Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Disqrafiya (yun. δυσ - mənfi, γράφω - "yazıram") zəka ilə əlaqəli olmayan yazının pozulması. Bu, spesifik öyrənmə əlilliyidir, həmçinin transkripsiya, əl yazısı, orfoqrafik kodlaşdırma və barmaqların ardıcıllığı (yazmaq üçün lazım olan əzələlərin hərəkəti) ilə əlaqəli bir yazı pozuntusudur. Tez-tez nitq pozuntusu, diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik pozuntusu (DÇHP), inkişaf koordinasiya pozuntusu kimi digər öyrənmə və neyro-inkişaf pozuntuları ilə üst-üstə düşür.
| Disqrafiya | |
|---|---|
 | |
| XBT-10-KM | R48.8 |
| XBT-9 | 315.2, 784.61, 784.69 |
| MedlinePlus | 001543 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Psixi pozuntuların diaqnostik və statistik təlimat mərkəzi zəka və yaşa uyğun təhsillə ölçülən fərdin yaşını nəzərə alaraq, yazı bacarıqları gözləniləndən aşağı olduqda, disqrafiya yazılı ifadə kateqoriyasında öyrənmə əlilliyi kimi xarakterizə olunur. Psixi pozuntuların diaqnostik və statistik təlimat mərkəzi yazının yalnız yazı ilə əlaqəli hərəkət davranışlarına aid olub-olmadığı və ya orfoqrafiya və yazı bacarıqlarını ehtiva etdiyinı aydın etməyib.
Disqrafiyanı beyin zədəsi, mütərəqqi xəstəlik və ya insult nəticəsində yazı qabiliyyətinin qazanılmış itkisi olan aqrafiyadan (bəzən qazanılmış disqrafiya adlanır) fərqləndirmək lazımdır.
Diaqnostik çətinliklər və tədqiqatın olmaması səbəbindən disqrafiyanı dünya miqyasında yayılması məlum deyil.
İnkişafı
Yazıda ən azı iki mərhələ var: linqvistik mərhələ və motor-ifadə-praktik mərhələ. Linqvistik mərhələ eşitmə və vizual məlumatların hərflər və yazılı sözlər üçün simvollara kodlaşdırılmasını əhatə edir. Bu, yazını idarə edən linqvistik qaydaları təmin edən bucaqlı girus vasitəsilə həyata keçirilir. Motor mərhələsi yazılı sözlərin və ya qrafemlərin ifadəsinin ifadə olunduğu yerdir. Bu mərhələ beynin alın payı sahəsi tərəfindən idarə olunur. Bu vəziyyət insanların cavab reaksiyası aparmasına, eləcə də yazı prosesi boyunca ritm və vaxta nəzarətin gözlənilməsi və həyata keçirilməsinə səbəb ola bilər.
Disqrafiyası olan insanlar çox vaxt müəyyən səviyyədə yaza bilirlər və barmaqların hərəkətini və digər incə motor bacarıqlarını tələb edən digər fəaliyyətlərdə çətinlik çəkə bilərlər, məs. ayaqqabı bağını, düymələri bağlamaq və ya müəyyən musiqi alətlərində çalmaq.
Bununla belə, disqrafiya bütün növ xırda motorika bacarıqlarına təsir etmir. Disqrafiyası olan insanlar müxtəlif əl yazısı və orfoqrafik çətinliklərlə üzləşirlər ki, bu da öz növbəsində yazı yorğunluğuna səbəb ola bilər. Transkripsiya pozuntusu olmayan insanlardan fərqli olaraq, onlar yazdıqlarına baxa bilmirlərsə, tələffüz etdikləri hərflərin ölçüsünü və formasını saxlamırlar. Onların əsas qrammatika və orfoqrafik bacarıqları olmaya bilər (məsələn, p, q, b və d hərflərini tələffüz etməkdə çətinlik çəkirlər) və fikirlərini kağıza köçürmək istəyərkən çox vaxt səhv söz yazırlar. Bu pozuntu adətən uşaq ilk dəfə yazı ilə tanış olduqda baş verir. Müvafiq olaraq, yetkinlərin, yeniyetmələrin və uşaqların disqrafiyaya eyni dərəcədə həssas olduğu müəyyən edilib. Tədqiqatlar göstərib ki, inkişaf disqrafiyası olan universitet tələbələri neyroinkişaf pozuntusu olmayan həmyaşıdları ilə müqayisədə hələ də əl yazısı, xırda motorika bacarıqları və gündəlik motorika funksiyaları ilə bağlı əhəmiyyətli çətinlik çəkirlər.
Təsnifatı
Disqrafiya demək olar ki, həmişə disleksiya, diqqət çatışmazlığı pozuntusu və ya şifahi və yazılı dil öyrənmə əlilliyi kimi digər öyrənmə qüsurları və ya neyroinkişaf pozuntuları ilə müşayiət olunur və bu, disqrafiyanın növünə təsir edə bilər. Turet sindromu və dispraksiya disqrafiklər arasında çox rast gəlinən diaqnozlardandır.
