Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ümmügülsüm (1899, Novxanı, Bakı qəzası – 1944, Şamaxı) — Azərbaycanın ilk qadın şairəsi, repressiya qurbanı.
| Ümmügülsüm | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Novxanı, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Şamaxı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası→ AXC→ SSRİ |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Həyat yoldaşı | Seyid Hüseyn Sadiq |
| Uşaqları | Oqtay Sadıqzadə Toğrul Sadıqzadə Qumral Sadıqzadə |
| Fəaliyyəti | şair |
 Ümmügülsüm Vikimənbədə | |
Müsavat partiyasının qurucularından olan Məhəmmədəli Rəsulzadənin bacısı, Müsavat partiyasının və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasının Rəyasət Heyətinin sədri Məhəmmədəmin Rəsulzadənin əmisi qızı və baldızı olub.
Həyatı
Ümmügülsüm Əbdüləziz qızı Sadıqzadə 1899-cu ildə Novxanı kəndində ruhani ailəsində anadan olub. Evdə atasından ərəb və fars dilini öyrənib.
1908-ci ildən şeir yazmağa başlayıb. Şeir və hekayələri "İqbal", "Yeni iqbal", "Açıq söz", "Qurtuluş", "Dirilik", "Məktəb", "Qardaş köməyi", "Azərbaycan" və digər qəzet və jurnallarda dərc olunub. 1914-cü ildən mətbuatda hekayələri dərc olunmağa başlayır. 1915-ci ildə "Solğun çiçək" adlı hekayəsi "Qurtuluş" jurnalının elan etdiyi müsabiqədə mükafata layiq görülüb. Onun 200-dən artıq şeiri və 1 poeması bizə gəlib çatmışdır .
1918–1920-ci illərdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurulmasını münasibətilə "Türk ordusuna", "Ey türk oğlu!", "Çəkil, dəf ol!", "Əsgər anasına", "Dərdli nəğmə", "Yurdumuzun qəhrəmanlığına", "Yollarını bəklədim" adlı şeirlər yazıb. Aprel işğalından sonra isə işğala qarşı "Hicran", "Bayrağım enərkən" adlı şeirlərini yazıb. "Bayrağım enərkən" şeiri 3 may 1920-ci ildə Azərbaycan bayrağının parlament binasından götürülməsi münasibətilə qələmə alınıb. Bu şeirlər 1920–1930-cu illərdə Türkiyədə, Azərbaycan siyasi mühacirləri arasında geniş yayılmış, M. Rəsulzadə mühacirətdə yazdığı əsərlərində onlardan xüsusi bəhs etmişdir. İşğaldan sonra ailəsi ilə birlikdə Xızıya köçüb.
1937-ci ildə həyat yoldaşı Seyid Hüseyn həbs edildikdən sonra Ümmügülsüm də "xalq düşməni"nin həyat yoldaşı kimi həbs olunaraq Bayıl həbsxanasına aparılır. Mənzilində axtarış aparılır, əmlakı isə müsadirə olunur. Həbsindən sonra əsərləri qadağan edilir. Bayıl həbsxanasında olduğu dövrdə "Qala xatirələrim" adlı xatirat yazıb. Bir neçə ay Bayıl həbsxanasında saxlanıldıqdan sonra 8 il həbs cəzasına məhkum edilərək, Mordva vilayətində yerləşən Temlaq islah əmək düşərgəsinə göndərilib.
1943-cü ildə Ümmügülsüm SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığına ərizə ilə müraciət edərək azadlığa buraxılmasını istəyib. 1944-cü ilin aprel ayında həbsdən azad olunur. Bir neçə gün Bakıda yaşadıqdan sonra ona Bakıda yaşamağa icazə verilmir. Buna görə də o, Şamaxıya köçür. Burada bir neçə ay yaşadıqdan sonra 1944-cü il sentyabrın 17-də 45 yaşında Şamaxıda vəfat edib.Şaxəndan qəbiristanlığında dəfn edilib.
Ailəsi
Müsavat partiyasının qurucularından olan Məhəmmədəli Rəsulzadənin bacısı, Müsavat partiyasının və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasının Rəyasət Heyətinin sədri Məhəmmədəmin Rəsulzadənin əmisi qızı və baldızı olub.
