Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
|
|---|
| Müharibə |
| Hərbi tarix |
| · Qədim dövr müharibələri · Barıt müharibələri · |
| · İnformasiya müharibələri · · · |
| Silahlar |
| · Artilleriya Bioloji silahlar · Kimyəvi silahlar · · Nüvə silahı Psixoloji silah |
| Gücdən salma taktikası · Partizan müharibəsi |
| Hərbi logistika |
| · |
| Digər |
| · · · · |
İnformasiya müharibəsi (ing. information warfare) — informasiya sistemlərinin kənar hücumlardan müdafiəsi, eyni zamanda qarşı tərəf üzərində informasiya üstünlüyü əldə etmək məqsədi ilə həyata keçirilən informasiya əməliyyatı. Bu tip informasiya əməliyyatlarına qarşı tərəfə məxsus informasiyaya, informasiyaya əsaslamış poseslərə və zərər yetirməkdən ibarət fəaliyyət daxildir.
Yaxın gələcəkdə düşmən üzərində üstünlük informasiyaların alınması, onlara operativ reaksiyanın verilməsi, real vaxt çərçivəsində düşmənin iqtisadi və müdafiə obyektlərinə atəş və informasiya zərbələrinin vurulmasi ilə əldə olunacaq.
Elm və texnikanın inkişaf etdiyi hazırkı dövrdə hərbi əməliyyatlar ərəfəsində vuruşan tərəflər bir birinin silahlı qüvvələrinin şəxsi heyətinin, həmçinin əhalinin mənəvi-psixoloji ruhunu sarsıtmaq üçün müxtəlif vasitələrindən istifadəyə üstünlük verirlər.
Bu təsir vasitələri arasında isə ən çox diqqət ayrılanı artıq bəzi inkişaf etmiş ölkələrin hərbi doktrinasında da öz əksini tapmış, informasiya təsirləridir.
Məhz bu təsirləri qiymətləndirən bəzi dövlətlər özlərinin «informasiya müharibələri» strategiyalarını hazırlayıb, müxtəlif əməliyyatlarda onu sınaqdan çıxarıblar. Digər mübarizə metodlarından fərqli olaraq informasiya müharibələri daha geniş spektrdə aparılır və bunun həyata keçirilməsində müxtəlif vasitələrdən istifadə olunur.
Hərbi analtiklərin gəldiyi qənaətə görə, hazırkı dövrdə informasiya müharibələri daha çox vuruşan tərəflərin informasiya vasitələrindən və texnologiyalarından (yalan, şantaj, hədələmə, ideoloji diversiya) istifadə edərək qarşı dövlətin siyasətinə qarşı narazılıq, şübhə, inamsızlıq yaratması, ordu və əhali arasında münasibətləri pisləşdirməsi formalarında həyata keçirilir. Bununla yanaşı informasiya texnologiyalarının fiziki məhvi də vacib məqamlardan sayılır. Bu da xüsusi silahların silahların, diversiya qruplarının və xakerlərin köməyi ilə həyata keçirilir.
"Kontaktsız müharibə" adlandırılan informasiya müharibələrinin əmələ gəlməsini informasiyanın cəmiyyətdəki rolunun artması ilə bağlayırlar. 1940-cı illərdən tədricən tətbiqinə başlanan informasiya müharibələrinə tam keçidin 2010-cu ildə başa çatacağı proqnozlaşdırılır. Ekspertlərin fikrincə, informasiya tədricən təminedici üsuldan çıxaraq döyüş növünə çevrilir. Yaxın gələcəkdə düşmən üzərində üçtünlük informasiyaların alınması, onlara tez reaksiyanın verilməsi, real vaxt çərçivəsində düşmənin iqtisadi və müdafiə obyektlərinə atəş və informasiya zərbələrinin vurulması ilə əldə olunacaq. Bu baxımdan da analitiklər informasiya mübarizələrini iki hissəyə ayırırlar;
- İnformasiyadan müdafiə - öz məlumatlarınıın və inforamasiya strukturlarının düşmən təsirlərindən müdafiəsi. Bura informasiyaların strateji maskalanması, informasiya infrastruktrunun fiziki qorunması, dezinformasiya, radioelektron mübarizə və s daxildir.
- İnformasiya zərbəsi - düşmənin informasiya infrastruktrunun tam məhv edilməsi və düşmənə öz qüvvəsindən istifadə imkanı verməmək. Burada zərbə vasitəsi kimi strateji maskalanma, dezinformasiya, radioelektron mübarizə, informasiya bazalarının məhvi, düşmənin kompüter şəbəkəsinə hücum, informasiya bazalarına zərbələr və s daxildir. Bu sırada düşmənin elektron informasiya bazalarının kiberməhvi isə xüsusi önəm daşıyır. Qeyd edək ki, hazırkı dövrdə internet vasitəsilə düşmənin həyati əhəmiyyət kəsb edən maliyyə, bank sistemi, rabitə, elektrik təchizatı və nəqliyyat vasitələrini iflic etmək mümkündür.
