Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə çoxsaylı problemlər mövcuddur. Zəhmət olmasa, səhifəni redaktə edərək və ya mövcud problemləri diskussiya edərək həll edin.
|
Cinayətin klassik formal tərifi Fransanın 1791-ci ildə və az sonra 1810-cu ildə qəbul edilən cinayət məcəllələrində verilmişdir. Bu tərif az dəyişiklə bu gün də cinayət qanununda saxlanılır. Varislik prinsipinin tələblərini qoruyaraq Fransanın 1992-ci il Cinayət Məcəlləsində də sosial təhlükəlilik dərəcəsinə görə və əməlin yetirdiyi ziyanın ağırlıq dərəcəsindən asılı olaraq cinayətlərin kriminal əməl, kriminal xəta və kriminal pozuntu kimi növləri fərqləndirilir. Kriminal əməl, barəsində rüsvayedici cəzalar tətbiq edilən əməl kimi, kriminal xəta barəsində islahedici cəza tətbiq edilən davranış kimi, kriminal pozuntu isə törədilməsinə görə cəza tətbiq edilən əməl kimi xarakterizə edilir. Belə tərif məhkəmə hakimiyyətinin fəaliyyətini qanuni çərçivəyə yönəltsə də cinayətin sosial tələbini açmadığına görə formal xarakterə malikdir.
hələ 1764-ci ildə özünün "Cinayətlər və cəzalar" adlı məşhur əsərində yazırdı: "Cinayətlərin həqiqi ölçüsünü onun cəmiyyətə yetirdiyi ziyan müəyyən edir". Ç. Bekkariya əməlin ictimai təhlükəliliyinə hakim mövqedən qiymət verilməsini tənqid edirdi. Onun fikrincə silki (sinfi) mənsubiyyətə görə oğurluğa və qətlə görə təqiblərin müxtəlifliyi və tətbiq edilən cəzaların qeyri-bərabərliyi ədalətlilik və borc haqqında olan anlayışları dağıdır, əvəzində təsəvvürlərində hakim və məhkum təbəqə üçün eyni dərəcədə təhlükəli olan əməllər ətrafında belə "güclünün hüququ" kimi baxış yaradır.
Beləliklə, cinayətin maddi tərifinin verilməsinə ilk cəhd Çezari Bekkariya tərəfindən edilmişdir.
İnqilabdan sonra rus kriminalistləri arasında cinayətin qanunda veriləcək anlayışı ətrafında qızğın mübahisə olunmuşdur. Mübahisə öncə cinayətə maddi, yaxud formal, ya da qarışıq, yəni maddi və formal anlayışları ehtiva edən anlayışın verilməsi ilə bağlı olmuşdur. Müəlliflər belə yekdil fikrə gəlmişlər ki, cinayətə cinayət qanununda maddi tərif verilməlidir.
Xeyli dərəcədə ideologiya ilə bağlı olsa da, cinayətin daha uğurlu maddi tərifi sovet cinayət hüququnda verilmişdir.
RSFSR Cinayət hüququ üzrə 1919-cu ildə qəbul edilən rəhbər başlanğıcların 6-cı maddəsidə yeridilir ki, cinayət hakim ictimai münasibətlər sistemi üçün sosial təhlükəli olan əməldir. Bu ideya sonradan Azərbaycan Respublikasının 1922-ci ildə qəbul edilən Cinayət Məcəlləsində cinayətə verilən maddi tərif tam siyasi məzmuna malik idi. Məcəllənin 6-cı maddəsində deyilirdi: "Kommunizmə keçid dövründə fəhlə-kəndli hakimiyyəti tərəfindən müəyyən edilən Sovet quruluşunun əsaslarını və hüquq qaydalarını təhlükə altına alan hər hansı ictimai təhlükəli hərəkət və ya hərəkətsizlik cinayət sayılır".
Burada cinayətin sosial təbiətini açmaq, onun ictimai münasibətlər üçün, mövcud ictimai qaydalar üçün təhlükəli olmasını göstərmək tərifin müsbət cəhəti kimi qeyd edilməlidir. Tərifdə cinayətin sosial mahiyyətinin qeyd edilməsi cinayətin yeni maddi anlayışını yaradırdı.
