Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zığ — Bakının Suraxanı rayonunda qəsəbə.
| Zığ | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | Suraxanı rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 14.300 (2021) nəfər |
| Rəsmi dili | |
Tarixi
Zığ kəndi Abşeron yarımadasının cənubi-qərbində, Bakı şəhərinin yaxınlığında yerləşir. Zığı şimaldan Suraxanı və Yeni Günəşli massivi, qərbdən Xətai rayonu, cənubdan Xəzər dənizi, şərqdən isə Hövsan qəsəbəsi əhatə edir. Toponimin mənşəyi dəqiq açılmasa da, həm yazıçı Abbasqulu Ağa Bakıxanov, həm də tarixçi Sara Aşurbəyli kəndin adını zığ tayfaları ilə bağlayırlar. Tarixi mənbələrdən əldə etdiyimiz məlumata görə, Abşeron yarımadasında Zığ adlanan ərazisində yaşayan sakinlər Sərmat qəbiləsinin Zığ tayfasına mənsubdurlar.
Duzlu gölün yaxınlığında, kiçik bir dağın məskən salan Zıx tayfası öz dövrünün mühüm tələbatı olan daş və duz karxanalarını əldə edir. Camaatın bir qismi karxanalarda çalışır, bir qismi də yük at-arabaları ilə məhsulu başqa şəhər və vilayətlərə aparıb satır. Bu tayfanın camaatı İmam Rzanın bacısı Hökümə xanımın Azərbaycana gəlişindən xəbər tutub və onun xidmətində durublar. Xanım dünyasını dəyişdikdən sonra məzarının üstündə abadlıq işləri görmüşlər. Hülaki xanın nəvəsi Arqun ağanın oğlu Qazan xan 1297-ci ildə Bakıya gəlişində xanımın məzarının üstündə məqbərə tikdirir. Zığ camaatı məqbərənin tikintisində yaxından iştirak edərək, öz mallarından bir qismini məqbərənin idarəçiliyi üçün vəqf edirlər. Şirvanşah I Xəlilüllah əmlakının bir qismini Zığ kəndi daxil olmaqla xanımın məqbərəsinə vəqf edərək Zığ camaatını vergidən azad edib.
Əli süfrəsi adı ilə ehsan məclisi qurmaq ənənəsi o dövrdən bu camaat arasında məşhurdur. Digər mənbələrdə isə Zığ qəbiləsinin Alan masketlərindən olduğu bildirilir. "Alan" dağlı deməkdr. Masketlər isə Yafəsin oğlu Məshəq nəslindəndir. Yafəs Nuh Peyğənbərin oğludur.
Zığ kəndi 1936-cı ildə 350 təsərrüfatdan ibarət olub və həmin ildən qəsəbə statusu alıb.
Zığın ərazisi təxminən 1000 hektar təşkil edir. Əhalisinin sayı 15 minə yaxındır.
Mədəniyyət
Qəsəbədə 4 orta məktəb, 2 ambulatoriya, 3 poçt, 2 baxça, 1 vərəm dispanseri, 1 poliklinka fəaliyyət göstərir. Zığ kəndinin ərazisi əvvəllər çox böyük olub. Sonralar kəndin ərazisini "Dədə Qorqud" yaşayış sahəsi, "Bahar" bağ massivi, "Qum adası" bağ evləri, Zığ bağlarına bölüblər.
Zığda qədim abidələr kəndin tarixi keçmişini uzaqlara aparır. Kənddə "Əli qədəmgahı" deyilən ziyarətgah yerləşir. Ziyarətgahın içində at nalının izi var. Rəvayətə görə, Məhəmməd Peyğəmbər (s.ə.v.) buradan atla keçəndə atının nal izi həmin yerə düşür. Deyilənlərə görə, bu müqəddəs qədəmgah usta Əli tərəfindən inşa olunub: "Kənd sakinləri öz vəsaiti hesabına qədəmgahın ərazisində xeyli abadlıq işləri görüb, xanımlar üçün Hüseyniyyə tikilib, ziyarətgaha gələn yol abadlaşdırılıb. Çünki bura xarici ölkələrdən, əsasən də İrandan ziyarətə gələnlər olur. Ziyarətgahda "Qoç daşı" adlanan heykəllərin biri günümüzə gəlib çatsa da digərini İçərişəhər qoruğuna aparıblar".
