Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cerdap Milli Parkı (serb. Национални парк Ђердап) ― Serbiyada Dunay çayının sağ sahili boyunca uzanan milli park. Park 1974-cü ildə yaradılmışdır və 63 786,5 hektar ərazini əhatə edir. Çayın digər tərəfində Rumıniyanın Dəmir Qapı Milli Parkı var.
| Cerdap Milli Parkı | |
|---|---|
 | |
BTMB kateqoriyası — II (Milli park) | |
| Sahəsi |
|
| Yaradılma tarixi | 1974 |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| npdjerdap.org | |
| | |
| Rəsmi adı | Djerdap |
| Tarixi | 8 iyun 2020 |
| İstinad nöm. | 2442 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
2020-ci ilin iyul ayında milli parkın geniş sahəsi UNESCO-nun qlobal geoparkı təyin edilmiş və bununla da Serbiyanın ilk qorunan ərazisi olmuşdur. Geopark Miroç və Kuçay dağ massivləri də daxil olmaqla 1330 km² ərazini əhatə edir.
Ad
Həm Cerdap, həm də keçmiş serb adı olan Dəmir qapı türk mənşəlidir. Dəmir qapı adı digər dillərin əksəriyyətinə dərənin adı kimi daxil olmuşdur. Cerdap sözü isə "girdap" - girdab, burulğan sözündən yaranmışdır.
Coğrafiya
Cerdap Milli Parkı təbii gözəlliyinin əsas xüsusiyyəti və cazibəsi Karpat dağlarının cənub yamaclarından keçən möhtəşəm keçid, Cerdap dərəsi - məşhur Dəmirqapıdır. Milli parkın ərazisi çoxsaylı mağaralar, çuxurlar, kanyonlar, çökəkliklər, bulaqlar (Miroçdakı Blederiya karst bulağı) və gölləri ehtiva edən dağlıq ərazidən ibarətdir. Ərazidə bir-birindən yarğanlarla ayrılmış dörd kanyondan ibarət mürəkkəb olan, 100 kilometr (62 mil) uzunluğundakı Cerdap kanyonu yerləşir.
Elektrik stansiyaları
Milli parkın ərazisi bir sıra digər vacib xüsusiyyətlərə sahibdir: zəngin və çoxnövlü fauna və xüsusilə flora, cəlbedici landşaft və mənzərələr, mədəni və tarixi abidələr və Dəmirqapı (və ya Cerdap) Su Elektrik Stansiyasının inşası nəticəsində meydana gəlmiş, Serbiyanın ən böyük gölü olan 253 km² sahəyə malik süni Cerdap gölü də daxil olmaqla digər antropogen turistik yerlər. Stansiya 1972-ci ildə başa çatmış və o dövrdə işçi sayına görə dünyada dördüncü ən böyük elektrik stansiyası olmuşdur. Stansiya Yuqoslaviya və Rumıniya arasında böyük bir əməkdaşlıq layihəsi idi. Cerdap elektrik stansiyasının rekord enerji istehsalı 1980-ci ildə 7 kilovatt-saat-dan olmuşdur.
Ərazidə ikinci elektrik stansiyası olan II dəmirqapı Su Elektrik Stansiyasının (və ya Cerdap II) və olan bitişik II Cerda gölünün (92 km²) inşası ilə orijinal elektrik stansiyası daha çox "Cerdap I" adı ilə tanınmağa başlamışdır.
Vəhşi həyat
Flora
Parkda təxminən 1100 bitki növü mövcuddur. Bunlara ağacvari fındıq, qoz ağacı, giləmeyvəli qaraçöhrə, tüklüpalıd və şişyarpaq şümşə kimi relikt növlər daxildir. Ərazidə su anbarının inşası ilə park üçün endemik olan Cerdap laləsinin (Tulipa hungarica Borbás) nəsli kəsilmişdir. Parkda yanlız Balkan yarımadasında tapıla bilən 15 növdən Hirkan ağcaqayın, sürünən kəklikotu və üçrəng bənövşə kimi növlər mövcuddur. Ərazidə həmçinin şirin yerkökü və çiləotu kimi Karpat endemikləri də var. Salvinia natans, Fritillaria degeniana, Trapa natans, Bulbophyllum concavibasalis və Dactylis glomerata kimi növlər beynəlxalq səviyyədə qorunur.
