Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İsgəndəriyyə və ya Aleksandriya (yun. Αλεξάνδρεια) — Misirin Aralıq dənizi hövzəsində, Nil çayının deltasında yerləşən şəhərdir. 3,87 milyon əhalisi olan bu şəhər Qahirədən sonra Şimali Afrikada ikinci ən böyük şəhər sayılır.
| İsgəndəriyyə | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| الإسكندرية | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | e.ə. 331 | ||||
| İlk məlumat | 332 | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | −1 m | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəsmi dili | |||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +20 3 | ||||
| Poçt indeksi | 21500 | ||||
| Digər | |||||
| alexandria.gov.eg | |||||
| | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Arxeoloji qazıntıların nəticələrinə əsasən insanlar İsgəndəriyyə ərazisində artıq e.ə. 2700 və 2200-cü illər arasında məskunlaşmışlar. İkinci axın e.ə. 1000 ilə 800 arasında baş verir. Yunan şəhəri İsgəndəriyyənin təməli e.ə.331-ci ildə Makedoniyalı İsgəndər tərəfindən qoyulur. Ancaq onun özü bu şəhəri görə bilmir. İsgəndərin hücumları zamanı başqa dövlətlərdə (İran və Hindistan) bu adda şəhərlərin yaradılmasına baxmayaraq Misirdəki şəhər ən əzəmətlisi olmuşdur. İsgəndər vəfat etdikdən sonra bu şəhərdə bir mavzoleydə dəfn olunur. Sonrakı illərdə Ptomoley Misir üzərində hökmranlıq edərək bu şəhəri paytaxta çevirir. Bu ərəfədə İsgəndəriyyə bütün yunan məmləkətində ən məşhur bir şəhərə çevrilir. Şəhərin ən mühüm kvartallarından biri Şah sarayı yerləşən Bruxeion idi. Bu şəhərdə e.ə.300–279-cu illər arasında Sostratos tərəfindən antik dünyasının yeddi möcüzələrindən sayılan İsgəndəriyyə mayakı tikilir. İsgəndəriyyə kitabxanası da dünya şöhrətli idi. Burada 700000 yazı vərəqləri saxlanırdı. dünya miqyaslı filosoflar və alimlər Heron, Pifaqor, Evklid və b. çalışmışlar.
E.ə. 30-cu ildə İsgəndəriyyə Roma imperiyası uğrunda vuruşan Oktavian tərəfindən tutulur. Roma dövründə də İsgəndəriyyənin mənası itmir və o Romadan sonra ikinci böyük şəhər kimi imperiyada önəmli yer tutur. Antik dövr üçün burada əhali sıxlığı çox yüksək idi. Şəhərdə təxminən 500000 qədər əhali yaşayırdı. Yəhudilər də əhalinin böyük hissəsini təşkil edirdilər. Tarixi mənbələrə görə burada yaşayan əhali çox emosional olmuşlar. Beləki, şəhərdə tez-tez iğtişaşlar baş verirmiş.
İsgəndəriyyə antikdən sonrakı dövrdə də xristian teoloqları arasında və ümumiyyətlə ən vacib bir mədəniyyət mərkəzi kimi mövcud olmuşdur. Burada açılmış məktəb qısa bir zamanda öz qapılarını xristianlara açır. İsgənəriyyə Osmanlı İmperiyası dövründə Konstantinopoldan sonra ən önəmli şəhərlərdən idi. 619-cu ildə Misir sasanilər tərəfindən tutulur, ancaq 628-ci ildə Bizans dövləti önu geriyə qaytarır. 642-ci ildə şəhər ərəblər tərəfindən tutulur və həmişəlik müsəlmanların əlinə keçir.
Orta əsrlərdə İsgəndəriyyə Aralıq dənizi hövzəsində mühüm limanlardan biri kimi qalmaqdadır. O əz siyasi əhəmiyyətini artıq itirmişdir. Bu, həmin ərazidə İstanbul və Qahirə kimi iri şəhərlərin inkişafı ilə bağlı olmuşdur. İsgəndəriyyənin sonrakı inkişafı XIX əsrə aiddir. Buradan keçən Süveyş kanalı Avropa koloniyaçıları arasında bu şəhərə marağı artırmışdır. Belə ki, Napoleon 1798-ci ildə bu ərazi uğrunda ingilislərlə döyüş aparır və uduzur.
