Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aktiv optika — 1980-ci ildən teleskop-reflektorların yaradılması üçün istifadə edilən texnologiya; külək, temperatur, mexaniki gərginlik kimi xarici təsirlərdən qaynaqlanan deformasiyaları aradan qaldırmaq üçün teleskop güzgüsünün formasını dəyişməyə imkan verir. Aktiv optikadan istifadə etmədən 8 metrlik və daha böyük teleskopları yaratmaq qeyri-mümkün olardı.
Bu texnologiyadan bir çox teleskoplarda, o cümlədən Şimal Optik Teleskopu, Yeni Texnologiya Teleskopu, Telescopio Nazionale Galileo və Keck teleskoplarında, həmçinin 1990-cı illərin ortalarından bəri inşa edilmiş böyük teleskoplarda istifadə olunur.
Aktiv optika və adaptiv optika texnologiyaları qarışdırılmamalıdır: sonuncu daha qısa zaman intervalında tətbiq edilir və atmosfer təsirlərini korreksiya etməyə imkan verir.
Astronomiyada
Müasir teleskopların əksəriyyəti əsas elementi çox böyük bir güzgü olan reflektorlardır. Tarixən ilkin güzgülər külək və güzgünün öz çəkisi kimi onu deformasiya etməyə məcbur edən qüvvələrin təsirinə baxmayaraq düzgün səth şəklini saxlamaq üçün kifayət qədər qalın idi. Bu, Palomar Rəsədxanasının Heyl teleskopu kimi onların maksimal diametrini 5 və ya 6 metr (200 və ya 230 düym) ilə məhdudlaşdırırdı.
1980-ci illərdən bəri qurulan yeni nəsil teleskoplar köhnələrin əvəzinə nazik, daha yüngül çəkili güzgülərdən istifadə edir. Onlar özlərini düzgün formada saxlamaq üçün çox nazikdirlər, buna görə də güzgünün arxa tərəfinə bir sıra aktuatorlar bərkidilir. Ötürücülər güzgü gövdəsinə dəyişən qüvvələr tətbiq edərək qaytarıcı səthin vəziyyətini dəyişdirərək yenidən düzgün formada saxlayırlar. Teleskop həmçinin böyük, monolit güzgülərin çəkisinə görə yaranan sallanmaları azaltmaq məqsədilə bir neçə kiçik güzgüyə bölünə bilər.
Mümkün olan ən yaxşı təsviri əldə etmək üçün aktuatorların, təsvir keyfiyyəti detektorunun və ötürücüləri idarə edən kompüterin birləşməsinə aktiv optika deyilir.
Aktiv optika adı sistemin külək, əyilmə, istilik genişlənməsi və teleskopun oxunun deformasiyası kimi ətraf mühitin qüvvələrinə qarşı güzgünü optimal formada (adətən ilkin) saxlaması deməkdir. Aktiv optika nisbətən yavaş dəyişən təhrifedici qüvvələri təqribən saniyələr ərzində kompensasiya edir. Buna görə də teleskop aktiv olaraq öz optimal formasında qalır.
Adaptiv optika ilə müqayisə
Aktiv optikanı, güzgü deformasiyası üçün deyil, atmosfer təsirlərini kompensasiya etmək üçün daha qısa müddət ərzində işləyən adaptiv optika ilə qarışdırmaq olmaz. Aktiv optikanın kompensasiya etdiyi təsirlər (temperatur, qravitasiya) mahiyyətcə daha yavaşdır (1 Hz) və aberrasiyada daha böyük amplituda malikdir. Digər tərəfdən adaptiv optika atmosfer təsirilə yaranan 100–1000 Hz (Qrinvud tezliyi, dalğa uzunluğu və hava şəraitindən asılı olaraq) tezlikli təsvir təhriflərini korreksiya edir. Bu korreksiyalar daha böyük sürətə, həmçinin daha kiçik amplituda malik olmalıdır. Buna görə də adaptiv optika korreksiya üçün daha kiçik güzgülərdən istifadə edir. Bu əvvəllər teleskopun işıq yoluna inteqrasiya olunmayan ayrıca güzgü idi, lakin indi bu, teleskopda ikinci, üçüncü və ya dördüncü güzgü ola bilər.
