Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bayıl həbsxanası — Müxtəlif mənbələrdə tikilməsi 1874, 1880 və 1886-cı illərə aid edilən penitensiar müəssisə.
| Bayıl həbsxanası | |
|---|---|
 İosif Cuqaşvilinin (Stalin) şəkli, 1910-cu il martın 30-da Bakı Quberniya Jandarm İdarəsində çəkilmişdir. | |
| Yeri | Bakı şəhəri |
| Açılma tarixi | 1880-ci il |
| Bağlanma tarixi | 2009 |
Tarixi
Rəsmi olaraq Bakıda həbsxananın tikilməsi, bu işə kapital qoyuluşu XIX əsrin 80-ci illərinə təsadüf edir. Bakı şəhərinin ilk həbsxana müəssisələrindən biri Bayıl həbsxana qəsridir ki, buranı çox vaxt Bayıl həbsxanası adlandırıblar. Qəsrin inşası haqqında Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivində xeyli material saxlanmışdır. Əvvəllər at tövləsi kimi istifadə olunub.
Bu sənədlərdə qeyd olunduğuna görə Rusiya imperatorunun 1 sentyabr 1885-ci ildə irəli sürdüyü təklifə əsasən Xəzər hərbi gəmiçiliyinin nəzdindəki aşağı çinlilərinin ixtisara düşməsilə əlaqədar onların 62, 63, 64, 65, 66, 67 saylı ailə kazarmaları müvafiq avadanlıqları ilə birgə həbsxanaya çevrilməkdən ötrü Vətəndaş İdarəsinə təhvil verildi. Məhz Bayıl burnundakı həmin kazarmaların əsasında müvafiq tələblərə uyğun yenidənqurma, təmir, bərpa işləri aparmaqla, yeni, əlavə tikililər inşa etməklə həbsxana binası qurulmalı idi. Respublikanın Tarix Arxivində saxlanılan sənədlərə diqqət yetirək: 1888-ci il dekabrın 31-də Bakı Qubernatoru idarə heyətinin tikinti üzrə bölməsində Bakı 1-ci tacir gildiyasının qəyyumu (səlahiyyətli nümayəndəsi) tacir Musael Danilov — Şagedanov, andlıların səlahiyyətli nümayəndəsi Nikolay Karlov Qauzen Bakı Qubernatoruna cari ilin 18 noyabrında dinlənilmiş məsələ ilə əlaqədar aşağıda dərc olunanları bildirir: Bayıl burnunda 38484 rubl dəyərində həbsxana tikintisi Bakı Quberniya İdarəsinin 29 noyabr 1886-cı ildə Musael Şagedanov tərəfindən icraata qəbul edilmiş və bütün işlər heç bir şərtsiz 1888-ci il yanvarın 1-də başa çatdırılmalıdır. Çünki, əvvəllər Krasilnikovun evində icarəyə götürülmüş otaqların müqavilə vaxtı 1 yanvar 1888-ci ildə başa çatır. Həmin müqavilə dəqiqliklə, vaxtında icra olundu, çünki, tutulanlar, həbsdə olanlar yeni inşa olunmuş həbsxanaya bu ilin (1888-ci ilin) yanvar ayının 14-də keçirilmişlər və görülən işlərin tələblərə tam cavab verdiyi 31 dekabr 1887-ci ildə tərtib olunan aktla təsdiq olunur. Həbsxananın binası həbsxana müdiriyyətinin tabeliyinə 19 fevral 1888-ci ildə qəbul edilmişdir. Həmin dövrdə tərtib edilmiş sənəddə deyilirdi:
29 noyabr 1886-cı ildə bağlanmış müqaviləyə əsasən, podratçı öhdəsinə götürür:
birinci bəndlə — Bayıldakı həbsxananı 400 nəfər həbsdə olan üçün tikir;
ikinci bəndlə — 1 noyabr 1887-ci ilədək həmin podrata aid olan tikintiləri, yenidənqurma işlərini və əlavə tikililəri heç bir möhlətə yol vermədən 1 yanvar 1888-ci ilədək başa çatdırır ki, sonradan, həmin dövrdən həbsxana otaqlarından aidiyyəti üzrə istifadə olunsun;
üçüncü bəndlə — inşaat, yenidənqurma və köməkçi tikililərdə iş başa çatdıqdan sonra həbsxananın binası xüsusi siyahı ilə müdiriyyətin təyin etdiyi səlahiyyətli şəxsə təhvil verilir.
