Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
III Viktor Emanuel (it. Vittorio Emanuele III; 11 noyabr 1869[…], Neapol – 28 dekabr 1947[…], İsgəndəriyyə) — İtaliyanın üçüncü kralı, bundan başqa, Efiopiyanın imperatoru (1936-1941), Albaniyanın (1939-1943) kralı olmuşdur. Lakin bu ünvanlar bir çox iri dövlətlər tərəfindən tanınmırdı. Onun hakimiyyəti, atası I Umbertonun qətlindən sonra başladı. III Viktor Emanuelin hakimiyyəti, İtalyan faşizminin yaranması, inkişaf etməsi və tənəzzül etməsi dövrünü əhatə edir. II Dünya Müharibəsində İtaliyanın məğlub olmasından sonra, monarxiya ağır böhran keçirməyə başladı. Dövlətdə monarxiyanın saxlanıb-saxlanmaması referendumda həll olunmalı idi. Referendumda monarxiya tərəfdarlarının təzyiqləri ilə (müharibədə məğlub olmasından sonra italyanlar ona nifrət edirdilər) III Viktor Emanuel öz oğlu II Umbertonun xeyrinə hakimiyyətdən əl çəkdi. Beləliklə, onun oğlu II Umberto adı ilə İtaliyanın dördüncü kralı oldu. III Viktor isə İsgəndəriyyəyə sürgün edildi, bir il sonra isə vəfat etdi və elə orada da dəfn edildi.
| III Viktor Emanuel | |
|---|---|
| it. Vittorio Emanuele Ferdinando Maria Gennaro di Savoia | |
 | |
| 29 iyul 1900 – 9 may 1946 | |
| Əvvəlki | I Umberto |
| Sonrakı | II Umberto |
| 9 may 1936 – 5 may 1941 | |
| Əvvəlki | Hayle Selassi |
| Sonrakı | Hayle Selassi |
| 16 aprel 1939 – 8 sentyabr 1943 | |
| Əvvəlki | I Zoğu |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edilib |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 11 noyabr 1869[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 28 dekabr 1947[…](78 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Atası | I Umberto |
| Anası | Kraliça Marqerita |
| Həyat yoldaşı | Qaradağlı Elena |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Savoyya sülaləsi |
| Dini | dinsizlik |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İtaliya I Dünya Müharibəsində qalib olandan sonra, o "Re soldato" (Kral Əsgər) və "Re Vittorioso" (Qalib Kral) ləqəblərini qəbul etdi. Onun boyunun çox balaca olduğu üçün İtaliyalılar ona "Sciaboletta" (Kiçik Qılınc) ləqəbini vermişdilər.
Həyatının erkən illəri
Viktor Emanuel Neapolda, İtaliyada anadan olmuşdur. Tarixdə daha çox Neapollu Şahzadə kimi tanınır. O, Umbertonun tək uşağı idi. Anası Savoyyalı Marqerita Genuya hersoqunun qızı idi. Anası Karl Albertin əmisioğlunun nəslindən idi. Viktor Emanuel 1896-cı ildə Şahzadə Çernoqoriyalı Elena ilə evlənir
Hakimiyyətə gəlişi
I Dünya Müharibəsi başladığı zaman İtaliya ilk vaxtlar neytral qaldı. Halbuki, İtaliya XIX əsrin sonları və XX əsrin əvvəllərindən Almaniyaya meylli siyasət yürüdürdü. Buna baxmayaraq, Antanta dövlətlərinin təklifləri üzərinə Kral III Viktor Emanuel I Dünya Müharibəsinə Antanta İttifaqı tərəfdən daxil oldu( London Paktı ilə rəsmiləşdirildi). İtaliya siyasətçilərinin çoxu buna qarşı çıxdılar. Baş Nazir istefa verdi, lakin onun istefası kral tərəfindən qəbul edilmədi. Bundan sonra əhalinin əhval-ruhiyyəsini qaldırmaq üçün Romada 200.000 nəfərin iştirakı ilə nümayişlər təşkil edildi. Müharibədən sonra İtaliya dövlətinə Dalmasiya, Trento, Trieste, Istria, Bolzanoyu və Osmanlı imperiyasından bəzi torpaqlar vədd olunmuşdu. Müharibədə 600.000 İtalyan vəfat etdi, iqtisadiyyat çökdü. Bütün bunların nəticəsində İtalyanı tətillər və çıxışlar bürüdü. Müharibə bitdikdən sonra belə, İtaliyaya vədd olunan torpaqların bəzisi verilmədi. İtaliyaya yalnız Trento, Triesto və Bolzano verildi. Bu da İtalyanlar tərəfindən böyük narazılıqla qarşılandı. Rusiyada Oktyabr İnqilabının olması İtaliyada da sol yönümlü qüvvələri fəallaşdırdı. Bu zamanlarda Benito Mussolininin başçılığı ilə Faşıst Partiyası yarandı.