1916-cı ildə Tağıyev teatrında C. Məmmədquluzadənin "Ölülər" pyesinin ilk təqdimatında yazıçı Seyid Hüseynlə tanış olub. Daha sonra 1920-ci ildə onunla ailə qurub
Bu evlilikdən bir qızı 3 oğlu dünyaya gəlib. Qızı Qumral Sadıqzadə yazıçı, oğulları Oqtay və Toğrul isə rəssam olublar. Oqtay Sadıqzadə Azərbaycan Respublikasının xalq rəssamıdır. Kiçik oğlu Çığatay isə fəhlə batalyonunda xidmət edərkən ağır katorqa işləri nəticəsində vərəm xəstəliyinə tutularaq, 24 yaşında vəfat edib.
Xatirəsi
Qızı Qumral Sadıqzadə atası Seyid Hüseynə həsr olunmuş "Son mənzili Xəzər oldu" romanının 2-ci hissəsində Ümmügülsümdən də geniş bəhs edib.
2022-ci il dekabrın 18-də "Bakı" Rəsm Qalereyasında Ümgülsüm Sadıqzadənin xatirəsinə həsr olunmuş "Çəmən ayrısı" adlı sərgi açılıb.
2022-ci il dekabrın 17-də Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrında Stalin repressiyaları dövründə repressiyaya məruz qalmış siyasi məhbusların həyat yoldaşlarının başına gələn hadisələr haqqında "."" və ya Kod adı "Vətən xainlərinin arvadları" tamaşasının premyerası olub. Tamaşada Ümmügülsüm Sadıqzadənin faciəli həyatına da yer verilib.
İstinadlar
- Bağırzadə, Nəcibə. Vətən ayrısı Rəsulzadələr. Bakı: Ecoprint. 2018.
- Morkoç, Ayvaz, "Azerbaycan'ın istiklal şairesi Ümmügülsüm Sadıqzade", Journal of Social and Humanities Sciences Research, 2021-08-31, 2238
- tərtib edən Aydın Hüseynzadə. Gözümüz yaşlıdır, sinəmiz dağlı. Bakı: Nicat nəşriyyatı. 1992. səh. 4.
- "101 yaşlı "Azərbaycan"". worldinfo.az (az.). 1970-01-01. 2023-08-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-18.
- Aydın Hüseynzadə. İstiqlal şairi Ümmügülsüm. Bakı: Çaşıoğlu. 2005. səh. 19.
- Anar Turan. Seyid Hüseyn və Ümgülsüm Sadıqzadənin həyat dramı. Bakı: Xalq qəzeti. 2016. səh. 19.
- Nəsiman Yaqublu. Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı Ensiklopediyası. Bakı: Qanun Nəşriyyatı. 2018. səh. 110. ISBN .
- "Ümmügülsüm xanımdan yeni soraq – Vəfatından bir il sonra yazılan məqalə". Teleqraf.com (az.). 2023-04-24. 2023-08-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-18.
- "Садыгзаде Сеид Гусейн Мир Казым оглы (1887)" (az.). ru.openlist.wiki. 2022-01-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-24.
- Nazim İbrahimov. Min beş yüz ilin oğuz şeri. Antologiya (PDF). I. Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı. 1999. səh. 711. 2022-07-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-08-18.
- web.archive.org. 2017-01-31. Archived from the original on 2017-01-31. İstifadə tarixi: 2023-08-18.
- "Cavid ona elçi gəldi, ərini güllələyib Xəzərə atdılar, öz qəbri 57 il sonra tapıldı - Rəsulzadənin baldızı, Azərbaycanın ilk yazıçı qadını..." Kulis.az (az.). 2023-03-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-18.
- Bağırzadə, Nəcibə. Vətən ayrısı Rəsulzadələr. Bakı: Ecoprint. 2018. səh. 176.
- Qumral Sadıqzadə. Mənim nakam qardaşım. Bakı: Çaşıoğlu. 2002. səh. 5.
- Niyarlı, Mənzər. "Seyid Hüseyn yadigarı - Qumral Sadıqzadə". Ədəbiyyat qəzeti. 2019-02-16. 2020-02-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-18.
- ""Çəmən ayrısı" – Ümgülsüm Sadıqzadə yad olunub". medeniyyet.az. 2022-12-18. 2023-08-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-18.
- ""Kod adı: V.X.A" tamaşası növbəti dəfə səhnədə" (az.). Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi. 2023-02-27. 2023-02-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-06.