İnkişaf disqrafiyası əvvəlcə yalnız disleksik şəxslərdə baş verən bir xəstəlik olaraq təsvir edilmişdir. Tədqiqatçılar disleksiya olmadan baş verən müxtəlif növlərin olduğunu aşkar edənə qədər XX-ci əsrin ortalarına qədər disqrafiya ayrı bir növ kimi öyrənilməmişdir.
Disleksiklər və disqrafiklər oxşar çətinlikləri və orfoqrafik problemlərlə üzləşirlər. Bununla belə, disleksiya fiziki yazı qabiliyyətini pozmur və ya xırda motorika bacarıqlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmir, disqrafiya isə oxumağı başa düşməyə təsir etmir. Disqrafiyanın müəyyən edilməsi və müalicəsi hələ də inkişaf etməkdədir.
Disqrafiyanın üç əsas növü var:
Disleksik
Disleksik disqrafiyanı (bəzən linqvistik disqrafiya adlanır) digər növlərdən fərqləndirən bir neçə xüsusiyyəti var. Disleksiya-disqrafiyası olan insanlarda adətən fonemik xarakter daşıyan şifahi və yazılı orfoqrafiya zəif olur. Onların yazdığı sözlər çox vaxt oxunmur, əlavə və ya silinmiş hecalar və ya hərflər olur və sözlərin ortasında hər bir sözü tanınmaz hala gətirə bilən lazımsız böyük hərf və ya böyük boşluqlar olur. Onlar həmçinin əlifbanın heç bir hərfinə bənzəməyən simvollar daxil edə bilərlər. Disleksik-disqrafik şəxslər kifayət qədər yaxşı surətdə işləməyə malikdirlər və onların rəsm çəkmək qabiliyyəti saxlanılır. Onların barmaqlarını vurma sürəti (incə motor problemlərini müəyyən etmək üçün bir üsul) normaldır, bu da beyincik zədəsindən qaynaqlanmadığını göstərir. Şifahi icra funksiyasının pozulması da pozuntunun bu forması ilə əlaqələndirilir.
Araşdırmalar göstərdi ki, disleksik disqrafiyası olan oğlanlar, ilk növbədə, dil qüsurlarından daha çox motor planlaması ilə mübarizə aparırlar, lakin digər növlərlə müqayisədə linqvistik/disleksik disqrafiyanın yayılması aydın deyil.
Hərəkəti
Hərəkət disqrafiyası (bəzən periferik disqrafiya adlanır) xırda motorika bacarıqlarının olmaması, zəif çeviklik, zəif əzələ tonusu və ya müəyyən edilməmiş hərəkət bacarıqsızlığı ilə əlaqədardır. Hərəkət disqrafiyası həm hərəkəti, həm də hərəkət yaddaşını pozur. Yazının formalaşması çox qısa yazı nümunələrində məqbul ola bilər, lakin bunun yerinə yetirilməsi üçün həddindən artıq səy və əsassız vaxt tələb olunur və bu, əlin artritə bənzər kimi gərginliyinə səbəb ola biləcəyi üçün əhəmiyyətli bir müddət davam edə bilməz.
Ümumiyyətlə, başqa sənəddən köçürülsə də, onların yazı işləri zəif olur və ya oxunmur. Bu insanların xırda motorika bacarıqları ilə bağlı problemləri olduğunu göstərir. İnkişaf koordinasiya pozuntusu olan şəxslər disqrafik ola bilər və motor disqrafiyası dispraksiyanın əlaməti kimi xidmət edə bilər. Motor disqrafiyası barmaqların düzgün tutulmasına mane olur və qələmin düzgün tutulmaması səbəbindən yazı əyilir. Orta yazma sürəti disqrafiyası olmayan insanlardan daha aşağıdır, lakin yaşla yaxşılaşır. Motorika bacarıq çatışmazlıqları disqrafiyanın ümumi səbəbi kimi görünür. Pozuntusu olan uşaqların 78%-də kinematik çətinliklər, 58%-də isə təzyiq bacarıqları ilə bağlı problemlər olur.
Məkanı
Məkan disqrafiyası olan insanlarda məkanı dərketməsində qüsur olur. Məkan qavrayışının bu şəkildə pozulması oxuna bilməyən yazı, düzgün olmayan hərf məsafəsi və rəsm qabiliyyətinin ciddi şəkildə pozulması ilə nəticələnir. Onların normal şifahi orfoqrafiya və normal barmaq vurma sürəti var ki, bu da bu növün xırda motorika bacarıqlarına əsaslanmadığını göstərir. Əslində, simptomlar burada sadalananlardan fərqli ola bilər. Beynin sağ yarımkürəsi zədələnmiş insanlarda məkan disqrafiyası inkişaf edə bilər.
Digərləri
Tədqiqatçılar digər növ təsnifat sistemlərini təklif etmişlər; bura fonoloji disqrafiya, dərin disqrafiya və dayaz disqrafiya daxildir, lakin bununla məhdudlaşmır.