Digər tətbiqləri
Mürəkkəb lazerləri və interferometrləri də oxşar texnologiyadan istifadə etməklə stabilləşdirmək olar.
Şüaların kiçik bir hissəsi istiqamətləndirici güzgülərdən keçərkən itirilir; lazer şüasının mövqeyini ölçmək və onun istiqamətini (linzanın arxasındakı fokus müstəvisində) təyin etmək üçün xüsusi diodlardan istifadə olunur. PİD tənzimləyicidən istifadə etməklə sistemi küylərə qarşı daha az həssas vəziyyətə gətirmək olar. İmpulslu lazerlər üçün kontroller təkrarlama tezliyi ilə əlaqəli olmalıdır. Kəsilməz şüalı, aşağı təkrarlanma nisbətinə malik lazerlər üçün 10 kHz-lik stabilləşdirmə zolağını (vibrasiyaya, hava turbulentliyinə, akustik küyə qarşı) təmin etmək üçün istifadə edilə bilər.
Bəzi hallarda, müəyyən bir dalğa uzunluğunda istifadə üçün Fabri–Pero interferometrini dəyişdirmək lazımdır. Qaytarılan işıq Faraday effektli polyarizasiya fırlanma cihazı və polyarizatordan istifadə edərək çıxarılır. Akusto-optik modulyator tərəfindən yaradılan şüalanmanın dalğa uzunluğundakı kiçik dəyişikliklər və ya gələn şüaların bəzilərinə müdaxilə interferometrin çox uzun və ya çox qısa olması barədə məlumat verir.
Uzun optik boşluqlar güzgü düzülməsinə çox həssasdır. Səmərəliliyi artırmaq üçün nəzarət sxemindən istifadə edilə bilər. İdarəetmə variantlarından biri cihazın sonundakı güzgülərdən birinin kiçik bucaq altında fırlatmaqdır. Fırlanma optimal mövqe yaxınlığında baş verərsə, gücdə heç bir dalğalanma müşahidə edilmir.
Aktiv optikada rentgen şüaları diapazonunda işləyən deformasiya oluna bilən, müəyyən əyrilikli qaytarıcı güzgülərdən istifadə edən sistemlər də araşdırılır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Hardy, John W. (June 1977). "". IEEE Proceedings. Proceedings of the IEEE. 66: 110. Bibcode:1978IEEEP..66..651H 2022-03-19 at the Wayback Machine.
- Andersen, T.; Andersen, T.; Larsen, O. B.; Owner-Petersen, M.; Steenberg, K. (April 1992). Ulrich, Marie-Helene (ed.). Active Optics on the Nordic Optical Telescope. ESO Conference and Workshop Proceedings. Progress in Telescope and Instrumentation Technologies. pp. 311–314. Bibcode:1992ESOC...42..311A 2022-03-23 at the Wayback Machine
- "ESO Awards Contract for E-ELT Adaptive Mirror Design Study 2022-07-26 at the Wayback Machine". ESO Announcements.
- Greenwood, Darryl P. (March 1977). "Bandwidth specification for adaptive optics systems 2020-09-20 at the Wayback Machine" (PDF). Journal of the Optical Society of America. 67 (3): 390–393. Bibcode:1977JOSA...67..390G 2022-03-19 at the Wayback Machine. doi:10.1364/JOSA.67.000390 2022-01-21 at the Wayback Machine.
- Riccardi, Armando; Brusa, Guido; Salinari, Piero; Gallieni, Daniele; Biasi, Roberto; Andrighettoni, Mario; Martin, Hubert M (February 2003). "" (PDF). Proceedings of the SPIE. Adaptive Optical System Technologies II. 4839: 721–732. Bibcode:2003SPIE.4839..721R 2021-06-18 at the Wayback Machine. CiteSeerX 10.1.1.70.8438 2022-01-05 at the Wayback Machine. doi:10.1117/12.458961.
- Salinari, P.; Del Vecchio, C.; Biliotti, V. (August 1994). A Study of an Adaptive Secondary Mirror. ESO Conference and Workshop Proceedings. Active and adaptive optics. Garching, Germany: ESO. pp. 247–253. Bibcode:1994ESOC...48..247S
- Crépy, B.; et al. (June 2009). The M4 adaptive unit for the E-ELT. 1st AO4ELT conference – Adaptative Optics for Extremely Large Telescopes Proceedings. Paris, France: EDP Sciences. Bibcode:2010aoel.confE6001C. doi:10.1051/ao4elt/201006001 2022-07-07 at the Wayback Machine
- "". adaptiveoptics.org. March 2005.