Mussolininin yüksəliş
I Dünya Müharibəsi zamanı və ondan sonrada davam edən iqtisadi tənəzzül və geriləmə fəhlə sinfi arasında ekstremizmə yol açdı. Bu hal onsuzda sabit olmayan siyasi sferaya da sıçradı. Benito Mussolini də, bu qeyri-sabitlikdən hakimiyyətə gəlməsi üçün istifadə etdi.
Mussolininin Baş Nazir təyin olunması
1922-ci ilin mart ayında İtaliya Faşıstlərinin Milanda geniş yığıncaqları oldu və Romaya yürüş elan olundu. Baş Nazir Luici Fakta və onun hökumət kabineti hərbi vəziyyətin fərmanını layihələndirdilər lakin bu kral tərəfindən rədd olundu. Əsas kimi isə, ordunun gücünə şübhə etdiyini bildirdi. Faşıstlər 1922-ci ilin yay və payızı boyunca xeyli gücləndi. Krala, ordunun ona loyal olduğunu, İtaliya hərbi hissələrinin faşist qiyamçılarını məğlub etməyə qadir olduğunu bildirdi. Bu zaman faşıst qüvvələrinin sayı 10.000 nəfəri keçmirdi. “Qara Köynəklilər” birliyinin komandanı Sesare Mariya De Vecchi B.Mussoliniyə bildirir ki, onun monarxa qarşı çıxması məsləhət deyil. Qeyd edək ki, Sesare Mariya De Vecchi Romaya Yürüşü təşkil edən şəxslərdən biri idi. Bütün bunları nəzərə alan, Mussolini İtalyanı tərk etmək qərarına gəlir. Lakin İtaliyanı tərk etməyə hazırlaşan Mussolini geca yarı Kraldan onu Romaya dəvət edən telegram alır. Səhəri günü-oktyabr ayının 30-da isə o artıq İtaliyanın Baş Naziri təyin olunmuşdu. Hökumət kabinetinə ümumilikdə 35 faşıst nümayəndəsi daxil edildi. Bu zaman Mussolininin 39 yaşı var idi.Kral Mussoliniyə qarşı olan müxalifəti sürgünlər, sui-qəsdlər hesabına darmadağın etdi. 1925-1926-cı illər ərzində Mussolini İtaliyada demokratik qanunları ləğv etdirdi. Artıq Baş Nazir parlamentə deyil, kraal tabe idi. Baxmayaraaq ki, Karl Albert zamanı qəbul edilmiş, qanuna əsasən bunun əksi idi. 1928-ci ilə kimi Mussolinini öz postundan yalnız kral göndərə bilərdi, 1928-ci ildən isə bunu etmək üçün Böyük Faşıst Şurasının razılığı lazım idi, bura isə hamı Mussolinin yaxın insanları idi
Efiopiyanın işğalı
İtaliyanın Efiopiyanı işğal etməsinə qədər, III Viktor Emanuel 1934-cü ildə Somaliyə səyahət etmişdi və orada da 65-ci ad gününü qeyd etmişdi(1936-cı ildə). 1936-cı ilin 9 mayında, II İtaliya-Efiopiya müharibəsində qalib gələn III Viktor Emanuel Efiopiya İmperatoru rütbəsini qəbul etdi. 1941-ci ildə isə İtaliya qoşunları məğlub oldu və Efiopiyanı tərk etməyə məcbur oldu. Millətlər Liqası bunu müzakirəyə çıxardı. ABŞ Və Sovet İttifaqı buna qarşı çıxsalar da, B.Britaniya və Fransa İtalyanı müdafiə etdi.
