Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ubuntu ("insanpərvərlik", "humanizm") — Debian əsasında yaranmış, Linux nüvəsini istifadə edən əməliyyat sistemidir. Əsas yaradıcı və sponsor Canonical şirkətidir. Hal-hazırda layihə azad cəmiyyət tərəfindən aktiv inkişaf etdirilir və dəstək edilir. "Ubuntu" sözü zulu dilindən (əsasən Cənubi Afrika Respublikasında geniş yayılmış dil) tərcümədə "insanlıq" anlamını verir. Hazırda sərbəst şəkildə inkişaf etdirilir və dəstəklənir. 2009–2011-ci illərdə Beynəlxalq İnformatika Olimpiadasında (International Olympiad in Informatics, IOI) yarış iştirakçılarının kompüterində Ubuntu əməliyyat sistemi quraşdırılmışdı. Distrubitivin adi yeni veriyası 6 aydan bir çıxır və 18 ay ərzində təhlükəsizlik yenilənmələri ilə dəstək edilir. LTS versiyası isə 2 ildən bir çıxır və 3 il ərzində dəstək edilir (server veriyası — 5 il).
| Ubuntu | |
|---|---|
 | |
 | |
| Yaradıcı | |
| İstehsalçı | Canonical |
| Yazılma dili | , C, Unix shell, Python |
| Bazası | Debian |
| Buraxılış tarixi | 20 oktyabr 2004 |
| Son versiya |
|
| Yenilənmə üsulu | Advanced Packaging Tool |
| Dpkg, Advanced Packaging Tool | |
| Dəstəklənən dillər | çoxdilli[d] |
| Dəstəklənən platformalar | x86_64[d], x86, ARM[d] |
| İnterfeys | GNOME |
| Veb-saytı | ubuntu.com |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ubuntu server və iş stansiyaları üçün ilkin yığılmış proqram təminatı ilə təchiz edilir. Ubuntu CD və ya DVD-daşıyıcı istifadə edərək LiveCD və ya mətn sehrbazı vasitəsilə masaüstü fərdi kompyuterlərə yazılır. LiveDVD versiyası daha böyük proqram təminatı tutumuna malikdir. Tərkibinə tam lokalizasiyadan tutmuş sistem bərpasına qədər müxtəlif köməkçi proqramlar daxildir.
Əməliyyat sisteminin həmçinin i386, amd64, ARM tipli arxitekturaların da rəsmi dəstəyi mövcuddur. Bundan əlavə 2013-cü ildən ARM və x86 arxitekturasında olan smartfonların xüsusi Ubuntu versiyası yaradılmağa başlanılmışdır.
Tarix
20 oktyabr 2004-cü ildə Ubuntu ilkin olaraq Debianın budağı kimi 6 aydan bir yeni versiyası çıxan əməliyyat sistemi idi. Debianın digər qollarından (Xandros, Linspire, Libranet) fərqli olaraq Ubuntunu yaratmış Canonical şirkəti Debian fəlsəfəsinə sadiq qalaraq əməliyyat sisteminə azad proqram təminatı daxil edirdi.
Ubuntu paketləri əsasən Debianın qeyri-stabil paketləri üzərində qurulur. Ubuntu paketləri yazmaq üçün Debiana məxsus Advanced Packaging Tool-dan istifadə edir. Buna baxmayaraq Debian və Ubuntu paketləri mütləq olaraq bir-biri ilə uyğun deyil. Ubuntu-nun bəzi yaradıcıları həm də əsas Debian paketləri ilə də məşğul olurlar. O üzdən hər-hansı layihədə dəyişiklik edəndə, digərinə də edirlər. Ancaq 2005-ci ilin aprel ayında Debian əməliyyat sisteminin yaradıcısı Yan Merdok Ubuntu-nu Debian paketləri ilə uyğunsuzluqda tənqid edərək birincinin "Debian Sarge"-dən çox uzaqlaşdığını deyir.
Ubuntu indiyə kimi Mark Şattlvort və onun şirkəti – Canonical tərəfindən vəsaitlə təmin olunur. 8 iyul 2005-ci ildə Canonical şirkəti Ubuntu Fondunun yaradıldığını elan edir və onu 10 milyon dollar ilkin kapital ilə təmin edir. Fondun məqsədi Ubuntu-nun gələcək versiyalarının dəstəyi və inkişafına zəmanət etməkdir. Ancaq 2009-cu il üçün fond işləksizdir. Şatlvort bunu fondun qara gün üçün saxlandığı ilə izah edir.
Ubuntu layihəsinin orijinal adı no-name-yet.com olub (azərb. hələ ki adı yoxdur).
Üstünlükləri
Ubuntu istifadədə asanlıq və rahatlığa yönələrək hazırlanılıb. O özündə geniş yayılmış "sudo" utilitini istifadə edir. Bu sistemdə potensial təhlükəli superistifadəçi sessiyasını buraxmadan inzibati tapşırıqları yerinə yetirməyə imkan verir. Bundan əlavə Ubuntu inkişaf etmiş beynəlmiləşmişliyə malikdir. Belə ki, əməliyyat sistemi 5.04 versiyasından defolt olaraq UTF-8 kodlaşdırmasından istifadə edir və çoxlu sayda dil qruplarına geniş imkanlar verir.
