Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sülhpərvər Lüdviq (alm. Ludwig V. von der Pfalz der „Friedfertige“; 2 iyul 1478, Heydelberq – 16 mart 1544, Heydelberq) — Vittelsbax sülaləsindən alman zadəgan, yazar və həkim, Pfals kürfürstü.
| V Lüdviq | |
|---|---|
| alm. Ludwig V. von der Pfalz | |
 | |
| 28 fevral 1508 – 16 mart 1544 | |
| Əvvəlki | Filipp |
| Sonrakı | II Fridrix |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 2 iyul 1478 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 16 mart 1544(65 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Atası | Filipp |
| Ailəsi | Vittelsbax sülaləsi |
| Dini | katolisizm |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
1478-ci ildə doğulmuşdu. Onun valideynləri Filipp və Bavariya-Landsxut hersoqu qızı Bavariyalı Marqaret (1456–1501) idi. Lüdviq təhsilini humanist İohann Reuxlindən, dini təhsilini isə təbliğçi Codokus Qallus (1459–1517) və Adam Verner fon Temardan almışdır. Anasının ölümündən sonra 1502-ci ildə o, cəngavər kimi təlim keçmək üçün Fransa sarayında göndərilir. 1508-ci ildə atasının yerinə kürfürst seçildikdən sonra o, Landsxut varislik müharibəsinin nəticələrinə qatlaşmalı oldu və imperiyada Pfalsın hüquqlarını bərpa etməyə çalışdı.
O, Bavariya qolu ilə də barışa bildi. Qardaşı Fridrixin Habsburqlar ilə dostluq əlaqələri onun köməyinə gəldi. 1518-ci ildə Auqsburq məclisində o, Pfalsa tətbiq edilmiş imperiya qadağasının götürülməsinə nail oldu. 1519-cu ildə Habsburqlardan böyük rüşvət aldıqdan sonra imperator seçkilərində V Karla səs verdi. Lüdviq ən enerjili kürfürstlərdən biri hesab olunurdu və xüsusilə Heydelberq qalasında müxtəlif tədbirlərə təşəbbüs göstərirdi. Böyük qala istehkamlarının genişləndirilməsi, qərb divarının və qalın qüllənin inşası ilə yanaşı, iqamətgahdakı digər tikililərin müasirləşdirilməsi ilə də xüsusi əhəmiyyət kəsb etmişdir. Qalanın bir qülləsini bir mərtəbə qaldırdı və bununla da kitabxana otağını (Lüdviq özü tibb üzrə on iki cildlik əsər yazdı) bu gün də qorunub saxlanılan pəncərəsi ilə genişləndirdi.
1523-cü ildə Lüdviq rəhbərliyi altında cəngavərlərin üsyanını məğlub etdi. 1525-ci ildə o, təhkimçiliyin ləğvi kimi tələbləri haqlı hesab etdiyi üçün 10 mayda Reyn və Frankoniyadakı üsyan bölgələrində Almaniya kəndli müharibəsində döyüşməyə gəlmiş üsyankar kəndlilərlə danışıqlar aparmağa çalışdı. Lakin o, uğursuzluğa düçar oldu və sonra Trir arxiyepiskopu Rixard fon Qreiffenklau ilə ittifaqa girərək bir neçə dəfə kəndlilərə qarşı döyüşlərdə iştirak etdi.
1529-cu ildə Alzeydə onun adından 350 Anabaptist inanclarına görə məhkəməsiz edam edildi, kişilərin başları kəsildi və qadınlar boğduruldular. Lüdviqin kansleri Florenz fon Venninqen 1528-ci ildə bu məsələ ilə bağlı memorandum yazdırdı və Köln, Mayns, Trir, Frayburq, İnqolştadt, Tübinqen, Leypsiq və Hetdelberq hüquq fakültələrindən ekspert rəyləri xahiş etdi.
Ailəsi
Kürfürst V Lüdviq 1511-ci il fevralın 23-də Heydelberqdə Bavariya hersoqu IV Albertin qızı Sibilla (1489–1519) evləndi. Bu evlilik uşaqsız qaldı. Onun qeyri-qanuni qızı Marqareta fon Lützelşteyn (14 mart 1523 – 3 iyul 1560), 1543-cü ildə Ettinqen-Ettinqen qrafı XVI Lüdviqlə evləndi. 1544-cü ildə ölümündən sonra qardaşı II Fridrix onu əvəz etdi.
Yaradıcılığı
Təxminən 1525-ci ildən başlayaraq o, alman dilində tibbi mətnlərin on iki cildlik toplusunu (Heidelberg, Cod. Pal. germ. 261–272) yazdı. Bu toplunun adı alm. Zwölfbändiges Buch der Medizin (12 cildlik tibb kitabı) olmağına baxmayaraq Pfalsın saray kapellanı Ottmar Stab, ölümündən sonra onun fasiküllərini 1554-cü ildə 13 cilddə təşkil edilmişdir. Kitab əvvəllər Pfals saray Kitabxanasının bir hissəsi idi, lakin bütün kolleksiya ilə birlikdə 1622-ci ildə Vatikan Kitabxanasına aparıldı və alman dilindəki əlyazmaları ilə birlikdə 1816-cı ildə Haydelberqə qaytarıldı. O, hazırda Haydelberq Universitetinin kitabxanasında saxlanılır və onlayn olaraq mövcuddur.