Kəndin digər məşhur "İslam" məscidinin tikilmə tarixi bəlli deyil. Məscidin həyətində yaşı 140-a yaxın olan tut ağacı var. Məscid təmirdən sonra əhalinin istifadəsinə verilmişdir.
Kənddə qədim türbə və sərdabələr də var. Türbələrin birində 12 qəbir bu günə qədər qalır. Bu qəbirlərdə yatanların Şah Abbasın nəslindən olduğu deyilir. Kəndlilər isə türbələrin dağılıb getməsindən narazılığını ifadə edirlər. Zığda yaşı və adı qeyri-müəyyən olan bir hamam da qalıb. Hazırda uçuq vəziyyətdə olan hamamı kənd sakini Əmir Aslan tikdirib. Tarixi abidələr siyahısına "Ovdan" bulağını da əlavə etmək olar. XVII əsrə aid "Ovdan" bulağı Zığın mərkəzində yerləşir. İndinin özündə də əhali bulağın suyundan istifadə edir.
Zığda ürəyin istəyən qədər qədim ev görmək olar. Kənd sakinləri bu evlərin 300-ə yaxın yaşının olduğunu iddia edir. Köhnə evlərin əksəriyyəti qəzalı vəziyyətdədir. Kənddəki qədim evlərdən biri məşhur "Qanun naminə" ("Mehman") filminin çəkildiyi poliqon olub. Hazırda mənzil uçuq-sökük vəziyyətdədir. Bu məşhur evin sahibi kənd sakini Xuraman nənə və Cənnət baba olub. Burda onların nəvəsi Natiq Məmmədov yaşayır. "Qanun naminə" filmi çəkildikdən sonra həmin evdə başqa filmlərin çəkilməsi üçün də onlara müraciət edənlər olub. Ancaq ev sakinləri razı olmayıb.
Şəxsiyyətlər
Zığda məşhur insanlar da doğulub. Onlardan biri alim Şeyx Həsəndir. Onun yaşadığı ev hazırda kənddədir. Şeyxin nəticəsi hazırda həmin evində yaşayır.
Professor Xanım Salayeva, general Əhməd bəy Ağayev, xeyriyyəçilər Ağabala bəy, Məşədi bəy, Hacı Abbasqulu, Hacı Bağır,xalq müəllimi Zeynəb Eyvazova və başqaları bu kəndin yetirdiyi məşhur şəxslərdir.
"Bakı oğrularının xaç atası" kimi tanınan qoçu Cabir Pəncəlioğlu da zığlıdır. Deyilənə görə, o Sibirə sürgünə göndərilən məhbuslara qoçuluq edirmiş.
Əhalisi
1870-ci ilədək Bakı əyalətində yaşayan əhalinin siyahısına əsasən, 1859-cu ildən 1864-cü ilədək 476 nəfər (259 kişi və 217 qadın) əhalisi şiə azərbaycanlı "tatarları" ndan ibarət olan Zığ kəndi 100 evdən ibarətdir. 1886-cı ildəki ailənin siyahısından çıxarılan statistik məlumatlara görə, Zığda yaşayan və hamısı azərbaycanlı olan 688 nəfər var idi.
XIX əsrin sonu — XX əsrin əvvəllərində nəşr olunan Brokhaus və Efronun Ensiklopedik Lüğətinə görə, Zığda 688 azərbaycanlı var idi . 1910-cu ildəki "Qafqaz təqvimi" na əsasən Zığ kəndində azərbaycanlılardan ibarət 1732 nəfər yaşayır (təqvim onları "tatar" adlandırır).
