Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri — 1919-cu ilin avqustunda ingilislər Azərbaycanı tərk etdikdən sonra formalaşmağa başlamış Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin xüsusi qoşun növü. 1919-cu ilin sonlarında Baş Qərargahın nəzdində 6 ştat vahidindən ibarət xüsusi hərbi dəniz şöbəsi yaradıldı.
| Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri | |
|---|---|
 Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin emblemi | |
| Növü | Dəniz Qüvvələri |
| Yaranma tarixi | 1919-1920, 1992-h.h |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Tabedir |  Azərbaycan Silahlı Qüvvələri |
| Daxildir | • Döyüş və yardımçı gəmilər briqadası • Sualtı Hücüm və Sualtı Müdafiə xüsusi təyinatlı dəstələri • Dəniz piyadaları |
| Vəzifəsi | Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dənizdən müdafiə |
| Sayı | 5.000 |
| Himayədarı | Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi |
| Təchizatı | • 10 ədəd Gözətçi gəmisi |
| Müharibələr | Ənzəli əməliyyatı (1920) |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumilikdə Azərbaycan Xəzər hərbi donanmasının tərkibində 75, 100 və 120 mm çaplı toplarla silahlanmış iki kanoner gəmisi – "Ərdahan" və "Kars", "Astrabad", "Göytəpə", "Araz", "Nargen" xidməti və köməkçi gəmiləri, "Oryol" nəqliyyat gəmisi, silahlı "Puşkin" paraxodu, həmçinin lazımi qədər kater var idi.
HDQ Arsenalı
| Texnika | Sayı | Şəkil |
|---|---|---|
| Freqat | 1 |  |
| Mina Gəmisi | 18 |  |
| Patrul gəmisi | 12 |
|
| Sualtı qayıq | 4 |
|
| Sahil mühafizə kateri | 20+ |
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrü
Azərbaycanın Hərbi Dəniz Qüvvələri 1919-cu ilin avqustunda ingilislər Azərbaycanı tərk etdikdən sonra formalaşmağa başlamışdır. Bu vaxta qədər Xəzər dənizinin qərb sahillərində müdafiəni ingilis hərbi gəmiləri təmin edirdi. Xəzər hərbi donanmasının gəmiləri isə Bakı azad olunarkən Port-Petrovsk limanına qaçırılmış və yalnız 1918-ci il noyabr ayında ingilislər Bakıya gəldikdən sonra geri qaytarılmışdır. Yeni yaranmış Azərbaycan hərbi donanmasında yüksək rütbəli zabitlərdən yalnız "Ərdahan" və "Astrabad" gəmilərində xidmət edən dəniz xidməti kapitanı Həsən Çilingərzadə və 1-ci dərəcəli kapitan Gitançızadə azərbaycanlı idi. Hərbi Nazirlikdə donanma ilə məğul olan bölmə olmadığından Xəzər hərbi donanması ilə bağlı məsələlərə Nəqliyyat Nazirliyində baxılırdı.
1919-cu ilin sonlarında Baş qərargahın nəzdində 6 ştat vahidindən ibarət xüsusi hərbi dəniz şöbəsi yaradıldı. Ümumilikdə Azərbaycan Xəzər hərbi donanmasının tərkibində 75, 100 və 120 mm çaplı toplarla silahlanmış iki kanoner gəmisi – "Ərdahan" və "Kars", "Astrabad", "Göytəpə", "Araz", "Nargen" xidməti və köməkçi gəmiləri, "Oryol" nəqliyyat gəmisi, silahlı "Puşkin" paraxodu, həmçinin lazımi qədər kater var idi. Hərbi donanma üçün kadrların hazırlanması məqsədilə Bakı Dəniz Aviasiyası məktəbinin bazasında Xüsusi hərbi-dəniz aviasiyası məktəbi, 1919-cu ilin oktyabrın 14-də isə dəniz aviasiyası dəstəsi yaradıldı.
Texniki təminatın yaxşılaşdırılması məqsədilə Paris Sülh Konfransına təqdim olunmuş memorandumda donanmanın sualtı qayıqlar, lazımi qədər mərmi ehtiyatları və digər zəruri vəsaitlərlə təmin olunmasına köməklik olunması ilə bağlı müraciət olunmuş, 6 sualtı qayıq, müxtəlif tipli döyüş katerləri, dəniz artilleriya silahları sifariş olunmuşdu. 1920-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutu ilə əlaqədar güclü hərbi donanmanın yaradılması mümkün olmadı.
Azərbaycan Respublikası dövrü
1990-cı illər
Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri yenidən müstəqillik əldə etdikdən sonra Azərbaycan Respublikası Parlamentinin 9 oktyabr 1991-ci ildə qəbul etdiyi "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri haqqında" qanuna əsasən Silahlı Qüvvələrin tərkib hissəsi kimi Hərbi Dəniz Qüvvələrinin yaranmasının hüquqi bazası müəyyən olundu. Sabiq SSRİ dövləti tərkibində olan müstəqilliyini əldə etmiş Rusiya, Qazaxıstan, Türkmənistan və Azərbaycan Xəzəryanı dövlətləri arasında əldə olunan razılığa görə Azərbaycan onun ərazisində yerləşən sabiq Xəzər hərbi donanmasının bütün bazalarına və 25% hərbi gəmilərinə sahib oldu.
26 iyul 1992-ci ildə "Bakılı" gözətçi gəmisində ilk dəfə olaraq müstəqil Azərbaycanın üçrəngli Dövlət bayrağı qaldırıldı və Azərbaycan öz Hərbi Dəniz Qüvvələrini yaratmağa başladı. İlk mərhələdə Hərbi Dəniz Qüvvələrinə müxtəlif tipli gəmilərlə komplektləşdirilmiş beş divizion və sahil bölmələri daxil oldu. Xəzər hövzəsində yerləşən müşahidə postları və mayakların fəaliyyəti bərpa olunmağa başlandı.
Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etmək üçün Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gəmi və sahil bölmələrinin heyətindən qısa müddətdə Dəniz Piyadası Taboru formalaşdırıldı. Ağdam-Tərtər istiqamətində düşmən hücumunun qarşısının alınması məqsədilə 1994-cü ilin 19 aprel tarixində cəbhə bölgəsinə göndərildi və 25 iyul 1994-cü il tarixində vəzifə borclarını yerinə yetirdikdən sonra hərbi hissəyə döndü.
4 noyabr 1997-ci il tarixli "Azərbaycan Respublikasının Hərbi Dəniz Bayraqları haqqında" qanuna əsasən hərbi və köməkçi gəmilərdə qaldırılan bayraqlar haqqında əsasnamə qəbul edildi. 7 avqust 2000-ci ildən etibarən Hərbi Dəniz Qüvvələrinin bütün gəmilərində Hərbi Dəniz Qüvvələrinin bayrağı qaldırıldı.
Avqustun 5-i Xəzər dənizində Rusiyadan sonra imkanlarına görə, ikinci hərbi donanma sayılan Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin (HDQ) yaranma günüdür. "Qars", "Ərdahan" qayıqları, "Astrabad", "Göytəpə" poçt gəmiləri, "Araz" hidroqrafik gəmisi və "Bayıl" liman daşıyıcı gəmisindən ibarət Azərbaycanın hərbi dəniz donanması 1918-ci ildə yaradılıb. Daha sonra Bakını tərk edən ingilis əsgərləri özlərinin döyüş gəmilərinin və yardımçı üzgüçü vasitələrinin bir hissəsini Azərbaycana verib. Demokratik cumhuriyyətin süqutundan sonra donanma Sovet Azərbaycanının Qırmızı donanması adlandırılıb və 1920-ci ilin yayında bu donanma Xəzər Dəniz Qüvvələrinin tərkibinə daxil olub.
Keçmiş SSRİ-nin HDD-nin Qırmızı bayraqlı Xəzər Donanmasının Bakı və Moskva arasında bölünməsi 1992-ci ildə həyata keçirilib. Hərbi gəmiləri Azərbaycanın balansına qəbul edilməsində HDQ-nin keçmiş komandanı, kontr-admiral Rafiq Əsgərov mühüm rol oynayıb. O vaxt Rusiya müəyən bəhanələrlə Bakı bazasında yerləşmiş müasir gəmiləri açıq dənizə çıxararaq Mahaçqalaya aparıb və geri qaytarmayıb.
2000-ci illər
Türkiyə və Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri arasındakı hərbi əməkdaşlıq müqaviləsinə əsasən P-223 kiçik artilleriya kateri Azərbaycana hədiyyə olunmuşdur. 22 iyul 2000-ci ildə İzmir şəhərindən səfərə başlamış, 3 dövlətin (Türkiyə, Ukrayna, Rusiya) ərazisindən 5 dəniz (Egey, Mərmərə, Qara, Azov, Xəzər), 3 boğaz (Çanaqqala, İstanbul, Kerç), 2 çay (Don, Volqa) və onları birləşdirən 18 hovuzu keçərək 2345 dəniz mili məsafəni qət etmiş, 7 avqust 2000-ci ildə Azərbaycan Respublikası Hərbi Dəniz Qüvvələrinin zabitləri tərəfindən Hərbi Dəniz Qüvvələrinin əsas bazasına gətirilmişdir.
Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Xüsusi təyinatlı mərkəzin şəxsi heyəti Türkiyə və ABŞ Dəniz Piyadaçıları ilə bir sıra birgə təlimlərdə iştirak etmişlər. Zabit kadrlarının ixtisas hazırlığının yüksəldilməsi məqsədilə bir sıra xarici ölkələrlə təcrübə mübadilələri aparılmış, zabit heyətinin beynəlxalq tədbirlərdə iştirakı təmin olunmuşdur.
Döyüş hazırlığı planına əsasən Xəzər hövzəsinin cavabdehlik zonasında əlverişli əməliyyat rejiminin saxlanılması, sualtı ixrac neft-qaz boru kəmərlərinin və platformalarının mühafiəzsinin təmin edilməsi üzrə hər il Hərbi Dəniz Qüvvələrinin şəxsi heyətinin və hərbi gəmilərinin iştirakı ilə Hərbi Hava Qüvvələri və Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sahil Mühafizəsi ilə qarşılıqlı birgə təlimlər keçirilir. Şəxsi heyətin döyüş hazırlığının yüksəldilməsi istiqamətində davamlı iş aparılır.
Hərbi Dəniz Qüvvələrinin şəxsi heyəti və gəmiləri Silahlı Qüvvələrin yaranmasının 90-cı və 95-ci ildönümünə həsr olunmuş hərbi paradlarda və gəmilərin təntənəli düzülüşündə və keçidində iştirak etmişdir.
2005-ci ildə Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin hərbi gəmilərinin Həştərxan şəhərinə dostluq səfəri çərçivəsində Rusiyanının Xəzər Dəniz Donanmasına ziyarətlər təşkil olunmuşdur. 2012-ci ilin oktyabr və 2013-cü ilin avqust ayında Xəzər dəniz donanmasının Bakıya yoldaşlıq səfəri, 2013-cü ilin sentyabr ayında isə Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gəmilərinin Rusiyanın Həştərxan vilayətinə səfəri təşkil olunmuşdur. Ziyarət proqramı çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyev və Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putin Bakıda Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin G-121 Gözətçi gəmisini ziyarət etmişlər.