- "Kod adı – V.X.A – (Xalq düşmənlərinin arvadları...)" (az.). 525-ci qəzet. 2022-06-17. 2022-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-06.
- ""Kod adı "V.X.A" – Gənc Tamaşaçılar Teatrında premyera" (az.). medeniyyet.az. 2022-12-18. 2022-12-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-27.
Xarici keçidlər
- Ümmügülsüm Sadıqzadə | Belə belə işlər
- Əbədiyyət yolçuları — Ümmügülsüm Sadıqzadə | ADTV
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ummugulsum 1899 Novxani Baki qezasi 1944 Samaxi Azerbaycanin ilk qadin sairesi repressiya qurbani UmmugulsumDogum tarixi 1899Dogum yeri Novxani Baki qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1944Vefat yeri Samaxi Azerbaycan SSR SSRIVetendasligi Rusiya imperiyasi AXC SSRIMilliyyeti azerbaycanliHeyat yoldasi Seyid Huseyn SadiqUsaqlari Oqtay Sadiqzade Togrul Sadiqzade Qumral SadiqzadeFealiyyeti sairUmmugulsum Vikimenbede Musavat partiyasinin qurucularindan olan Mehemmedeli Resulzadenin bacisi Musavat partiyasinin ve Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Milli Surasinin Reyaset Heyetinin sedri Mehemmedemin Resulzadenin emisi qizi ve baldizi olub HeyatiUmmugulsum Ebduleziz qizi Sadiqzade 1899 cu ilde Novxani kendinde ruhani ailesinde anadan olub Evde atasindan ereb ve fars dilini oyrenib 1908 ci ilden seir yazmaga baslayib Seir ve hekayeleri Iqbal Yeni iqbal Aciq soz Qurtulus Dirilik Mekteb Qardas komeyi Azerbaycan ve diger qezet ve jurnallarda derc olunub 1914 cu ilden metbuatda hekayeleri derc olunmaga baslayir 1915 ci ilde Solgun cicek adli hekayesi Qurtulus jurnalinin elan etdiyi musabiqede mukafata layiq gorulub Onun 200 den artiq seiri ve 1 poemasi bize gelib catmisdir 1918 1920 ci illerde Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin qurulmasini munasibetile Turk ordusuna Ey turk oglu Cekil def ol Esger anasina Derdli negme Yurdumuzun qehremanligina Yollarini bekledim adli seirler yazib Aprel isgalindan sonra ise isgala qarsi Hicran Bayragim enerken adli seirlerini yazib Bayragim enerken seiri 3 may 1920 ci ilde Azerbaycan bayraginin parlament binasindan goturulmesi munasibetile qeleme alinib Bu seirler 1920 1930 cu illerde Turkiyede Azerbaycan siyasi muhacirleri arasinda genis yayilmis M Resulzade muhaciretde yazdigi eserlerinde onlardan xususi behs etmisdir Isgaldan sonra ailesi ile birlikde Xiziya kocub 1937 ci ilde heyat yoldasi Seyid Huseyn hebs edildikden sonra Ummugulsum de xalq dusmeni nin heyat yoldasi kimi hebs olunaraq Bayil hebsxanasina aparilir Menzilinde axtaris aparilir emlaki ise musadire olunur Hebsinden sonra eserleri qadagan edilir Bayil hebsxanasinda oldugu dovrde Qala xatirelerim adli xatirat yazib Bir nece ay Bayil hebsxanasinda saxlanildiqdan sonra 8 il hebs cezasina mehkum edilerek Mordva vilayetinde yerlesen Temlaq islah emek dusergesine gonderilib 1943 cu ilde Ummugulsum SSRI Xalq Daxili Isler Komissarligina erize ile muraciet ederek azadliga buraxilmasini isteyib 1944 cu ilin aprel ayinda hebsden azad olunur Bir nece gun Bakida yasadiqdan sonra ona Bakida yasamaga icaze verilmir Buna gore de o Samaxiya kocur Burada bir nece ay yasadiqdan sonra 1944 cu il sentyabrin 17 de 45 yasinda Samaxida vefat edib Saxendan qebiristanliginda defn edilib AilesiMusavat partiyasinin qurucularindan olan Mehemmedeli Resulzadenin bacisi Musavat partiyasinin ve Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Milli Surasinin Reyaset Heyetinin sedri Mehemmedemin Resulzadenin emisi qizi ve baldizi olub 1916 ci ilde Tagiyev teatrinda