Əhalinin illərə görə sayı
Əhalisi 14.300 nəfərdir (2021)
| 1959 | 1970 | 1979 | 1989 |
|---|---|---|---|
| 2066 | 2758 | 3027 | 4408 |
I Şah Təhmasibin Zığ kəndinin Bibiheybət məqbərəsinə vəqf olunmasını təsdiq edən fərmanı
Hakimiyyət Allaha məxsusdur
Şahi-vilayətin qulu Təhmasib
Mübarək fərman verildi o haqda ki, Badkuyə ətrafında yerləşən Zığ kəndi bütün sərvət və əmlakı ilə birlikdə haqq imam övladı Bibiheybətin — onun babalarına və özünə salavat və salam olsun – müqəddəs asitanəsinə vəqf edildiyinə və bu haqda heç bir dəyişiklik olmadığına görə Badkuyənin amillə-indən, divan işlərinə baxanlarından, kələntərləri və kətxudalarından heç biri, heç bir adla qeyd olunan kəndin ətrafında dolanmayaraq hər hansı tələb etməsinlər. Qeyd olunan ölkənin hakimləri, tiyuldarları və daruqələri yazılmış qayda üzrə qərar verildiyini bilsinlər. Ondan kənara çıxmasınlar. Qeyd olunan kəndin rəiyyətlərinin, habelə mübarək asitanənin dərvişləri və xidmətçilərinin gözlənilməsini vacib bilərək yazılı göstəriş verməsinlər və məmur göndərməsinlər. Heç bir yaranmış ixracat adı ilə, habelə ələfə, ulufə, ulağ, bigar, şikar və sair şeltaqat və əhalini aclığa məruz qoyan hər hansı ad və qayda ilə olursa-olsun təcavüz etməsinlər. Qeyd olunan ölkənin bəniçəsi daxilindən çıxarılmış və kənar olunmuş bilsinlər. Bu barədə göstəriş verilməsini lazım bilərək ona hərtərəfli riayət etsinlər. 954-cü il məhərrəm ayının 20-i.
İstinadlar
- http://modern.az/az/news/5500/#gsc.tab=0
- ↑ Список населённых мест Бакинской губернии // Списки населенных местностей Российской империи. По Кавказскому краю. Бакинская губерния. — Тифлис, 1870. — Т. LXV. — С. 3.
- ↑ Свод статистических данных о населении Закавказского края 2019-12-03 at the Wayback Machine. — Тифлис, 1893.
- ↑ Зых // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 г. Численность городского населения союзных республик (кроме РСФСР), их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу 2012-05-21 at the Wayback Machine. "Демоскоп". 13 февраля 2013 года.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 г. Численность городского населения союзных республик (кроме РСФСР), их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу 2013-09-28 at the Wayback Machine. "Демоскоп". 12 февраля 2013 года.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 г. Численность городского населения союзных республик (кроме РСФСР), их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу 2013-09-21 at the Wayback Machine. "Демоскоп". 12 февраля 2013 года.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу 2012-01-18 at the Wayback Machine. "Демоскоп". 2 декабря 2012 года.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-04.
Həmçinin bax
 | Bakı şəhəri ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Qəsəbə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zig Bakinin Suraxani rayonunda qesebe Zig40 22 11 sm e 49 58 57 s u Olke AzerbaycanRayon Suraxani rayonuTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 14 300 2021 neferResmi dili Azerbaycan diliZigTarixiZig kendi Abseron yarimadasinin cenubi qerbinde Baki seherinin yaxinliginda yerlesir Zigi simaldan Suraxani ve Yeni Gunesli massivi qerbden Xetai rayonu cenubdan Xezer denizi serqden ise Hovsan qesebesi ehate edir Toponimin menseyi deqiq acilmasa da hem yazici Abbasqulu Aga Bakixanov hem de tarixci Sara Asurbeyli kendin adini zig tayfalari ile baglayirlar Tarixi menbelerden elde etdiyimiz melumata gore Abseron yarimadasinda Zig adlanan erazisinde yasayan sakinler Sermat qebilesinin Zig tayfasina mensubdurlar Duzlu golun yaxinliginda kicik bir dagin mesken salan Zix tayfasi oz dovrunun muhum telebati olan das ve duz karxanalarini elde edir