Xarici keçidlər
- (Avropa Cənub Rəsədxanası veb-sayt)
- Active optics ESO .
- Active optics .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aktiv optika 1980 ci ilden teleskop reflektorlarin yaradilmasi ucun istifade edilen texnologiya kulek temperatur mexaniki gerginlik kimi xarici tesirlerden qaynaqlanan deformasiyalari aradan qaldirmaq ucun teleskop guzgusunun formasini deyismeye imkan verir Aktiv optikadan istifade etmeden 8 metrlik ve daha boyuk teleskoplari yaratmaq qeyri mumkun olardi Boyuk Kanar Teleskopunun aktiv optikasinin aktuatorlari Bu texnologiyadan bir cox teleskoplarda o cumleden Simal Optik Teleskopu Yeni Texnologiya Teleskopu Telescopio Nazionale Galileo ve Keck teleskoplarinda hemcinin 1990 ci illerin ortalarindan beri insa edilmis boyuk teleskoplarda istifade olunur Aktiv optika ve adaptiv optika texnologiyalari qarisdirilmamalidir sonuncu daha qisa zaman intervalinda tetbiq edilir ve atmosfer tesirlerini korreksiya etmeye imkan verir AstronomiyadaE ELT adaptiv destek sisteminin bir hissesinin prototipi Muasir teleskoplarin ekseriyyeti esas elementi cox boyuk bir guzgu olan reflektorlardir Tarixen ilkin guzguler kulek ve guzgunun oz cekisi kimi onu deformasiya etmeye mecbur eden quvvelerin tesirine baxmayaraq duzgun seth seklini saxlamaq ucun kifayet qeder qalin idi Bu Palomar Resedxanasinin Heyl teleskopu kimi onlarin maksimal diametrini 5 ve ya 6 metr 200 ve ya 230 duym ile mehdudlasdirirdi 1980 ci illerden beri qurulan yeni nesil teleskoplar kohnelerin evezine nazik daha yungul cekili guzgulerden istifade edir Onlar ozlerini duzgun formada saxlamaq ucun cox nazikdirler buna gore de guzgunun arxa terefine bir sira aktuatorlar berkidilir Oturuculer guzgu govdesine deyisen quvveler tetbiq ederek qaytarici sethin veziyyetini deyisdirerek yeniden duzgun formada saxlayirlar Teleskop hemcinin boyuk monolit guzgulerin cekisine gore yaranan sallanmalari azaltmaq meqsedile bir nece kicik guzguye bolune biler Mumkun olan en yaxsi tesviri elde etmek ucun aktuatorlarin tesvir keyfiyyeti detektorunun ve oturuculeri idare eden komputerin birlesmesine aktiv optika deyilir Aktiv optika adi sistemin kulek eyilme istilik genislenmesi ve teleskopun oxunun deformasiyasi kimi etraf muhitin quvvelerine qarsi guzgunu optimal formada adeten ilkin saxlamasi demekdir Aktiv optika nisbeten yavas deyisen tehrifedici quvveleri teqriben saniyeler erzinde kompensasiya edir Buna gore de teleskop aktiv olaraq oz optimal formasinda qalir Adaptiv optika ile muqayise Aktiv optikani guzgu deformasiyasi ucun deyil atmosfer tesirlerini kompensasiya etmek ucun daha qisa muddet erzinde isleyen adaptiv optika ile qarisdirmaq olmaz Aktiv optikanin kompensasiya etdiyi tesirler temperatur qravitasiya mahiyyetce daha yavasdir 1 Hz ve aberrasiyada daha boyuk amplituda malikdir Diger terefden adaptiv optika atmosfer tesirile yaranan 100 1000 Hz Qrinvud tezliyi dalga uzunlugu ve hava seraitinden asili olaraq tezlikli tesvir tehriflerini korreksiya edir Bu korreksiyalar daha boyuk surete hemcinin daha kicik amplituda malik olmalidir Buna gore de adaptiv optika korreksiya ucun daha kicik guzgulerden istifade edir Bu evveller teleskopun isiq yoluna inteqrasiya olunmayan ayrica guzgu idi lakin indi bu teleskopda ikinci ucuncu ve ya dorduncu guzgu ola biler Diger tetbiqleriMurekkeb lazerleri ve interferometrleri de oxsar