Albaniyanın işğalı
İtalyan qüvvələri Adriatik dənizindən demək olar ki, müdafiəsiz olan, Albaniyaya daxil oldular. Albaniya kralı qaçmağa məcbur oldu. Bundan sonra III Viktor Emanuel Albanların Kralı titulunu qəbul etdi. Bir müddət Albaniyada qalan kral, 1941-ci ildə Alban millətçisi olan Vasil Lacı tərəfindən sui-qəsdə məruz qaldı, lakin canını qurtara bildi. Bu, İtalyan işğalından Alban xalqınnı narazılığının göstəricisi idi. Krala qarşı ikinci sui-qəsd isə yenə Alban millətçısı Dmitri Mixailov tərəfindən oldu. Yenə uğursuz olan sui-qəsdin ardıyca, İtaliya krallığı sui-qəsddə əli olması bəhanəsiylə Yunanıstana müharibə elan etdi.
İtaliya II Dünya Müharibəsində
II Dünya Müharibəsi ərəfəsində Mussolini İtaliyada monarxiyanın talehini həll edən qərarı verdi və müharinəyə Almaniya tərəfindən daxil oldu. Elə müharibənin başlanğıcından, İtalyanı fəlakətlər bürüdü. Belə ki, 1940-cı ildə İtalyan qoşunları Şimali Afrikada və Yunanıstanda məğlub oldu, 1941-ci ildə İtalyan qoşunları Şərqi Afrikadan çıxarıldı, 1942-ci ildə İtalyanlar Liviyadan çıxarıldı, 1943-cü ildə müttəfiq qoşunları Siciliyanı tutdular. 1943-cü ilin sonlarında Stalinqrad döyüşlərində iştirak edən 10 İtalyan bölməsi isə darmadağın edildi. Beləliklə, demək olar ki, İtaliya aktiv döyüşlərdən xaric edildi. İqtisadiyyat yenidən çökdü. Monarxiya ağır böhran keçirirdi.
İyul ayının 25-də Böyük Faşıst Şurası Mussoliniyə etimadsızlıq göstərdi. Kralda bunu təsdiq etdi. Kralın əmrinə əsasən Mussolini öz postunu Marşal Pietro Badoglioya verməyi tələb edir. Mussolininin istefaya göndərilməsi Statuto Albertinonun 5-ci maddəsinə əsasən qəbul edilir.
Kral və Baş Nazir Almaniyanın müttəfiqi kimi müharinəyə davam etmək fikrində olduqlarını bildirdilər, lakin gizlində Müttəfiqlərlə sülh haqqında danışıqlara başladılar. Mussoliniyə yaxın olan çəxslərin əksəri parlamnetddən qovuldu.
Müttəfiqlərlə barışıq
1943-cü ilin 8 sentyabrında, Viktor Emanuel Müttəfiqlərlə ilə sülh imzaladı. İtaliya qoşunları buraxıldı. Ancaq asayışı qorumaq üçün lazım olan qədər qoşun saxlanıldı. Bundan sonra, Alman qoşunları İtaliyaya hücuma başladı. İtaliyanın nəzarətində olan digər ərazilərdə isə Almanlar İtalyan mövqelərini ələ aldılar. Kral və Baş Nazir Bodaglio cənuba- Brindiziyə qaçdılar. Sentyabr ayının 12-də Almanlar Operation EİCJ-ni başladılar. Nəticədə Mussolini həbsdən azad edildi və İtaliyanın şimalında İtaliya Sosial Respublikasını (Repubblica Sociale Italiana) qurdu. Bu dövlət oyuncaq dövlət idi və Almanlar tərəfindən idarə olunurdu. Cənubda isə azaldılmış sayda İtaliya Müttəfiq Ordusu (Sud Esercito Cobelligerante del-i), İtliya Müttəfiq Hava Qüvvələri (Aviazione Cobelligerante Italiana), İtaliya Müttəfiq Donanması (Sud Marina Cobelligerante del-i) qalırdı. 1944-cü ilin aprelində Kral III Viktor Emanuel öz oğlu Vəliəhd-Şahzadə Umbertonun xeyrinə öz səlahiyyətlərinin bir çoxundan əl çəkdi. 4 iyunda Roma azad edildikdən sonra isə qalan səlahiyyətlərindən də öz oğlunun xeyrinə əl çəkdi və onu çarlığın General-Leytenantı rütbəsini verdi.