30 dekabr 1887-ci ildə quberniya memarı 82 saylı raportla Bakı qubernatoruna məruzə ilə müraciət etmişdi: Bayıl burnundakı həbsxananın inşası təsdiq edilmiş layihə üzrə o qədər tez başa çatdırılmışdır ki, yeni həbsxananın binası 1888-ci ilin yanvarından öz təyinatı üzrə istifadə oluna bilər.
Dekabrın 31-də aşağıdakı tərkibdə vitse-qubernator, müşavir Ratçenko, direktor Şutski, dairə məhkəməsinin prokuroru, Bakı uyezd (dairə) hərbi rəisi, Bakı qubernatorluğunun həkimi, şəhərin polismeystri və baxıcısından (rəisindən) ibarət olan xüsusi komissiya həbsxananı istismardan ötrü qəbul etdi və qərara alındı ki, nəzərə çarpan bütün xırda qüsurlar məhbuslar həbsxanaya köçürüldükdən sonra başa çatdırılsın.
19 mart (1 aprel) 1911-ci ildə Bakıda nəşr edilən qəzetlərin idarəxanaların polis və jandarma tərəfindən axtarış edilərək bir çox Azərbaycan jurnalisti həbs edilərək Bakı, daha sonra Bayıl həbsxanasında saxlanılıblar.
İlkin olaraq 1, 2 və 4-cü korpuslar, inzibati bina, görüş və ərzaq qəbulu otaqları inşa edilib başa çatdırılmışdı. 1910-cu ildə 6-cı, 1923 və 1929-cu illərdə isə 3-cü və 5-ci korpuslar tikilib istifadəyə verilmişdi.
1920-ci ilə qədər bura Bayıl həbsxanası, sonralar isə 1-ci İslah Evi adlandırılmışdır. Həmin ilin 31 dekabrınadək aşağıda qeyd olunan korpuslar fəaliyyətdə idi: 1 — fəhlə, 2 — köçürmə, 3 — aşağı künc, 4 — yuxarı künc. Bayıl həbsxanasında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularından biri, ictimai-siyasi xadim Məhəmməd Əmin Rəsulzadə aprel işğalından sonra, o dövrün məşhur inqilabçılarından İ. Stalin 39 saylı kamerada iki dəfə (mart 1908, mart 1920), SSRİ-nin keçmiş baş prokuroru A. Vışinski və başqaları cəza çəkmişlər. Sonralar sovet hakimiyyəti illərində 1 saylı istintaq təcridxanası kimi fəaliyyət göstərmiş və tutumu 1500 nəfərlik olmuşdur.
Maraqlı faktlar
- "Fəryad" filmində İsmayılın həbsxanada olan səhnəsi Bayıl həbsxanasında çəkilib. Onun döyüldüyü, işgəncə verildiyi kamerayla üz-üzə olan kamerada vaxtilə İosif Stalin cəza çəkib.
Məşhur cəzaçəkənlər
- Stalin (Cuqaşvili), İosif Vissarionoviç — Rusiya inqilabi hərəkatının tanınmış xadimi, rəhbərlərindən biri, SSRİ-nin de-fakto rəhbəri (1924–1953), SSRİ Generalissimusu (1945);
- Ulmanis, Karlis — Latviyanın 4-cü prezidenti;
- Vışinski, Andrey Yanuaroviç — Sovet Dövlət xadimi, hüquqşünas, diplomat. SSRİ Prokuroru (1935–1939), SSRİ Xarici islər naziri (1949–1953), SSRİ-nin BMT-dəki daimi nümayəndəsi (1953–1954). Stalin ilə bir kamerada yatdığı iddia edilir;
- Talışinski, Mirfuad xan Həsən oğlu — Azərbaycan və Sovet hərbi xadimi, polkovnik. "Azərbaycan milli mərkəzi" cinayət işi üzrə istintaqa cəlb edlmişdir;
- Babayan, Samvel — Dağlıq Qarabağ Müdafiə Ordusunun 1994–2000-ci illər arasında baş komandanı və Daşnaksütyun partiyasına bağlı olan Daşink partiyasının qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasındakı nümayəndəsi. Qondarma DQR ilk müdafiə naziri. "Syamo" ləqəbi ilə tanınır;
- Lotu Bəxtiyar (Kərimov Bəxtiyar Ağababa oğlu) — Qanuni oğru, kriminal aləmdə Lotu Bəxtiyar, Batya, Bako, Basilava ləqəbləriylə tanınır.
- "Azadlıqdan məhrumetmə yerlərinin müşahidəsi" ictimai birliyi [ölü keçid]
- "BAYIL TƏCRİDXANASI TURİSTLƏRİN İSTİFADƏSİNƏ VERİLSİNMİ?" (az.). musavat.com. 2021-07-01 tarixində . İstifadə tarixi: 16 iyun 2021.
