Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antişiəlik — dini inancları, ənənələri və mədəni irsinə görə Şiə müsəlmanlara qarşı yönəlmiş nifrət, ayrı-seçkilik və şiddətə verilən ad. Termin ilk olaraq 2011-ci ildə Şiə Haqları İzləmə Təşkilatı tərəfindən müəyyən edilmiş, lakin onilliklər ərzində qeyri-rəsmi tədqiqat və elmi məqalələrdə istifadə edilmişdir.
Məhəmməd Peyğəmbərin hüquqi varisinə qarşı mübahisə yaradan iki əsas məzhəb, sünni və şiənin meydana gəlməsiylə nəticələndi.
Sünnilik və ya yolun davamçıları xilafətə tabe oldular və Qureyşin hər hansı bir üzvü potensial olaraq əksəriyyət tərəfindən qəbul edildiyi təqdirdə Peyğəmbərin varisi halına gələcəyini təmin etdi. Şiəlik isə Peyğəmbərdən sonra Allah tərəfindən təyin edilmiş yalnız (Qədir-Xum hədisinə əsasən) İmam Əli (əleyhis-salam) onun davamçısı ola bilərdi. Beləliklə, İmam Əli Şiə əhalisi üçün dini hakimiyyətə çevrildi.Müvəqqəti olaraq qurulan Əməvi hökuməti üzərində nəzarət sahibi olan sünni idarəçilər Şiəliyi həm həm siyasi,həm də dini hakimiyyəti üçün təhlükə görmüşdülər.
Əməvilərin hakimiyyəti dövründə Şiə azlığını məhv etməyə çalışıblar.Şiələrin tarix boyu sünni din adamları tərəfindən zülmü tez-tez qəddar və soyqırım hərəkətləri ilə xarakterizə edilmişdir. Bütün müsəlman əhalisinin yalnız 10-15% -ni əhatə edən şiələr bu günə qədər sünni ərəb hakimiyyəti olan bir çox ölkədə öz dinlərini sərbəst şəkildə həyata keçirmək və ya mütəşəkkil bir məzhəb kimi təşkilatlanma hüququna malik olmayan marjinal bir cəmiyyətdir.
Tarixi zülm
Əməvilər
Məhəmməd Peyğəmbərin (s.ə.s) nəvəsi İmam Hüseyn (ə.s) Yezidin hakimiyyətini qəbul etməmişdi. Yezid miladi tarixlə 680-ci ildən sonra Hüseynin karvanını mühasirəyə almaq üçün minlərlə Üməyyə (Əməvi) qoşunlarını göndərdi. Kərbəla döyüşü zamanı Əməvi qoşunlarını altı günlüyünə sərəncamlarına buraxdıqdan sonra Hüseyn və onun yetmiş iki yoldaşı öldürüldü, başları kəsildi və Şamdakı xəlifəyə göndərildi. Bu yetmiş iki nəfər Hüseynin dostu və ailəsi idi. Bu qəhrəmanlardan daha məşhur olan Həbib (Hüseynin yaşlı dostu), Abbas (Hüseynin sadiq qardaşı), Əkbər (Hüseynin 18 yaşlı oğlu) və Əli Əsgər (Hüseynin altı aylıq körpəsi) idi. Aşura gecəsində (Şamı-Qəriban) Yezid ordusu Hüseynin ailəsi və yoldaşlarının yaşadığı çadırları yandırdı.
Savaşdan sonra çadırda qalan İmam Hüseynin (ə.s) silahdaşlarının xanım və uşaqlarıyla yanaşı xəstə oğlu Zeynülabidin (sonrakı imam) idi. Hücum zamanı Yezidin qoşunları çadırları yandırdıqdan sonra qadınları və uşaqları talan və işgəncə etdilər. Şəhidlərin kəsilmiş başlarını götürərək parad şəklində hərəkət etdilər. Qadınların baş geyimləri soyularaq ərlərinin kəsilmiş başları arxasında Şama gedilməyə məcbur edildi. Onlar təxminən bir il həbsxanada qaldılar. İmam Hüseynin şəhid olması Əməvi xilafətinə birbaşa meydan oxuduğu ehtimalı sona çatdıqdan sonra şiələrin Üməyyə övladlarına və onların tələblərinə mənəvi müqavimət forması kimi yer qazanmasını asanlaşdırdı.
Bağdadın mühasirəsi
1258-ci ildə Bağdadın monqol mühasirəsindən sonra şiələrə qarşı mühakimə daha sıx şəkil aldı, hər problemə görə şiələri günahlandırırdılar.
Səlcuq/Osmanlı imperiyası dövründə zülm
Osmanlı imperiyası Anadoluda artmaqda olan şiəliyə cavab olaraq qətliam həyata keçirtdi. İmperiya ərazisində yüz minlərlə Anadolu və Suriya ələviləri daxil olmaqla Livan şiələri də soyqırıma məruz qaldı.
Hindistan
Keçmişdə Hindistan ərazisində şiələr bəzi keşmiş sünni hökmdarlar və Moğol imperiyası tərəfindən zülmlərə məruz qalmışdır. Bu da Qazi Nurullah Şüstəri (Şəhid-e-Daalis adlanan 3-cü şəhid), Mirzə Məhəmməd Kamil Dehləvi (Şəhid-e-Rabay adlanan 4-cü şəhid), Əhmədabadda Davudi Böhran təriqətinin 32-ci Dai-əl-mütləqi Qütbəddin Şəhid (həmçinin Qütbxan Qütbəddin) bir neçə hind şiə alimlərinin qətlə yetirilməsinə gətirib çıxartdı. Şiə İslamın beş şəhidindən üçü olan 31-ci Dai Qasim Xan Zainuddinə müvəffəq oldu.
Əsrlər boyu Kəşmirdə Hindistanda zülmlərlə üzləşdilər, bölgənin sünni işğalçıları tərəfindən bir çox şiələrin öldürülməsinə səbəb oldu və nəticədə əksəriyyəti bölgədən qaçmaq məcburiyyətində qaldı.
Sonrakı illərdə də Kəşmirdə Şiələr tarixinin ən çətin dövründən keçmişdilər. “Taaraclar” kimi tanınmağa başlayan talan, yağma və öldürmə şiə camaatı məhv etdi. Tarixi qeydlər kimi 1548, 1585, 1635, 1686, 1719, 1741, 1762, 1801, 1830, 1872-ci illərdə Şiə yaşayış yerlərinin talan edilərək öldürüldüyü “Taraj-e-Şiya” kimi tanınan “10 Taarac” kitabxanaları yandırmış və müqəddəs yerlər mundarlanmışdı. Onlar faciələrdən, çətinliklərindən ötəri həyatlarını qorumaq üçün “təqiyyə” (zülmün qarşısında kimliyini inkar etmək) etməyə məcbur olmuşlar.
Kəndlər məhv olmuşdu, camaat üzvlərinin əksəriyyəti inancını qorumaq üçün təhlükəsiz şimal ərazilərə köçürdülər. Kəşmirdə ardıcıl xarici qaydalar zamanı Şiələrin çəkdiyi zülm cəmiyyət üçün yeni deyil. Şiəliyin daşıyıcılarından bir çoxu məsələn, Peyğəmbərin övladları və başqa Kəşmirə inanc yaymaqda əsas rol oynayan Saadat kimi digər missionerlər oxşar vəziyyətlərdən zorla evlərini tərk etmişdilər.
Auranqzebin hakimiyyəti dövründə Şimali Karnitakadakı bir çox şiə müsəlman özlərini xilas etmək üçün şəhərlərini tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Onlar Banqalore, Maysore, Alipur, Karnataka və digər cənub şəhərlərində məskunlaşmışlar.
İndiki Hindistan dünyəvi bir dövlətdir və Hindistanda Şiə İslamın tərəfdarları inanclarını sərbəst şəkildə tətbiq etməkdə azaddırlar. Əlavə olaraq Aşura günü Məhərrəm olaraq qeyd edilən və İmam Əlinin Doğum günü ictimai bayramlar olaraq tanınır.