texnologiyadan istifade etmekle stabillesdirmek olar Sualarin kicik bir hissesi istiqametlendirici guzgulerden kecerken itirilir lazer suasinin movqeyini olcmek ve onun istiqametini linzanin arxasindaki fokus mustevisinde teyin etmek ucun xususi diodlardan istifade olunur PID tenzimleyiciden istifade etmekle sistemi kuylere qarsi daha az hessas veziyyete getirmek olar Impulslu lazerler ucun kontroller tekrarlama tezliyi ile elaqeli olmalidir Kesilmez suali asagi tekrarlanma nisbetine malik lazerler ucun 10 kHz lik stabillesdirme zolagini vibrasiyaya hava turbulentliyine akustik kuye qarsi temin etmek ucun istifade edile biler Bezi hallarda mueyyen bir dalga uzunlugunda istifade ucun Fabri Pero interferometrini deyisdirmek lazimdir Qaytarilan isiq Faraday effektli polyarizasiya firlanma cihazi ve polyarizatordan istifade ederek cixarilir Akusto optik modulyator terefinden yaradilan sualanmanin dalga uzunlugundaki kicik deyisiklikler ve ya gelen sualarin bezilerine mudaxile interferometrin cox uzun ve ya cox qisa olmasi barede melumat verir Uzun optik bosluqlar guzgu duzulmesine cox hessasdir Semereliliyi artirmaq ucun nezaret sxeminden istifade edile biler Idareetme variantlarindan biri cihazin sonundaki guzgulerden birinin kicik bucaq altinda firlatmaqdir Firlanma optimal movqe yaxinliginda bas vererse gucde hec bir dalgalanma musahide edilmir Aktiv optikada rentgen sualari diapazonunda isleyen deformasiya oluna bilen mueyyen eyrilikli qaytarici guzgulerden istifade eden sistemler de arasdirilir Hemcinin baxAdaptiv optika Teleskop Optika muhendisliyiIstinadlarHardy John W June 1977 IEEE Proceedings Proceedings of the IEEE 66 110 Bibcode 1978IEEEP 66 651H 2022 03 19 at the Wayback Machine Andersen T Andersen T Larsen O B Owner Petersen M Steenberg K April 1992 Ulrich Marie Helene ed Active Optics on the Nordic Optical Telescope ESO Conference and Workshop Proceedings Progress in Telescope and Instrumentation Technologies pp 311 314 Bibcode 1992ESOC 42 311A 2022 03 23 at the Wayback Machine ESO Awards Contract for E ELT Adaptive Mirror Design Study 2022 07 26 at the Wayback Machine ESO Announcements Greenwood Darryl P March 1977 Bandwidth specification for adaptive optics systems 2020 09 20 at the Wayback Machine PDF Journal of the Optical Society of America 67 3 390 393 Bibcode 1977JOSA 67 390G 2022 03 19 at the Wayback Machine doi 10 1364 JOSA 67 000390 2022 01 21 at the Wayback Machine Riccardi Armando Brusa Guido Salinari Piero Gallieni Daniele Biasi Roberto Andrighettoni Mario Martin Hubert M February 2003 PDF Proceedings of the SPIE Adaptive Optical System Technologies II 4839 721 732 Bibcode 2003SPIE 4839 721R 2021 06 18 at the Wayback Machine CiteSeerX 10 1 1 70 8438 2022 01 05 at the Wayback Machine doi 10 1117 12 458961 Salinari P Del Vecchio C Biliotti V August 1994 A Study of an Adaptive Secondary Mirror ESO Conference and Workshop Proceedings Active and adaptive optics Garching Germany ESO pp 247 253 Bibcode 1994ESOC 48 247S Crepy B et al June 2009 The M4 adaptive unit for the E ELT 1st AO4ELT conference Adaptative Optics for Extremely Large Telescopes Proceedings Paris France EDP Sciences Bibcode 2010aoel confE6001C doi 10 1051 ao4elt 201006001 2022 07 07 at the Wayback Machine adaptiveoptics org March 2005 Xarici kecidler Avropa Cenub Resedxanasi veb sayt Active optics ESO Active optics