- "Kənan Məmmədov: "İsmayılın həbsxanada olan səhnəsi o vaxtkı Bayıl həbsxanasında çəkilib. Onun döyüldüyü, işgəncə verildiyi kameranı əvvəlcədən seçdik. Həmin kamerayla üz-üzə bir kamera vardı, hansı ki, orada vaxtilə Stalin oturmuşdu"". 2017-07-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-03.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bayil hebsxanasi Muxtelif menbelerde tikilmesi 1874 1880 ve 1886 ci illere aid edilen penitensiar muessise Bayil hebsxanasiIosif Cuqasvilinin Stalin sekli 1910 cu il martin 30 da Baki Quberniya Jandarm Idaresinde cekilmisdir Yeri Baki seheriAcilma tarixi 1880 ci ilBaglanma tarixi 2009TarixiResmi olaraq Bakida hebsxananin tikilmesi bu ise kapital qoyulusu XIX esrin 80 ci illerine tesaduf edir Baki seherinin ilk hebsxana muessiselerinden biri Bayil hebsxana qesridir ki burani cox vaxt Bayil hebsxanasi adlandiriblar Qesrin insasi haqqinda Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Arxivinde xeyli material saxlanmisdir Evveller at tovlesi kimi istifade olunub Bu senedlerde qeyd olunduguna gore Rusiya imperatorunun 1 sentyabr 1885 ci ilde ireli surduyu teklife esasen Xezer herbi gemiciliyinin nezdindeki asagi cinlilerinin ixtisara dusmesile elaqedar onlarin 62 63 64 65 66 67 sayli aile kazarmalari muvafiq avadanliqlari ile birge hebsxanaya cevrilmekden otru Vetendas Idaresine tehvil verildi Mehz Bayil burnundaki hemin kazarmalarin esasinda muvafiq teleblere uygun yenidenqurma temir berpa isleri aparmaqla yeni elave tikililer insa etmekle hebsxana binasi qurulmali idi Respublikanin Tarix Arxivinde saxlanilan senedlere diqqet yetirek 1888 ci il dekabrin 31 de Baki Qubernatoru idare heyetinin tikinti uzre bolmesinde Baki 1 ci tacir gildiyasinin qeyyumu selahiyyetli numayendesi tacir Musael Danilov Sagedanov andlilarin selahiyyetli numayendesi Nikolay Karlov Qauzen Baki Qubernatoruna cari ilin 18 noyabrinda dinlenilmis mesele ile elaqedar asagida derc olunanlari bildirir Bayil burnunda 38484 rubl deyerinde hebsxana tikintisi Baki Quberniya Idaresinin 29 noyabr 1886 ci ilde Musael Sagedanov terefinden icraata qebul edilmis ve butun isler hec bir sertsiz 1888 ci il yanvarin 1 de basa catdirilmalidir Cunki evveller Krasilnikovun evinde icareye goturulmus otaqlarin muqavile vaxti 1 yanvar 1888 ci ilde basa catir Hemin muqavile deqiqlikle vaxtinda icra olundu cunki tutulanlar hebsde olanlar yeni insa olunmus hebsxanaya bu ilin 1888 ci ilin yanvar ayinin 14 de kecirilmisler ve gorulen islerin teleblere tam cavab verdiyi 31 dekabr 1887 ci ilde tertib olunan aktla tesdiq olunur Hebsxananin binasi hebsxana mudiriyyetinin tabeliyine 19 fevral 1888 ci ilde qebul edilmisdir Hemin dovrde tertib edilmis senedde deyilirdi 29 noyabr 1886 ci ilde baglanmis muqavileye esasen podratci ohdesine goturur birinci bendle Bayildaki hebsxanani 400 nefer hebsde olan ucun tikir ikinci bendle 1 noyabr 1887 ci iledek hemin podrata aid olan tikintileri yenidenqurma islerini ve elave tikilileri hec bir mohlete yol vermeden 1 yanvar 1888 ci iledek basa catdirir ki sonradan hemin dovrden hebsxana otaqlarindan aidiyyeti uzre istifade olunsun ucuncu bendle insaat yenidenqurma ve komekci tikililerde is basa catdiqdan sonra hebsxananin binasi xususi siyahi ile mudiriyyetin teyin etdiyi selahiyyetli sexse tehvil verilir 30 dekabr 1887 ci ilde quberniya memari 82 sayli raportla Baki qubernatoruna meruze ile muraciet