Hazırda Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyevin göstərişinə əsasən Hərbi Dəniz Qüvvələri üçün tikilən yeni bazada tikinti-tamamlanma işləri davam edir. Yeni bazada müasir standartlara cavab verən qərargah, körpülər, hərbi qulluqçuların mənzil və sosial-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün hərbi şəhərcik tikilir, kommunikasiya və digər infrastrukturla təmin olunur.
Hərbi Dəniz Qüvvələri komandanlarının siyahısı
1.Kontr-admiral Rafiq Əsgərov (1991–1993).
2.Birinci dərəcəli kapitan Fuad Yusifov (1993–1999).
3.Vitse-admiral Şahin Sultanov (1999–2014).
4.Birinci dərəcəli kapitan Yunus Məmmədov (11mart 2014 – 31 mart 2014).
5.İkinci dərəcəli kapitan Şahin Məmmədov (31mart 2014 – 29 mart 2016).
6.Birinci dərəcəli kapitan Hicran Rüstəmzadə (29 mart 2016 – 25 yanvar 2017).
7.Birinci dərəcəli kapitan Zaur Hümbətov (25 yanvar 2017 – 12 mart 2020).
8. Vitse-admiral Sübhan Bəkirov (12 mart 2020 – 12 yanvar 2024).
HDQ Vətən müharibəsində
Vətən müharibəsində Hərbi Dəniz Qüvvələrinin dəniz pişikləri, sualtı hücum (SAH) və sualtı müdafiə (SAM) xüsusi təyinatlı dəstəsinin birinci xüsusi təyinatlı qrupu müharibənin ikinci günündə Goranboy rayonunda milli qəhrəman Mübariz İbrahimovun adını daşıyan "Mübariz postu" istiqamətində ilk döyüş tapşırığını itki vermədən uğurla yerinə yetirib. Sonra isə hərbi dənizçilər Füzuli, Cəbrayıl, Xocavənd, Qubadlı istiqamətlərində hücumu davam etdirərək bir çox yaşayış məntəqələrini, eləcə də düşmənin hərbi şəhərciyini və zastavasını azad edib, Xudafərinə bayraq sancaraq azad edilən əraziləri aidiyyətı üzrə digər qoşunların bölmələrinə təhvil veriblər.
Hərbi Dəniz Qüvvələri – xüsusi təyinatlılarının fədakarlığı nəticəsində Qubadlı rayonunun neçə-neçə kəndi, eləcə də Qubadlı şəhəri işğaldan azad edilib. Polkovnik Zaur Quliyev Qubadlı şəhərinin azad olunması barədə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevə məruzə edərək Qubadlı şəhərinin azad edildiyini bildirib.
Hərbi dənizçilər Qubadlıdakı uğurlu əməliyyatlardan sonra Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələrinin, bir çox strateji yüksəkliklərinin azad edilməsində əsl qəhrəmanlıq, igidlik nümunələri göstəriblər. Düşmənin alınmaz qalaya çevirdiyi və neçə-neçə igidimizin şəhid olduğu Qızılqayanın alınması uğrunda döyüşlərdə də hərbi dənizçilərimiz xüsusilə fərqləniblər.
HQQ hərbçilərindən miçman Fəqan Zalov (ölümündən sonra) və 1-ci dərəcəli Kapitan Zaur Quliyev Vətən müharibəsi qəhrəmanı adı ilə təltif olunmuşlar.
- HDQ şəhidləri
Strukturu
Hazırda Azərbaycanın HDQ-nin şəxsi heyətinin sayı 3,000 nəfər göstərilir. HDQ tərkibinə su rayonunun mühafizəsi divizionu, desant gəmiləri divizionu, tral divizionu, axtarış-xilasetmə gəmiləri divizionu, təlim gəmiləri divizonu daxil olan əsasən suüstü gəmilər briqadasından ibarətdir. Bundan başqa, yardımçı gəmilər dəstəsi mövcuddur.
HDQ tərkibinə həmçinin Bakının Suraxanı rayonun Zığ qəsəbəsində yerləşən dəniz piyada taburu və xüsusi təyinatlı diversiya – kəşfiyyat mərkəzi daxildir.
Azərbaycan HDQ-nin ən nəhəng gəmisi 1040 tonluq 159A layihəli "Bakılı" keşikçi gəmisidir. Bundan başqa, HDQ-nin balansında 10410 layihəsi əsasında inşa olunmuş qayıqəleyhinə artilleriya kateri, qayıqəleyhinə "Araz" kateri (Türkiyədə 1969-cu ildə qurulub, keçmiş AV-34), 205U layihəli raket kateri (keçmiş R-173), 205P tipli 3 kater, 1388R (KRX-1) layihəli keşikçi gəmiləri, 1400M "sərhədçi" layihəli kater, HDQ-nin balansına 3 ədəd 12650 layihəli əsas tral (keçmiş BT-16, BT-103, BT-155) və 2 ədəd 1258 layihəli reyd gəmiləri (keçmiş RT-136 və RT-473), amfibiya qüvvələri qrupuna 3 ədəd Polşa istehsalı (771A-D-431 layihəli keçmiş MDK-107, 770T və 770MA layihəli keçmiş MDK-37 və MDK-687) və 2 ədəd 106 və 106L layihəli gəmi, 1785 layihəli desant kateri (keçmiş D-603) daxildir.