Simptomları
Disqrafiyanın simptomları çox vaxt göz ardı edilir və ya tələbənin tənbəl, həvəssiz, diqqətsiz və ya narahat olması ilə əlaqələndirilir. Disqrafiya diaqnozu qoymaq üçün aşağıdakı simptomların hamısı olmasa da, bir çoxu olmalıdır:
- Zəif oxunuş
- Həddindən artıq silmələr
- Xətlərin və kənarların səhv istifadəsi
- Kağız üzərində səhv məkan planlaması
- Yazmaq üçün görmə qabiliyyətinə çox güvənmə
- Qeyri-standart hərf ölçüləri və formaları
- Şifahi işarələrdən asılılıq
- Yazarkən detallara diqqətsizlik
- Qarışıq böyük və kiçik hərflər
- Əl yazısı və çap hərfləri arasında keçid
- Hərflərin formalaşmasını əvvəlcədən vizuallaşdırmaqda çətinlik
- Yavaş yazma sürəti
- Hərflərin uyğunsuz forması və ölçüsü və ya yarımçıq hərflər
- Homofonları anlamaqda və düzgün yazmaqda çətinlik
- Orfoqrafiyaya və yazıya mane olan əl yazısı vərdişləri
- Bəzən tamamilə yanlış sözlərdən istifadə etmə
- Yazarkən cümlə quruluşu və ya qrammatika qaydalarına riayət etməklə bağlı problemlər yaranır, lakin danışarkən yox
- Qələmi sıx, yöndəmsiz və ya ağrılı tutuşu və ya yazarkən ağrı hissi (barmaqlarda, biləklərdə və ovuclarda)
- Biləyin, əlin, bədənin və ya kağızın qəribə tutması (məsələn, qolu L formasına əymək, kağızı o biri əllə tutmaq)
- Sinxronizasiya çətinlikləri, məsələn, eyni zamanda yazmaq və düşünmək kimi.
Disqrafiyanın simptomları yaşla dəyişə bilər. Disqrafiya tələbələrdə emosional travmaya səbəb ola bilər, çünki onların yazısını oxuya bilmirlər və onlar həmyaşıdları ilə eyni səviyyəyə çatmadıqlarını başa düşürlər. Disqrafiya ilə birlikdə baş verə biləcək emosional problemlərə özünə inamın, effektivliyinin, motivasiyanın azalması, sosial fəaliyyətin pozulması, artan narahatlıq və depressiya daxildir. Onlar həmyaşıdları ilə eyni nailiyyətlərə sahib olmaq üçün əlavə səylər göstərə bilərlər, lakin çox vaxt zəhmətlərinin bəhrə vermədiyini hiss etdikləri üçün məyus olurlar. Disqrafiya yaşa, cinsə və zəkaya təsir göstərmədiyi üçün onu aşkar etmək çətindir. Disqrafiyanı aşkar etməyə çalışmanın əsas problemi insanların öz həmyaşıdları ilə eyni məqsədlərə nail ola bilməyəcəkləri üçün utandıqlarından səlis danışıq/dərketmə və güclü sintaksis kodlaşdırması arxasında öz əlilliklərini gizlətmələridir. Disqrafiyanın olması koqnitiv qabiliyyətlərin çatışmazlığı ilə əlaqələndirilmir və çox vaxt intellektual qabiliyyətli insanlarda rast gəlinir, lakin disqrafiya səbəbindən onların intellektual qabiliyyətləri çox vaxt aşkar edilmir.
Səbəbləri
Disqrafiyanın əsas səbəbləri tam başa düşülmür. Lakin o da məlumdur ki, disqrafiya genetik və beyin əsaslı bioloji xəstəlikdir. Xüsusilə, bu, sinir sisteminin spesifik inkişaf disfunksiyasından qaynaqlanan iş yaddaşı problemidir. Disqrafiyada insanlar yazı üçün lazım olan beynin müxtəlif sahələri arasında normal əlaqələri inkişaf etdirmirlər.
Disqrafiyası olan insanlar hərfləri və ya rəqəmləri yazmaq üçün tələb olunan hərəkətlərinin ardıcıllığını avtomatik xatırlamaqda və öyrənməkdə çətinlik çəkirlər.
Xüsusi öyrənmə əlillikləri irsi ola bilər. İnkişaf disfaziyası, inkişaf disqrafiyası və inkişaf disleksiyası olan uşaqlarda bu şərtlərdən biri olan ailə üzvlərinin olması ehtimalı daha yüksək ola bilər. Genetik tədqiqatlar göstərir ki, şifahi icra funksiyaları, orfoqrafik bacarıqlar və yazı qabiliyyəti genetik əsasa malikdir. 6-cı və 15-ci xromosomlardakı genlər SLD-də rol oynaya bilər, çünki onlar zəif oxuma, zəif yazı və fonemik şüurun azalması ilə əlaqələndirilir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Chivers M. "Definition of Dysgraphia (Handwriting Difficulty)". Dyslexia A2Z. 1991. 2011-02-19 tarixində .
- Berninger VW, Wolf BJ. Teaching Students with Dyslexia and Dysgraphia: Lessons from Teaching and Science. Baltimore, Maryland: Paul H. Brooks Publishing Co. 2009. ISBN .
- Nicolson RI, Fawcett AJ. "Dyslexia, dysgraphia, procedural learning and the cerebellum". Cortex; A Journal Devoted to the Study of the Nervous System and Behavior. 47 (1). January 2011: 117–27. doi:10.1016/j.cortex.2009.08.016. PMID 19818437.
- "agraphia". The Free Dictionary. Farlex. 1 June 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 7 July 2013.
- Rodrigues, Jaqueline de Carvalho; Fontoura, Denise Ren da; Salles, Jerusa Fumagalli de. "Acquired dysgraphia in adults following right or left-hemisphere stroke". Dementia & Neuropsychologia (ingilis). 8 (3). September 2014: 236–242. doi:10.1590/S1980-57642014DN83000007. ISSN 1980-5764. PMC 5619400. PMID 29213909.
- Roux FE, Dufor O, Giussani C, Wamain Y, Draper L, Longcamp M, Démonet JF. "The graphemic/motor frontal area Exner's area revisited". Annals of Neurology. 66 (4). October 2009: 537–45. doi:10.1002/ana.21804. PMID 19847902.
- Richards RG. The Writing Dilemma: Understanding Dysgraphia (ingilis). Richards Educational Therapy (RET) Center Press, 190 E. 1998. ISBN . 2023-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-20.
- "What is Dysgraphia?". National Center for Learning Disabilities. December 9, 2010. August 7, 2012 tarixində .
- Tal-Saban M, Weintraub N. "Motor functions of higher education students with dysgraphia". Research in Developmental Disabilities. 94. November 2019: 103479. doi:10.1016/j.ridd.2019.103479. PMID 31518720.
- Berninger VW, May MO. "Evidence-based diagnosis and treatment for specific learning disabilities involving impairments in written and/or oral language". Journal of Learning Disabilities. 44 (2). 2011: 167–83. doi:10.1177/0022219410391189. PMID 21383108.
- "Bright Solutions - Free On-Line Videos". www.dys-add.com. 20 February 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 23 March 2018.
- "Fact sheet: Dysgraphia, a co-morbid disorder associated with Autism Spectrum Disorders". www.autism-help.org. 2023-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-20.
- Morey, Elizabeth. "Many with Autism Have Dysgraphia, But What Is It, Exactly?". The Autism Site News (ingilis). 2018-05-14. 2023-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-19.
- Deuel RK. "Developmental dysgraphia and motor skills disorders". Journal of Child Neurology. 10 Suppl 1. January 1995: S6–8. doi:10.1177/08830738950100S103. PMID 7538525.
- Chung, Peter J.; Patel, Dilip R.; Nizami, Iman. "Disorder of written expression and dysgraphia: definition, diagnosis, and management". Translational Pediatrics. 9 (Suppl 1). February 2020: S46–S54. doi:10.21037/tp.2019.11.01. ISSN 2224-4336. PMC 7082241 (#bad_pmc). PMID 32206583 (#bad_pmid).
- Richard, Gilles; Serrurier, Mathieu, Dyslexia and Dysgraphia prediction: A new machine learning approach, 2020-04-15
- Asselborn T, Chapatte M, Dillenbourg P. "Extending the Spectrum of Dysgraphia: A Data Driven Strategy to Estimate Handwriting Quality". Scientific Reports. 10 (1). February 2020: 3140. Bibcode:2020NatSR..10.3140A. doi:10.1038/s41598-020-60011-8. PMC 7035284 (#bad_pmc). PMID 32081940 (#bad_pmid).
- Chung, Peter J.; Patel, Dilip R.; Nizami, Iman. "Disorder of written expression and dysgraphia: definition, diagnosis, and management". Translational Pediatrics. 9 (Suppl 1). February 2020: S46–S54. doi:10.21037/tp.2019.11.01. ISSN 2224-4336. PMC 7082241 (#bad_pmc). PMID 32206583 (#bad_pmid).
- Rapcsak SZ, Beeson PM, Henry ML, Leyden A, Kim E, Rising K, və b. "Phonological dyslexia and dysgraphia: cognitive mechanisms and neural substrates". Cortex; A Journal Devoted to the Study of the Nervous System and Behavior. 45 (5). May 2009: 575–91. doi:10.1016/j.cortex.2008.04.006. PMC 2689874. PMID 18625494.
- Faust M. The Handbook of the Neuropsychology of Language. Wiley - Blackwell. 2012-02-13. 912. ISBN . 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 16 February 2016.
- "What Is Dysgraphia?". ADDitude (ingilis). 2017-02-15. 2023-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-04-20.
Ədəbiyyatı
- Costa V, Fischer-Baum S, Capasso R, Miceli G, Rapp B. "Temporal stability and representational distinctiveness: key functions of orthographic working memory". Cognitive Neuropsychology. 28 (5). July 2011: 338–62. doi:10.1080/02643294.2011.648921. PMC 3427759. PMID 22248210.
- Gergely K, Lakos R. "[Role of pediatricians in the diagnosis and therapy of dyslexia, dysgraphia and dyscalculia]". Orvosi Hetilap (macar). 154 (6). February 2013: 209–18. doi:10.1556/OH.2013.29526. PMID 23376688.
- Martins MR, Bastos JA, Cecato AT, Araujo M, Magro RR, Alaminos V. "Screening for motor dysgraphia in public schools". Jornal de Pediatria. 89 (1). 2013: 70–4. doi:10.1016/j.jped.2013.02.011. PMID 23544813.
- Purcell JJ, Turkeltaub PE, Eden GF, Rapp B. "Examining the central and peripheral processes of written word production through meta-analysis". Frontiers in Psychology. 2. 2011: 239. doi:10.3389/fpsyg.2011.00239. PMC 3190188. PMID 22013427.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Disqrafiya yun dys menfi grafw yaziram zeka ile elaqeli olmayan yazinin pozulmasi Bu spesifik oyrenme elilliyidir hemcinin transkripsiya el yazisi orfoqrafik kodlasdirma ve barmaqlarin ardicilligi yazmaq ucun lazim olan ezelelerin hereketi ile elaqeli bir yazi pozuntusudur Tez tez nitq pozuntusu diqqet catismazligi ve hiperaktivlik pozuntusu DCHP inkisaf koordinasiya pozuntusu kimi diger oyrenme ve neyro inkisaf pozuntulari ile ust uste dusur DisqrafiyaXBT 10 KM R48 8XBT 9 315 2 784 61 784 69MedlinePlus 001543 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Psixi pozuntularin diaqnostik ve statistik telimat merkezi zeka ve yasa uygun tehsille olculen ferdin yasini nezere alaraq yazi bacariqlari gozlenilenden asagi olduqda disqrafiya yazili ifade kateqoriyasinda oyrenme elilliyi kimi xarakterize olunur Psixi pozuntularin diaqnostik ve statistik telimat merkezi yazinin yalniz yazi ile elaqeli hereket davranislarina aid olub olmadigi ve ya orfoqrafiya ve yazi bacariqlarini ehtiva etdiyini aydin etmeyib Disqrafiyani beyin zedesi mutereqqi xestelik ve ya insult neticesinde yazi qabiliyyetinin qazanilmis itkisi olan aqrafiyadan bezen qazanilmis disqrafiya adlanir ferqlendirmek lazimdir Diaqnostik cetinlikler ve tedqiqatin olmamasi sebebinden disqrafiyani dunya miqyasinda yayilmasi melum deyil InkisafiYazida en azi iki merhele var linqvistik merhele ve motor ifade praktik merhele Linqvistik merhele esitme ve vizual melumatlarin herfler ve yazili sozler ucun simvollara kodlasdirilmasini ehate edir Bu yazini idare eden linqvistik qaydalari temin eden bucaqli girus vasitesile heyata kecirilir Motor merhelesi yazili sozlerin ve ya qrafemlerin ifadesinin ifade olundugu yerdir Bu merhele beynin alin payi sahesi terefinden idare olunur Bu veziyyet insanlarin cavab reaksiyasi aparmasina elece de yazi prosesi boyunca ritm ve vaxta nezaretin gozlenilmesi ve heyata kecirilmesine sebeb ola biler Disqrafiyasi olan insanlar cox vaxt mueyyen seviyyede yaza bilirler ve barmaqlarin hereketini ve diger ince motor bacariqlarini teleb eden diger fealiyyetlerde cetinlik ceke bilerler mes ayaqqabi bagini duymeleri baglamaq ve ya mueyyen musiqi aletlerinde calmaq Bununla bele disqrafiya butun nov xirda motorika bacariqlarina tesir etmir Disqrafiyasi olan insanlar muxtelif el yazisi ve orfoqrafik cetinliklerle uzlesirler ki bu da oz novbesinde yazi yorgunluguna sebeb ola biler Transkripsiya pozuntusu olmayan insanlardan ferqli olaraq onlar yazdiqlarina baxa bilmirlerse teleffuz etdikleri herflerin olcusunu ve formasini saxlamirlar Onlarin esas qrammatika ve orfoqrafik bacariqlari olmaya biler meselen p q b ve d herflerini teleffuz etmekde cetinlik cekirler ve fikirlerini kagiza kocurmek isteyerken cox vaxt sehv soz yazirlar Bu pozuntu adeten usaq ilk defe yazi ile tanis olduqda bas verir Muvafiq olaraq yetkinlerin yeniyetmelerin ve usaqlarin disqrafiyaya eyni derecede hessas oldugu mueyyen edilib Tedqiqatlar gosterib ki inkisaf disqrafiyasi olan universitet telebeleri neyroinkisaf pozuntusu olmayan hemyasidlari ile muqayisede hele de el yazisi xirda motorika bacariqlari ve gundelik motorika funksiyalari ile bagli ehemiyyetli cetinlik cekirler TesnifatiDisqrafiya demek olar ki hemise disleksiya diqqet catismazligi pozuntusu ve ya sifahi ve yazili dil oyrenme elilliyi kimi diger oyrenme qusurlari