Referendum və İtaliyada monarxiyanın sonu
İctimai rəy III Viktor Emanueli hakimiyyətdən öz oğlunun xeyrinə əl çəkməyə məcbur etdi. Faktiki olaraq, 1944-1946-cı illər aralığında İtaliyanın kralı II Umberto oldu. 1946-cı ilin, 9 mayında keçirilən referendumda İtalyan seçıçılərin 54 faizi respublika istədiklərini bildirdilər. Referendumun nəticəsi tanındı, Savoyya Sülaləsinni bütün kişi üzvlərinə ölkəni əbədi olaraq tərk etmək tələb olundu. III Viktor Emanuel Misirdən sığınacaq ala bildi və bir ildən sonra elə oradaca da öldü, St Ketrin kilsəsinin məzarlığında dəfn edildi. Bundan sonra, 1948-ci ildə Time Magazin qəzeti "Kiçik Kral" haqqında məqalə dərc etdirdi. III Viktor Emanuel bütün zamanların ən məhsuldar numizmatı idi. Belə ki, o, Roma imperiyasının süqutundan, İtaliya Krallığının yaranmasına kimi 100.000 ekzempelyar yığməşdı. Hakimiyyətdən devrildikdən sonra, onun bu ekzempelyarları elm xadimlərinə bağışlanıldı, Savoyya Sülaləsinin sikkələrini isə ona özü ilə Misirə aparmağa icazə verildi, İtaliyada qalan ekzempelyarlar hesabına 20 cild kitab yazıldı, 1983-cü ildə II Umberto öləndən sonra Savoyya Sikkələridə İtaliyanın mərkəzi muzeyinə geri qaytarıldı.
İstinadlar
- Victor Emmanuel III // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Lundy D. R. Vittorio Emanuele III di Savoia-Carignano, Re d'Italia // The Peerage (ing.).
- Archivio Storico Ricordi. 1808.
- Il ministro della buona vita: Giovanni Giolitti e i suoi tempi.
- Il re borghese. Costume società nell'Italia di Vittorio Emanuele III. Gruppo Mondadori.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
III Viktor Emanuel it Vittorio Emanuele III 11 noyabr 1869 Neapol 28 dekabr 1947 Isgenderiyye Italiyanin ucuncu krali bundan basqa Efiopiyanin imperatoru 1936 1941 Albaniyanin 1939 1943 krali olmusdur Lakin bu unvanlar bir cox iri dovletler terefinden taninmirdi Onun hakimiyyeti atasi I Umbertonun qetlinden sonra basladi III Viktor Emanuelin hakimiyyeti Italyan fasizminin yaranmasi inkisaf etmesi ve tenezzul etmesi dovrunu ehate edir II Dunya Muharibesinde Italiyanin meglub olmasindan sonra monarxiya agir bohran kecirmeye basladi Dovletde monarxiyanin saxlanib saxlanmamasi referendumda hell olunmali idi Referendumda monarxiya terefdarlarinin tezyiqleri ile muharibede meglub olmasindan sonra italyanlar ona nifret edirdiler III Viktor Emanuel oz oglu II Umbertonun xeyrine hakimiyyetden el cekdi Belelikle onun oglu II Umberto adi ile Italiyanin dorduncu krali oldu III Viktor ise Isgenderiyyeye surgun edildi bir il sonra ise vefat etdi ve ele orada da defn edildi III Viktor Emanuelit Vittorio Emanuele Ferdinando Maria Gennaro di SavoiaItaliya krali29 iyul 1900 9 may 1946EvvelkiI UmbertoSonrakiII UmbertoEfiopiya imperatoru9 may 1936 5 may 1941EvvelkiHayle SelassiSonrakiHayle SelassiAlbaniya krali16 aprel 1939 8 sentyabr 1943EvvelkiI ZoguSonrakivezife legv edilibSexsi melumatlarDogum tarixi 11 noyabr 1869 1869 11 11 Dogum yeri Neapol Neapol eyaleti d Kampaniya ItaliyaVefat tarixi 28 dekabr 1947 1947 12 28 78 yasinda Vefat yeri Isgenderiyye MisirFealiyyeti suveren d Atasi