Camaatin bir qismi karxanalarda calisir bir qismi de yuk at arabalari ile mehsulu basqa seher ve vilayetlere aparib satir Bu tayfanin camaati Imam Rzanin bacisi Hokume xanimin Azerbaycana gelisinden xeber tutub ve onun xidmetinde durublar Xanim dunyasini deyisdikden sonra mezarinin ustunde abadliq isleri gormusler Hulaki xanin nevesi Arqun aganin oglu Qazan xan 1297 ci ilde Bakiya gelisinde xanimin mezarinin ustunde meqbere tikdirir Zig camaati meqberenin tikintisinde yaxindan istirak ederek oz mallarindan bir qismini meqberenin idareciliyi ucun veqf edirler Sirvansah I Xelilullah emlakinin bir qismini Zig kendi daxil olmaqla xanimin meqberesine veqf ederek Zig camaatini vergiden azad edib Eli sufresi adi ile ehsan meclisi qurmaq enenesi o dovrden bu camaat arasinda meshurdur Diger menbelerde ise Zig qebilesinin Alan masketlerinden oldugu bildirilir Alan dagli demekdr Masketler ise Yafesin oglu Mesheq neslindendir Yafes Nuh Peygenberin ogludur Zig kendi 1936 ci ilde 350 teserrufatdan ibaret olub ve hemin ilden qesebe statusu alib Zigin erazisi texminen 1000 hektar teskil edir Ehalisinin sayi 15 mine yaxindir MedeniyyetQesebede 4 orta mekteb 2 ambulatoriya 3 poct 2 baxca 1 verem dispanseri 1 poliklinka fealiyyet gosterir Zig kendinin erazisi evveller cox boyuk olub Sonralar kendin erazisini Dede Qorqud yasayis sahesi Bahar bag massivi Qum adasi bag evleri Zig baglarina bolubler Zigda qedim abideler kendin tarixi kecmisini uzaqlara aparir Kendde Eli qedemgahi deyilen ziyaretgah yerlesir Ziyaretgahin icinde at nalinin izi var Revayete gore Mehemmed Peygember s e v buradan atla kecende atinin nal izi hemin yere dusur Deyilenlere gore bu muqeddes qedemgah usta Eli terefinden insa olunub Kend sakinleri oz vesaiti hesabina qedemgahin erazisinde xeyli abadliq isleri gorub xanimlar ucun Huseyniyye tikilib ziyaretgaha gelen yol abadlasdirilib Cunki bura xarici olkelerden esasen de Irandan ziyarete gelenler olur Ziyaretgahda Qoc dasi adlanan heykellerin biri gunumuze gelib catsa da digerini Iceriseher qoruguna apariblar Kendin diger meshur Islam mescidinin tikilme tarixi belli deyil Mescidin heyetinde yasi 140 a yaxin olan tut agaci var Mescid temirden sonra ehalinin istifadesine verilmisdir Kendde qedim turbe ve serdabeler de var Turbelerin birinde 12 qebir bu gune qeder qalir Bu qebirlerde yatanlarin Sah Abbasin neslinden oldugu deyilir Kendliler ise turbelerin dagilib getmesinden naraziligini ifade edirler Zigda yasi ve adi qeyri mueyyen olan bir hamam da qalib Hazirda ucuq veziyyetde olan hamami kend sakini Emir Aslan tikdirib Tarixi abideler siyahisina Ovdan bulagini da elave etmek olar XVII esre aid Ovdan bulagi Zigin merkezinde yerlesir Indinin ozunde de ehali bulagin suyundan istifade edir Zigda ureyin isteyen qeder qedim ev gormek olar Kend sakinleri bu evlerin 300 e yaxin yasinin oldugunu iddia edir Kohne evlerin ekseriyyeti qezali veziyyetdedir Kenddeki qedim evlerden biri meshur Qanun namine Mehman filminin cekildiyi poliqon olub Hazirda menzil ucuq sokuk veziyyetdedir Bu meshur evin sahibi kend sakini Xuraman nene ve Cennet baba olub Burda onlarin nevesi Natiq Memmedov yasayir Qanun namine filmi cekildikden sonra hemin evde basqa filmlerin cekilmesi ucun de onlara muraciet edenler olub Ancaq ev sakinleri razi olmayib SexsiyyetlerZigda meshur insanlar da dogulub Onlardan biri alim Seyx Hesendir Onun yasadigi ev hazirda kenddedir Seyxin neticesi hazirda hemin evinde yasayir Professor Xanim Salayeva general Ehmed bey Agayev xeyriyyeciler Agabala bey Mesedi bey Haci Abbasqulu Haci Bagir xalq muellimi Zeyneb Eyvazova ve basqalari bu kendin yetirdiyi meshur sexslerdir Baki ogrularinin xac atasi kimi taninan qocu Cabir