Parkda 57 meşə icması var və bunlardan 40-ı reliktdir. Relikt növlərə ağacvari fındıq, Balkan fıstığı, şərq fıstığı, tüklüquyruq mirikariya, Balkan ağcaqayını və yunan qozu daxildir.
Heyvanlar
Cerdap Milli Parkı 150 quş növünə ev sahibliyi edir.
2018-ci ilin dekabrında bir qrup qıvrımlələk qutan elektrik stansiyası yaxınlığında gölə enmişdir. Onların ən yaxın məskunlaşdıqları yer Dunay deltasıdır və 1914-cü ildən bəri Cerdapda görülməmişdilər. Qrup tezliklə getmiş, lakin 2019-cu ilin yanvarında yenidən geri qayıtmışdır.
Qoruma
Cerdap 1974-cü ildən bəri milli park olmaqla yanaşı, eyni zamanda mühüm quş və bitki zonasıdır və Avropa Geoparkları Şəbəkəsinə namizəd göstərilmişdir.
2020-ci ildə Cerdap həm Avropa geoparkı, həm də Serbiyanın 11-ci Ramsar sahəsi elan edilmişdir.
İstinadlar
- "Djerdap". Ramsar Sites Information Service. 2022-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 30 dekabr 2020.
- Aleksandra Mijalković, "O očuvanju naše prirodne baštine: najbolja zaštita u naconalnim parkovima", Politika-Magazin (serb), 18 iyun 2017, 3–6
- "UNESCO designates 15 new Geoparks in Asia, Europe, and Latin America". UNESCO (ingilis). 2020-07-10. 2020-07-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-13.
- Dimitrije Bukvić. "Đerdap – prvi srpski geopark" [Đerdap – first Serbian geopark]. Politika (serb). 19 iyul 2020. səh. 9. 2022-07-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-04-10.
- Dimitrije Bukvić, "Mitovi i legende iza gvozdenih vrata", Politika (serb), 3 iyul 2017, 08
- Handbook on Yugoslavia (1987); Federal Secretariat for Information-Belgrade; ISBN
- Mala Prosvetina Enciklopedija, Third edition (1986); Prosveta; ISBN
- Slavica Stuparušić. "Đerdap međunarodno značajno vlažno stanište" [Đerdap internationally important wetland]. Politika (serb). 22 dekabr 2020. səh. 34. 2022-04-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-04-10.
- Milorad Drča. "Пеликани на Дунаву после 100 година" [Pelicans on the Danube after 100 years]. Politika-Magazin, No. 1112 (serb). 20 yanvar 2019. 26–27.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cerdap Milli Parki serb Nacionalni park Ђerdap Serbiyada Dunay cayinin sag sahili boyunca uzanan milli park Park 1974 cu ilde yaradilmisdir ve 63 786 5 hektar erazini ehate edir Cayin diger terefinde Ruminiyanin Demir Qapi Milli Parki var Cerdap Milli ParkiBTMB kateqoriyasi II Milli park Sahesi 636 08 km Yaradilma tarixi 1974Yerlesmesi44 40 sm e 22 31 s u Olke Serbiyanpdjerdap orgCerdap Milli ParkiRAMSAR yeriResmi adiDjerdapTarixi8 iyun 2020Istinad nom 2442 Vikianbarda elaqeli mediafayllar 2020 ci ilin iyul ayinda milli parkin genis sahesi UNESCO nun qlobal geoparki teyin edilmis ve bununla da Serbiyanin ilk qorunan erazisi olmusdur Geopark Miroc ve Kucay dag massivleri de daxil olmaqla 1330 km erazini ehate edir AdHem Cerdap hem de kecmis serb adi olan Demir qapi turk menselidir Demir qapi adi diger dillerin ekseriyyetine derenin adi kimi daxil olmusdur Cerdap sozu ise girdap girdab burulgan sozunden yaranmisdir CografiyaCerdap Milli Parki tebii gozelliyinin esas xususiyyeti ve cazibesi Karpat daglarinin cenub yamaclarindan kecen mohtesem kecid Cerdap deresi meshur Demirqapidir Milli parkin erazisi coxsayli magaralar cuxurlar kanyonlar cokeklikler bulaqlar Mirocdaki Blederiya karst bulagi ve golleri ehtiva eden dagliq eraziden ibaretdir Erazide bir birinden yarganlarla ayrilmis dord kanyondan ibaret murekkeb olan 100 kilometr 62 mil uzunlugundaki Cerdap