Beləliklə, ilk Cinayət Məcəlləsində cinayətin sinfi təbiəti xüsusilə vurğulanırdı. Xüsusilə 30-cu illərdən başlayaraq "SSRİ-də sosializm qələbə çaldıqca sinfi ziddiyyətlər kəskinləşir" kimi yanlış müddəanın irəli sürülməsi, bu illərdə qəbul edilən cinayət qanunlarını xüsusilə sərtləşdirmiş, bəzi kateqoriyadan olan cinayətləri törədən şəxslərin "xalqın düşməni" elan edilməsi kimi mövqeyin cinayət qanununda təsbit edilməsinə gətirib çıxarmışdır. Bu da cinayətin anlayışına sinfi mövqedən qiymət verməkdən başqa bir şey deyildir.
Cinayət əlamətləri
1926-1935-ci illərdə müttəfiq respublikalarda qəbul edilən cinayət məcəllələrində bu tərif çox cüzi dəyişikliklə saxlanıldı. Tezliklə aydın oldu ki, cinayətin anlayışında keçid dövrünü göstərmək, cinayətin ancaq keçid dövründə mövcud olacağını qəti şəkildə təsdiq etmək elmi-məntiqi əsası olmayan yanlış mövqe idi. Təsadüfi deyildir ki, 1958-ci ildə qəbul edilən "SSR İttifaqı və müfəttiq respublikaların cinayət qanunvericiliyin əsasları" cinayətin cəmiyyət üçün sosial təhlükəli əməl olması kimi əlaməti saxlamaqla, qeyd edilən "Keçid dövrü" və "sinfilik" kimi əlamətlərdən imtina etdi.
Bununla belə, 1958-ci il "SSR İttifaqı və müfəttiq respublikaların cinayət qanunvericiliyinin Əsasları"nda cinayətin qəsd etdiyi obyektə sinfi mövqedən qiymət verilirdi. Əməlin ictimai təhlükəliliyi onun SSRİ-nin ictimai quruluşuna, siyasi və iqtisadi sisteminə, sosialist mülkiyyətinə, şəxsiyyətə, vətəndaşların siyasi, əmək, əmlak və başqa hüquq və azadlıqlarına, sosialist hüquq qaydalarına etdiyi qəsdlə əlaqələndirilirdi. Belə analoji tərif Azərbaycan Respublikasının 1960-cı il Cinayət Məcəlləsinin 7-ci maddəsində verilirdi. Burada da əməlin ictimai təhlükəliliyi onun qəsd etdiyi obyektlərə görə müəyyən edilirdi.
Həm Əsaslarda, həm də Əsasları rəhbər tutmaqla hazırlanan respublikanın 1960-cı il Cinayət Məcəlləsində cinayətə "ictimai təhlükəlilik" və "qeyri-hüquqilik" əlaməti əsasında tərif verilirdi.
Azərbaycan Respublikasının 1999-cu il dekabrın 30-da qəbul edilən Cinayət Məcəlləsi cinayətin anlayışına dair 1960-cı il Cinayət Məcəlləsinin müddəalarını daha da inkişaf etdirmişdi. Əgər öncə qüvvədə olan Cinayət Məcəlləsinin 7-ci maddəsində cinayətin "ictimai təhlükəlilik" və "qeyri-hüquqilik" kimi iki əlaməti birbaşa göstərilirdisə, qüvvədə olan Cinayət Məcəlləsinin cinayətin anlayışını müəyyən edən 14-cü maddəsində cinayətin: ictimai-təhlükəli olan; təqsirli törədilən; cinayət məcəlləsində nəzərdə tutulan; cəza hədəsi ilə qadağan edilən dörd əlaməti təsbit edilmişdir. Yeni cinayət qanunda həm də qorunan ictimai cinayətlərin dairəsi bir daha konkretləşdirilir.