etmisdi Bayil burnundaki hebsxananin insasi tesdiq edilmis layihe uzre o qeder tez basa catdirilmisdir ki yeni hebsxananin binasi 1888 ci ilin yanvarindan oz teyinati uzre istifade oluna biler Dekabrin 31 de asagidaki terkibde vitse qubernator musavir Ratcenko direktor Sutski daire mehkemesinin prokuroru Baki uyezd daire herbi reisi Baki qubernatorlugunun hekimi seherin polismeystri ve baxicisindan reisinden ibaret olan xususi komissiya hebsxanani istismardan otru qebul etdi ve qerara alindi ki nezere carpan butun xirda qusurlar mehbuslar hebsxanaya kocuruldukden sonra basa catdirilsin Hebs edilmis Azerbaycan jurnalistleri 1911 ci il 19 mart 1 aprel 1911 ci ilde Bakida nesr edilen qezetlerin idarexanalarin polis ve jandarma terefinden axtaris edilerek bir cox Azerbaycan jurnalisti hebs edilerek Baki daha sonra Bayil hebsxanasinda saxlaniliblar Ilkin olaraq 1 2 ve 4 cu korpuslar inzibati bina gorus ve erzaq qebulu otaqlari insa edilib basa catdirilmisdi 1910 cu ilde 6 ci 1923 ve 1929 cu illerde ise 3 cu ve 5 ci korpuslar tikilib istifadeye verilmisdi 1920 ci ile qeder bura Bayil hebsxanasi sonralar ise 1 ci Islah Evi adlandirilmisdir Hemin ilin 31 dekabrinadek asagida qeyd olunan korpuslar fealiyyetde idi 1 fehle 2 kocurme 3 asagi kunc 4 yuxari kunc Bayil hebsxanasinda Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin qurucularindan biri ictimai siyasi xadim Mehemmed Emin Resulzade aprel isgalindan sonra o dovrun meshur inqilabcilarindan I Stalin 39 sayli kamerada iki defe mart 1908 mart 1920 SSRI nin kecmis bas prokuroru A Visinski ve basqalari ceza cekmisler Sonralar sovet hakimiyyeti illerinde 1 sayli istintaq tecridxanasi kimi fealiyyet gostermis ve tutumu 1500 neferlik olmusdur Maraqli faktlar Feryad filminde Ismayilin hebsxanada olan sehnesi Bayil hebsxanasinda cekilib Onun doyulduyu isgence verildiyi kamerayla uz uze olan kamerada vaxtile Iosif Stalin ceza cekib Meshur cezacekenlerStalin Cuqasvili Iosif Vissarionovic Rusiya inqilabi herekatinin taninmis xadimi rehberlerinden biri SSRI nin de fakto rehberi 1924 1953 SSRI Generalissimusu 1945 Ulmanis Karlis Latviyanin 4 cu prezidenti Visinski Andrey Yanuarovic Sovet Dovlet xadimi huquqsunas diplomat SSRI Prokuroru 1935 1939 SSRI Xarici isler naziri 1949 1953 SSRI nin BMT deki daimi numayendesi 1953 1954 Stalin ile bir kamerada yatdigi iddia edilir Talisinski Mirfuad xan Hesen oglu Azerbaycan ve Sovet herbi xadimi polkovnik Azerbaycan milli merkezi cinayet isi uzre istintaqa celb edlmisdir Babayan Samvel Dagliq Qarabag Mudafie Ordusunun 1994 2000 ci iller arasinda bas komandani ve Dasnaksutyun partiyasina bagli olan Dasink partiyasinin qondarma Dagliq Qarabag Respublikasindaki numayendesi Qondarma DQR ilk mudafie naziri Syamo leqebi ile taninir Lotu Bextiyar Kerimov Bextiyar Agababa oglu Qanuni ogru kriminal alemde Lotu Bextiyar Batya Bako Basilava leqebleriyle taninir Azadliqdan mehrumetme yerlerinin musahidesi ictimai birliyi olu kecid BAYIL TECRIDXANASI TURISTLERIN ISTIFADESINE VERILSINMI az musavat com 2021 07 01 tarixinde Istifade tarixi 16 iyun 2021 Kenan Memmedov Ismayilin hebsxanada olan sehnesi o vaxtki Bayil hebsxanasinda cekilib Onun doyulduyu isgence verildiyi kamerani evvelceden secdik Hemin kamerayla uz uze bir kamera vardi hansi ki orada vaxtile Stalin oturmusdu 2017 07 26 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 03 ol section Xarici kecidler