Kəşmirdəki şiə müsəlmanlarına Aşura günündə yas tutmağa icazə verilmir. Cammu və Kəşmir dövlətinin hökuməti Hindistanda vətəndaşların əsas hüquqlarından biri olan din azadlığı hüququna zidd olan Məhərrəm hərəkatlarına görə məhdudiyyətlər qoymuşdur. Hər il Kərbəla şəhidliyinin ildönümü ərəfəsində yas tutanlarla hind əsgərləri arasında qarşıdurma baş verir.
Çin
Sintizyandakı əksər əcnəbi qullar İsmaili şiə məzhəbinə aid Çindəki dağ tacikləri idi. Sünni Uyğur müsəlmanları tərəfindən “Qalça” olaraq adlanırdılar, sünni Uyğurlardan fərqli olduğu üçün kölələşdirilmişdirlər. Şiə müsəlmanlar Kotanda qul kimi satılmışdılar. Sintizyanda da qul kimi satılmışdılar.
Müasir dövr
Banqladeş
Banqladeşdə şiəlik əleyhinə hücumlar tətbiq olunur. Məsələn, 2015-ci il oktyabrın 24-də Şiə məscidi partlayıb, 1 nəfər həlak olub, çoxu yaralanıb. Digər ən geniş müzakirə edilən hücum Boqrada Şibanyidəki Haripurda baş verdi. Şiə məscidində müəzzin öldürüldü və Məğrib namazı davam edərkən imam da daxil olmaqla ən azı dörd nəfər yaralanıb.
Bəhreyn
Bəhreyn əhalisinin əksəriyyəti Şiədir, 70-75% arasında rəqəmlər mövcuddur. Sünni Müsəlman olan hakim Əl Xəlifə ailəsi XVIII əsrin sonlarında Qətərdən Bəhreynə gəlmişdir. Şiələr Əl Xəlifənin Bəhreyndə legitimliyini qazana bilmədiklərini və “irqçi, məzhəbi və qəbilə ayrı-seçkiliklərinə əsaslanan siyasi aparteid” sistemi qurduqlarını iddia edirlər.Yaxın Şərq və İslam dünyası üzrə aparıcı İranlı mütəxəssis Vəli Nəsr “Şiələr üçün sünni hakimiyyəti aparteid təsiri altında yaşamağa bənzəyir”.
2011-ci il iğtişaşları
2011-ci ildəki iğtişaşlardan bu yana təxminən 1000 bəhreynli həbs olundu, Bəhreyn və beynəlxalq insan haqları qrupları yüzlərlə şiə məhbusa şübhəli işgəncə və sui-istifadə hallarını sənədləşdirdilər.Csmonitor.org saytına istinadən, hökumət siyasi ittihamların sarsıdılmasına qarşı “adanın şiə əksəriyyətini səssiz şəkildə ittiham etmək üçün psixoloji cəhətdən alçaltmaq” cəhdi olaraq görünür.
Aparteid
Bəhreyndə şiə müsəlmanlarına qarşı ayrı-seçkilik bir sıra mənbələr üçün (Taym Maqazin, Vali Nasr,Yitzhak Nakaş, Kounturpanç, İnsan haqlarının Bəhreyn mərkəzi və s.) onu "aparteid" ifadəsi ilə istifadə etmək üçün kifayət qədər ağır və sistematikdir.
“Daily Mirror”da yazan Ameen Izzadeen təsdiqləyir ki,
Cənubi Afrikadakı aparteid rejiminin ləğvindən sonra Bəhreyn azlığın çoxluğa şərtlərini diktə etdiyi tək ölkə olaraq qaldı. Bəhreynlilərin 70%-dən çoxu Şiə Müsəlmanlardır, lakin hökumətdə nəinki az, ümumiyyətlə mövcud deyildirlər.
Xristian Elm Monitoru (xəbər təşkilatı) Bəhreyni praktik olaraq təsvir edir
Şiələrin əsas hökumət vəzifələrini tutmasına və ya polis və hərbi xidmətdə çalışmasına icazə verməmək məzhəb ayrı-seçkiliyi formasıdır. Əslində, təhlükəsizlik qüvvələrinin heyəti Suriya, Pakistan və Bəlucistanlı sünnilər tərəfindən təşkil olunmuşdur. Bunlar da yerli şiə nüfusunun narazılığına səbəb olur.}}
Misir
Şiə fəalların sayı bir milyondan çox olduğu iddia edilərkən, sələfilər yalnız bir neçə min olduğunu söyləyirlər. Misir Şiələrinin təxmin edilən sayı 800 mindən iki ilə üç milyon arasındadır.
Brian Vitekerin sözlərinə görə Misirdə kiçik şiə əhalisi hakimiyyət tərəfindən təzyiqlərə məruz qalır və şübhə ilə münasibət göstərilir, ehtimala görə təhlükəsizlik səbəbləri ilə həbs edilir, lakin sonra dövlət təhlükəsizliyi zabitlərinin dini inanclarına görə sui-istifadə hallarına məruz qalırlar. Onilliklər ərzində BMT, Human Rights Watch və Amnesty İnternational kimi beynəlxalq təşkilatlar Misir şiələrinin dini inancları üçün hədəf alındıqlarını sənədləşdirdilər. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının 2012-ci ilin dekabr ayında verdiyi hesabatda Şiələrin hələ də Misirdə dini mərasimləri açıq şəkildə həyata keçirə bilmədiyi vurğulandı. Hassiba Hac Şahraoui BMT QAK-a deyib ki, bir çox qruplar "küfr" iddiası ilə təqib olunur. ABŞ-nin Beynəlxalq Dini Azadlıq üzrə Komissiyası dini etiqad azadlığının sistematik pozulması baxımından Misiri "xüsusilə narahatlıq yaradan ölkə" kimi qeyd etməyə davam edir. 2011-ci ilin dekabrında Misir təhlükəsizlik qüvvələri yüzlərlə şiəni Qahirənin Əl-Hüseyn məscidində şiənin müqəddəs Aşura dini mərasimini müşahidə etməklə maneə törətmişdir. Sələfi qrupları onları barbar ritualları icra etməkdə ittiham etdikdən sonra polis şiə dindarlarını məsciddən zorla çıxarmışdı.
İndoneziya
29 dekabr 2011-ci ildə Nangkrenang Madura adası Sampanq vilayətinin Nanqkrenanq rayonunda Şiə İslam internat məktəbi, məktəb məsləhətçisinin evi və bir məktəb binası yerli kəndlilər və kənardan gələn insanlar tərəfindən yandırıldı. İndoneziya Sünnilərin hakim olduğu dünyanın ən sıx müsəlman ölkəsidir. Hadisədən bir gün sonra Cakartada Sünni vaizin dediyi kimi: "Bu onların öz günahı idi, Sünni bölgəsində bir pesantren (İslam məktəbi) yaratdılar. Bundan əlavə, bir şiə olmaq böyük bir səhvdir. Doğru ibadət sünni ibadətidir, Allah yalnız sünni müsəlmanları qəbul edəcək. Şiələr sülh şəraitində yaşamaq istəyirlərsə, tövbə edib çevrilmək məcburiyyətindədirlər". Beynəlxalq Amnistiya İndoneziyadakı radikal İslam qrupları tərəfindən dini azlıqlara qarşı qorxu və şiddət hadisələrinin çoxunu qeyd etdi və İndoneziya hökuməti Şərqi Yavada kəndlərinə qayıtmaq məcburiyyətində qalan yüzlərlə şiə üçün qorunmanı təmin edəcək.
Malayziya
Malayziya Şiələri inanclarını təbliğ etməkdən çəkindirir. 16 nəfər şiə müsəlmanı 2013-cü il sentyabrın 24-də inanclarını yaydığına görə həbs edilmişdilər.