Dəqiq silahlardan fərqli olaraq informasiya qeyd edildiyi kimi daha çox dağıdıcı xarakter daşıyır və bütövlükdə döyüşən strukturları, iqtisadi və sosial sistemləri sıradan çıxarır. İnformasiya mübarizələrinin əsas özünəməxsusluğu isə ondan ibarətdir ki, tərəflər öz informasiya üstünlüklərini lazımi səviyyədə qoruyub saxlamaqla düşmənin informasiya sistemini dağıtmağa çalışırlar. Ekspertlərin fikrincə, informasiya mübarizəsində yüksək dəqiqlikli informaisiya resursları həm aktiv, həm də passiv müdafiə üçün yığcam proqramlardan ibarət sistemə malik olmalıdır. Düşmənin Hava Hücumundan Müdafiə və Raket Hücumundan Müdafiə Sisteminin aktiv və passiv təsir göstərə biləcək informasiyaları təkcə qorumaq deyil, onlara eyni zamanda əks təsir də göstərə bilməlidir.
Ədəbiyyat
- Əliyev T.S. Tədqiqatçıların sosial şəbəkələri əsasında elmi personalın idarə olunması problemləri / İnformasiya cəmiyyəti problemləri. 2011. 2(4). S. 10-17.
- Ələkbərova İ.Y. İnformasiya müharibəsi texnologiyalari, Ekpress-informasiya, Bakı, “İnformasiya texnologiyaları” nəşriyyatı, 2012, 108 səh.
- Агаев Б.С., Алиев Т.С. Анализ безпроводных сетевых технологий для распределенной обработки информации. Баку: İnformasiya Texnologiyaları, 2007, 238 с.
- Ələkbərova İradə. İnternet mühitində informasiya qarşidurmasinin bəzi üsul və vasitələri, AzTU-nun “Elmi əsərlər” jurnalı, Bakı, Azərbaycan, №1, 2010, səh. 17-20
Mənbə
- İnformasiya müharibəsi[ölü keçid]
Xarici keçidlər
- "Ermənistanın informasiya təhlükəsizliyi iflic vəziyyətindədir"[ölü keçid]
- İnformasiya müharibəsi[ölü keçid]
- Vikipediyada bizə qarşı informasiya savaşı 2011-01-05 at the Wayback Machine
- İNFORMASİYA MÜHARİBƏSİ və BİZ 2011-09-20 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
MuharibebmrHerbi tarix Qedim dovr muharibeleri Barit muharibeleri Informasiya muharibeleri Silahlar Artilleriya Bioloji silahlar Kimyevi silahlar Nuve silahi Psixoloji silahGucden salma taktikasi Partizan muharibesi o cumleden Bliskriq Muhasire Iqtisadi muharibe Nuve strategiyasi Herbi rutbeHerbi logistika DigerMuharibe cinayetleri Informasiya muharibesi ing information warfare informasiya sistemlerinin kenar hucumlardan mudafiesi eyni zamanda qarsi teref uzerinde informasiya ustunluyu elde etmek meqsedi ile heyata kecirilen informasiya emeliyyati Bu tip informasiya emeliyyatlarina qarsi terefe mexsus informasiyaya informasiyaya esaslamis poseslere ve zerer yetirmekden ibaret fealiyyet daxildir Yaxin gelecekde dusmen uzerinde ustunluk informasiyalarin alinmasi onlara operativ reaksiyanin verilmesi real vaxt cercivesinde dusmenin iqtisadi ve mudafie obyektlerine ates ve informasiya zerbelerinin vurulmasi ile elde olunacaq Elm ve texnikanin inkisaf etdiyi hazirki dovrde herbi emeliyyatlar erefesinde vurusan terefler bir birinin silahli quvvelerinin sexsi heyetinin hemcinin ehalinin menevi psixoloji ruhunu sarsitmaq ucun muxtelif vasitelerinden istifadeye ustunluk verirler Bu tesir vasiteleri arasinda ise en cox diqqet ayrilani artiq bezi inkisaf etmis olkelerin herbi doktrinasinda da oz eksini tapmis informasiya tesirleridir Mehz bu tesirleri qiymetlendiren bezi dovletler ozlerinin informasiya muharibeleri strategiyalarini hazirlayib muxtelif emeliyyatlarda onu sinaqdan cixariblar Diger mubarize metodlarindan ferqli olaraq informasiya muharibeleri daha genis spektrde aparilir ve bunun heyata kecirilmesinde muxtelif vasitelerden istifade olunur Herbi analtiklerin geldiyi qenaete gore hazirki dovrde informasiya muharibeleri daha cox vurusan tereflerin informasiya vasitelerinden ve