Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Malta (malt. Malta; ing. Malta) və ya rəsmi adı ilə Malta Respublikası (malt. Repubblika ta' Malta; ing. Republic of Malta) — Cənubi Avropada ada-dövlət. Malta Aralıq dənizində Malta arxipelaqında yerləşən mikrodövlətdir. İtaliyadan 80 km cənubda, Tunisdən 284 km şərqdə, Liviyadan 333 km şimalda yerləşir. Paytaxtı Valletta şəhəri, ümumi sahəsi 316 kvadrat kilometrdir.
| ||||
| Şüar: | ||||
 | ||||
| Paytaxt | Valletta | |||
| Rəsmi dil | Malta və İngilis dili | |||
| Din | Katolik kilsəsi | |||
| İdarəetmə forması | Parlamentli respublika | |||
| Prezident | ||||
| Baş nazir | ||||
| Yaranması B. Britaniyadan müstəqillik | 21 sentyabr 1964 | |||
| Ərazi - Ümumi - % Su | 316 km² (185-ci) 0.001% | |||
| Əhali - Ümumi - Əhali sıxlığı | 493,000 1310/km² | |||
| Pul | Avro | |||
| Saat qurşağı | UTC +1 | |||
| Internet TLD | .mt | |||
| Telefon kodu | +356 | |||
Malta üç adadan ibarətdir: Malta (246 km²), Qozo (67 km²) və Komino (3.5 km²). Ölkə 2004-cü ildən Avropa Birliyinin üzvüdür.
Tarixi
Maltada ilk yaşayan insan əlamətləri Neolit Dövrünə əsaslanır. Yeni Daş Dövrü insanlarının yaranma dəlillləri Maltanı cənubunda, Birzebbuga'nın yaxınındakı Ghar Dalam mağarasında rast gəlinməkdədir. Arxeoloqlar bu bölgədə əvvəlki dövrlərdən qalma maral, hipopotam və bəstəboy fillərin qalıqlarını da kəşf etmişlər. Bu qalıqlar, Maltanın müasir Avropa və Afrika qitələrinə bağlı olduğu dövrlərə aiddir. O dövr yaşamış olan Maltalılar, minlərlə ildən sonra belə bu gün hələ ayaqda qala bilməyi bacarmış, həyat tərzləri və mədəniyyət səviyyələri haqqında bizi heyrətə salan tikililər buraxmışlar.
Araşdırmaçılar Ggantijada (Qozo) olan məbədləri yer üzünün ən qədim, tək başına ayaqda dayana bilən abidələri olaraq xarakterizə etməkdədir. Bərpa işləri səbəbiylə müvəqqəti olaraq bağlı olan Paoladakı Hypogeum, tarix əvvəli dövr mühəndisliyinin fövqəladə müvəffəqiyyətinin bir göstəricisi olaraq, qayalardan oyulmuş otaqlar və labirint keçidləri ilə növünün tək yeraltı məbədidir. Digər məbədlər olan Mnajdra, Hagar Qim və Tarxien görülməyə dəyər bir çox yerlər kimi Maltanın "Müqəddəs Ada" olması nəzəriyyəsini təsdiqləyir.
Malta 1800-cü ildən başlayaraq Böyük Britaniyanın müstəmləkəsi olmuş,1964-cü il sentyabrın 21-də müstəqillik qazanmışdır.
Demoqrafiya
2015-ci ilin təxminlərinə görə Maltanın əhalisi 415 min nəfərdir. Əhalinin 95.7%-ini adanın yerli əhalisi, yəni maltalılar təşkil edir. Ölkənin 2 rəsmi dili var — Malta dili və ingilis dili. Əhalinin 97%-i Malta dilində, 76%-i ingilis dilində sərbəst danışa bilir. Gündəlik ünsiyyət dili Malta dilidir. Əhalinin 86%-i onu ana dili hesab edir. 12%-i isə ingilis dilindən istifadə edir. Din baxımından Malta Avropa ölkələri arasında inanclı ölkələrdəndir. Malta əhalisinin 96%-i Roma Katolik Kilsəsinə bağlıdır. Ölkənin paytaxtı Valetta şəhəridir (əhalisi 8.000 nəfər).
İqlimi
Malta adaları, yumşaq keçən qışları və isti yay mövsümüylə sağlam bir iqlimə malikdir. Soyuq küləklər, qar, don və duman Maltada bilinməyən terminlərdir. Apreldə sonra seyrək olmaqla birlikdə yayda demək olar ki, heç rast gəlinməyən yağışlar ən çox sentyabr ilə aprel ayları arasında görülür.
İstilik qış aylarında (Noyabr - Aprel) orta 14.3 °C, yay aylarında (May-Oktyabr) isə ortalama olaraq 32.6 °C ətrafındadır. Malta adaları, isti yay günləri və gecələrində dənizdən əsən sərin brizlərə, İyul ayı ortalarından Sentyabr ayı ortalarına qədər davam edən istiliyin yüksək olduğu dövrlərdə belə, nadir olaraq həddindən artıq istilərə məruz qalır.
Tarlaların əksəriyyəti kiçik və az uyumludur. Lakin, yağış əskikliyi və tərs ərazi şərtlərinə baxmayaraq kənd təsərrüfatı inkişaf etmişdir.
Coğrafiyası
Maltada heç bir dağ və ya axar su yoxdur və adanın xüsusiyyətini teraslanmış sahələr və bir sıra alçaq təpələr təşkil edir. 137 km uzunluğundakı sahillərində isə gözəl qumsallara sahib bir çox yerləri və limanları vardır. Adanı Siciliya adasından Malta boğazı ayırır.