Malayziya hökuməti ölkənin 250 min güclü şiə əhalisinə ev sahibliyi etməsinə baxmayaraq şiə İslamını yaymaqdan çəkindirməyə çalışır. Nazirliyin baş katibi Datuk Seri Abdul Rahim Mohamad Radzi 10 il əvvəl üç düşərgənin kiçik bir camaatı olan şiə tərəfdarlarının indi Malayziya daxilində 10 aktiv qrupun da olduğu 250.000 nəfər əhalisi olduğunu açıqladı. Radzi şiə hərəkatının köklü olduğunu söyləyərək, "İnformasiya texnologiyasının inkişafı təlimlərin bir sıra ictimai sahələrə yayıldığı kimi böyüməsi üçün bir faktordur"
ISA Malayziyada Şiələri hədəfə alan bir neçə dəfə istifadə edildi. On şiə 1997-ci ildə ISA-nın nəzarəti altında həbs olundu və onlardan biri də 2000-ci ilin oktyabr ayında eyni taleyinə məruz qalıb. Federal sistem həmçinin antişiə fətvaya sadiq olmaya bilməzdi, hətta, bu qanuni qüvvəyə malikdir. 2010-cu ilin dekabrında, məsələn, Selanqorda İslam dini şöbəsi tərəfindən Selanqor dövlət şəriəti cinayət əməl qanununa əsasən Aşura qeyd etmək üçün yığılan 200 Şiəni həbs etdi. Dörd il sonra 114 Şiə Malayziya polisinin dəstəyilə ilə Perak İslam Dini Məsələləri İdarəsi tərəfindən həbs edildi.
Pakistan
Pakistanda son bir neçə il ərzində Şiə müsəlmanlarına qarşı zorakılıq artımı görülüb. Bomba partlayışlarında və ya 2012-ci ilin mayından 2015-ci ilin may ayına qədər hədəflənən silahlı hücumlarla 1900-dən çox Şiə (Həzaralar və İsmaililər daxil olmaqla) öldürüldü.
Zülmlər minlərlə kişi, qadın və uşağın həyatını aldı. Şiələr Pakistanda müsəlman əhalisinin 5–20%-ni təşkil edirlər. Həkimlər, iş adamları və digər peşəkarlar Sünni Müsəlmanları tərəfindən müntəzəm olaraq Kəraçidə hədəf alınmışdır. Quettadakı Həzara xalqı təxminən 8000 icma üzvünü itirmişdir. Çoxları Əl-Qaidə və Talibanla əlaqəli bir sünni militant təşkilatı olan Laşkar-e-Chanqvi və Sipah-e-Sahaba Pakistan tərəfindən terror hücumlarına məruz qalmışdır. Pakistanın şimal bölgələrində, məsələn Paraçinar və Gilgit-Baltistanda kimi bölgələrdə sünni müsəlman silahlıları müntəzəm olaraq Şiələrə hücum edib onları öldürürlər. 16 avqust 2012-ci il tarixində Babusar yolunda Şiə sərnişinlər ailələriylə Qurban bayramını qeyd etmək üçün avtobusdan çıxaraq evə getdilər. Onlar Əl-Qaidə ilə bağlılığı olan sünni müsəlmanlar tərəfindən qətlə yetirildilər. Həmin gün Pakistanın cənub-qərbində yerləşən Quetta şəhərində üç Həzarə icması üzvü öldürüldü. Əl-Qaidə və Talibanla əlaqəli sünni ekstremistlər Pakistanda yüzlərlə Şiəni öldürürlər.
Səudiyyə Ərəbistanı
Müasir Səudiyyə Ərəbistanında Vəhhabi hakimiyyəti şiənin siyasi iştirakını bir neçə görkəmli insanlarla məhdudlaşdırır. Bu şəxslər də hakimiyyətlə bağlı olduğu üçün öz toplumlarını idarə etmək məcburiyyətindədirlər. Şiələr 28 milyonluq Səudiyyənin təxminən 15% -ni (2012-ci ildə) təşkil edir. Bəziləri Mədinə, Məkkə və hətta Ər-Riyad da yaşasa da, əksəriyyəti Şərq əyalətin neftlə zəngin bölgələrindəki Əl-Hasa və Qatifdə cəmlənmişdir. Uzun müddətli dini və iqtisadi ayrı-seçkilik ilə qarşılaşmışlar. Onlar adətən bidətçilər, xainlər və qeyri-müsəlmanlar kimi qınanılıblar. Şiələr 1988-ci ildə neft boru kəmərlərini bombalamaq üçün təxribatda ittiham olunublar. Bununla bir neçə şiə edam edildi. İranın hərbi əməliyyatlarına cavab olaraq Səudiyyə hökuməti şiələrin azadlıqlarına məhdudiyyətlər qoymaq və onları iqtisadi cəhətdən məhdudlaşdırmaqla cəzalandırdı. Üləma şiələrə qarşı zorakılığa, sanksiyaya icazə (Sələfiliyə sadiq olanlar üçün) verdi. Şiələri mürtəd kimi pisləyən Əbdül-Əziz ibn Baz kimi ölkənin aparıcı din xadimi tərəfindən göndərilmiş fətvalar olmuşdur. Ali Üləma Şurasının üzvü Ədül-Rəhman əl-Cibrinin tərəfindən də Şiələrin öldürülməsinə icazə verildi. Bu çağırış Sələfi dini ədəbiyyatında 2002-ci ildəki kimi təkrar edilmişdir.
Səudiyyə Ərəbistanından fərqli olaraq çox sayda Şiə olan İraq və Livanda elə deyil. Nazirlər Kabinetində şiə nazir mövcud deyil. Onlar silahlı qüvvələr və təhlükəsizlik xidmətlərinin vacib işlərindən kənarda qalırlar. Bələdiyyə sədrləri, polis rəisləri və əyalətin şərqində üç yüz şiə qız məktəbi müdirlərinin heç biri şiə deyil.
Səudiyyədə hökumət Şiələrin uşaqları üçün istifadə edə biləcəyi adları öz şəxsiyyətlərini göstərməməyə maneə törətmək məqsədilə ilə məhdudlaşdırmışdır. Səudiyyə dərsliklərində şiəliyə düşmənçilik edilir, tez-tez imansızlığın bir forması kimi təsvir edilir.[3] Sələfi müəllimləri tez-tez gənc şiə məktəblilərlə dolu siniflərdə dərs keçərək deyirlər ki, onlar dindən dönmədirlər.
Əhalisinin dörddə biri şiə olan Dammam şəhərində Aşura mərasimi qadağan edilib və şiə namazı qılmağa icazə yoxdur. Orada yaşayan 600.000 əhalinin təxminən 25%-i olan şiələrin öz qəbiristanlığı yoxdur. Şəhərin 150 min Şiə müsəlmanı üçün yalnız bir məscid var. Səudiyyə hökumətinin tez-tez Vahabilik ideologiyasının maliyyələşdirilməsi səbəbindən Şiələr təzyiqə məruz qalır.
2011-ci ilin mart ayında polis Qatifdə dinc nümayişçilərə atəş açdı və 2011-ci ilin oktyabrında Şiə iğtişaşlarından sonra Səudiyyə hökuməti şərq əyalətini "dəmir yumruqla" idarə edəcəyini qarşısına məqsəd qoydu.
Səudiyyə Ərəbistanı şiə əleyhinə kampaniyasını ölkə içində və xaricdə davam etdirir. Müstəqil olaraq Ərəb yarımadasında neft ölkələri tərəfindən yayılmış və ya maliyyələşdirilən peyk televiziyası, internet, YouTube və Twitter kimi məzmunları müsəlman dünyasının hər bir yerində, şiələrin Liviya, Tunis, Misir və Malayziya kimi azlıq olduğu yerlərdə məzhəb nifrətini yaymaq üçün kampaniyanın mərkəzindədir.
Səudiyyə Ərəbistanının qeyri-Vahabilərin dini ifadələrinə dair siyasəti dini ayrı-seçkilik kimi təsvir edilmişdir. Məhəmməd Təqi yazır ki,
Səudiyyə rejiminə aid son təhlillərində şiələrə məxsus problemlər təkcə doktrinal məsələlər deyil, aparteiddə olan dini təzyiqlər və siyasi marginallaşmə nəticəsində kəskin sosial-iqtisadi məhrumiyyətdən qaynaqlanır.