kanyonu yerlesir Elektrik stansiyalariMilli parkin erazisi bir sira diger vacib xususiyyetlere sahibdir zengin ve coxnovlu fauna ve xususile flora celbedici landsaft ve menzereler medeni ve tarixi abideler ve Demirqapi ve ya Cerdap Su Elektrik Stansiyasinin insasi neticesinde meydana gelmis Serbiyanin en boyuk golu olan 253 km saheye malik suni Cerdap golu de daxil olmaqla diger antropogen turistik yerler Stansiya 1972 ci ilde basa catmis ve o dovrde isci sayina gore dunyada dorduncu en boyuk elektrik stansiyasi olmusdur Stansiya Yuqoslaviya ve Ruminiya arasinda boyuk bir emekdasliq layihesi idi Cerdap elektrik stansiyasinin rekord enerji istehsali 1980 ci ilde 7 kilovatt saat dan olmusdur Erazide ikinci elektrik stansiyasi olan II demirqapi Su Elektrik Stansiyasinin ve ya Cerdap II ve olan bitisik II Cerda golunun 92 km insasi ile orijinal elektrik stansiyasi daha cox Cerdap I adi ile taninmaga baslamisdir Vehsi heyatFlora Parkda texminen 1100 bitki novu movcuddur Bunlara agacvari findiq qoz agaci gilemeyveli qaracohre tuklupalid ve sisyarpaq sumse kimi relikt novler daxildir Erazide su anbarinin insasi ile park ucun endemik olan Cerdap lalesinin Tulipa hungarica Borbas nesli kesilmisdir Parkda yanliz Balkan yarimadasinda tapila bilen 15 novden Hirkan agcaqayin surunen keklikotu ve ucreng benovse kimi novler movcuddur Erazide hemcinin sirin yerkoku ve cileotu kimi Karpat endemikleri de var Salvinia natans Fritillaria degeniana Trapa natans Bulbophyllum concavibasalis ve Dactylis glomerata kimi novler beynelxalq seviyyede qorunur Parkda 57 mese icmasi var ve bunlardan 40 i reliktdir Relikt novlere agacvari findiq Balkan fistigi serq fistigi tukluquyruq mirikariya Balkan agcaqayini ve yunan qozu daxildir Heyvanlar Cerdap Milli Parki 150 qus novune ev sahibliyi edir 2018 ci ilin dekabrinda bir qrup qivrimlelek qutan elektrik stansiyasi yaxinliginda gole enmisdir Onlarin en yaxin meskunlasdiqlari yer Dunay deltasidir ve 1914 cu ilden beri Cerdapda gorulmemisdiler Qrup tezlikle getmis lakin 2019 cu ilin yanvarinda yeniden geri qayitmisdir QorumaCerdap 1974 cu ilden beri milli park olmaqla yanasi eyni zamanda muhum qus ve bitki zonasidir ve Avropa Geoparklari Sebekesine namized gosterilmisdir 2020 ci ilde Cerdap hem Avropa geoparki hem de Serbiyanin 11 ci Ramsar sahesi elan edilmisdir Istinadlar Djerdap Ramsar Sites Information Service 2022 04 07 tarixinde Istifade tarixi 30 dekabr 2020 Aleksandra Mijalkovic O ocuvanju nase prirodne bastine najbolja zastita u naconalnim parkovima Politika Magazin serb 18 iyun 2017 3 6 UNESCO designates 15 new Geoparks in Asia Europe and Latin America UNESCO ingilis 2020 07 10 2020 07 10 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 13 Dimitrije Bukvic Đerdap prvi srpski geopark Đerdap first Serbian geopark Politika serb 19 iyul 2020 seh 9 2022 07 30 tarixinde Istifade tarixi 2021 04 10 Dimitrije Bukvic Mitovi i legende iza gvozdenih vrata Politika serb 3 iyul 2017 08 Handbook on Yugoslavia 1987 Federal Secretariat for Information Belgrade ISBN 86 7145 027 9 Mala Prosvetina Enciklopedija Third edition 1986 Prosveta ISBN 86 07 00001 2 Slavica Stuparusic Đerdap međunarodno znacajno vlazno staniste Đerdap internationally important wetland Politika serb 22 dekabr 2020 seh 34 2022 04 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 04 10 Milorad Drca Pelikani na Dunavu posle 100 godina Pelicans on the Danube after 100 years Politika Magazin No 1112 serb 20 yanvar 2019 26 27