Pencelioglu da ziglidir Deyilene gore o Sibire surgune gonderilen mehbuslara qoculuq edirmis Ehalisi1870 ci iledek Baki eyaletinde yasayan ehalinin siyahisina esasen 1859 cu ilden 1864 cu iledek 476 nefer 259 kisi ve 217 qadin ehalisi sie azerbaycanli tatarlari ndan ibaret olan Zig kendi 100 evden ibaretdir 1886 ci ildeki ailenin siyahisindan cixarilan statistik melumatlara gore Zigda yasayan ve hamisi azerbaycanli olan 688 nefer var idi XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde nesr olunan Brokhaus ve Efronun Ensiklopedik Lugetine gore Zigda 688 azerbaycanli var idi 1910 cu ildeki Qafqaz teqvimi na esasen Zig kendinde azerbaycanlilardan ibaret 1732 nefer yasayir teqvim onlari tatar adlandirir Ehalinin illere gore sayi Ehalisi 14 300 neferdir 2021 1959 1970 1979 19892066 2758 3027 4408I Sah Tehmasibin Zig kendinin Bibiheybet meqberesine veqf olunmasini tesdiq eden fermaniHakimiyyet Allaha mexsusdur Sahi vilayetin qulu Tehmasib Mubarek ferman verildi o haqda ki Badkuye etrafinda yerlesen Zig kendi butun servet ve emlaki ile birlikde haqq imam ovladi Bibiheybetin onun babalarina ve ozune salavat ve salam olsun muqeddes asitanesine veqf edildiyine ve bu haqda hec bir deyisiklik olmadigina gore Badkuyenin amille inden divan islerine baxanlarindan kelenterleri ve ketxudalarindan hec biri hec bir adla qeyd olunan kendin etrafinda dolanmayaraq her hansi teleb etmesinler Qeyd olunan olkenin hakimleri tiyuldarlari ve daruqeleri yazilmis qayda uzre qerar verildiyini bilsinler Ondan kenara cixmasinlar Qeyd olunan kendin reiyyetlerinin habele mubarek asitanenin dervisleri ve xidmetcilerinin gozlenilmesini vacib bilerek yazili gosteris vermesinler ve memur gondermesinler Hec bir yaranmis ixracat adi ile habele elefe ulufe ulag bigar sikar ve sair seltaqat ve ehalini acliga meruz qoyan her hansi ad ve qayda ile olursa olsun tecavuz etmesinler Qeyd olunan olkenin benicesi daxilinden cixarilmis ve kenar olunmus bilsinler Bu barede gosteris verilmesini lazim bilerek ona herterefli riayet etsinler 954 cu il meherrem ayinin 20 i Istinadlarhttp modern az az news 5500 gsc tab 0 Spisok naselyonnyh mest Bakinskoj gubernii Spiski naselennyh mestnostej Rossijskoj imperii Po Kavkazskomu krayu Bakinskaya guberniya Tiflis 1870 T LXV S 3 Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskogo kraya 2019 12 03 at the Wayback Machine Tiflis 1893 Zyh Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1959 g Chislennost gorodskogo naseleniya soyuznyh respublik krome RSFSR ih territorialnyh edinic gorodskih poselenij i gorodskih rajonov po polu 2012 05 21 at the Wayback Machine Demoskop 13 fevralya 2013 goda Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1970 g Chislennost gorodskogo naseleniya soyuznyh respublik krome RSFSR ih territorialnyh edinic gorodskih poselenij i gorodskih rajonov po polu 2013 09 28 at the Wayback Machine Demoskop 12 fevralya 2013 goda Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1979 g Chislennost gorodskogo naseleniya soyuznyh respublik krome RSFSR ih territorialnyh edinic gorodskih poselenij i gorodskih rajonov po polu 2013 09 21 at the Wayback Machine Demoskop 12 fevralya 2013 goda Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1989 g Chislennost gorodskogo naseleniya soyuznyh respublik ih territorialnyh edinic gorodskih poselenij i gorodskih rajonov po polu 2012 01 18 at the Wayback Machine Demoskop 2 dekabrya 2012 goda Arxivlenmis suret 2022 03 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 09 04 Hemcinin baxZig golu Zig palciq vulkani Zig belediyyesi Baki seheri ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Qesebe ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin