Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hadım Əli Paşa və ya Qoca Əli Paşa (XV əsr, Sarayevo – 1 iyul 1511, Amasya) — II Bəyazid səltənətində sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamı.
| Hadım Əli Paşa | |
|---|---|
| Əvvəlki | Məsih Paşa |
| Sonrakı | Herseqli Əhməd Paşa |
| Əvvəlki | Herseqli Əhməd Paşa |
| Sonrakı | Herseqli Əhməd Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | XV əsr |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 iyul 1511 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Dini | Sünni, İslam |
Həyatı
Əslən boşnaq olub, Sarayevo yaxınlığındakı Drozqometva qəsəbəsində dünyaya gəldi. Fateh Sultan Mehmedin Bosniyanı fəth etməsinin ardından dəvşirildi və hadım olaraq Əndəruna alındı. O illərdə Hadım Əli olaraq anılmağa başlandı və bir müddət Babüssəadə ağası olduqdan sonra öncə sancaqbəyi, daha sonra Qaraman bəylərbəyi təyin edildi (1482). Bu vəzifədə ikən başlayan taxt mübarizəsində Sultan Bəyazidi dəstəklədi. Cem Sultana və Qaramanoğlu Qasım bəyə qarşı mübarizə apardıqdan sonra Rumeli bəylərbəyliyinə təyin edilərək Akkermana hücum edən Boğdan hakiminə qarşı göndərildi. Boğdan hakimi məğlub olub Lehistana qaçdı və Əli Paşa, idarəsindəki Osmanlı birlikləriylə Boğdana daxil oldu. Ardından 1483-cü ildə sədrəzəm Davud Paşanın rəhbərliyi ilə Məmlük səfərinə qatıldı. Bu səfərdə ətraf bölgələrdəki qalaların ələ keçirilməsində nailiyyət qazandı və orduda artan xəstəlik səbəbilə 1492-ci ildə Qaramana geri çəkildi. Məmlüklərlə sülhün təmin edilməsinin ardından, Venesiyaya qarşı səfərə çıxan Davud Paşanı müşayiət etdi. Navarin və Zenşiyo qalalarını döyüşmədən təslim aldı (1500).
Sultan Bəyazidin səfər davam edərkən paytaxta geri dönməsindən istifadə edən Venesiya birlikləri Navarin qalasını ələ keçirsə də, Kamal rəis idarəsindəki donanmanın da yarımıyla, Əli Paşa qalanı yenidən fəth etdi (1501). Həmin il sədrəzəm Məsih Paşanın gözlənilməz qəza nəticəsində vəfat etməsinin ardından 17 noyabr 1501-ci ildə sədarətə gətirildi. Bu ilk sədarət dönəmi 2 ilə yaxın davam etdi və 1503-cü ildə vəzifədən alındı. İkinci sədarət dönəmi isə 1506-cı ildə başladı və ölümünədək davam etdi.
Sultan Bəyazidin oğulları arasındakı taxt mübarizəsində yaşca böyük olan Şahzadə Əhmədi dəstəklədi. Taxtı ələ keçirmək məqsədilə paytaxta gələn Şahzadə Səlimi Çorlu yaxınlığında məlub etdi (avqust 1511). Bundan başqa Anadoluda getdikcə artan şiə nüfuzuyla da mübarizə aparan Əli Paşa, çıxan Şahqulu üsyanını yatırdı. Ancaq döyüş meydanında aldığı ox yarasıyla şəhid düşdü (2 iyul 1511).
Mənbə
- İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri 953 (1546), s. 67-71.
- Tursun Bey, Târîh-i Ebü’l-Feth (nşr. A. Mertol Tulum), İstanbul 1977, s. 207-213.
- Hoca Sâdeddin, Tâcü’t-tevârîh, II, 218.
- Solakzâde, Târih, s. 294, 299.
- Hadîkatü’l-vüzerâ, s. 20.
- Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘, I, 119, 150, 159.
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, II, tür.yer.
- Selahattin Tansel, Sultan II. Bayezit’in Siyasî Hayatı, İstanbul 1966, s. 106-107, 280-286.
- Tayyib Okiç, “Hadım (Atik) Ali Paşa Kimdir?”, Necati Lugal Armağanı, Ankara 1968, s. 501-515.
- Erünsal, Türk Kütüphaneleri Tarihi II, s. 33.
- Reşad Ekrem Koçu, “Ali Paşa”, İA, I, 331-332.
- R. Mantran, “ʿAlī Pas̲h̲a K̲h̲adi̊m”, EI2 (İng.), I, 396.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hadim Eli Pasa ve ya Qoca Eli Pasa XV esr Sarayevo 1 iyul 1511 Amasya II Beyazid seltenetinde sedrezem olmus Osmanli dovlet adami Hadim Eli PasaOsmanli sedrezemiEvvelkiMesih PasaSonrakiHerseqli Ehmed PasaOsmanli sedrezemiEvvelkiHerseqli Ehmed PasaSonrakiHerseqli Ehmed PasaSexsi melumatlarDogum tarixi XV esrDogum yeri Sarayevo Osmanli imperiyasiVefat tarixi 1 iyul 1511Vefat yeri Amasya Amasya ili TurkiyeFealiyyeti siyasetciDini Sunni IslamHeyatiEslen bosnaq olub Sarayevo yaxinligindaki Drozqometva qesebesinde dunyaya geldi Fateh Sultan Mehmedin Bosniyani feth etmesinin ardindan devsirildi ve hadim olaraq Enderuna alindi O illerde Hadim Eli olaraq anilmaga baslandi ve bir muddet Babusseade agasi olduqdan sonra once sancaqbeyi daha sonra Qaraman beylerbeyi teyin edildi 1482 Bu vezifede iken baslayan taxt mubarizesinde Sultan Beyazidi destekledi Cem Sultana ve Qaramanoglu Qasim beye qarsi mubarize apardiqdan sonra Rumeli beylerbeyliyine teyin edilerek Akkermana hucum eden Bogdan hakimine qarsi gonderildi Bogdan hakimi meglub olub Lehistana qacdi ve Eli Pasa idaresindeki Osmanli birlikleriyle Bogdana daxil oldu Ardindan 1483 cu ilde sedrezem Davud Pasanin rehberliyi ile Memluk seferine qatildi Bu seferde etraf bolgelerdeki qalalarin ele kecirilmesinde nailiyyet qazandi ve orduda artan xestelik sebebile 1492 ci ilde Qaramana geri cekildi Memluklerle sulhun temin edilmesinin ardindan Venesiyaya qarsi sefere cixan Davud Pasani musayiet etdi Navarin ve Zensiyo qalalarini doyusmeden teslim aldi 1500 Sultan Beyazidin sefer davam ederken paytaxta geri donmesinden istifade eden Venesiya birlikleri Navarin qalasini ele kecirse de Kamal reis idaresindeki donanmanin da yarimiyla Eli Pasa qalani yeniden feth etdi 1501 Hemin il sedrezem Mesih Pasanin gozlenilmez qeza neticesinde vefat etmesinin ardindan 17 noyabr 1501 ci ilde sedarete getirildi Bu ilk sedaret donemi 2 ile yaxin davam etdi ve 1503 cu ilde vezifeden alindi Ikinci sedaret donemi ise 1506 ci ilde basladi ve olumunedek davam etdi Sultan Beyazidin ogullari arasindaki taxt mubarizesinde yasca boyuk olan Sahzade Ehmedi destekledi Taxti ele kecirmek meqsedile paytaxta gelen Sahzade Selimi Corlu yaxinliginda melub etdi avqust 1511 Bundan basqa Anadoluda getdikce artan sie nufuzuyla da mubarize aparan Eli Pasa cixan Sahqulu usyanini yatirdi Ancaq doyus meydaninda aldigi ox yarasiyla sehid dusdu 2 iyul 1511 MenbeIstanbul Vakiflari Tahrir Defteri 953 1546 s 67 71 Tursun Bey Tarih i Ebu l Feth nsr A Mertol Tulum Istanbul 1977 s 207 213 Hoca Sadeddin Tacu t tevarih II 218 Solakzade Tarih s 294 299 Hadikatu l vuzera s 20 Ayvansarayi Hadikatu l cevami I 119 150 159 Uzuncarsili Osmanli Tarihi II tur yer Selahattin Tansel Sultan II Bayezit in Siyasi Hayati Istanbul 1966 s 106 107 280 286 Tayyib Okic Hadim Atik Ali Pasa Kimdir Necati Lugal Armagani Ankara 1968 s 501 515 Erunsal Turk Kutuphaneleri Tarihi II s 33 Resad Ekrem Kocu Ali Pasa IA I 331 332 R Mantran ʿAli Pas h a K h adi m EI2 Ing I 396 Istinadlar