Azərbaycan HDQ-nin yardımçı donanması 20-dən artıq müxtəlif gəmilərdən ibarətdir. Onlar arasında 10470 layihəli tanker, 1844 layihəli kiçik baza tankeri, 871 və 872 layihəli 2 ədəd kiçik hidroqrafik gəmi (Polşa istehsalı), 1893 layihəli 2 ədəd yanğınəleyhinə (PJS551 və PJS-552) gəmi də var. Yardımçı donanmaya 364 layihəli (keçmiş PJK-12 və PJK-179) 2 ədəd yanğınəleyhinə kater, 1172 layihəli kiçik kabel gəmisi (keçmiş "Emba", Finlandiya istehsalı) və SK-620 layihəli sanitar-hospital kateri (12 yerlik lazaret, Polşa layihəsi) də daxildir.
Bundan başqa, Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sahil Mühafizə briqadası da mövcuddur. Bu briqadaya ABŞ-nin Sərhəd Mühafizəsi 2001-ci ildə S-201 patrul kateri ("S" seriyalı "Point Brower"), 48 futluq "Silver Shir" tipli 3 patrul kateri bağışlayıb.
Bu gün Azərbaycan HDQ-nin kadr təminatını Azərbaycan Ali Hərbi Dənizçilik Məktəbi həyata keçirir. Bu sahədə Azərbaycana Türkiyənin HDQ və onun hərbi mütəxəssisləri kömək göstərirlər. Hazırda AAHDM Amerikanın Sahil Mühafizəsi Akademiyası ilə əməkdaşlıq edir.
Dənizçi zabitlərin ixtisaslarının artırılması məqsədilə 2003-cü ildən AAHDM-nin nəzdində gəmi şturmanı, suüstü gəmilərin silahları, suüstü gəmilərin rabitə və radiotexniki vasitələri, gəmi-dizel və dizel elektrik enerji qurğuları ixtisasları üzrə 10 aylıq zabitlər kursu fəaliyyət göstərir.
Azərbaycanla ABŞ arasında imzalanmış hərbi əməkdaşlıq üzrə İş Planı çərçivəsində də əsas yeri Azərbaycanın dəniz təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi tutur. İş Planı çərçivəsində Azərbaycan HDQ-nin xüsusi təyinatlılarına xüsusi hərbi dəniz əməliyyatları, dəniz enerji infrastrukturlarının təhlükəsizliyini təmin etmək, minadan təmizləmə əməliyyatları, HDQ xüsusi təyinatlılarının Xəzər dənizində istənilən şəraitdə gəminin yoxlanılması, gəmiyə daxil olma, axtarış və zəbt etmə əməliyyatlarına hazırlamaq, sualtı əməliyyatlar və sahilyanı kəşfiyyat həyata keçirmək imkanı və s. sahədə təlimlər keçirilir.
Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinə Vitse-admiral Sübhan Bəkirov, rəhbərlik edir.
Xəzər Mühafizə Təşəbbüsü
Xəzər Mühafizəsi Təşəbbüsü Xəzərin təhlükəsizliyini artırmaq üçün Azərbaycan və Qazaxıstanda ABŞ Mərkəzi Komandanlığı və digər ABŞ dövlət qurumlarının fəaliyyətlərini əlaqələndirmək üçün nəzərdə tutulmuş çərçivə proqramıdır. Təşəbbüs iki ölkəyə Xəzər regionunda terrorizm, nüvə silahlarının yayılması, narkotik və insan alveri və digər transmilli təhdidlərin qarşısının alınması və lazım gəldikdə onlara cavab vermək imkanlarını təkmilləşdirməkdə kömək edir. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Avropa Komandanlığı Azərbaycandakı bütün əməliyyatlara cavabdehdir.
Qalereya
-
![image]()
Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri Bakı buxtasında hərbi parad zamanı -
![image]()
Puta Dəniz Bazasında mərasim tədbiri -
![image]()
Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin şəxsi heyəti Bakıda keçirilən hərbi paradda -
![image]()
ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Mərkəzi Komandanı, vitse-admiral Kevin Kosqrifin Bakıda vitse-admiral Şahin Sultanov ilə görüşündən. -
![image]()
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin donanmasına daxil olan Ardahan top gəmisi -
![image]()
Hazırda Azərbaycan Dəniz Briqadasının bir hissəsi olan ABŞ Sahil Mühafizəsinin köhnə 82 fut (25 m) patrul kateri Bakıda lövbərdə dayanarkən. -
![image]()
Sahil Mühafizəsi S-201, Xəzər dənizi
İstinadlar
- (az.). https://mod.gov.az. Archived from the original on 2022-08-12. İstifadə tarixi: 17 yanvar 2023.
- (az.). https://ordu.az. Archived from the original on 2021-01-28.
- ""Tufan" və "Şahdağ" gəmiləri sərhədlərin qorunması imkanlarını xeyli genişləndirib". 2020-10-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-24.
- . 2020-10-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-24.
- "Hərbi Dəniz Qüvvələri". 2021-04-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-24.
- . Archived from the original on 2022-06-25. İstifadə tarixi: 2020-10-24.
- . 2020-10-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-24.
- "HDQ Vətən müharibəsi dövründə". 2023-02-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-03.
- "Azərbaycanın "dəniz pişikləri" Füzuli-Cəbrayıl istiqamətində necə döyüşüb..." 2023-02-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-03.
- "Azərbaycan HDQ keçmişdən bu günə". 2021-01-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-01-18.
- "Şəhid olmuş Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Xüsusi təyinatlıları". 2023-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-04.
- "DefenseLINK News: European Command Transforming to Accommodate New Challenges". 7 April 2006 tarixində . İstifadə tarixi: 14 December 2014.
- [The Day of Establishment of Azerbaijani Naval Force]. Lider TV. 2010-08-05. 2011-07-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-06.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- "Hərbi Dəniz Qüvvələri" (az.). https://report.az. 18.01.2023 tarixində arxivləşdirilib.
- "Azərbaycan HDQ keçmişdən bu günə: Qarabağ müharibəsində iştirak edən Dəniz Piyada Taborumuz" (az.). https://ordu.az. 18.01.2023 tarixində arxivləşdirilib.
- "Azərbaycan və Pakistan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin inkişaf perspektivləri müzakirə edilib" (az.). https://azertag.az. 18.01.2023 tarixində arxivləşdirilib.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Herbi Deniz Quvveleri 1919 cu ilin avqustunda ingilisler Azerbaycani terk etdikden sonra formalasmaga baslamis Azerbaycan Silahli Quvvelerinin xususi qosun novu 1919 cu ilin sonlarinda Bas Qerargahin nezdinde 6 stat vahidinden ibaret xususi herbi deniz sobesi yaradildi Azerbaycan Herbi Deniz QuvveleriAzerbaycan Herbi Deniz Quvvelerinin emblemiNovu Deniz QuvveleriYaranma tarixi 1919 1920 1992 h hOlke AzerbaycanTabedir Azerbaycan Silahli QuvveleriDaxildir Doyus ve yardimci gemiler briqadasi Sualti Hucum ve Sualti Mudafie xususi teyinatli desteleri Deniz piyadalariVezifesi Azerbaycanin erazi butovluyunu denizden mudafieSayi 5 000Himayedari Azerbaycan Respublikasi Mudafie NazirliyiTechizati 10 eded Gozetci gemisi 5 eded Desant gemisi 6 eded Patrul gemisi 1 eded Idareetme gemisi 30 eded Muxtelif tipli yardimci gemiMuharibeler Enzeli emeliyyati 1920 Demir Yumruq Emeliyyati 2020 Ikinci Qarabag muharibesiDoyusler Enzeli emeliyyati Vikianbarda elaqeli mediafayllar Umumilikde Azerbaycan Xezer herbi donanmasinin terkibinde 75 100 ve 120 mm capli toplarla silahlanmis iki kanoner gemisi Erdahan ve Kars Astrabad Goytepe Araz Nargen xidmeti ve komekci gemileri Oryol neqliyyat gemisi silahli Puskin paraxodu hemcinin lazimi qeder kater var idi HDQ ArsenaliTexnika Sayi SekilFreqat 1Mina Gemisi 18Patrul gemisi 12Sualti qayiq 4Sahil muhafize kateri 20 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovruAzerbaycanin Herbi Deniz Quvveleri 1919 cu ilin avqustunda ingilisler Azerbaycani terk etdikden sonra formalasmaga baslamisdir Bu vaxta qeder Xezer denizinin qerb sahillerinde mudafieni ingilis herbi gemileri temin edirdi Xezer herbi donanmasinin gemileri ise Baki azad olunarken Port Petrovsk limanina qacirilmis ve yalniz 1918 ci il noyabr ayinda ingilisler Bakiya geldikden sonra geri qaytarilmisdir Yeni yaranmis Azerbaycan herbi donanmasinda yuksek rutbeli zabitlerden yalniz Erdahan ve Astrabad gemilerinde xidmet eden deniz xidmeti kapitani Hesen Cilingerzade ve 1 ci dereceli kapitan Gitancizade azerbaycanli idi Herbi Nazirlikde donanma ile megul olan bolme olmadigindan Xezer herbi donanmasi ile bagli meselelere Neqliyyat Nazirliyinde baxilirdi 1919 cu ilin sonlarinda Bas qerargahin nezdinde 6 stat vahidinden ibaret xususi herbi deniz sobesi yaradildi Umumilikde Azerbaycan Xezer herbi donanmasinin terkibinde 75 100 ve 120 mm capli toplarla silahlanmis iki kanoner gemisi Erdahan ve Kars Astrabad Goytepe Araz Nargen xidmeti ve komekci gemileri Oryol neqliyyat gemisi silahli Puskin paraxodu hemcinin lazimi qeder kater var idi Herbi donanma ucun kadrlarin hazirlanmasi meqsedile Baki Deniz Aviasiyasi mektebinin bazasinda Xususi herbi deniz aviasiyasi mektebi 1919 cu ilin oktyabrin 14 de ise deniz aviasiyasi destesi yaradildi Texniki teminatin yaxsilasdirilmasi meqsedile Paris Sulh Konfransina teqdim olunmus memorandumda donanmanin sualti qayiqlar lazimi qeder mermi ehtiyatlari ve diger zeruri vesaitlerle temin olunmasina komeklik olunmasi ile bagli muraciet olunmus 6 sualti qayiq muxtelif tipli doyus katerleri deniz artilleriya silahlari sifaris olunmusdu 1920 ci ilde Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin suqutu ile elaqedar guclu herbi donanmanin yaradilmasi mumkun olmadi Azerbaycan Respublikasi dovru1990 ci iller Azerbaycan Herbi Deniz Quvveleri yeniden musteqillik elde etdikden sonra Azerbaycan Respublikasi Parlamentinin 9 oktyabr 1991 ci ilde qebul etdiyi Azerbaycan Respublikasi Silahli Quvveleri haqqinda qanuna esasen Silahli Quvvelerin terkib hissesi kimi Herbi Deniz Quvvelerinin yaranmasinin huquqi bazasi mueyyen olundu Sabiq SSRI dovleti terkibinde olan musteqilliyini elde etmis Rusiya Qazaxistan Turkmenistan ve Azerbaycan Xezeryani dovletleri arasinda elde olunan raziliga gore Azerbaycan onun erazisinde yerlesen sabiq Xezer herbi donanmasinin butun bazalarina ve 25 herbi gemilerine sahib oldu 26 iyul 1992 ci ilde Bakili gozetci gemisinde ilk defe olaraq musteqil Azerbaycanin ucrengli Dovlet bayragi qaldirildi ve Azerbaycan oz Herbi Deniz