texnologiyalarindan yalan santaj hedeleme ideoloji diversiya istifade ederek qarsi dovletin siyasetine qarsi naraziliq subhe inamsizliq yaratmasi ordu ve ehali arasinda munasibetleri pislesdirmesi formalarinda heyata kecirilir Bununla yanasi informasiya texnologiyalarinin fiziki mehvi de vacib meqamlardan sayilir Bu da xususi silahlarin silahlarin diversiya qruplarinin ve xakerlerin komeyi ile heyata kecirilir Kontaktsiz muharibe adlandirilan informasiya muharibelerinin emele gelmesini informasiyanin cemiyyetdeki rolunun artmasi ile baglayirlar 1940 ci illerden tedricen tetbiqine baslanan informasiya muharibelerine tam kecidin 2010 cu ilde basa catacagi proqnozlasdirilir Ekspertlerin fikrince informasiya tedricen teminedici usuldan cixaraq doyus novune cevrilir Yaxin gelecekde dusmen uzerinde uctunluk informasiyalarin alinmasi onlara tez reaksiyanin verilmesi real vaxt cercivesinde dusmenin iqtisadi ve mudafie obyektlerine ates ve informasiya zerbelerinin vurulmasi ile elde olunacaq Bu baximdan da analitikler informasiya mubarizelerini iki hisseye ayirirlar Informasiyadan mudafie oz melumatlariniin ve inforamasiya strukturlarinin dusmen tesirlerinden mudafiesi Bura informasiyalarin strateji maskalanmasi informasiya infrastruktrunun fiziki qorunmasi dezinformasiya radioelektron mubarize ve s daxildir Informasiya zerbesi dusmenin informasiya infrastruktrunun tam mehv edilmesi ve dusmene oz quvvesinden istifade imkani vermemek Burada zerbe vasitesi kimi strateji maskalanma dezinformasiya radioelektron mubarize informasiya bazalarinin mehvi dusmenin komputer sebekesine hucum informasiya bazalarina zerbeler ve s daxildir Bu sirada dusmenin elektron informasiya bazalarinin kibermehvi ise xususi onem dasiyir Qeyd edek ki hazirki dovrde internet vasitesile dusmenin heyati ehemiyyet kesb eden maliyye bank sistemi rabite elektrik techizati ve neqliyyat vasitelerini iflic etmek mumkundur Deqiq silahlardan ferqli olaraq informasiya qeyd edildiyi kimi daha cox dagidici xarakter dasiyir ve butovlukde doyusen strukturlari iqtisadi ve sosial sistemleri siradan cixarir Informasiya mubarizelerinin esas ozunemexsuslugu ise ondan ibaretdir ki terefler oz informasiya ustunluklerini lazimi seviyyede qoruyub saxlamaqla dusmenin informasiya sistemini dagitmaga calisirlar Ekspertlerin fikrince informasiya mubarizesinde yuksek deqiqlikli informaisiya resurslari hem aktiv hem de passiv mudafie ucun yigcam proqramlardan ibaret sisteme malik olmalidir Dusmenin Hava Hucumundan Mudafie ve Raket Hucumundan Mudafie Sisteminin aktiv ve passiv tesir gostere bilecek informasiyalari tekce qorumaq deyil onlara eyni zamanda eks tesir de gostere bilmelidir EdebiyyatEliyev T S Tedqiqatcilarin sosial sebekeleri esasinda elmi personalin idare olunmasi problemleri Informasiya cemiyyeti problemleri 2011 2 4 S 10 17 Elekberova I Y Informasiya muharibesi texnologiyalari Ekpress informasiya Baki Informasiya texnologiyalari nesriyyati 2012 108 seh Agaev B S Aliev T S Analiz bezprovodnyh setevyh tehnologij dlya raspredelennoj obrabotki informacii Baku Informasiya Texnologiyalari 2007 238 s Elekberova Irade Internet muhitinde informasiya qarsidurmasinin bezi usul ve vasiteleri AzTU nun Elmi eserler jurnali Baki Azerbaycan 1 2010 seh 17 20MenbeInformasiya muharibesi olu kecid Xarici kecidler Ermenistanin informasiya tehlukesizliyi iflic veziyyetindedir olu kecid Informasiya muharibesi olu kecid Vikipediyada bize qarsi informasiya savasi 2011 01 05 at the Wayback Machine INFORMASIYA MUHARIBESI ve BIZ 2011 09 20 at the Wayback Machine