I UmbertoAnasi Kralica MarqeritaHeyat yoldasi Qaradagli ElenaUsaqlari II UmbertoAilesi Savoyya sulalesiDini dinsizlikHerbi xidmetDoyusler Birinci Dunya muharibesi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Italiya I Dunya Muharibesinde qalib olandan sonra o Re soldato Kral Esger ve Re Vittorioso Qalib Kral leqeblerini qebul etdi Onun boyunun cox balaca oldugu ucun Italiyalilar ona Sciaboletta Kicik Qilinc leqebini vermisdiler Heyatinin erken illeriViktor Emanuel Neapolda Italiyada anadan olmusdur Tarixde daha cox Neapollu Sahzade kimi taninir O Umbertonun tek usagi idi Anasi Savoyyali Marqerita Genuya hersoqunun qizi idi Anasi Karl Albertin emisioglunun neslinden idi Viktor Emanuel 1896 ci ilde Sahzade Cernoqoriyali Elena ile evlenirHakimiyyete gelisiIII Viktor Emmanuel felaketinden sonra Darfo Boario Termede 1923 I Dunya Muharibesi basladigi zaman Italiya ilk vaxtlar neytral qaldi Halbuki Italiya XIX esrin sonlari ve XX esrin evvellerinden Almaniyaya meylli siyaset yurudurdu Buna baxmayaraq Antanta dovletlerinin teklifleri uzerine Kral III Viktor Emanuel I Dunya Muharibesine Antanta Ittifaqi terefden daxil oldu London Pakti ile resmilesdirildi Italiya siyasetcilerinin coxu buna qarsi cixdilar Bas Nazir istefa verdi lakin onun istefasi kral terefinden qebul edilmedi Bundan sonra ehalinin ehval ruhiyyesini qaldirmaq ucun Romada 200 000 neferin istiraki ile numayisler teskil edildi Muharibeden sonra Italiya dovletine Dalmasiya Trento Trieste Istria Bolzanoyu ve Osmanli imperiyasindan bezi torpaqlar vedd olunmusdu Muharibede 600 000 Italyan vefat etdi iqtisadiyyat cokdu Butun bunlarin neticesinde Italyani tetiller ve cixislar burudu Muharibe bitdikden sonra bele Italiyaya vedd olunan torpaqlarin bezisi verilmedi Italiyaya yalniz Trento Triesto ve Bolzano verildi Bu da Italyanlar terefinden boyuk naraziliqla qarsilandi Rusiyada Oktyabr Inqilabinin olmasi Italiyada da sol yonumlu quvveleri feallasdirdi Bu zamanlarda Benito Mussolininin basciligi ile Fasist Partiyasi yarandi IIIViktor Emmanuel sagda solda ile Bu sekil III Viktor Emanuelin fiziki problemlerinin oldugunu subut edirMussolininin yukselisI Dunya Muharibesi zamani ve ondan sonrada davam eden iqtisadi tenezzul ve gerileme fehle sinfi arasinda ekstremizme yol acdi Bu hal onsuzda sabit olmayan siyasi sferaya da sicradi Benito Mussolini de bu qeyri sabitlikden hakimiyyete gelmesi ucun istifade etdi Mussolininin Bas Nazir teyin olunmasi1922 ci ilin mart ayinda Italiya Fasistlerinin Milanda genis yigincaqlari oldu ve Romaya yurus elan olundu Bas Nazir Luici Fakta ve onun hokumet kabineti herbi veziyyetin fermanini layihelendirdiler lakin bu kral terefinden redd olundu Esas kimi ise ordunun gucune subhe etdiyini bildirdi Fasistler 1922 ci ilin yay ve payizi boyunca xeyli guclendi Krala ordunun ona loyal oldugunu Italiya herbi hisselerinin fasist qiyamcilarini meglub etmeye qadir oldugunu bildirdi Bu zaman fasist quvvelerinin sayi 10 000 neferi kecmirdi Qara Koynekliler birliyinin komandani Sesare Mariya De Vecchi B Mussoliniye bildirir ki onun monarxa qarsi cixmasi meslehet deyil Qeyd edek ki Sesare Mariya De Vecchi Romaya Yurusu teskil eden sexslerden biri idi Butun bunlari nezere alan Mussolini Italyani terk etmek qerarina gelir Lakin Italiyani terk etmeye hazirlasan Mussolini geca yari Kraldan onu Romaya devet eden telegram alir Seheri gunu oktyabr ayinin 30 da ise o artiq Italiyanin Bas Naziri teyin olunmusdu Hokumet kabinetine umumilikde 35 fasist numayendesi daxil edildi Bu zaman Mussolininin 39 yasi var idi Kral Mussoliniye qarsi olan muxalifeti surgunler sui qesdler hesabina darmadagin etdi 1925 1926 ci iller erzinde Mussolini Italiyada demokratik qanunlari legv etdirdi Artiq Bas Nazir parlamente deyil kraal tabe idi Baxmayaraaq ki Karl Albert zamani qebul edilmis qanuna esasen bunun eksi idi 1928 ci ile kimi Mussolinini oz postundan yalniz kral gondere bilerdi 1928 ci ilden ise bunu etmek ucun Boyuk Fasist Surasinin raziligi lazim idi bura ise hami Mussolinin yaxin insanlari idi III Viktor Emmnauelin portreti 1913 cu ilde Efiopiyanin isgaliItaliyanin Efiopiyani isgal etmesine qeder III Viktor Emanuel 1934 cu ilde Somaliye seyahet etmisdi ve orada da 65 ci ad gununu qeyd etmisdi 1936 ci ilde 1936 ci ilin 9 mayinda II Italiya Efiopiya muharibesinde qalib gelen III Viktor Emanuel Efiopiya Imperatoru rutbesini qebul etdi 1941 ci ilde ise Italiya qosunlari meglub oldu ve Efiopiyani terk etmeye mecbur oldu Milletler Liqasi bunu muzakireye cixardi ABS Ve Sovet Ittifaqi buna qarsi cixsalar da B Britaniya ve Fransa Italyani mudafie etdi Albaniyanin isgaliItalyan quvveleri Adriatik denizinden demek olar ki mudafiesiz olan Albaniyaya daxil oldular Albaniya krali qacmaga mecbur oldu Bundan sonra III Viktor Emanuel Albanlarin Krali titulunu qebul etdi Bir muddet Albaniyada qalan kral 1941 ci ilde Alban milletcisi olan Vasil Laci terefinden sui qesde meruz qaldi lakin canini qurtara bildi Bu Italyan isgalindan Alban xalqinni naraziliginin gostericisi idi Krala qarsi ikinci sui qesd ise yene Alban milletcisi Dmitri Mixailov terefinden oldu Yene ugursuz olan sui qesdin ardiyca Italiya kralligi sui qesdde eli olmasi behanesiyle Yunanistana muharibe elan etdi III Viktor Emmanuelin Macaristan seferi 1937 ci ilItaliya II Dunya MuharibesindeII Dunya Muharibesi erefesinde Mussolini Italiyada monarxiyanin talehini hell eden qerari verdi ve muharineye Almaniya terefinden daxil oldu Ele muharibenin baslangicindan Italyani felaketler burudu Bele ki 1940 ci ilde Italyan qosunlari Simali Afrikada ve Yunanistanda meglub oldu 1941 ci ilde Italyan qosunlari Serqi Afrikadan cixarildi 1942 ci ilde Italyanlar Liviyadan cixarildi 1943 cu ilde muttefiq qosunlari Siciliyani tutdular 1943 cu ilin sonlarinda Stalinqrad doyuslerinde istirak eden 10 Italyan bolmesi ise darmadagin edildi Belelikle demek olar ki Italiya aktiv doyuslerden xaric edildi Iqtisadiyyat yeniden cokdu Monarxiya agir bohran kecirirdi Iyul ayinin 25 de Boyuk Fasist Surasi Mussoliniye etimadsizliq gosterdi Kralda bunu tesdiq etdi Kralin emrine esasen Mussolini oz postunu Marsal Pietro Badoglioya vermeyi teleb edir Mussolininin istefaya gonderilmesi