C Memmedquluzadenin Oluler pyesinin ilk teqdimatinda yazici Seyid Huseynle tanis olub Daha sonra 1920 ci ilde onunla aile qurub Bu evlilikden bir qizi 3 oglu dunyaya gelib Qizi Qumral Sadiqzade yazici ogullari Oqtay ve Togrul ise ressam olublar Oqtay Sadiqzade Azerbaycan Respublikasinin xalq ressamidir Kicik oglu Cigatay ise fehle batalyonunda xidmet ederken agir katorqa isleri neticesinde verem xesteliyine tutularaq 24 yasinda vefat edib XatiresiQizi Qumral Sadiqzade atasi Seyid Huseyne hesr olunmus Son menzili Xezer oldu romaninin 2 ci hissesinde Ummugulsumden de genis behs edib 2022 ci il dekabrin 18 de Baki Resm Qalereyasinda Umgulsum Sadiqzadenin xatiresine hesr olunmus Cemen ayrisi adli sergi acilib 2022 ci il dekabrin 17 de Azerbaycan Dovlet Genc Tamasacilar Teatrinda Stalin repressiyalari dovrunde repressiyaya meruz qalmis siyasi mehbuslarin heyat yoldaslarinin basina gelen hadiseler haqqinda Kod adi V X A ve ya Kod adi Veten xainlerinin arvadlari tamasasinin premyerasi olub Tamasada Ummugulsum Sadiqzadenin facieli heyatina da yer verilib IstinadlarBagirzade Necibe Veten ayrisi Resulzadeler Baki Ecoprint 2018 Morkoc Ayvaz Azerbaycan in istiklal sairesi Ummugulsum Sadiqzade Journal of Social and Humanities Sciences Research 2021 08 31 2238 tertib eden Aydin Huseynzade Gozumuz yaslidir sinemiz dagli Baki Nicat nesriyyati 1992 seh 4 101 yasli Azerbaycan worldinfo az az 1970 01 01 2023 08 18 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 18 Aydin Huseynzade Istiqlal sairi Ummugulsum Baki Casioglu 2005 seh 19 Anar Turan Seyid Huseyn ve Umgulsum Sadiqzadenin heyat drami Baki Xalq qezeti 2016 seh 19 Nesiman Yaqublu Azerbaycan Milli Azadliq Herekati Ensiklopediyasi Baki Qanun Nesriyyati 2018 seh 110 ISBN 978 9952 36 521 4 Ummugulsum xanimdan yeni soraq Vefatindan bir il sonra yazilan meqale Teleqraf com az 2023 04 24 2023 08 18 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 18 Sadygzade Seid Gusejn Mir Kazym ogly 1887 az ru openlist wiki 2022 01 05 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 24 Nazim Ibrahimov Min bes yuz ilin oguz seri Antologiya PDF I Baki Azerbaycan nesriyyati 1999 seh 711 2022 07 18 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 08 18 web archive org 2017 01 31 Archived from the original on 2017 01 31 Istifade tarixi 2023 08 18 Cavid ona elci geldi erini gulleleyib Xezere atdilar oz qebri 57 il sonra tapildi Resulzadenin baldizi Azerbaycanin ilk yazici qadini Kulis az az 2023 03 08 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 18 Bagirzade Necibe Veten ayrisi Resulzadeler Baki Ecoprint 2018 seh 176 Qumral Sadiqzade Menim nakam qardasim Baki Casioglu 2002 seh 5 Niyarli Menzer Seyid Huseyn yadigari Qumral Sadiqzade Edebiyyat qezeti 2019 02 16 2020 02 05 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 18 Cemen ayrisi Umgulsum Sadiqzade yad olunub medeniyyet az 2022 12 18 2023 08 18 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 18 Kod adi V X A tamasasi novbeti defe sehnede az Azerbaycan Dovlet Informasiya Agentliyi 2023 02 27 2023 02 28 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 06 Kod adi V X A Xalq dusmenlerinin arvadlari az 525 ci qezet 2022 06 17 2022 06 17 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 06 Kod adi V X A Genc Tamasacilar Teatrinda premyera az medeniyyet az 2022 12 18 2022 12 18 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 27 Xarici kecidlerUmmugulsum Sadiqzade Bele bele isler Ebediyyet yolculari Ummugulsum Sadiqzade ADTV