Lüdviq həmçinin 1525-ci ildə Kreuznaxda məskunlaşmağa icazə verdiyi Meyer Levinin (Meir Levi) oğlu İsaak Levinin tibbi əsərinin surətini hazırladı və bu əsər 1535-ci ildə Haydelberqdə nəşr olundu.
İstinadlar
- Lundy D. R. Ludwig V Kurfürst von der Pfalz // The Peerage (ing.).
- Deutsches Biographisches Archiv.
- Ein paralleler Bericht in derselben Quelle spricht von 9 Männern und einigen Frauen; (Bearb.): Die Geschichtsbücher der Wiedertäufer in Österreich-Ungarn. (Österreichische Geschichtsquellen – Fontes rerum Austriacarum II, 43). Gerold, Wien 1883, S. 29f und S. 30f (Google-Books).
- Nach Ernst Friedrich Peter Güß: Die Kurpfälzische Regierung und das Täufertum bis zum Dreißigjährigen Krieg. (Veröffentlichungen der Kommission für Geschichtliche Landeskunde in Baden-Württemberg 12). Kohlhammer, Stuttgart 1960, S. 117, sind 14 Hinrichtungen belegt; Clausdieter Schott: Rat und Spruch der Juristenfakultät Freiburg i. Br. (Beiträge zur Freiburger Wissenschafts- und Universitätsgeschichte). Albert, Freiburg im Breisgau 1965, S. 26, 36, 146, 170, 194 und 205.
- Christian Hege: Die Täufer in der Kurpfalz. Ein Beitrag zur badisch-pfälzischen Reformationsgeschichte, Frankfurt am Main 1908, S. 57.
- Clausdieter Schott: Rat und Spruch der Juristenfakultät Freiburg i. Br. (Beiträge zur Freiburger Wissenschafts- und Universitätsgeschichte). Albert, Freiburg im Breisgau 1965, S. 26 und 205, u. a.
- : ‚Zwölfbändiges Buch der Medizin‘ (Heidelberg, Cod. pal. germ. 261–272 und Cpg. 244). In: Enzyklopädie Medizingeschichte. Hrsg. von , Bernhard D. Haage, Gundolf Keil und Wolfgang Wegner, Walter de Gruyter, Berlin und New York 2005 (), S. 1535.
- Ludwig V. von der Pfalz: Buch der Medizin, 1. Band (Heidelberg, Cod. Pal. germ. 261) 2021-09-17 at the Wayback Machine.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sulhperver Ludviq alm Ludwig V von der Pfalz der Friedfertige 2 iyul 1478 Heydelberq 16 mart 1544 Heydelberq Vittelsbax sulalesinden alman zadegan yazar ve hekim Pfals kurfurstu V Ludviqalm Ludwig V von der Pfalz Pfals kurfurstu28 fevral 1508 16 mart 1544EvvelkiFilippSonrakiII FridrixSexsi melumatlarDogum tarixi 2 iyul 1478 1478 07 02 Dogum yeri Heydelberq Pfals kurfurstluyuVefat tarixi 16 mart 1544 1544 03 16 65 yasinda Vefat yeri Heydelberq Pfals kurfurstluyuDefn yeri Muqeddes Ruh kilsesiAtasi FilippAilesi Vittelsbax sulalesiDini katolisizm Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati1478 ci ilde dogulmusdu Onun valideynleri Filipp ve Bavariya Landsxut hersoqu qizi Bavariyali Marqaret 1456 1501 idi Ludviq tehsilini humanist Iohann Reuxlinden dini tehsilini ise tebligci Codokus Qallus 1459 1517 ve Adam Verner fon Temardan almisdir Anasinin olumunden sonra 1502 ci ilde o cengaver kimi telim kecmek ucun Fransa sarayinda gonderilir 1508 ci ilde atasinin yerine kurfurst secildikden sonra o Landsxut varislik muharibesinin neticelerine qatlasmali oldu ve imperiyada Pfalsin huquqlarini berpa etmeye calisdi O Bavariya qolu ile de barisa bildi Qardasi Fridrixin Habsburqlar ile dostluq elaqeleri onun komeyine geldi 1518 ci ilde Auqsburq meclisinde o Pfalsa tetbiq edilmis imperiya qadagasinin goturulmesine nail oldu 1519 cu ilde Habsburqlardan boyuk rusvet aldiqdan sonra imperator seckilerinde V Karla ses verdi Ludviq en enerjili kurfurstlerden biri hesab olunurdu ve xususile Heydelberq qalasinda muxtelif tedbirlere tesebbus gosterirdi Boyuk qala istehkamlarinin genislendirilmesi qerb divarinin ve qalin qullenin insasi ile yanasi iqametgahdaki diger tikililerin muasirlesdirilmesi ile de xususi ehemiyyet kesb etmisdir Qalanin bir qullesini bir