İctimai təhlükəlilik əməlin ictimai münasibətlərə ziyan yetirən xüsusiyyətidir. Bu əlamət cinayətin sosial mahiyyətini ifadə edir, bu və ya başqa əməlin nə üçün cinayət hesab edilməsi sualına cavab verir. İctimai təhlükəlilik obyektiv xüsusiyyətdir, qanunvericinin şüurundan və iradəsindən asılı olmayaraq cəmiyyətin həyatına ziyan yetirir.Məhz bu əlamətə əsasən qanunverici orqan əməlin cinayətlər qrupuna daxil edilməsilə bağlı qərar qəbul edir.
Azərbaycan Respublikasının 1960-cı il Cinayət Məcəlləsinin 7-ci maddəsi yuxarıda qeyd edildiyi kimi cinayətin anlayışına subyektiv əlamətləri- təqsir, motiv və məqsədi daxil etmirdi. Belə mülahizə mövcud idi ki, cinayətin ictimai təhlekəliliyini obyektiv və subyektiv ünsürlər vəhdətdə müəyyən edir. Lakin bununla belə Məcəllənin 3-cü madəsinin “... ictimai təhlükəli əməli qəsdən və ya ehtiyatsızlıqdan etmiş olan şəxs”in cinayət məsuliyyətinin yaranmasına dair göstərişinin qanunçuluq baxımından müstəsna dərəcədə əhəmiyyətli olsa da, həm də ziddiyyət yaradırdı. Əvvəla, təqsirdən kənarda ictimai təhlükəli olan əməlin mövcudluğu qeyd edilirdi. İkinci, təqsir və ictimai təhlükəlilik kimi elementlər müstəqil olaraq cinayətin subyektiv və obyektiv xüsusiyyəti kimi müəyyən edilirdi.
Azərbaycan Respublikasının qüvvədə olan Cinayət Məcəlləsinin 14-cü maddəsində cinayətinmüəyyən edilən anlayışında təqsir və ictimai təıhlükəlilik cinayətin müstəqil subyektiv və obyektiv xüsusiyyəti kimi nəzərdə tutulur.Bir halda qanunvericilik ictimai təhlükəliliyi obyektiv ziyan yetirən hərəkət (hərəkətsizlik) kimi xarakterizə edir, başqa halda daha ümumi obyektiv-subyektiv kateqoriya kimi müəyyən edir.(CM-in 15-ci, 74-cü maddələri).
Cinayət qanunvericiliyi ictimai təhlükəliliyin keyfiyyət və kəmiyyət tərəfini fərqləndirir.CM-in cəza təyininin ümumi prinsiplərini nəzərdə tutan 58.3-cü maddəsində deyilir ki, məhkəmə cəza təyin edərkən “... cinayətin xarakterini və ictimai təhlükəlilik dərəcəsini nəzərə alır...” Burada cinayətin xarakteri əməlin təhlükəliliyinin keyfiyyət təhlükəlili dərəcəsi isə onun kəmiyyət göstəricisi hesab edilir.
Ictimai təhlükəliliyin keyfiyyət tərəfini qəsddən ziyan çəkən ictimai münasibətlərin xarakteri müəyyən edir. Eyni obyektə qəsd edən müxtəlif cinayətlər eyni tipli ictimai təhlükəliliyə malikdirlər. Sağlamlığa qəsd edən cinayətlərə bir tip sosial təhlükəlilik, mülkiyyət aleyhinə edilən cinayətlərə isə başqa tip ictimai təhlükəlilik xarakterikdir.
Cinayətin ictimai təhlükəlili dərəcəsi yetirilən ziyanın dərəcəsində, qəsdin xüsusiyyətindən(cinayətə hazırlıq, cinayətə cəhd, cinayətin təkbaşına, yaxud iştirakçılıqla törədilməsi, cinayətin subyektinin xüsusiyyəti) və s. asılıdır.