2016-cı ilin yanvarında Səudiyyə Ərəbistanı terrorist ittihamları ilə əlaqədar Xüsusi Cəza Məhkəməsi tərəfindən cəzalandırılan digər 47 Səudiyyə vətəndaşı ilə yanaşı demokratik nümayişlərə çağırış edən məşhur şiə din xadimi Şeyx Nimr də edam edilmişdir.
2017-ci ilin may ayından etibarən hökumətə qarşı edilən etirazlara cavab olaraq, əsasən Şiə Əl-Avamiyyə şəhəri Səudiyyə əsgərləri tərəfindən tam olaraq mühasirəyə alındı. Sakinlərə şəhərə girmək və ya buraxılma icazəsi verilmirdi və hərbi gəmilər, hava hücumları, artilleriya və snayperlərlə birlikdə sakinləri atəşə məruz qoydular. Şiə vətəndaşlarının bir çoxu, o cümlədən, üç yaşlı və iki yaşlı uşaq öldürüldü. Səudiyyə hökuməti Əl-Avamiyyədə terroristlərlə savaşdığını iddia edirdi.
Sakinlər əsgərlərin evlərdə, avtomobillərdə və küçələrdə hər kəsə atəş açdığını bildirdi.
Zorakılıq dövründə Səudiyyə hökuməti Qatifdə bir neçə tarixi ərazini və bir çox digər binaları və evləri dağıtdı.
26 iyul 2017-ci ildə Səudiyyə səlahiyyətliləri yaralı vətəndaşlara təcili xidmət verməkdən imtina etməyə başladı. Səudiyyə Ərəbistanı Əl-Avamiyyənin tələf olan vətəndaşlarına da yardım göstərməmişdir.
2017-ci ilin avqust ayında Səudiyyə hökuməti Əl-Avamiyyədə 488 binanı dağıtdığını bildirdi. Bu dağıntı şəhər əhalisinin öz hüquqlarını qazanmalarına mane olmağa çalışarkən Səudiyyə hökuməti silahlı qüvvələri tərəfindən şəhərin mühasirəsindən yaranmışdı.
20 min sakin öz evlərindən qaçmaq məcburiyyətində qaldılar.
Quran Şurasının sədri və edam olunmuş Nimr ən-Nimrin iki əmisi oğlu da Qatifdə 2017-ci ildə Səudiyyə təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən öldürüldü.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Anti-Shi'ism". Shia Rights Watch. 10 December 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 11 December 2012.
- Kedourie, Elie. "Anti-Shi'ism in Iraq under the Monarchy". Middle Eastern Studies. 24 (2). April 1988: 249–253. doi:10.1080/00263208808700740.
- . 2007-01-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- Nasr, Vali (2006). The Shia Revival: How Conflicts Within Islam Will Shape the Future. W.W. Norton & Company Inc. ISBN pp. 52-53.
- Nasr(2006), p. 41
- Nasr(2006), p. 53
- Nasr(2006)p. 65-66
- "Shias of Kashmir – Socio Political Dilemmas". Kashmir Observer. 2010-06-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-07-01.
- . Kashmir Observer. 2013-01-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- . The Asian Age. 2014-12-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Ildikó Bellér-Hann. Situating the Uyghurs between China and Central Asia. Ashgate Publishing, Ltd. 2007. səh. 20. ISBN . 2016-12-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-07-30.
- Ildikó Bellér-Hann. Community matters in Xinjiang, 1880-1949: towards a historical anthropology of the Uyghur. BRILL. 2008. səh. 138. ISBN . 22 December 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 28 December 2010.
- . 2015-11-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-03-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Religion and Politics in Bahrain: Facts on the Ground: A Reliable Estimate of Bahrain's Sunni-Shi'i Balance, and Evidence of Demographic Engineering". bahrainipolitics.blogspot.co.uk. 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-03-02.
- Nakash, Yitzhak. Reaching for Power: The Shi'a in the Modern Arab World (PDF). Princeton University Press. 2006. səh. 24. 2011-10-21 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- Bobby Ghosh. . . 5 March 2007. 11 March 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 March 2012.
- Bahrain campaign to humiliate Shiites goes beyond politics 2011-10-07 at the Wayback Machine, By Caryle Murphy / csmonitor.com / June 7, 2011
- Aryn Baker [1] 2011-09-18 at the Wayback Machine "Why A Saudi Intervention into Bahrain Won't End the Protests" March 14, 2011, Time Magazine.
- Franklin Lamb . 2011-06-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-08. " The Obama Doctrine: AWOL in Bahrain," April 15–17, 2011, CounterPunch.
- "A Smearing Campaign against the Shiite Bahraini Citizens with the Participation of the Bahraini Crown Prince and the Ambassador of Bahrain in Washington" 2011-09-29 at the Wayback Machine, Bahrain Centre for Human Rights, viewed Mar 31, 2011
- Raymond Barrett [25] "Bahrain emerging as flashpoint in Middle East unrest," Feb. 15, 2011, Christian Science Monitor.
- Zeinab El-Gundy. "The Shias: Egypt's forgotten Muslim minority". Ahram Online. 18 Mar 2013. 28 July 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 29 July 2013.
- Col. (ret.) Dr. Jacques Neriah. "Egypt's Shiite Minority: Between the Egyptian Hammer and the Iranian Anvil". JCPA. September 23, 2012. September 9, 2013 tarixində . İstifadə tarixi: November 24, 2018.
- Cam McGrath. "Spring Brings Worse for Shias". Cairo. Inter Press Service News Agency. Apr 26, 2013. 29 August 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 29 July 2013.
- Tim Marshall. "Egypt: Attack On Shia Comes At Dangerous Time". Sky News. 25 June 2013. 30 June 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 29 July 2013.
- "Shia Islamic boarding school attacked in Madura". December 29, 2011. January 8, 2012 tarixində . İstifadə tarixi: November 24, 2018.
- "Arson of Shiite 'pesantren', illiteracy and local leaders". December 31, 2011. January 3, 2012 tarixində . İstifadə tarixi: November 24, 2018.
- "Amnesty Int`l urges RI to protect Shiite minority". January 14, 2012. September 9, 2014 tarixində . İstifadə tarixi: November 24, 2018.
- . 2013-04-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-18.
- . themalaysianinsider.com. 2013-11-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Roul, Animesh. "Growing Islamic State Influence in Pakistan Fuels Sectarian Violence". Terrorism Monitor. 13 (13). June 26, 2015. 6 July 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 30 June 2015.
- "Country Profile: Pakistan" (PDF). Library of Congress Country Studies on Pakistan. Library of Congress. February 2005. 2015-05-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2010-09-01.
Religion: The overwhelming majority of the population (96.3 percent) is Muslim, of whom approximately 95 percent are Sunni and 5 percent Shia.
- . Pakistan (includes Christian and Hindu) 5%. The World Factbook. Central Intelligence Agency. 2010. 2010-05-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-28.
- Nasr(2006) p. 84
- Saudi Arabia's Shia press for rights 2020-09-02 at the Wayback Machine retrieved 19 July 2012
- Nasr(2006) p. 236
- Nasr(2006)p. 237
- "Arxivlənmiş surət". 2018-02-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- Nasr(2006) p. 237
- Saudis crush dissent and point finger at Iran for trouble in eastern province 2017-08-28 at the Wayback Machine, Ian Black, guardian.co.uk, 6 October 2011
- Patrick Cockburn. . Independent. December 29, 2013. September 26, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 24, 2018.
- (2007). Defeating Islamic Terrorism: An Alternative Strategy. Branden Books. p. 60. ISBN . [2] 2020-04-28 at the Wayback Machine. Retrieved March 6, 2010.