ve ya neyroinkisaf pozuntulari ile musayiet olunur ve bu disqrafiyanin novune tesir ede biler Turet sindromu ve dispraksiya disqrafikler arasinda cox rast gelinen diaqnozlardandir Inkisaf disqrafiyasi evvelce yalniz disleksik sexslerde bas veren bir xestelik olaraq tesvir edilmisdir Tedqiqatcilar disleksiya olmadan bas veren muxtelif novlerin oldugunu askar edene qeder XX ci esrin ortalarina qeder disqrafiya ayri bir nov kimi oyrenilmemisdir Disleksikler ve disqrafikler oxsar cetinlikleri ve orfoqrafik problemlerle uzlesirler Bununla bele disleksiya fiziki yazi qabiliyyetini pozmur ve ya xirda motorika bacariqlarina ehemiyyetli derecede tesir gostermir disqrafiya ise oxumagi basa dusmeye tesir etmir Disqrafiyanin mueyyen edilmesi ve mualicesi hele de inkisaf etmekdedir Disqrafiyanin uc esas novu var Disleksik Disleksik disqrafiyani bezen linqvistik disqrafiya adlanir diger novlerden ferqlendiren bir nece xususiyyeti var Disleksiya disqrafiyasi olan insanlarda adeten fonemik xarakter dasiyan sifahi ve yazili orfoqrafiya zeif olur Onlarin yazdigi sozler cox vaxt oxunmur elave ve ya silinmis hecalar ve ya herfler olur ve sozlerin ortasinda her bir sozu taninmaz hala getire bilen lazimsiz boyuk herf ve ya boyuk bosluqlar olur Onlar hemcinin elifbanin hec bir herfine benzemeyen simvollar daxil ede bilerler Disleksik disqrafik sexsler kifayet qeder yaxsi suretde islemeye malikdirler ve onlarin resm cekmek qabiliyyeti saxlanilir Onlarin barmaqlarini vurma sureti ince motor problemlerini mueyyen etmek ucun bir usul normaldir bu da beyincik zedesinden qaynaqlanmadigini gosterir Sifahi icra funksiyasinin pozulmasi da pozuntunun bu formasi ile elaqelendirilir Arasdirmalar gosterdi ki disleksik disqrafiyasi olan oglanlar ilk novbede dil qusurlarindan daha cox motor planlamasi ile mubarize aparirlar lakin diger novlerle muqayisede linqvistik disleksik disqrafiyanin yayilmasi aydin deyil Hereketi Disqrafiya diaqnozu cetin ola biler cunki el yazisi evvelce aydindir sonra tedricen pislesir ve yazan tenbel kimi gorunur Hereket disqrafiyasi bezen periferik disqrafiya adlanir xirda motorika bacariqlarinin olmamasi zeif ceviklik zeif ezele tonusu ve ya mueyyen edilmemis hereket bacariqsizligi ile elaqedardir Hereket disqrafiyasi hem hereketi hem de hereket yaddasini pozur Yazinin formalasmasi cox qisa yazi numunelerinde meqbul ola biler lakin bunun yerine yetirilmesi ucun heddinden artiq sey ve esassiz vaxt teleb olunur ve bu elin artrite benzer kimi gerginliyine sebeb ola bileceyi ucun ehemiyyetli bir muddet davam ede bilmez Umumiyyetle basqa senedden kocurulse de onlarin yazi isleri zeif olur ve ya oxunmur Bu insanlarin xirda motorika bacariqlari ile bagli problemleri oldugunu gosterir Inkisaf koordinasiya pozuntusu olan sexsler disqrafik ola biler ve motor disqrafiyasi dispraksiyanin elameti kimi xidmet ede biler Motor disqrafiyasi barmaqlarin duzgun tutulmasina mane olur ve qelemin duzgun tutulmamasi sebebinden yazi eyilir Orta yazma sureti disqrafiyasi olmayan insanlardan daha asagidir lakin yasla yaxsilasir Motorika bacariq catismazliqlari disqrafiyanin umumi sebebi kimi gorunur Pozuntusu olan usaqlarin 78 de kinematik cetinlikler 58 de ise tezyiq bacariqlari ile bagli problemler olur Mekani Mekan disqrafiyasi olan insanlarda mekani derketmesinde qusur olur Mekan qavrayisinin bu sekilde pozulmasi oxuna bilmeyen yazi duzgun olmayan herf mesafesi ve resm qabiliyyetinin ciddi sekilde pozulmasi ile neticelenir Onlarin normal sifahi orfoqrafiya ve normal barmaq vurma sureti var ki bu da bu novun xirda motorika bacariqlarina esaslanmadigini gosterir Eslinde simptomlar burada sadalananlardan ferqli ola biler Beynin sag yarimkuresi zedelenmis insanlarda mekan disqrafiyasi inkisaf ede biler Digerleri Tedqiqatcilar diger nov tesnifat sistemlerini teklif etmisler bura fonoloji disqrafiya derin disqrafiya ve dayaz disqrafiya daxildir lakin bununla mehdudlasmir SimptomlariDisqrafiyanin simptomlari cox vaxt goz ardi edilir ve ya telebenin tenbel hevessiz diqqetsiz ve ya narahat olmasi ile elaqelendirilir