Xarakterinə görə müxtəlif olan, məsələn, qəsdən sağlamlığa az ağır zərər vurma(CM-in 127-ci maddəsi) və səhlənkarlıq(CM-in 314-cü maddəsi) kimi cinayətlərin ictimai təhlükəlilik dərəcəsini, eləcə də, eyni xarakterli, lakin müxtəlif növdən olan, məsələn, oğurluq(CM-in 177-ci maddəsi) və soyğunçulq (CM-in 180-cı maddəsi) kimi cinayətlərin təhlükəlilik dərəcəsini, bu cinayətlərə görə məsuliyyət müəyyən edən normaların sanksiyalarını müqayisə etməklə fərqləndirmək olar. Qeyd edilən hallarda, qanunverici orqan tərəfindən uyğun sanksiyaların köməyi ilə cinayətlərin xarakterinə və ictimai təhlükəliliyinə qiymət verilmişdir.
Cinayətə sosioloji baxış
Cəmiyyəti hər tərəfli tədqiq edən bir elm olan sosiologiya elminin ən çox tədqiq etdiyi sahələrdən biri də cinayət sahəsidir. Neçə yüzilliklər boyu müxtəlif nəzəriyyələr cinayətin səbəbini açıqlamağa çalışmış, və məqsədlərinə nail olmuşlar. Məhz onların işlərinin sayəsində bizlər indi cinayətlərin hansı səbəblərdən baş verdiyini, cəmiyyətdəki təsirini və onun növlərini daha yaxşı dərk edirik. İlkin sosioloji nəzəriyyələr 18 və 19-cu əsrlərdə meydana gəlmişdir. Klassik nəzəriyyənin görkəmli nümayəndəsi olan və adı yuxarıda da qeyd edilən *Cesare Beccaria olmuşdur. Onun ardınca həmyerlisi Lombroso *Cesare Lombroso, kim ki bioloji positivist nəzəriyyəsinin nümayəndəsidir, fərqli bir iddia ilə çıxış etmişdir. O idda etmişdir ki, insan bioloji səbəblərə görə cinayət törədir. Cinayətə meyllilik onların genetikasındadır. Lombroso bir az da irəli gedərək demişdir ki, cinayətkarların bədən quruluşları da fərqli olur. Məsəlçün, onların qolları anormal dərəcədə uzun, qulaqları böyük və asimmetrik üz quruluşları olur. Cinayətkarlara qarşı davranışa gəlincə isə, Lombroso və onun həmkarları təklif etmişlər ki, cinayətkarlar reabilitasiya və müalicədən keçirilsinlər, çünki yalnız bu üsulla onların bədənindəki cinayətə meyillilik yaradan elementlər aradan götürülə bilər. Bu müalicə üsullarında kemoterapiya, estetik əməliyyat və bəzi nəzaretedici maddələrin bədənə yeridilməsi daxildir.
Mənbə
- Сайт «Загадочные преступления прошлого»
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede coxsayli problemler movcuddur Zehmet olmasa sehifeni redakte ederek ve ya movcud problemleri diskussiya ederek hell edin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin fevral 2024 Bu meqale boyuk olcude ve ya tamamile tek menbeye esaslanir Movzu ile bagli muzakirelere qosula ve fikirlerinizi bildire bilersiniz Meqaleye etibarli menbeler elave ederek tekmillesdire bilersiniz fevral 2024 Cinayetin klassik formal terifi Fransanin 1791 ci ilde ve az sonra 1810 cu ilde qebul edilen cinayet mecellelerinde verilmisdir Bu terif az deyisikle bu gun de cinayet qanununda saxlanilir Varislik prinsipinin teleblerini qoruyaraq Fransanin 1992 ci il Cinayet Mecellesinde de sosial tehlukelilik derecesine gore ve emelin yetirdiyi ziyanin agirliq derecesinden asili olaraq cinayetlerin kriminal emel kriminal xeta ve kriminal pozuntu kimi novleri ferqlendirilir Kriminal emel baresinde rusvayedici cezalar tetbiq edilen emel kimi kriminal xeta baresinde islahedici ceza tetbiq edilen davranis kimi kriminal pozuntu ise toredilmesine