Quvvelerini yaratmaga basladi Ilk merhelede Herbi Deniz Quvvelerine muxtelif tipli gemilerle komplektlesdirilmis bes divizion ve sahil bolmeleri daxil oldu Xezer hovzesinde yerlesen musahide postlari ve mayaklarin fealiyyeti berpa olunmaga baslandi Qarabag ugrunda geden doyuslerde istirak etmek ucun Herbi Deniz Quvvelerinin gemi ve sahil bolmelerinin heyetinden qisa muddetde Deniz Piyadasi Taboru formalasdirildi Agdam Terter istiqametinde dusmen hucumunun qarsisinin alinmasi meqsedile 1994 cu ilin 19 aprel tarixinde cebhe bolgesine gonderildi ve 25 iyul 1994 cu il tarixinde vezife borclarini yerine yetirdikden sonra herbi hisseye dondu 4 noyabr 1997 ci il tarixli Azerbaycan Respublikasinin Herbi Deniz Bayraqlari haqqinda qanuna esasen herbi ve komekci gemilerde qaldirilan bayraqlar haqqinda esasname qebul edildi 7 avqust 2000 ci ilden etibaren Herbi Deniz Quvvelerinin butun gemilerinde Herbi Deniz Quvvelerinin bayragi qaldirildi Avqustun 5 i Xezer denizinde Rusiyadan sonra imkanlarina gore ikinci herbi donanma sayilan Azerbaycan Herbi Deniz Quvvelerinin HDQ yaranma gunudur Qars Erdahan qayiqlari Astrabad Goytepe poct gemileri Araz hidroqrafik gemisi ve Bayil liman dasiyici gemisinden ibaret Azerbaycanin herbi deniz donanmasi 1918 ci ilde yaradilib Daha sonra Bakini terk eden ingilis esgerleri ozlerinin doyus gemilerinin ve yardimci uzgucu vasitelerinin bir hissesini Azerbaycana verib Demokratik cumhuriyyetin suqutundan sonra donanma Sovet Azerbaycaninin Qirmizi donanmasi adlandirilib ve 1920 ci ilin yayinda bu donanma Xezer Deniz Quvvelerinin terkibine daxil olub Kecmis SSRI nin HDD nin Qirmizi bayraqli Xezer Donanmasinin Baki ve Moskva arasinda bolunmesi 1992 ci ilde heyata kecirilib Herbi gemileri Azerbaycanin balansina qebul edilmesinde HDQ nin kecmis komandani kontr admiral Rafiq Esgerov muhum rol oynayib O vaxt Rusiya mueyen behanelerle Baki bazasinda yerlesmis muasir gemileri aciq denize cixararaq Mahacqalaya aparib ve geri qaytarmayib 2000 ci iller Turkiye ve Azerbaycan Herbi Deniz Quvveleri arasindaki herbi emekdasliq muqavilesine esasen P 223 kicik artilleriya kateri Azerbaycana hediyye olunmusdur 22 iyul 2000 ci ilde Izmir seherinden sefere baslamis 3 dovletin Turkiye Ukrayna Rusiya erazisinden 5 deniz Egey Mermere Qara Azov Xezer 3 bogaz Canaqqala Istanbul Kerc 2 cay Don Volqa ve onlari birlesdiren 18 hovuzu kecerek 2345 deniz mili mesafeni qet etmis 7 avqust 2000 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Herbi Deniz Quvvelerinin zabitleri terefinden Herbi Deniz Quvvelerinin esas bazasina getirilmisdir Herbi Deniz Quvvelerinin Xususi teyinatli merkezin sexsi heyeti Turkiye ve ABS Deniz Piyadacilari ile bir sira birge telimlerde istirak etmisler Zabit kadrlarinin ixtisas hazirliginin yukseldilmesi meqsedile bir sira xarici olkelerle tecrube mubadileleri aparilmis zabit heyetinin beynelxalq tedbirlerde istiraki temin olunmusdur Doyus hazirligi planina esasen Xezer hovzesinin cavabdehlik zonasinda elverisli emeliyyat rejiminin saxlanilmasi sualti ixrac neft qaz boru kemerlerinin ve platformalarinin muhafiezsinin temin edilmesi uzre her il Herbi Deniz Quvvelerinin sexsi heyetinin ve herbi gemilerinin istiraki ile Herbi Hava Quvveleri ve Dovlet Serhed Xidmetinin Sahil Muhafizesi ile qarsiliqli birge telimler kecirilir Sexsi heyetin doyus hazirliginin yukseldilmesi istiqametinde davamli is aparilir Herbi Deniz Quvvelerinin sexsi heyeti ve gemileri Silahli Quvvelerin yaranmasinin 90 ci ve 95 ci ildonumune hesr olunmus herbi paradlarda ve gemilerin tenteneli duzulusunde ve kecidinde istirak etmisdir 2005 ci ilde Azerbaycan Herbi Deniz Quvvelerinin herbi gemilerinin Hesterxan seherine dostluq seferi cercivesinde Rusiyaninin Xezer Deniz Donanmasina ziyaretler teskil olunmusdur 2012 ci ilin oktyabr ve 2013 cu ilin avqust ayinda Xezer deniz donanmasinin Bakiya yoldasliq seferi 2013 cu ilin sentyabr ayinda ise Azerbaycan Herbi Deniz Quvvelerinin gemilerinin Rusiyanin Hesterxan vilayetine seferi teskil olunmusdur Ziyaret proqrami cercivesinde Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Silahli Quvvelerin Ali Bas Komandani cenab Ilham Eliyev ve Rusiya Federasiyasinin Prezidenti Vladimir Putin Bakida Azerbaycan Herbi Deniz Quvvelerinin G 121 Gozetci gemisini ziyaret etmisler Hazirda Azerbaycan Respublikasi Silahli Quvvelerinin Ali Bas Komandani cenab Ilham Eliyevin gosterisine esasen Herbi Deniz Quvveleri ucun tikilen yeni