Disqrafiya diaqnozu qoymaq ucun asagidaki simptomlarin hamisi olmasa da bir coxu olmalidir Zeif oxunus Heddinden artiq silmeler Xetlerin ve kenarlarin sehv istifadesi Kagiz uzerinde sehv mekan planlamasi Yazmaq ucun gorme qabiliyyetine cox guvenme Qeyri standart herf olculeri ve formalari Sifahi isarelerden asililiq Yazarken detallara diqqetsizlik Qarisiq boyuk ve kicik herfler El yazisi ve cap herfleri arasinda kecid Herflerin formalasmasini evvelceden vizuallasdirmaqda cetinlik Yavas yazma sureti Herflerin uygunsuz formasi ve olcusu ve ya yarimciq herfler Homofonlari anlamaqda ve duzgun yazmaqda cetinlik Orfoqrafiyaya ve yaziya mane olan el yazisi verdisleri Bezen tamamile yanlis sozlerden istifade etme Yazarken cumle qurulusu ve ya qrammatika qaydalarina riayet etmekle bagli problemler yaranir lakin danisarken yox Qelemi six yondemsiz ve ya agrili tutusu ve ya yazarken agri hissi barmaqlarda bileklerde ve ovuclarda Bileyin elin bedenin ve ya kagizin qeribe tutmasi meselen qolu L formasina eymek kagizi o biri elle tutmaq Sinxronizasiya cetinlikleri meselen eyni zamanda yazmaq ve dusunmek kimi Disqrafiyanin simptomlari yasla deyise biler Disqrafiya telebelerde emosional travmaya sebeb ola biler cunki onlarin yazisini oxuya bilmirler ve onlar hemyasidlari ile eyni seviyyeye catmadiqlarini basa dusurler Disqrafiya ile birlikde bas vere bilecek emosional problemlere ozune inamin effektivliyinin motivasiyanin azalmasi sosial fealiyyetin pozulmasi artan narahatliq ve depressiya daxildir Onlar hemyasidlari ile eyni nailiyyetlere sahib olmaq ucun elave seyler gostere bilerler lakin cox vaxt zehmetlerinin behre vermediyini hiss etdikleri ucun meyus olurlar Disqrafiya yasa cinse ve zekaya tesir gostermediyi ucun onu askar etmek cetindir Disqrafiyani askar etmeye calismanin esas problemi insanlarin oz hemyasidlari ile eyni meqsedlere nail ola bilmeyecekleri ucun utandiqlarindan selis danisiq derketme ve guclu sintaksis kodlasdirmasi arxasinda oz elilliklerini gizletmeleridir Disqrafiyanin olmasi koqnitiv qabiliyyetlerin catismazligi ile elaqelendirilmir ve cox vaxt intellektual qabiliyyetli insanlarda rast gelinir lakin disqrafiya sebebinden onlarin intellektual qabiliyyetleri cox vaxt askar edilmir SebebleriDisqrafiyanin esas sebebleri tam basa dusulmur Lakin o da melumdur ki disqrafiya genetik ve beyin esasli bioloji xestelikdir Xususile bu sinir sisteminin spesifik inkisaf disfunksiyasindan qaynaqlanan is yaddasi problemidir Disqrafiyada insanlar yazi ucun lazim olan beynin muxtelif saheleri arasinda normal elaqeleri inkisaf etdirmirler Disqrafiyasi olan insanlar herfleri ve ya reqemleri yazmaq ucun teleb olunan hereketlerinin ardicilligini avtomatik xatirlamaqda ve oyrenmekde cetinlik cekirler Xususi oyrenme elillikleri irsi ola biler Inkisaf disfaziyasi inkisaf disqrafiyasi ve inkisaf disleksiyasi olan usaqlarda bu sertlerden biri olan aile uzvlerinin olmasi ehtimali daha yuksek ola biler Genetik tedqiqatlar gosterir ki sifahi icra funksiyalari orfoqrafik bacariqlar ve yazi qabiliyyeti genetik esasa malikdir 6 ci ve 15 ci xromosomlardaki genler SLD de rol oynaya biler cunki onlar zeif oxuma zeif yazi ve fonemik suurun azalmasi ile elaqelendirilir Hemcinin baxDisleksiya Diqqet catismazligi ve hiperaktivlik pozuntusuIstinadlarChivers M Definition of Dysgraphia Handwriting Difficulty Dyslexia A2Z 1991 2011 02 19 tarixinde Berninger VW Wolf BJ Teaching Students with Dyslexia and Dysgraphia Lessons from Teaching and Science Baltimore Maryland Paul H Brooks Publishing Co 2009 ISBN 978 1 55766 934 6 Nicolson RI Fawcett AJ Dyslexia dysgraphia procedural learning and the cerebellum Cortex A Journal Devoted to the Study of the Nervous System and Behavior 47 1 January 2011 117 27 doi 10 1016 j cortex 2009 08 016 PMID 19818437 agraphia The Free Dictionary Farlex 1 June 2013 tarixinde Istifade tarixi 7 July 2013 Rodrigues Jaqueline de Carvalho Fontoura Denise Ren da Salles Jerusa Fumagalli de Acquired dysgraphia in adults following right or left hemisphere stroke Dementia amp Neuropsychologia