Hazırda bu şəhərdən Misirin ixrac etdiyi malların 1/4-i keçir. Şəhər tekstil sənayesi, avtomobilqayırma, kimya sənayesi, yeyinti məhsulları və neft sənayesi üzrə Misirin ən mühüm sənaye mərkəzinə çevrilmişdir. Bu günkü İsgəndəriyyə köhnə və yeni şəhərdən ibarətdir. 2002-ci ildə İsgəndəriyyədə BMT-nin köməyi yeni kitabxana binası inşa edilmişdir.
Muzey və böyük kitabxana
İsgəndəriyyə kitabxanasının taleyi şəhərin Sezar tərəfindən tutulması zamanı (e.ə. 48–47-ci illər) mübahisəlidir. Bəzi antik mənbələr Sezarın şəhəri yandırmasından danışır. Bəziləri kitabxananın tamamilə, bəziləri isə müəyyən hissəsinin yanmasından bəhs edirlər. Ancaq Museyon məktəbinin bundan sonra da fəaliyyət göstərməsi xəbər verilir. Bu zaman məktəbin rəhbərliyi Sezara məktub yazaraq kitabxanadan 200000 əlyazmanı ona hədiyyə edir. Museyon məktəbinin sonuncu rəhbəri İsgəndəriyyəli Teon (335–405) olmuşdur.
391-ci ildə patriarx Teofilos İsgəndəriyyədə olan bütün hayden məcsidlərini uçurdur. Səbəb İsgəndəriyyədə haydenlərlə xristianlar arasında olan qarşıdurma olmuşdur. Bununla bərabər kitabxanın haydenlərə aid olan hissəsi də dağıdılır. 642-ci ildə şəhərin ərəblər tərəfindən tutulması zamanı İsgəndəriyyə kitabxansı tamamilə yandırılır.
Mənbə
- Manfred Clauss: Alexandria. Schicksale einer antiken Weltstadt. Klett-Cotta, Stuttgart 2003,
- Hatto H. Schmitt: Alexandreia. In: Kleines Lexikon des Hellenismus. Hrsg. von Hatto H. Schmitt und Ernst Vogt, 2. Aufl., Harrassowitz, Wiesbaden 1993, S. 55f.,
Həmçinin bax
- archINFORM (alm.). 1994.
- GeoNames (ing.). 2005.
- https://capmas.gov.eg/Admin/Pages%20Files/201871611358gov.pdf.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Bu adin diger istifade formalari ucun bax Aleksandriya deqiqlesdirme Isgenderiyye ve ya Aleksandriya yun Ale3andreia Misirin Araliq denizi hovzesinde Nil cayinin deltasinda yerlesen seherdir 3 87 milyon ehalisi olan bu seher Qahireden sonra Simali Afrikada ikinci en boyuk seher sayilir IsgenderiyyeالإسكندريةBayraq Gerb31 11 51 sm e 29 53 33 s u Olke MisirTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub e e 331Ilk melumat 332Sahesi 2 523 km Merkezin hundurluyu 1 mEhalisiEhalisi 5 039 975 nef 1 iyul 2017 Resmi dili ereb diliReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 20 3Poct indeksi 21500Digeralexandria gov egXeriteni goster gizle Isgenderiyye Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiArxeoloji qazintilarin neticelerine esasen insanlar Isgenderiyye erazisinde artiq e e 2700 ve 2200 cu iller arasinda meskunlasmislar Ikinci axin e e 1000 ile 800 arasinda bas verir Yunan seheri Isgenderiyyenin temeli e e 331 ci ilde Makedoniyali Isgender terefinden qoyulur Ancaq onun ozu bu seheri gore bilmir Isgenderin hucumlari zamani basqa dovletlerde Iran ve Hindistan bu adda seherlerin yaradilmasina baxmayaraq Misirdeki seher en ezemetlisi olmusdur Isgender vefat etdikden sonra bu seherde bir mavzoleyde defn olunur Sonraki illerde Ptomoley Misir uzerinde hokmranliq ederek bu seheri paytaxta cevirir Bu erefede Isgenderiyye butun yunan memleketinde en meshur bir sehere cevrilir Seherin en muhum kvartallarindan biri Sah sarayi yerlesen Bruxeion idi Bu seherde e e 300 279 cu iller arasinda Sostratos terefinden antik dunyasinin yeddi mocuzelerinden sayilan Isgenderiyye mayaki tikilir Isgenderiyye kitabxanasi da dunya sohretli idi Burada 700000 yazi vereqleri saxlanirdi dunya miqyasli filosoflar ve alimler Heron Pifaqor Evklid ve b calismislar Pompey sutunu E e 30 cu ilde Isgenderiyye Roma imperiyasi ugrunda vurusan Oktavian terefinden tutulur Roma dovrunde de Isgenderiyyenin menasi itmir ve o Romadan sonra ikinci boyuk seher kimi imperiyada onemli yer tutur Antik dovr ucun burada ehali sixligi cox yuksek idi Seherde texminen 500000 qeder ehali yasayirdi Yehudiler de ehalinin boyuk hissesini teskil edirdiler Tarixi menbelere gore burada yasayan ehali cox emosional olmuslar Beleki seherde tez tez igtisaslar bas verirmis Isgenderiyye antikden sonraki dovrde de xristian teoloqlari arasinda ve umumiyyetle en vacib bir medeniyyet merkezi kimi movcud olmusdur Burada acilmis mekteb qisa bir zamanda oz qapilarini xristianlara acir Isgeneriyye Osmanli Imperiyasi dovrunde Konstantinopoldan sonra en onemli seherlerden idi 619 cu ilde Misir sasaniler terefinden tutulur ancaq 628 ci ilde Bizans dovleti onu geriye qaytarir 642 ci ilde seher erebler terefinden tutulur ve hemiselik muselmanlarin eline kecir Orta esrlerde Isgenderiyye Araliq denizi hovzesinde muhum limanlardan biri kimi qalmaqdadir O ez siyasi ehemiyyetini artiq itirmisdir Bu hemin erazide Istanbul ve Qahire kimi iri seherlerin inkisafi ile bagli olmusdur Isgenderiyyenin sonraki inkisafi XIX esre aiddir Buradan kecen Suveys kanali Avropa koloniyacilari arasinda bu sehere maragi artirmisdir Bele ki Napoleon 1798 ci ilde bu erazi ugrunda ingilislerle doyus aparir ve uduzur Hazirda bu seherden Misirin ixrac etdiyi mallarin 1 4 i kecir Seher tekstil senayesi avtomobilqayirma kimya senayesi yeyinti mehsullari ve neft senayesi uzre Misirin en muhum senaye merkezine cevrilmisdir Bu gunku Isgenderiyye kohne ve yeni seherden ibaretdir 2002 ci ilde Isgenderiyyede BMT nin komeyi yeni kitabxana binasi insa edilmisdir Muzey ve boyuk kitabxanaIsgenderiyyede qesr Isgenderiyye kitabxanasinin taleyi seherin Sezar terefinden tutulmasi zamani e e 48 47 ci iller mubahiselidir Bezi antik menbeler Sezarin seheri yandirmasindan danisir Bezileri kitabxananin tamamile bezileri ise mueyyen hissesinin yanmasindan behs edirler Ancaq Museyon mektebinin bundan sonra da fealiyyet gostermesi xeber verilir Bu zaman mektebin rehberliyi Sezara mektub yazaraq kitabxanadan 200000 elyazmani ona hediyye edir Museyon mektebinin sonuncu rehberi Isgenderiyyeli Teon 335 405 olmusdur 391 ci ilde patriarx Teofilos Isgenderiyyede olan butun hayden mecsidlerini ucurdur Sebeb Isgenderiyyede haydenlerle xristianlar arasinda olan qarsidurma olmusdur Bununla beraber kitabxanin haydenlere aid olan hissesi de dagidilir 642 ci ilde seherin erebler terefinden tutulmasi zamani Isgenderiyye kitabxansi tamamile yandirilir MenbeManfred Clauss Alexandria Schicksale einer antiken Weltstadt Klett Cotta Stuttgart 2003 ISBN 3 608 94329 3 Hatto H Schmitt Alexandreia In Kleines Lexikon des Hellenismus Hrsg von Hatto H Schmitt und Ernst Vogt 2 Aufl Harrassowitz Wiesbaden 1993 S 55f ISBN 3 447 03278 2Hemcinin baxIsgenderiyye MayakiarchINFORM alm 1994 GeoNames ing 2005 https capmas gov eg Admin Pages 20Files 201871611358gov pdf