Statuto Albertinonun 5 ci maddesine esasen qebul edilir Kral ve Bas Nazir Almaniyanin muttefiqi kimi muharineye davam etmek fikrinde olduqlarini bildirdiler lakin gizlinde Muttefiqlerle sulh haqqinda danisiqlara basladilar Mussoliniye yaxin olan cexslerin ekseri parlamnetdden qovuldu III Viktor Emanuelin zamani zerb edilmis lira Muttefiqlerle barisiqIII Viktor Emmanuel Italiya Marsali herbi formasinda 1936 ci il 1943 cu ilin 8 sentyabrinda Viktor Emanuel Muttefiqlerle ile sulh imzaladi Italiya qosunlari buraxildi Ancaq asayisi qorumaq ucun lazim olan qeder qosun saxlanildi Bundan sonra Alman qosunlari Italiyaya hucuma basladi Italiyanin nezaretinde olan diger erazilerde ise Almanlar Italyan movqelerini ele aldilar Kral ve Bas Nazir Bodaglio cenuba Brindiziye qacdilar Sentyabr ayinin 12 de Almanlar Operation EICJ ni basladilar Neticede Mussolini hebsden azad edildi ve Italiyanin simalinda Italiya Sosial Respublikasini Repubblica Sociale Italiana qurdu Bu dovlet oyuncaq dovlet idi ve Almanlar terefinden idare olunurdu Cenubda ise azaldilmis sayda Italiya Muttefiq Ordusu Sud Esercito Cobelligerante del i Itliya Muttefiq Hava Quvveleri Aviazione Cobelligerante Italiana Italiya Muttefiq Donanmasi Sud Marina Cobelligerante del i qalirdi 1944 cu ilin aprelinde Kral III Viktor Emanuel oz oglu Veliehd Sahzade Umbertonun xeyrine oz selahiyyetlerinin bir coxundan el cekdi 4 iyunda Roma azad edildikden sonra ise qalan selahiyyetlerinden de oz oglunun xeyrine el cekdi ve onu carligin General Leytenanti rutbesini verdi Referendum ve Italiyada monarxiyanin sonuIctimai rey III Viktor Emanueli hakimiyyetden oz oglunun xeyrine el cekmeye mecbur etdi Faktiki olaraq 1944 1946 ci iller araliginda Italiyanin krali II Umberto oldu 1946 ci ilin 9 mayinda kecirilen referendumda Italyan secicilerin 54 faizi respublika istediklerini bildirdiler Referendumun neticesi tanindi Savoyya Sulalesinni butun kisi uzvlerine olkeni ebedi olaraq terk etmek teleb olundu III Viktor Emanuel Misirden siginacaq ala bildi ve bir ilden sonra ele oradaca da oldu St Ketrin kilsesinin mezarliginda defn edildi Bundan sonra 1948 ci ilde Time Magazin qezeti Kicik Kral haqqinda meqale derc etdirdi III Viktor Emanuel butun zamanlarin en mehsuldar numizmati idi Bele ki o Roma imperiyasinin suqutundan Italiya Kralliginin yaranmasina kimi 100 000 ekzempelyar yigmesdi Hakimiyyetden devrildikden sonra onun bu ekzempelyarlari elm xadimlerine bagislanildi Savoyya Sulalesinin sikkelerini ise ona ozu ile Misire aparmaga icaze verildi Italiyada qalan ekzempelyarlar hesabina 20 cild kitab yazildi 1983 cu ilde II Umberto olenden sonra Savoyya Sikkeleride Italiyanin merkezi muzeyine geri qaytarildi IstinadlarVictor Emmanuel III Encyclopaedia Britannica ing Lundy D R Vittorio Emanuele III di Savoia Carignano Re d Italia The Peerage ing Archivio Storico Ricordi 1808 Il ministro della buona vita Giovanni Giolitti e i suoi tempi ISBN 8871665856 Il re borghese Costume societa nell Italia di Vittorio Emanuele III Gruppo Mondadori Xarici kecidlerVikianbarda III Viktor Emanuel ile elaqeli mediafayllar var