Xarici keçidlər
- Laws of Malta 2013-12-28 at the Wayback Machine Laws of Malta
- Malta live TV[ölü keçid]
- Malta Travel Guide and Info 2010-03-05 at the Wayback Machine
- Malta travel guide 2007-03-29 at the Wayback Machine
- Malta Tourist Guide 2009-09-09 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Malta malt Malta ing Malta ve ya resmi adi ile Malta Respublikasi malt Repubblika ta Malta ing Republic of Malta Cenubi Avropada ada dovlet Malta Araliq denizinde Malta arxipelaqinda yerlesen mikrodovletdir Italiyadan 80 km cenubda Tunisden 284 km serqde Liviyadan 333 km simalda yerlesir Paytaxti Valletta seheri umumi sahesi 316 kvadrat kilometrdir Malta RespublikasiRepubblika ta Malta Bayraq Suar Paytaxt VallettaResmi dil Malta ve Ingilis diliDin Katolik kilsesiIdareetme formasi Parlamentli respublikaPrezidentBas nazirYaranmasi B Britaniyadan musteqillik 21 sentyabr 1964Erazi Umumi Su 316 km 185 ci 0 001 Ehali Umumi Ehali sixligi 493 000 1310 km Pul AvroSaat qursagi UTC 1Internet TLD mtTelefon kodu 356 Malta uc adadan ibaretdir Malta 246 km Qozo 67 km ve Komino 3 5 km Olke 2004 cu ilden Avropa Birliyinin uzvudur TarixiEsas meqale Malta tarixi Maltada ilk yasayan insan elametleri Neolit Dovrune esaslanir Yeni Das Dovru insanlarinin yaranma delillleri Maltani cenubunda Birzebbuga nin yaxinindaki Ghar Dalam magarasinda rast gelinmekdedir Arxeoloqlar bu bolgede evvelki dovrlerden qalma maral hipopotam ve besteboy fillerin qaliqlarini da kesf etmisler Bu qaliqlar Maltanin muasir Avropa ve Afrika qitelerine bagli oldugu dovrlere aiddir O dovr yasamis olan Maltalilar minlerle ilden sonra bele bu gun hele ayaqda qala bilmeyi bacarmis heyat terzleri ve medeniyyet seviyyeleri haqqinda bizi heyrete salan tikililer buraxmislar Arasdirmacilar Ggantijada Qozo olan mebedleri yer uzunun en qedim tek basina ayaqda dayana bilen abideleri olaraq xarakterize etmekdedir Berpa isleri sebebiyle muveqqeti olaraq bagli olan Paoladaki Hypogeum tarix evveli dovr muhendisliyinin fovqelade muveffeqiyyetinin bir gostericisi olaraq qayalardan oyulmus otaqlar ve labirint kecidleri ile novunun tek yeralti mebedidir Diger mebedler olan Mnajdra Hagar Qim ve Tarxien gorulmeye deyer bir cox yerler kimi Maltanin Muqeddes Ada olmasi nezeriyyesini tesdiqleyir Malta 1800 cu ilden baslayaraq Boyuk Britaniyanin mustemlekesi olmus 1964 cu il sentyabrin 21 de musteqillik qazanmisdir Demoqrafiya2015 ci ilin texminlerine gore Maltanin ehalisi 415 min neferdir Ehalinin 95 7 ini adanin yerli ehalisi yeni maltalilar teskil edir Olkenin 2 resmi dili var Malta dili ve ingilis dili Ehalinin 97 i Malta dilinde 76 i ingilis dilinde serbest danisa bilir Gundelik unsiyyet dili Malta dilidir Ehalinin 86 i onu ana dili hesab edir 12 i ise ingilis dilinden istifade edir Din baximindan Malta Avropa olkeleri arasinda inancli olkelerdendir Malta ehalisinin 96 i Roma Katolik Kilsesine baglidir Olkenin paytaxti Valetta seheridir ehalisi 8 000 nefer IqlimiMalta adalari yumsaq kecen qislari ve isti yay movsumuyle saglam bir iqlime malikdir Soyuq kulekler qar don ve duman Maltada bilinmeyen terminlerdir Aprelde sonra seyrek olmaqla birlikde yayda demek olar ki hec rast gelinmeyen yagislar en cox sentyabr ile aprel aylari arasinda gorulur Istilik qis aylarinda Noyabr Aprel orta 14 3 C yay aylarinda May Oktyabr ise ortalama olaraq 32 6 C etrafindadir Malta adalari isti yay gunleri ve gecelerinde denizden esen serin brizlere Iyul ayi ortalarindan Sentyabr ayi ortalarina qeder davam eden istiliyin yuksek oldugu dovrlerde bele nadir olaraq heddinden artiq istilere meruz qalir Tarlalarin ekseriyyeti kicik ve az uyumludur Lakin yagis eskikliyi ve ters erazi sertlerine baxmayaraq kend teserrufati inkisaf etmisdir CografiyasiMaltada hec bir dag ve ya axar su yoxdur ve adanin xususiyyetini teraslanmis saheler ve bir sira alcaq tepeler teskil edir 137 km uzunlugundaki sahillerinde ise gozel qumsallara sahib bir cox yerleri ve limanlari vardir Adani Siciliya adasindan Malta bogazi ayirir Xarici kecidlerLaws of Malta 2013 12 28 at the Wayback Machine Laws of Malta Malta live TV olu kecid Malta Travel Guide and Info 2010 03 05 at the Wayback Machine Malta travel guide 2007 03 29 at the Wayback Machine Malta Tourist Guide 2009 09 09 at the Wayback MachineHemcinin bax