gore ceza tetbiq edilen emel kimi xarakterize edilir Bele terif mehkeme hakimiyyetinin fealiyyetini qanuni cerciveye yoneltse de cinayetin sosial telebini acmadigina gore formal xaraktere malikdir hele 1764 ci ilde ozunun Cinayetler ve cezalar adli meshur eserinde yazirdi Cinayetlerin heqiqi olcusunu onun cemiyyete yetirdiyi ziyan mueyyen edir C Bekkariya emelin ictimai tehlukeliliyine hakim movqeden qiymet verilmesini tenqid edirdi Onun fikrince silki sinfi mensubiyyete gore ogurluga ve qetle gore teqiblerin muxtelifliyi ve tetbiq edilen cezalarin qeyri beraberliyi edaletlilik ve borc haqqinda olan anlayislari dagidir evezinde tesevvurlerinde hakim ve mehkum tebeqe ucun eyni derecede tehlukeli olan emeller etrafinda bele guclunun huququ kimi baxis yaradir Belelikle cinayetin maddi terifinin verilmesine ilk cehd Cezari Bekkariya terefinden edilmisdir Inqilabdan sonra rus kriminalistleri arasinda cinayetin qanunda verilecek anlayisi etrafinda qizgin mubahise olunmusdur Mubahise once cinayete maddi yaxud formal ya da qarisiq yeni maddi ve formal anlayislari ehtiva eden anlayisin verilmesi ile bagli olmusdur Muellifler bele yekdil fikre gelmisler ki cinayete cinayet qanununda maddi terif verilmelidir Xeyli derecede ideologiya ile bagli olsa da cinayetin daha ugurlu maddi terifi sovet cinayet huququnda verilmisdir RSFSR Cinayet huququ uzre 1919 cu ilde qebul edilen rehber baslangiclarin 6 ci maddeside yeridilir ki cinayet hakim ictimai munasibetler sistemi ucun sosial tehlukeli olan emeldir Bu ideya sonradan Azerbaycan Respublikasinin 1922 ci ilde qebul edilen Cinayet Mecellesinde cinayete verilen maddi terif tam siyasi mezmuna malik idi Mecellenin 6 ci maddesinde deyilirdi Kommunizme kecid dovrunde fehle kendli hakimiyyeti terefinden mueyyen edilen Sovet qurulusunun esaslarini ve huquq qaydalarini tehluke altina alan her hansi ictimai tehlukeli hereket ve ya hereketsizlik cinayet sayilir Burada cinayetin sosial tebietini acmaq onun ictimai munasibetler ucun movcud ictimai qaydalar ucun tehlukeli olmasini gostermek terifin musbet ceheti kimi qeyd edilmelidir Terifde cinayetin sosial mahiyyetinin qeyd edilmesi cinayetin yeni maddi anlayisini yaradirdi Belelikle ilk Cinayet Mecellesinde cinayetin sinfi tebieti xususile vurgulanirdi Xususile 30 cu illerden baslayaraq SSRI de sosializm qelebe caldiqca sinfi ziddiyyetler keskinlesir kimi yanlis muddeanin ireli surulmesi bu illerde qebul edilen cinayet qanunlarini xususile sertlesdirmis bezi kateqoriyadan olan cinayetleri toreden sexslerin xalqin dusmeni elan edilmesi kimi movqeyin cinayet qanununda tesbit edilmesine getirib cixarmisdir Bu da cinayetin anlayisina sinfi movqeden qiymet vermekden basqa bir sey deyildir Cinayet elametleri1926 1935 ci illerde muttefiq respublikalarda qebul edilen cinayet mecellelerinde bu terif cox cuzi deyisiklikle saxlanildi Tezlikle aydin oldu ki cinayetin anlayisinda kecid dovrunu gostermek cinayetin ancaq kecid dovrunde movcud olacagini qeti sekilde tesdiq etmek elmi mentiqi esasi olmayan yanlis movqe idi Tesadufi deyildir ki 1958 ci ilde qebul edilen SSR Ittifaqi ve mufettiq respublikalarin cinayet qanunvericiliyin esaslari cinayetin