- Mohammad Taqi, "Saudi Arabia: the prized domino" 2016-09-15 at the Wayback Machine March 10, 2011, Daily Times (Pakistan)
- "Saudi execution of Shia cleric sparks outrage in Middle East". The Guardian. 2 January 2016. 8 January 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2018.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-08-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-08-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-08-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-07-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- ABNA24. "ABWA's satement on condemnation of Al Saud's crimes in Awamiyah". 31 July 2017. 6 August 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2018.
- ABNA24, PressTV,. "Saudi forces shell homes in Awamiyah, Two killed / Video & Pics". 26 July 2017. 6 August 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2018.
- "Snipers Injure Scores of Civilians in Saudi Arabia's Qatif". 14 June 2017. 1 August 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2018.
- "PressTV-Saudi forces shot dead youth in restive Qatif". 2017-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- . 2017-08-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "'You might get shot any time': Saudi forces raid Shia town as Riyadh welcomes Trump". 2017-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-08-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- . 2017-08-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Saudi Forces Raid Al-Masoura in Awamiyah, Open Fire, Destroy Houses". 2017-08-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-08-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- "Arxivlənmiş surət". 2018-07-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- Editorial, Reuters. "U.N. slams erasing of "cultural heritage" in Saudi Arabia". 2017-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- . 2017-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- . 2017-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- . Shiite News. 19 August 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 August 2017.
- . Shiite News. 19 August 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 August 2017.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-08-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- . 2017-08-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- . 2017-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- . 2017-08-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
- . 2017-07-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Antisielik dini inanclari eneneleri ve medeni irsine gore Sie muselmanlara qarsi yonelmis nifret ayri seckilik ve siddete verilen ad Termin ilk olaraq 2011 ci ilde Sie Haqlari Izleme Teskilati terefinden mueyyen edilmis lakin onillikler erzinde qeyri resmi tedqiqat ve elmi meqalelerde istifade edilmisdir Sie Islami ucun en muqeddes yerlerden biri olan Iraqin Necef seherindeki Imam Eli Turbesi Mehemmed Peygemberin huquqi varisine qarsi mubahise yaradan iki esas mezheb sunni ve sienin meydana gelmesiyle neticelendi Sunnilik ve ya yolun davamcilari xilafete tabe oldular ve Qureysin her hansi bir uzvu potensial olaraq ekseriyyet terefinden qebul edildiyi teqdirde Peygemberin varisi halina geleceyini temin etdi Sielik ise Peygemberden sonra Allah terefinden teyin edilmis yalniz Qedir Xum hedisine esasen Imam Eli eleyhis salam onun davamcisi ola bilerdi Belelikle Imam Eli Sie ehalisi ucun dini hakimiyyete cevrildi Muveqqeti olaraq qurulan Emevi hokumeti uzerinde nezaret sahibi olan sunni idareciler Sieliyi hem hem siyasi hem de dini hakimiyyeti ucun tehluke gormusduler Emevilerin hakimiyyeti dovrunde Sie azligini mehv etmeye calisiblar Sielerin tarix boyu sunni din adamlari terefinden zulmu tez tez qeddar ve soyqirim hereketleri ile xarakterize edilmisdir Butun muselman ehalisinin yalniz 10 15 ni ehate eden sieler bu gune qeder sunni ereb hakimiyyeti olan bir cox olkede oz dinlerini serbest sekilde heyata kecirmek ve ya mutesekkil bir mezheb kimi teskilatlanma huququna malik olmayan marjinal bir cemiyyetdir Tarixi zulmEmeviler Mehemmed Peygemberin s e s nevesi Imam Huseyn e s Yezidin hakimiyyetini qebul etmemisdi Yezid miladi tarixle 680 ci ilden sonra Huseynin karvanini muhasireye almaq ucun minlerle Umeyye Emevi qosunlarini gonderdi Kerbela doyusu zamani Emevi qosunlarini alti gunluyune serencamlarina buraxdiqdan sonra Huseyn ve onun yetmis iki yoldasi olduruldu baslari kesildi ve Samdaki xelifeye gonderildi Bu yetmis iki nefer Huseynin dostu ve ailesi idi Bu qehremanlardan daha meshur olan Hebib Huseynin yasli dostu Abbas Huseynin sadiq qardasi Ekber Huseynin 18 yasli oglu ve Eli Esger Huseynin alti ayliq korpesi idi Asura gecesinde Sami Qeriban Yezid ordusu Huseynin ailesi ve yoldaslarinin yasadigi cadirlari yandirdi Savasdan sonra cadirda qalan Imam Huseynin e s silahdaslarinin xanim ve usaqlariyla yanasi xeste oglu Zeynulabidin sonraki imam idi Hucum zamani Yezidin qosunlari cadirlari yandirdiqdan sonra qadinlari ve usaqlari talan ve isgence etdiler Sehidlerin kesilmis baslarini goturerek parad seklinde hereket etdiler Qadinlarin bas geyimleri soyularaq erlerinin kesilmis baslari arxasinda Sama gedilmeye mecbur edildi Onlar texminen bir il hebsxanada qaldilar Imam Huseynin sehid olmasi Emevi xilafetine birbasa meydan oxudugu ehtimali sona catdiqdan sonra sielerin Umeyye ovladlarina ve onlarin teleblerine menevi muqavimet formasi kimi yer qazanmasini asanlasdirdi Bagdadin muhasiresi 1258 ci ilde Bagdadin monqol muhasiresinden sonra sielere qarsi muhakime daha six sekil aldi her probleme gore sieleri gunahlandirirdilar Selcuq Osmanli imperiyasi dovrunde zulm Osmanli imperiyasi Anadoluda artmaqda olan sieliye cavab olaraq qetliam heyata kecirtdi Imperiya erazisinde yuz minlerle Anadolu ve Suriya elevileri daxil olmaqla Livan sieleri de soyqirima meruz qaldi Hindistan Kecmisde Hindistan erazisinde sieler bezi kesmis sunni hokmdarlar ve Mogol imperiyasi terefinden zulmlere meruz qalmisdir Bu da Qazi Nurullah Susteri Sehid e Daalis adlanan 3 cu sehid Mirze Mehemmed Kamil Dehlevi Sehid e Rabay adlanan 4 cu sehid Ehmedabadda Davudi Bohran teriqetinin 32 ci Dai el mutleqi Qutbeddin Sehid hemcinin Qutbxan Qutbeddin bir nece hind sie alimlerinin qetle yetirilmesine getirib cixartdi Sie Islamin bes sehidinden ucu olan 31 ci Dai Qasim Xan Zainuddine muveffeq oldu Esrler boyu Kesmirde Hindistanda zulmlerle uzlesdiler bolgenin sunni isgalcilari terefinden bir cox sielerin oldurulmesine sebeb oldu ve neticede ekseriyyeti bolgeden qacmaq mecburiyyetinde qaldi Sonraki illerde de Kesmirde Sieler tarixinin en cetin dovrunden kecmisdiler Taaraclar kimi taninmaga baslayan talan yagma ve oldurme sie camaati mehv etdi Tarixi qeydler kimi 1548 1585 1635 1686 1719 1741 1762 1801 1830 1872 ci illerde Sie yasayis yerlerinin talan edilerek oldurulduyu Taraj e Siya kimi taninan 10 Taarac kitabxanalari yandirmis ve muqeddes yerler mundarlanmisdi Onlar facielerden cetinliklerinden oteri heyatlarini qorumaq ucun teqiyye zulmun qarsisinda kimliyini