mertebe qaldirdi ve bununla da kitabxana otagini Ludviq ozu tibb uzre on iki cildlik eser yazdi bu gun de qorunub saxlanilan penceresi ile genislendirdi 1523 cu ilde Ludviq rehberliyi altinda cengaverlerin usyanini meglub etdi 1525 ci ilde o tehkimciliyin legvi kimi telebleri haqli hesab etdiyi ucun 10 mayda Reyn ve Frankoniyadaki usyan bolgelerinde Almaniya kendli muharibesinde doyusmeye gelmis usyankar kendlilerle danisiqlar aparmaga calisdi Lakin o ugursuzluga ducar oldu ve sonra Trir arxiyepiskopu Rixard fon Qreiffenklau ile ittifaqa girerek bir nece defe kendlilere qarsi doyuslerde istirak etdi 1529 cu ilde Alzeyde onun adindan 350 Anabaptist inanclarina gore mehkemesiz edam edildi kisilerin baslari kesildi ve qadinlar bogduruldular Ludviqin kansleri Florenz fon Venninqen 1528 ci ilde bu mesele ile bagli memorandum yazdirdi ve Koln Mayns Trir Frayburq Inqolstadt Tubinqen Leypsiq ve Hetdelberq huquq fakultelerinden ekspert reyleri xahis etdi AilesiKurfurst V Ludviq 1511 ci il fevralin 23 de Heydelberqde Bavariya hersoqu IV Albertin qizi Sibilla 1489 1519 evlendi Bu evlilik usaqsiz qaldi Onun qeyri qanuni qizi Marqareta fon Lutzelsteyn 14 mart 1523 3 iyul 1560 1543 cu ilde Ettinqen Ettinqen qrafi XVI Ludviqle evlendi 1544 cu ilde olumunden sonra qardasi II Fridrix onu evez etdi YaradiciligiTexminen 1525 ci ilden baslayaraq o alman dilinde tibbi metnlerin on iki cildlik toplusunu Heidelberg Cod Pal germ 261 272 yazdi Bu toplunun adi alm Zwolfbandiges Buch der Medizin 12 cildlik tibb kitabi olmagina baxmayaraq Pfalsin saray kapellani Ottmar Stab olumunden sonra onun fasikullerini 1554 cu ilde 13 cildde teskil edilmisdir Kitab evveller Pfals saray Kitabxanasinin bir hissesi idi lakin butun kolleksiya ile birlikde 1622 ci ilde Vatikan Kitabxanasina aparildi ve alman dilindeki elyazmalari ile birlikde 1816 ci ilde Haydelberqe qaytarildi O hazirda Haydelberq Universitetinin kitabxanasinda saxlanilir ve onlayn olaraq movcuddur Ludviq hemcinin 1525 ci ilde Kreuznaxda meskunlasmaga icaze verdiyi Meyer Levinin Meir Levi oglu Isaak Levinin tibbi eserinin suretini hazirladi ve bu eser 1535 ci ilde Haydelberqde nesr olundu IstinadlarLundy D R Ludwig V Kurfurst von der Pfalz The Peerage ing Deutsches Biographisches Archiv Ein paralleler Bericht in derselben Quelle spricht von 9 Mannern und einigen Frauen Bearb Die Geschichtsbucher der Wiedertaufer in Osterreich Ungarn Osterreichische Geschichtsquellen Fontes rerum Austriacarum II 43 Gerold Wien 1883 S 29f und S 30f Google Books Nach Ernst Friedrich Peter Guss Die Kurpfalzische Regierung und das Taufertum bis zum Dreissigjahrigen Krieg Veroffentlichungen der Kommission fur Geschichtliche Landeskunde in Baden Wurttemberg 12 Kohlhammer Stuttgart 1960 S 117 sind 14 Hinrichtungen belegt Clausdieter Schott Rat und Spruch der Juristenfakultat Freiburg i Br Beitrage zur Freiburger Wissenschafts und Universitatsgeschichte Albert Freiburg im Breisgau 1965 S 26 36 146 170 194 und 205 Christian Hege Die Taufer in der Kurpfalz Ein Beitrag zur badisch pfalzischen Reformationsgeschichte Frankfurt am Main 1908 S 57 Clausdieter Schott Rat und Spruch der Juristenfakultat Freiburg i Br Beitrage zur Freiburger Wissenschafts und Universitatsgeschichte Albert Freiburg im Breisgau 1965 S 26 und 205 u a Zwolfbandiges Buch der Medizin Heidelberg Cod pal germ 261 272 und Cpg 244 In Enzyklopadie Medizingeschichte Hrsg von Bernhard D Haage Gundolf Keil und Wolfgang Wegner Walter de Gruyter Berlin und New York 2005 S 1535 Ludwig V von der Pfalz Buch der Medizin 1 Band Heidelberg Cod Pal germ 261 2021 09 17 at the Wayback Machine