ingilis 8 3 September 2014 236 242 doi 10 1590 S1980 57642014DN83000007 ISSN 1980 5764 PMC 5619400 PMID 29213909 Roux FE Dufor O Giussani C Wamain Y Draper L Longcamp M Demonet JF The graphemic motor frontal area Exner s area revisited Annals of Neurology 66 4 October 2009 537 45 doi 10 1002 ana 21804 PMID 19847902 Richards RG The Writing Dilemma Understanding Dysgraphia ingilis Richards Educational Therapy RET Center Press 190 E 1998 ISBN 978 0 9661353 1 2 2023 02 20 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 20 What is Dysgraphia National Center for Learning Disabilities December 9 2010 August 7 2012 tarixinde Tal Saban M Weintraub N Motor functions of higher education students with dysgraphia Research in Developmental Disabilities 94 November 2019 103479 doi 10 1016 j ridd 2019 103479 PMID 31518720 Berninger VW May MO Evidence based diagnosis and treatment for specific learning disabilities involving impairments in written and or oral language Journal of Learning Disabilities 44 2 2011 167 83 doi 10 1177 0022219410391189 PMID 21383108 Bright Solutions Free On Line Videos www dys add com 20 February 2023 tarixinde Istifade tarixi 23 March 2018 Fact sheet Dysgraphia a co morbid disorder associated with Autism Spectrum Disorders www autism help org 2023 02 20 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 20 Morey Elizabeth Many with Autism Have Dysgraphia But What Is It Exactly The Autism Site News ingilis 2018 05 14 2023 02 20 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 19 Deuel RK Developmental dysgraphia and motor skills disorders Journal of Child Neurology 10 Suppl 1 January 1995 S6 8 doi 10 1177 08830738950100S103 PMID 7538525 Chung Peter J Patel Dilip R Nizami Iman Disorder of written expression and dysgraphia definition diagnosis and management Translational Pediatrics 9 Suppl 1 February 2020 S46 S54 doi 10 21037 tp 2019 11 01 ISSN 2224 4336 PMC 7082241 bad pmc PMID 32206583 bad pmid Richard Gilles Serrurier Mathieu Dyslexia and Dysgraphia prediction A new machine learning approach 2020 04 15 Asselborn T Chapatte M Dillenbourg P Extending the Spectrum of Dysgraphia A Data Driven Strategy to Estimate Handwriting Quality Scientific Reports 10 1 February 2020 3140 Bibcode 2020NatSR 10 3140A doi 10 1038 s41598 020 60011 8 PMC 7035284 bad pmc PMID 32081940 bad pmid Chung Peter J Patel Dilip R Nizami Iman Disorder of written expression and dysgraphia definition diagnosis and management Translational Pediatrics 9 Suppl 1 February 2020 S46 S54 doi 10 21037 tp 2019 11 01 ISSN 2224 4336 PMC 7082241 bad pmc PMID 32206583 bad pmid Rapcsak SZ Beeson PM Henry ML Leyden A Kim E Rising K ve b Phonological dyslexia and dysgraphia cognitive mechanisms and neural substrates Cortex A Journal Devoted to the Study of the Nervous System and Behavior 45 5 May 2009 575 91 doi 10 1016 j cortex 2008 04 006 PMC 2689874 PMID 18625494 Faust M The Handbook of the Neuropsychology of Language Wiley Blackwell 2012 02 13 912 ISBN 9781444330403 2023 07 07 tarixinde Istifade tarixi 16 February 2016 What Is Dysgraphia ADDitude ingilis 2017 02 15 2023 02 20 tarixinde Istifade tarixi 2021 04 20 EdebiyyatiCosta V Fischer Baum S Capasso R Miceli G Rapp B Temporal stability and representational distinctiveness key functions of orthographic working memory Cognitive Neuropsychology 28 5 July 2011 338 62 doi 10 1080 02643294 2011 648921 PMC 3427759 PMID 22248210 Gergely K Lakos R Role of pediatricians in the diagnosis and therapy of dyslexia dysgraphia and dyscalculia Orvosi Hetilap macar 154 6 February 2013 209 18 doi 10 1556 OH 2013 29526 PMID 23376688 Martins MR Bastos JA Cecato AT Araujo M Magro RR Alaminos V Screening for motor dysgraphia in public schools Jornal de Pediatria 89 1 2013 70 4 doi 10 1016 j jped 2013 02 011 PMID 23544813 Purcell JJ Turkeltaub PE Eden GF Rapp B Examining the central and peripheral processes of written word production through meta analysis Frontiers in Psychology 2 2011 239 doi 10 3389 fpsyg 2011 00239 PMC 3190188 PMID 22013427 Xarici kecidler