inkar etmek etmeye mecbur olmuslar Kendler mehv olmusdu camaat uzvlerinin ekseriyyeti inancini qorumaq ucun tehlukesiz simal erazilere kocurduler Kesmirde ardicil xarici qaydalar zamani Sielerin cekdiyi zulm cemiyyet ucun yeni deyil Sieliyin dasiyicilarindan bir coxu meselen Peygemberin ovladlari ve basqa Kesmire inanc yaymaqda esas rol oynayan Saadat kimi diger missionerler oxsar veziyyetlerden zorla evlerini terk etmisdiler Auranqzebin hakimiyyeti dovrunde Simali Karnitakadaki bir cox sie muselman ozlerini xilas etmek ucun seherlerini terk etmek mecburiyyetinde qaldi Onlar Banqalore Maysore Alipur Karnataka ve diger cenub seherlerinde meskunlasmislar Indiki Hindistan dunyevi bir dovletdir ve Hindistanda Sie Islamin terefdarlari inanclarini serbest sekilde tetbiq etmekde azaddirlar Elave olaraq Asura gunu Meherrem olaraq qeyd edilen ve Imam Elinin Dogum gunu ictimai bayramlar olaraq taninir Kesmirdeki sie muselmanlarina Asura gununde yas tutmaga icaze verilmir Cammu ve Kesmir dovletinin hokumeti Hindistanda vetendaslarin esas huquqlarindan biri olan din azadligi huququna zidd olan Meherrem herekatlarina gore mehdudiyyetler qoymusdur Her il Kerbela sehidliyinin ildonumu erefesinde yas tutanlarla hind esgerleri arasinda qarsidurma bas verir Cin Sintizyandaki ekser ecnebi qullar Ismaili sie mezhebine aid Cindeki dag tacikleri idi Sunni Uygur muselmanlari terefinden Qalca olaraq adlanirdilar sunni Uygurlardan ferqli oldugu ucun kolelesdirilmisdirler Sie muselmanlar Kotanda qul kimi satilmisdilar Sintizyanda da qul kimi satilmisdilar Muasir dovrBanqlades Banqladesde sielik eleyhine hucumlar tetbiq olunur Meselen 2015 ci il oktyabrin 24 de Sie mescidi partlayib 1 nefer helak olub coxu yaralanib Diger en genis muzakire edilen hucum Boqrada Sibanyideki Haripurda bas verdi Sie mescidinde muezzin olduruldu ve Megrib namazi davam ederken imam da daxil olmaqla en azi dord nefer yaralanib Behreyn Esas meqale 2011 ci il Behreyn igtisaslari Behreyn ehalisinin ekseriyyeti Siedir 70 75 arasinda reqemler movcuddur Sunni Muselman olan hakim El Xelife ailesi XVIII esrin sonlarinda Qeterden Behreyne gelmisdir Sieler El Xelifenin Behreynde legitimliyini qazana bilmediklerini ve irqci mezhebi ve qebile ayri seckiliklerine esaslanan siyasi aparteid sistemi qurduqlarini iddia edirler Yaxin Serq ve Islam dunyasi uzre aparici Iranli mutexessis Veli Nesr Sieler ucun sunni hakimiyyeti aparteid tesiri altinda yasamaga benzeyir 2011 ci il igtisaslari 2011 ci ildeki igtisaslardan bu yana texminen 1000 behreynli hebs olundu Behreyn ve beynelxalq insan haqlari qruplari yuzlerle sie mehbusa subheli isgence ve sui istifade hallarini senedlesdirdiler Csmonitor org saytina istinaden hokumet siyasi ittihamlarin sarsidilmasina qarsi adanin sie ekseriyyetini sessiz sekilde ittiham etmek ucun psixoloji cehetden alcaltmaq cehdi olaraq gorunur Aparteid Behreynde sie muselmanlarina qarsi ayri seckilik bir sira menbeler ucun Taym Maqazin Vali Nasr Yitzhak Nakas Kounturpanc Insan haqlarinin Behreyn merkezi ve s onu aparteid ifadesi ile istifade etmek ucun kifayet qeder agir ve sistematikdir Daily Mirror da yazan Ameen Izzadeen tesdiqleyir ki Cenubi Afrikadaki aparteid rejiminin legvinden sonra Behreyn azligin coxluga sertlerini dikte etdiyi tek olke olaraq qaldi Behreynlilerin 70 den coxu Sie Muselmanlardir lakin hokumetde neinki az umumiyyetle movcud deyildirler Xristian Elm Monitoru xeber teskilati Behreyni praktik olaraq tesvir edir Sielerin esas hokumet vezifelerini tutmasina ve ya polis ve herbi xidmetde calismasina icaze vermemek mezheb ayri seckiliyi formasidir Eslinde tehlukesizlik quvvelerinin heyeti Suriya Pakistan ve Belucistanli sunniler terefinden teskil olunmusdur Bunlar da yerli sie nufusunun naraziligina sebeb olur Misir Sie feallarin sayi bir milyondan cox oldugu iddia edilerken selefiler yalniz bir nece min oldugunu soyleyirler Misir Sielerinin texmin edilen sayi 800 minden iki ile uc milyon arasindadir Brian Vitekerin sozlerine gore Misirde kicik sie ehalisi hakimiyyet terefinden tezyiqlere meruz qalir ve subhe ile munasibet gosterilir ehtimala gore tehlukesizlik sebebleri ile hebs edilir lakin sonra dovlet tehlukesizliyi zabitlerinin dini inanclarina gore sui istifade hallarina meruz qalirlar Onillikler erzinde BMT Human Rights Watch ve Amnesty International kimi beynelxalq teskilatlar Misir sielerinin dini inanclari ucun hedef alindiqlarini senedlesdirdiler Birlesmis Milletler Teskilatinin Qacqinlar uzre Ali Komissarliginin 2012 ci ilin dekabr ayinda verdiyi hesabatda Sielerin hele de Misirde dini merasimleri aciq sekilde heyata kecire bilmediyi vurgulandi Hassiba Hac Sahraoui BMT QAK a deyib ki bir cox qruplar kufr iddiasi ile teqib olunur ABS nin Beynelxalq Dini Azadliq uzre Komissiyasi dini etiqad azadliginin sistematik pozulmasi baximindan Misiri xususile narahatliq yaradan olke kimi qeyd etmeye davam edir 2011 ci ilin dekabrinda Misir tehlukesizlik quvveleri yuzlerle sieni Qahirenin El Huseyn mescidinde sienin muqeddes Asura dini merasimini musahide etmekle manee toretmisdir Selefi qruplari onlari barbar rituallari icra etmekde ittiham etdikden sonra polis sie dindarlarini mescidden zorla cixarmisdi Indoneziya 29 dekabr 2011 ci ilde Nangkrenang Madura adasi Sampanq vilayetinin Nanqkrenanq rayonunda Sie Islam internat mektebi mekteb meslehetcisinin evi ve bir mekteb binasi yerli kendliler ve kenardan gelen insanlar terefinden yandirildi Indoneziya Sunnilerin hakim oldugu dunyanin en six muselman olkesidir Hadiseden bir gun sonra Cakartada Sunni vaizin dediyi kimi Bu onlarin oz gunahi idi Sunni bolgesinde bir pesantren Islam mektebi yaratdilar Bundan elave bir sie olmaq boyuk bir sehvdir Dogru ibadet sunni ibadetidir Allah yalniz sunni muselmanlari qebul edecek Sieler sulh seraitinde yasamaq isteyirlerse tovbe edib cevrilmek mecburiyyetindedirler Beynelxalq Amnistiya Indoneziyadaki radikal Islam qruplari terefinden dini azliqlara qarsi qorxu ve siddet hadiselerinin coxunu qeyd etdi ve Indoneziya hokumeti Serqi Yavada kendlerine qayitmaq mecburiyyetinde qalan yuzlerle sie ucun qorunmani temin edecek Malayziya Malayziya Sieleri inanclarini teblig etmekden cekindirir 16 nefer sie muselmani 2013 cu il sentyabrin 24 de inanclarini yaydigina gore hebs edilmisdiler Malayziya hokumeti olkenin 250 min guclu sie ehalisine ev sahibliyi etmesine baxmayaraq sie Islamini yaymaqdan cekindirmeye calisir Nazirliyin bas katibi Datuk Seri Abdul Rahim Mohamad Radzi 10 il evvel uc dusergenin kicik bir camaati olan sie terefdarlarinin indi Malayziya daxilinde 10 aktiv qrupun da oldugu 250 000 nefer ehalisi oldugunu aciqladi Radzi sie herekatinin koklu oldugunu soyleyerek Informasiya texnologiyasinin inkisafi telimlerin bir sira ictimai sahelere yayildigi kimi boyumesi ucun bir faktordur ISA Malayziyada Sieleri hedefe alan bir nece defe istifade edildi On sie 1997 ci ilde ISA nin nezareti altinda hebs olundu ve onlardan biri de 2000 ci ilin oktyabr ayinda eyni taleyine meruz qalib Federal sistem hemcinin antisie fetvaya sadiq olmaya bilmezdi hetta bu qanuni quvveye malikdir 2010 cu ilin dekabrinda meselen Selanqorda Islam dini sobesi terefinden Selanqor dovlet serieti cinayet emel qanununa esasen Asura qeyd etmek ucun yigilan 200 Sieni hebs etdi Dord il sonra 114 Sie Malayziya polisinin desteyile ile Perak Islam Dini Meseleleri Idaresi terefinden hebs edildi Pakistan Pakistanda son bir nece il erzinde Sie muselmanlarina qarsi zorakiliq artimi gorulub Bomba partlayislarinda ve ya 2012 ci ilin mayindan 2015 ci ilin may ayina qeder hedeflenen silahli hucumlarla 1900 den cox Sie Hezaralar ve Ismaililer daxil olmaqla olduruldu Zulmler minlerle kisi qadin ve usagin heyatini aldi Sieler Pakistanda muselman ehalisinin 5 20 ni teskil edirler Hekimler is adamlari ve diger pesekarlar Sunni Muselmanlari terefinden muntezem olaraq Keracide hedef alinmisdir Quettadaki Hezara xalqi texminen 8000 icma uzvunu itirmisdir Coxlari El Qaide ve Talibanla elaqeli bir sunni militant teskilati olan Laskar e Chanqvi ve Sipah e Sahaba Pakistan terefinden terror hucumlarina meruz qalmisdir Pakistanin simal bolgelerinde meselen Paracinar ve Gilgit Baltistanda kimi bolgelerde sunni muselman silahlilari muntezem olaraq Sielere hucum edib onlari oldururler 16 avqust 2012 ci il tarixinde Babusar yolunda Sie sernisinler aileleriyle Qurban bayramini qeyd etmek ucun avtobusdan cixaraq eve getdiler Onlar El Qaide ile bagliligi olan sunni muselmanlar terefinden qetle yetirildiler Hemin gun Pakistanin cenub qerbinde yerlesen Quetta seherinde uc Hezare icmasi uzvu olduruldu El Qaide ve Talibanla elaqeli sunni ekstremistler Pakistanda yuzlerle Sieni oldururler Seudiyye Erebistani Muasir Seudiyye Erebistaninda Vehhabi hakimiyyeti sienin siyasi istirakini bir nece gorkemli insanlarla mehdudlasdirir Bu sexsler de hakimiyyetle bagli oldugu ucun oz toplumlarini idare etmek mecburiyyetindedirler Sieler 28 milyonluq Seudiyyenin texminen 15 ni 2012 ci ilde teskil edir Bezileri Medine Mekke ve hetta Er Riyad da yasasa da ekseriyyeti Serq eyaletin neftle zengin bolgelerindeki El Hasa ve Qatifde cemlenmisdir Uzun muddetli dini ve iqtisadi ayri seckilik ile qarsilasmislar Onlar adeten bidetciler xainler ve qeyri muselmanlar kimi qinaniliblar Sieler 1988 ci ilde neft boru kemerlerini bombalamaq ucun texribatda ittiham olunublar Bununla bir nece sie edam edildi Iranin herbi emeliyyatlarina cavab olaraq Seudiyye hokumeti sielerin azadliqlarina mehdudiyyetler qoymaq ve onlari iqtisadi cehetden mehdudlasdirmaqla cezalandirdi Ulema sielere qarsi zorakiliga sanksiyaya icaze Selefiliye sadiq olanlar ucun verdi Sieleri murted kimi pisleyen Ebdul Eziz ibn Baz kimi olkenin aparici din xadimi terefinden gonderilmis fetvalar olmusdur Ali Ulema Surasinin uzvu Edul Rehman el Cibrinin terefinden de Sielerin oldurulmesine icaze verildi Bu cagiris Selefi dini edebiyyatinda 2002 ci ildeki kimi tekrar edilmisdir Seudiyye Erebistanindan ferqli olaraq cox sayda Sie olan Iraq ve Livanda ele deyil Nazirler Kabinetinde sie nazir movcud deyil Onlar silahli quvveler ve tehlukesizlik xidmetlerinin vacib islerinden kenarda qalirlar Belediyye sedrleri polis reisleri ve eyaletin serqinde uc yuz sie qiz mektebi mudirlerinin hec biri sie deyil Seudiyyede hokumet Sielerin usaqlari ucun istifade ede bileceyi adlari oz sexsiyyetlerini gostermemeye manee toretmek meqsedile ile mehdudlasdirmisdir Seudiyye dersliklerinde sieliye dusmencilik edilir tez tez imansizligin bir formasi kimi tesvir edilir 3 Selefi muellimleri tez tez genc sie mekteblilerle dolu siniflerde ders kecerek deyirler ki onlar dinden donmedirler Ehalisinin dordde biri sie olan Dammam seherinde Asura merasimi qadagan edilib ve sie namazi qilmaga icaze yoxdur Orada yasayan 600 000 ehalinin texminen 25 i olan sielerin oz qebiristanligi yoxdur Seherin 150 min Sie muselmani ucun yalniz bir mescid var Seudiyye hokumetinin tez tez Vahabilik ideologiyasinin maliyyelesdirilmesi sebebinden Sieler tezyiqe meruz qalir 2011 ci ilin mart ayinda polis Qatifde dinc numayiscilere ates acdi ve 2011 ci ilin oktyabrinda Sie igtisaslarindan sonra Seudiyye hokumeti serq eyaletini demir yumruqla idare edeceyini qarsisina meqsed qoydu Seudiyye Erebistani sie eleyhine kampaniyasini olke icinde ve xaricde davam etdirir Musteqil olaraq Ereb yarimadasinda neft olkeleri terefinden yayilmis ve ya maliyyelesdirilen peyk televiziyasi internet YouTube ve Twitter kimi mezmunlari muselman dunyasinin her bir yerinde sielerin Liviya Tunis Misir ve Malayziya kimi azliq oldugu yerlerde mezheb nifretini yaymaq ucun kampaniyanin merkezindedir Seudiyye Erebistaninin qeyri Vahabilerin dini ifadelerine dair siyaseti dini ayri seckilik kimi tesvir edilmisdir Mehemmed Teqi yazir ki Seudiyye rejimine aid son tehlillerinde sielere mexsus problemler tekce doktrinal meseleler deyil aparteidde olan dini tezyiqler ve siyasi marginallasme neticesinde keskin sosial iqtisadi mehrumiyyetden qaynaqlanir 2016 ci ilin yanvarinda Seudiyye Erebistani terrorist ittihamlari ile elaqedar Xususi Ceza Mehkemesi terefinden cezalandirilan diger 47 Seudiyye vetendasi ile yanasi demokratik numayislere cagiris eden meshur sie din xadimi Seyx Nimr de edam edilmisdir 2017 ci ilin may ayindan etibaren hokumete qarsi edilen etirazlara cavab olaraq esasen Sie El Avamiyye seheri Seudiyye esgerleri terefinden tam olaraq muhasireye alindi Sakinlere sehere girmek ve ya buraxilma icazesi verilmirdi ve herbi gemiler hava hucumlari artilleriya ve snayperlerle birlikde sakinleri atese meruz qoydular Sie vetendaslarinin bir coxu o cumleden uc yasli ve iki yasli usaq olduruldu Seudiyye hokumeti El Avamiyyede terroristlerle savasdigini iddia edirdi Sakinler esgerlerin evlerde avtomobillerde ve kucelerde her kese ates acdigini bildirdi Zorakiliq dovrunde Seudiyye hokumeti Qatifde bir nece tarixi erazini ve bir cox diger binalari ve evleri dagitdi 26 iyul 2017 ci ilde Seudiyye selahiyyetlileri yarali vetendaslara tecili xidmet vermekden imtina etmeye basladi Seudiyye Erebistani El Avamiyyenin telef olan vetendaslarina da yardim gostermemisdir 2017 ci ilin avqust ayinda Seudiyye hokumeti El Avamiyyede 488 binani dagitdigini bildirdi Bu daginti seher ehalisinin oz huquqlarini qazanmalarina mane olmaga calisarken Seudiyye hokumeti silahli quvveleri terefinden seherin muhasiresinden yaranmisdi 20 min sakin oz evlerinden qacmaq mecburiyyetinde qaldilar Quran Surasinin sedri ve edam olunmus Nimr en Nimrin iki emisi oglu da Qatifde 2017 ci ilde Seudiyye tehlukesizlik quvveleri terefinden olduruldu Hemcinin baxSielerin soyqirimi ISID Speyser dusergesi qetliami NasibilikIstinadlar Anti Shi ism Shia Rights Watch 10 December 2019 tarixinde Istifade tarixi 11 December 2012 Kedourie Elie Anti Shi ism in Iraq under the Monarchy Middle Eastern Studies 24 2 April 1988 249 253 doi 10 1080 00263208808700740 2007 01 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 Nasr Vali 2006 The Shia Revival How Conflicts Within Islam Will Shape the Future W W Norton amp Company Inc ISBN 978 0 393 06211 3 pp 52 53 Nasr 2006 p 41 Nasr 2006 p 53 Nasr 2006 p 65 66 Shias of Kashmir Socio Political Dilemmas Kashmir Observer 2010 06 25 tarixinde Istifade tarixi 2010 07 01 Kashmir Observer 