920 min nefer 101 ci Siyahiyaalma 2 X 2004 5 103 639 nef Sixliq 75 nef km UDM AQP Umumi 79 6 milyard dollar 89 cu Adambasina 11 900 dollar Dovlet qurulusuIordaniya mutleq formali idareetme usuluna malik konstitusiyali monarxiyadir Milli bayram gunu olan musteqillik gunu 1946 25 mayda qeyd olunur Olke Konstitusiyasi 11 yanvar 1952 ci ilden quvvededir Inzibati bolgusuIordaniya 52 rayondan ibaret olan 12 muhafaza Aclun Akaba Amman Balka Caras Zarka Irbid Karak Maan Madaba Mafrak ve Tafila quberniyalarina bolunur Dovlet bascisiMovcud Konstitusiyaya gore olkede butun hakimiyyet istisnasiz olaraq Kralin ve onun Nazirler Surasinin elinde cemlenmisdir Bas nazirin rehberlik etdiyi Hokumetin terkibini habele butun mehkeme korpusunun hakimlerini ve qubernatorlari teyin etmek Parlamentin qebul etdiyi butun qanunlari imzalamaq ve ya onlara veto qoymaq Asagi Palataya Deputatlar Palatasi seckileri teyin etmek Deputatlar Palatasini ve Senati buraxmaq Senatin uzvlerini ve spikerini teyin etmek ve yaxud onlarin istefasini qebul etmek mulki ve herbi rutbelerle teltif etmek efv fermani vermek ve mehkemenin qerarini legv etmek Konstitusiyaya deyisiklikleri tesdiq etmek muharibe elan etmek ve sulh baglamaq ve s muhum selahiyyetlere malik olan Kral dovletin bascisi ve Iordaniyanin quru herbideniz ve herbi hava quvvelerinin ali bas komandanidir Qanunverici hakimiyyetIkipalatali Iordaniya Parlamenti Yuxari Palata olan Ayanlar Meclisinden 60 yer terkibinin yarisi 2 ilden bir yenilenmek serti ile uzvleri Kralin serencami ile olkenin gorkemli numayendeleri arasindan 4 illik muddete teyin edilirler ve 120 yerlik Deputatlar Palatasindan Asagi Palatada 9 yer xristianlar 3 yer cerkez ve cecenler 12 yerlik kvota ise xususi olaraq qadinlar ucun nezerde tutulmusdur ibaretdir Parlament enenevi qanunvericilik hakimiyyetini Kralla birlikde heyata kecirir Kralin qanunlar uzerine qoydugu veto her iki palatanin 2 3 ses coxlugu ile legv edile biler Konstitusiyaya esasen Kral Parlamenti buraxa ve bir il erzinde dovleti Parlamentsiz idare ede biler Icraedici hakimiyyetKral Bas nazirin rehberlik etdiyi Nazirler Kabineti vasitesile icra hakimiyyetini heyata kecirir Dovletin daxili ve xarici siyaset strategiyasinin mueyyen edilmesinde ve heyata kecirilmesinde kifayet qeder genis selahiyyetlere malik olan Nazirler Kabineti umumi siyaset meseleleri uzre fealiyyetine gore Deputatlar Palatasi qarsisinda kollektiv ve ferdi mesuliyyet dasiyir Nazirler Kabineti ilk novbede fealiyyet proqramini Parlamente teqdim ederek onun etimadini qazanmali ve daha sonra funksiyalarinin icrasina baslamalidir Movcud Konstitusiyaya gore Deputatlar Palatasi Hokumete etimadsizliq gosterdiyi teqdirde Nazirler Kabineti tam terkibde istefaya getmelidir Mehkeme hakimiyyetiMovcud Konstitusiyaya esasen olkede mulki dini ve ixtisaslasmis mehkemeler fealiyyet gosterir En yuksek mehkeme instansiyasi sayilan Kasasiya Mehkemesi habele Apelyasiya ve birinci instansiya mehkemeleri Iordaniyada mulki mehkeme hakimiyyetini heyata kecirir MenbeGusterin P V Goroda Arabskogo Vostoka M Vostok Zapad 2007 352 s Enciklopedicheskij spravochnik Gusterin P Na rodine hristianstva Aziya i Afrika segodnya 2006 5 Gusterin P Dzherash Pompei Vostoka Aziya i Afrika segodnya 2006 10 Sychyova L Nashi lyudi v Iordanii RF segodnya 2010 16 Helen Chapin Metz ed Jordan A Country Study Washington GPO for the Library of Congress 1989 Istinadlar