cemiyyet ucun sosial tehlukeli emel olmasi kimi elameti saxlamaqla qeyd edilen Kecid dovru ve sinfilik kimi elametlerden imtina etdi Bununla bele 1958 ci il SSR Ittifaqi ve mufettiq respublikalarin cinayet qanunvericiliyinin Esaslari nda cinayetin qesd etdiyi obyekte sinfi movqeden qiymet verilirdi Emelin ictimai tehlukeliliyi onun SSRI nin ictimai qurulusuna siyasi ve iqtisadi sistemine sosialist mulkiyyetine sexsiyyete vetendaslarin siyasi emek emlak ve basqa huquq ve azadliqlarina sosialist huquq qaydalarina etdiyi qesdle elaqelendirilirdi Bele analoji terif Azerbaycan Respublikasinin 1960 ci il Cinayet Mecellesinin 7 ci maddesinde verilirdi Burada da emelin ictimai tehlukeliliyi onun qesd etdiyi obyektlere gore mueyyen edilirdi Hem Esaslarda hem de Esaslari rehber tutmaqla hazirlanan respublikanin 1960 ci il Cinayet Mecellesinde cinayete ictimai tehlukelilik ve qeyri huquqilik elameti esasinda terif verilirdi Azerbaycan Respublikasinin 1999 cu il dekabrin 30 da qebul edilen Cinayet Mecellesi cinayetin anlayisina dair 1960 ci il Cinayet Mecellesinin muddealarini daha da inkisaf etdirmisdi Eger once quvvede olan Cinayet Mecellesinin 7 ci maddesinde cinayetin ictimai tehlukelilik ve qeyri huquqilik kimi iki elameti birbasa gosterilirdise quvvede olan Cinayet Mecellesinin cinayetin anlayisini mueyyen eden 14 cu maddesinde cinayetin ictimai tehlukeli olan teqsirli toredilen cinayet mecellesinde nezerde tutulan ceza hedesi ile qadagan edilen dord elameti tesbit edilmisdir Yeni cinayet qanunda hem de qorunan ictimai cinayetlerin dairesi bir daha konkretlesdirilir Ictimai tehlukelilik emelin ictimai munasibetlere ziyan yetiren xususiyyetidir Bu elamet cinayetin sosial mahiyyetini ifade edir bu ve ya basqa emelin ne ucun cinayet hesab edilmesi sualina cavab verir Ictimai tehlukelilik obyektiv xususiyyetdir qanunvericinin suurundan ve iradesinden asili olmayaraq cemiyyetin heyatina ziyan yetirir Mehz bu elamete esasen qanunverici orqan emelin cinayetler qrupuna daxil edilmesile bagli qerar qebul edir Azerbaycan Respublikasinin 1960 ci il Cinayet Mecellesinin 7 ci maddesi yuxarida qeyd edildiyi kimi cinayetin anlayisina subyektiv elametleri teqsir motiv ve meqsedi daxil etmirdi Bele mulahize movcud idi ki cinayetin ictimai tehlekeliliyini obyektiv ve subyektiv unsurler vehdetde mueyyen edir Lakin bununla bele Mecellenin 3 cu madesinin ictimai tehlukeli emeli qesden ve ya ehtiyatsizliqdan etmis olan sexs in cinayet mesuliyyetinin yaranmasina dair gosterisinin qanunculuq baximindan mustesna derecede ehemiyyetli olsa da hem de ziddiyyet yaradirdi Evvela teqsirden kenarda ictimai tehlukeli olan emelin movcudlugu qeyd edilirdi Ikinci teqsir ve ictimai tehlukelilik kimi elementler musteqil olaraq cinayetin subyektiv ve obyektiv xususiyyeti kimi mueyyen edilirdi Azerbaycan Respublikasinin quvvede olan Cinayet Mecellesinin 14 cu maddesinde cinayetinmueyyen edilen anlayisinda teqsir ve ictimai teihlukelilik cinayetin musteqil subyektiv ve obyektiv xususiyyeti kimi nezerde tutulur Bir halda qanunvericilik ictimai tehlukeliliyi obyektiv ziyan yetiren hereket hereketsizlik kimi xarakterize edir basqa halda daha umumi obyektiv subyektiv