2013 01 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 The Asian Age 2014 12 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Ildiko Beller Hann Situating the Uyghurs between China and Central Asia Ashgate Publishing Ltd 2007 seh 20 ISBN 0 7546 7041 4 2016 12 22 tarixinde Istifade tarixi 2010 07 30 Ildiko Beller Hann Community matters in Xinjiang 1880 1949 towards a historical anthropology of the Uyghur BRILL 2008 seh 138 ISBN 90 04 16675 0 22 December 2016 tarixinde Istifade tarixi 28 December 2010 2015 11 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 Arxivlenmis suret 2016 03 12 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Religion and Politics in Bahrain Facts on the Ground A Reliable Estimate of Bahrain s Sunni Shi i Balance and Evidence of Demographic Engineering bahrainipolitics blogspot co uk 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2016 03 02 Nakash Yitzhak Reaching for Power The Shi a in the Modern Arab World PDF Princeton University Press 2006 seh 24 2011 10 21 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 11 24 Bobby Ghosh 5 March 2007 11 March 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 March 2012 Bahrain campaign to humiliate Shiites goes beyond politics 2011 10 07 at the Wayback Machine By Caryle Murphy csmonitor com June 7 2011 Aryn Baker 1 2011 09 18 at the Wayback Machine Why A Saudi Intervention into Bahrain Won t End the Protests March 14 2011 Time Magazine Franklin Lamb 2011 06 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 08 The Obama Doctrine AWOL in Bahrain April 15 17 2011 CounterPunch A Smearing Campaign against the Shiite Bahraini Citizens with the Participation of the Bahraini Crown Prince and the Ambassador of Bahrain in Washington 2011 09 29 at the Wayback Machine Bahrain Centre for Human Rights viewed Mar 31 2011 Raymond Barrett 25 Bahrain emerging as flashpoint in Middle East unrest Feb 15 2011 Christian Science Monitor Zeinab El Gundy The Shias Egypt s forgotten Muslim minority Ahram Online 18 Mar 2013 28 July 2013 tarixinde Istifade tarixi 29 July 2013 Col ret Dr Jacques Neriah Egypt s Shiite Minority Between the Egyptian Hammer and the Iranian Anvil JCPA September 23 2012 September 9 2013 tarixinde Istifade tarixi November 24 2018 Cam McGrath Spring Brings Worse for Shias Cairo Inter Press Service News Agency Apr 26 2013 29 August 2018 tarixinde Istifade tarixi 29 July 2013 Tim Marshall Egypt Attack On Shia Comes At Dangerous Time Sky News 25 June 2013 30 June 2013 tarixinde Istifade tarixi 29 July 2013 Shia Islamic boarding school attacked in Madura December 29 2011 January 8 2012 tarixinde Istifade tarixi November 24 2018 Arson of Shiite pesantren illiteracy and local leaders December 31 2011 January 3 2012 tarixinde Istifade tarixi November 24 2018 Amnesty Int l urges RI to protect Shiite minority January 14 2012 September 9 2014 tarixinde Istifade tarixi November 24 2018 2013 04 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 12 18 themalaysianinsider com 2013 11 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Roul Animesh Growing Islamic State Influence in Pakistan Fuels Sectarian Violence Terrorism Monitor 13 13 June 26 2015 6 July 2015 tarixinde Istifade tarixi 30 June 2015 Country Profile Pakistan PDF Library of Congress Country Studies on Pakistan Library of Congress February 2005 2015 05 05 tarixinde PDF Istifade tarixi 2010 09 01 Religion The overwhelming majority of the population 96 3 percent is Muslim of whom approximately 95 percent are Sunni and 5 percent Shia Pakistan includes Christian and Hindu 5 The World Factbook Central Intelligence Agency 2010 2010 05 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 08 28 Nasr 2006 p 84 Saudi Arabia s Shia press for rights 2020 09 02 at the Wayback Machine retrieved 19 July 2012 Nasr 2006 p 236 Nasr 2006 p 237 Arxivlenmis suret 2018 02 10 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Nasr 2006 p 237 Saudis crush dissent and point finger at Iran for trouble in eastern province 2017 08 28 at the Wayback Machine Ian Black guardian co uk 6 October 2011 Patrick Cockburn Independent December 29 2013 September 26 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi November 24 2018 2007 Defeating Islamic Terrorism An Alternative Strategy Branden Books p 60 ISBN 978 0 8283 2152 5 2 2020 04 28 at the Wayback Machine Retrieved March 6 2010 Mohammad Taqi Saudi Arabia the prized domino 2016 09 15 at the Wayback Machine March 10 2011 Daily Times Pakistan Saudi execution of Shia cleric sparks outrage in Middle East The Guardian 2 January 2016 8 January 2016 tarixinde Istifade tarixi 24 November 2018 Arxivlenmis suret 2017 08 17 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Arxivlenmis suret 2017 08 12 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Arxivlenmis suret 2017 08 11 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Arxivlenmis suret 2017 07 18 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Arxivlenmis suret 2022 03 09 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 ABNA24 ABWA s satement on condemnation of Al Saud s crimes in Awamiyah 31 July 2017 6 August 2017 tarixinde Istifade tarixi 24 November 2018 ABNA24 PressTV Saudi forces shell homes in Awamiyah Two killed Video amp Pics 26 July 2017 6 August 2017 tarixinde Istifade tarixi 24 November 2018 Snipers Injure Scores of Civilians in Saudi Arabia s Qatif 14 June 2017 1 August 2017 tarixinde Istifade tarixi 24 November 2018 PressTV Saudi forces shot dead youth in restive Qatif 2017 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 2017 08 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 You might get shot any time Saudi forces raid Shia town as Riyadh welcomes Trump 2017 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Arxivlenmis suret 2022 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Arxivlenmis suret 2017 08 10 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 2017 08 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 Saudi Forces Raid Al Masoura in Awamiyah Open Fire Destroy Houses 2017 08 18 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Arxivlenmis suret 2017 08 14 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Arxivlenmis suret 2018 07 05 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 Editorial Reuters U N slams erasing of cultural heritage in Saudi Arabia 2017 08 03 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 2017 08 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 2017 08 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 Shiite News 19 August 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 August 2017 Shiite News 19 August 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 August 2017 Arxivlenmis suret 2017 08 12 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 24 2017 08 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 2017 08 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 2017 08 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 2017 07 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24