bazada tikinti tamamlanma isleri davam edir Yeni bazada muasir standartlara cavab veren qerargah korpuler herbi qulluqcularin menzil ve sosial meiset seraitinin yaxsilasdirilmasi ucun herbi sehercik tikilir kommunikasiya ve diger infrastrukturla temin olunur EmblemiHerbi Deniz Quvveleri komandanlarinin siyahisi1 Kontr admiral Rafiq Esgerov 1991 1993 2 Birinci dereceli kapitan Fuad Yusifov 1993 1999 3 Vitse admiral Sahin Sultanov 1999 2014 4 Birinci dereceli kapitan Yunus Memmedov 11mart 2014 31 mart 2014 5 Ikinci dereceli kapitan Sahin Memmedov 31mart 2014 29 mart 2016 6 Birinci dereceli kapitan Hicran Rustemzade 29 mart 2016 25 yanvar 2017 7 Birinci dereceli kapitan Zaur Humbetov 25 yanvar 2017 12 mart 2020 8 Vitse admiral Subhan Bekirov 12 mart 2020 12 yanvar 2024 HDQ Veten muharibesindeVeten muharibesinde Herbi Deniz Quvvelerinin deniz pisikleri sualti hucum SAH ve sualti mudafie SAM xususi teyinatli destesinin birinci xususi teyinatli qrupu muharibenin ikinci gununde Goranboy rayonunda milli qehreman Mubariz Ibrahimovun adini dasiyan Mubariz postu istiqametinde ilk doyus tapsirigini itki vermeden ugurla yerine yetirib Sonra ise herbi denizciler Fuzuli Cebrayil Xocavend Qubadli istiqametlerinde hucumu davam etdirerek bir cox yasayis menteqelerini elece de dusmenin herbi seherciyini ve zastavasini azad edib Xudaferine bayraq sancaraq azad edilen erazileri aidiyyeti uzre diger qosunlarin bolmelerine tehvil veribler Herbi Deniz Quvveleri xususi teyinatlilarinin fedakarligi neticesinde Qubadli rayonunun nece nece kendi elece de Qubadli seheri isgaldan azad edilib Polkovnik Zaur Quliyev Qubadli seherinin azad olunmasi barede Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Silahli Quvvelerin Ali Bas Komandani Ilham Eliyeve meruze ederek Qubadli seherinin azad edildiyini bildirib Herbi denizciler Qubadlidaki ugurlu emeliyyatlardan sonra Xocavend rayonunun yasayis menteqelerinin bir cox strateji yuksekliklerinin azad edilmesinde esl qehremanliq igidlik numuneleri gosteribler Dusmenin alinmaz qalaya cevirdiyi ve nece nece igidimizin sehid oldugu Qizilqayanin alinmasi ugrunda doyuslerde de herbi denizcilerimiz xususile ferqlenibler HQQ herbcilerinden micman Feqan Zalov olumunden sonra ve 1 ci dereceli Kapitan Zaur Quliyev Veten muharibesi qehremani adi ile teltif olunmuslar HDQ sehidleriRusif Agayev Fuad Necefov Vusal Memmedov micman Zaur Elesgerli Ruslan Recebov Elvin Seferov micman Merdan Mehdizade Elnur Zeynalov Ferrux Hesimov Mirze Axundov Beybala EliyevStrukturuHazirda Azerbaycanin HDQ nin sexsi heyetinin sayi 3 000 nefer gosterilir HDQ terkibine su rayonunun muhafizesi divizionu desant gemileri divizionu tral divizionu axtaris xilasetme gemileri divizionu telim gemileri divizonu daxil olan esasen suustu gemiler briqadasindan ibaretdir Bundan basqa yardimci gemiler destesi movcuddur HDQ terkibine hemcinin Bakinin Suraxani rayonun Zig qesebesinde yerlesen deniz piyada taburu ve xususi teyinatli diversiya kesfiyyat merkezi daxildir Azerbaycan HDQ nin en neheng gemisi 1040 tonluq 159A layiheli Bakili kesikci gemisidir Bundan basqa HDQ nin balansinda 10410 layihesi esasinda insa olunmus qayiqeleyhine artilleriya kateri qayiqeleyhine Araz kateri Turkiyede 1969 cu ilde qurulub kecmis AV 34 205U layiheli raket kateri kecmis R 173 205P tipli 3 kater 1388R KRX 1 layiheli kesikci gemileri 1400M serhedci layiheli kater HDQ nin balansina 3 eded 12650 layiheli esas tral kecmis BT 16 BT 103 BT 155 ve 2 eded 1258 layiheli reyd gemileri kecmis RT 136 ve RT 473 amfibiya quvveleri qrupuna 3 eded Polsa istehsali 771A D 431 layiheli kecmis MDK 107 770T ve 770MA layiheli kecmis MDK 37 ve MDK 687 ve 2 eded 106 ve 106L layiheli gemi 1785 layiheli desant kateri kecmis D 603 daxildir Azerbaycan HDQ nin yardimci donanmasi 20 den artiq muxtelif gemilerden ibaretdir Onlar arasinda 10470 layiheli tanker 1844 layiheli kicik baza tankeri 871 ve 872 layiheli 2 eded kicik hidroqrafik gemi Polsa istehsali 1893 layiheli 2 eded yangineleyhine PJS551 ve PJS 552 gemi de var Yardimci donanmaya 364 layiheli kecmis PJK 12 ve PJK 179 2 eded yangineleyhine kater 1172 layiheli kicik kabel gemisi kecmis Emba Finlandiya istehsali ve SK 620 layiheli sanitar hospital kateri 12 yerlik lazaret Polsa layihesi de daxildir Bundan basqa Dovlet Serhed Xidmetinin Sahil Muhafize briqadasi da movcuddur Bu briqadaya ABS nin Serhed Muhafizesi 2001 ci ilde S 201 patrul kateri S seriyali Point Brower 48 futluq Silver Shir tipli 3 patrul kateri bagislayib Bu gun Azerbaycan HDQ nin kadr teminatini Azerbaycan Ali Herbi Denizcilik Mektebi heyata kecirir Bu sahede Azerbaycana Turkiyenin HDQ ve onun herbi mutexessisleri komek gosterirler Hazirda AAHDM Amerikanin Sahil Muhafizesi Akademiyasi ile emekdasliq edir Denizci zabitlerin ixtisaslarinin artirilmasi meqsedile 2003 cu ilden AAHDM nin nezdinde gemi sturmani suustu gemilerin silahlari suustu gemilerin rabite ve radiotexniki vasiteleri gemi dizel ve dizel elektrik enerji qurgulari ixtisaslari uzre 10 ayliq zabitler kursu fealiyyet gosterir Azerbaycanla ABS arasinda imzalanmis herbi emekdasliq uzre Is Plani cercivesinde de esas yeri Azerbaycanin deniz tehlukesizliyinin guclendirilmesi tutur Is Plani cercivesinde Azerbaycan HDQ nin xususi teyinatlilarina xususi herbi deniz emeliyyatlari deniz enerji infrastrukturlarinin tehlukesizliyini temin etmek minadan temizleme emeliyyatlari HDQ xususi teyinatlilarinin Xezer denizinde istenilen seraitde geminin yoxlanilmasi gemiye daxil olma axtaris ve zebt etme emeliyyatlarina hazirlamaq sualti emeliyyatlar ve sahilyani kesfiyyat heyata kecirmek imkani ve s sahede telimler kecirilir Azerbaycan Herbi Deniz Quvvelerine Vitse admiral Subhan Bekirov rehberlik edir Xezer Muhafize Tesebbusu Xezer Muhafizesi Tesebbusu Xezerin tehlukesizliyini artirmaq ucun Azerbaycan ve Qazaxistanda ABS Merkezi Komandanligi ve diger ABS dovlet qurumlarinin fealiyyetlerini elaqelendirmek ucun nezerde tutulmus cercive proqramidir Tesebbus iki olkeye Xezer regionunda terrorizm nuve silahlarinin yayilmasi narkotik ve insan alveri ve diger transmilli tehdidlerin qarsisinin alinmasi ve lazim geldikde onlara cavab vermek imkanlarini tekmillesdirmekde komek edir Amerika Birlesmis Statlarinin Avropa Komandanligi Azerbaycandaki butun emeliyyatlara cavabdehdir QalereyaAzerbaycan Herbi Deniz Quvveleri Baki buxtasinda herbi parad zamani Puta Deniz Bazasinda merasim tedbiri Azerbaycan Herbi Deniz Quvvelerinin sexsi heyeti Bakida kecirilen herbi paradda ABS Herbi Deniz Quvvelerinin Merkezi Komandani vitse admiral Kevin Kosqrifin Bakida vitse admiral Sahin Sultanov ile gorusunden Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin donanmasina daxil olan Ardahan top gemisi Hazirda Azerbaycan Deniz Briqadasinin bir hissesi olan ABS Sahil Muhafizesinin kohne 82 fut 25 m patrul kateri Bakida lovberde dayanarken Sahil Muhafizesi S 201 Xezer deniziIstinadlar az https mod gov az Archived from the original on 2022 08 12 Istifade tarixi 17 yanvar 2023 az https ordu az Archived from the original on 2021 01 28 Tufan ve Sahdag gemileri serhedlerin qorunmasi imkanlarini xeyli genislendirib 2020 10 27 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 24 2020 10 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 10 24 Herbi Deniz Quvveleri 2021 04 28 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 24 Archived from the original on 2022 06 25 Istifade tarixi 2020 10 24 2020 10 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 10 24 HDQ Veten muharibesi dovrunde 2023 02 03 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 03 Azerbaycanin deniz pisikleri Fuzuli Cebrayil istiqametinde nece doyusub 2023 02 03 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 03 Azerbaycan HDQ kecmisden bu gune 2021 01 28 tarixinde Istifade tarixi 2023 01 18 Sehid olmus Herbi Deniz Quvvelerinin Xususi teyinatlilari 2023 06 29 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 04 DefenseLINK News European Command Transforming to Accommodate New Challenges 7 April 2006 tarixinde Istifade tarixi 14 December 2014 The Day of Establishment of Azerbaijani Naval Force Lider TV 2010 08 05 2011 07 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 01 06 Hemcinin bax Sualti Hucum Deniz Xususi Teyinatlilari Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Herbi Deniz Quvveleri Xezer denizi donanmasi Azerbaycan Xezer Deniz Gemiciliyi Herbi Donanma GunuXarici kecidlerVikianbarda Azerbaycan Herbi Deniz Quvveleri ile elaqeli mediafayllar var Herbi Deniz Quvveleri az https report az 18 01 2023 tarixinde arxivlesdirilib Azerbaycan HDQ kecmisden bu gune Qarabag muharibesinde istirak eden Deniz Piyada Taborumuz az https ordu az 18 01 2023 tarixinde arxivlesdirilib Azerbaycan ve Pakistan Herbi Deniz Quvvelerinin inkisaf perspektivleri muzakire edilib az https azertag az 18 01 2023 tarixinde arxivlesdirilib