kateqoriya kimi mueyyen edir CM in 15 ci 74 cu maddeleri Cinayet qanunvericiliyi ictimai tehlukeliliyin keyfiyyet ve kemiyyet terefini ferqlendirir CM in ceza teyininin umumi prinsiplerini nezerde tutan 58 3 cu maddesinde deyilir ki mehkeme ceza teyin ederken cinayetin xarakterini ve ictimai tehlukelilik derecesini nezere alir Burada cinayetin xarakteri emelin tehlukeliliyinin keyfiyyet tehlukelili derecesi ise onun kemiyyet gostericisi hesab edilir Ictimai tehlukeliliyin keyfiyyet terefini qesdden ziyan ceken ictimai munasibetlerin xarakteri mueyyen edir Eyni obyekte qesd eden muxtelif cinayetler eyni tipli ictimai tehlukeliliye malikdirler Saglamliga qesd eden cinayetlere bir tip sosial tehlukelilik mulkiyyet aleyhine edilen cinayetlere ise basqa tip ictimai tehlukelilik xarakterikdir Cinayetin ictimai tehlukelili derecesi yetirilen ziyanin derecesinde qesdin xususiyyetinden cinayete hazirliq cinayete cehd cinayetin tekbasina yaxud istirakciliqla toredilmesi cinayetin subyektinin xususiyyeti ve s asilidir Xarakterine gore muxtelif olan meselen qesden saglamliga az agir zerer vurma CM in 127 ci maddesi ve sehlenkarliq CM in 314 cu maddesi kimi cinayetlerin ictimai tehlukelilik derecesini elece de eyni xarakterli lakin muxtelif novden olan meselen ogurluq CM in 177 ci maddesi ve soygunculq CM in 180 ci maddesi kimi cinayetlerin tehlukelilik derecesini bu cinayetlere gore mesuliyyet mueyyen eden normalarin sanksiyalarini muqayise etmekle ferqlendirmek olar Qeyd edilen hallarda qanunverici orqan terefinden uygun sanksiyalarin komeyi ile cinayetlerin xarakterine ve ictimai tehlukeliliyine qiymet verilmisdir Cinayete sosioloji baxisCemiyyeti her terefli tedqiq eden bir elm olan sosiologiya elminin en cox tedqiq etdiyi sahelerden biri de cinayet sahesidir Nece yuzillikler boyu muxtelif nezeriyyeler cinayetin sebebini aciqlamaga calismis ve meqsedlerine nail olmuslar Mehz onlarin islerinin sayesinde bizler indi cinayetlerin hansi sebeblerden bas verdiyini cemiyyetdeki tesirini ve onun novlerini daha yaxsi derk edirik Ilkin sosioloji nezeriyyeler 18 ve 19 cu esrlerde meydana gelmisdir Klassik nezeriyyenin gorkemli numayendesi olan ve adi yuxarida da qeyd edilen Cesare Beccaria olmusdur Onun ardinca hemyerlisi Lombroso Cesare Lombroso kim ki bioloji positivist nezeriyyesinin numayendesidir ferqli bir iddia ile cixis etmisdir O idda etmisdir ki insan bioloji sebeblere gore cinayet toredir Cinayete meyllilik onlarin genetikasindadir Lombroso bir az da ireli gederek demisdir ki cinayetkarlarin beden quruluslari da ferqli olur Meselcun onlarin qollari anormal derecede uzun qulaqlari boyuk ve asimmetrik uz quruluslari olur Cinayetkarlara qarsi davranisa gelince ise Lombroso ve onun hemkarlari teklif etmisler ki cinayetkarlar reabilitasiya ve mualiceden kecirilsinler cunki yalniz bu usulla onlarin bedenindeki cinayete meyillilik yaradan elementler aradan goturule biler Bu mualice usullarinda kemoterapiya estetik emeliyyat ve bezi nezaretedici maddelerin bedene yeridilmesi daxildir MenbeSajt Zagadochnye prestupleniya proshlogo Hemcinin baxCinayet huququ Banditizm Amnistiya Olum hokmu Dovlet korporasiya cinayetiXarici kecidler