Ubuntu-nun işləməsi üçün 256 MB RAM, sərt diskdə isə 4 GB boş yer lazımdır. Ubuntu əməliyyat sistemi bir çox qrafik qabıqları dəstəkləyir. Defolt olaraq GNOME qrafik qabığı ilə yayılır. GNOME azad, sadə və intuitiv interfeysə malik olub, geniş diapazonda müasir masaüstü proqramlarla yayılır. GNOME-a daxil olan proqramlardan başqa Ubuntu əlavə olaraq LibreOffice, Mozilla Firefox kimi proqramlarla təchiz olunub.
6.06 və daha sonrakı versiyalar LiveCD ilə CD sehrbazını bir kompakt-diskdə birləşdirir. Bu disk əməliyyat sistemini sərt diskə yazmadan onu açaraq, içindəki proqramlara nəzər yetirməyə, aparat vasitələrinin dəstəklənib-dəstəklənmədiyini öyrənməyə imkan verir. Əgər sistem bəyənilsə qrafik sehrbaz "Ubiquity" vasitəsilə elə LiveCD-dən əməliyyat sistemini yazmaq olar. Yazılma prosesi "canlı" iş masasında yaradılan sənədləri saxlayır. Bundan əlavə endirim üçün alternativ sehrbaz debian-installer-də var. O sistemi daha dərindən tanıyan üçün, çoxlu sistem yazan və çətin disk bölümünü həyata keçirən inzibatçılar üçün nəzərdə tutulub. Bura həmçinin 192 meqabayt operativ yaddaşdan az LVM və RAID-lər də daxildir. Distrubitivə həm də USB Flaş-disk yükləməsini yaradan proqram daxildir. Bu USB Flaş-disk LiveCD və CD sehrbazının malik olduğu bütün imkanlara malikdir. Bu xüsusiyyət adətən netbuklar üçün yararlıdır.
İstifadəçi interfeysi ilkin versiyalarda defotl olaraq qəhvəyi və narıncı rəngində olurdu. Əməliyyat sistemi ubuntu-calendar adlı əlavə proqram vasitəsilə hər ay qəhvəyi mövzular endirir. Ubuntu interfeysində 10.04 versiyasından re-brend aparılıb: emblem dəyişilib, rəng qamması qəhvəyi və narıncıdan qara və bənövşəyiyə dəyişilib. Bəzi istifadəçilərin fikrinə görə Ubuntu-nun yeni interfeysi Mac OS X interfeysini xatırladır.
Buraxılışlar
Hər reliz il və ay buraxılışına əsaslanan öz kod adına və veriyasına malikdir. Kod adları iki ingilis sözündən ibarət olur: adətən bu eyni hərflə başlayan heyvan adı olur. 6.06 Dapper Drake-dən başlayaraq (LTS) kod adının birinci hərfləri latın əlifbasına uyğun olaraq dəyişir.
| Versiya | Buraxılış tarixi | Kod adı | Azərbaycanca qarşılığı | Dəstəyin son tarixi | Yenilənmə zamanı Linux nüvəsi |
|---|---|---|---|---|---|
| 4.10 | 20 oktyabr 2004 | Warty Warthog | Ziyilli | 30 aprel 2006 | 2.6.9 |
| 5.04 | 8 aprel 2005 | Hoary Hedgehog | Qoca Kirpi | 31 oktyabr 2006 | 2.6.11 |
| 5.10 | 13 oktyabr 2005 | Breezy Badger | Cavan Porsuq | 13 aprel 2007 | 2.6.13 |
| 6.06 LTS | 1 iyul 2006 10 avqust 2006 (6.06.1) 21 yanvar 2008 (6.06.2) | Dapper Drake | Şıq Yaşılbaş | 14 iyul 2009 (iş stansiyaları üçün) iyul 2011 (server versiyaları) | 2.6.15 |
| 6.10 | 26 oktyabr 2006 | Edgy Eft | Əsəbi Triton | 25 aprel 2008 | 2.6.18 |
| 7.04 | 19 aprel 2007 | Feisty Fawn | Ürəkli Maral | 19 oktyabr 2008 | 2.6.19 |
| 7.10 | 18 oktyabr 2007 | Gutsy Gibbon | Cəsarətli Hibbon | 18 aprel 2009 | 2.6.20 |
| 8.04 LTS | 24 aprel 2008 3 iyul 2008 (8.04.1) 22 yanvar 2009 (8.04.2) 16 iyul 2009 (8.04.3) 28 yanvar 2010 (8.04.4) | Hardy Heron | Dözümlü Vağ | aprel 2011 (iş stansiyaları üçün) aprel 2013 (server versiyası) | 2.6.24 |
| 8.10 | 30 oktyabr 2008 | Intrepid Ibex | Qorxmaz Keçi | 30 aprel 2010 | 2.6.27 |
| 9.04 | 23 aprel 2009 | Jaunty Jackalope | Diribaş Dovşan | 23 oktyabr 2010 | 2.6.28 |
| 9.10 | 29 oktyabr 2009 | Karmic Koala | Karmik Koala | aprel 2011 | 2.6.31 |
| 10.04 LTS | 29 aprel 2010 17 avqust 2010 (10.04.1) | Lucid Lynx | Parlaq Pişik | aprel 2013 (iş stansiyaları üçün) aprel 2015 (server versiyası) | 2.6.32 |
| 10.10 | 10 oktyabr 2010 | Maverick Meerkat | Azadfikirli Surikat | aprel 2012 | 2.6.35 |
| 11.04 | 28 aprel 2011 | Natty Narwhal | Səliqəli Narval | oktyabr 2012 | 2.6.38 |
| 11.10 | 13 oktyabr 2011 | Oneiric Ocelot | Xəyalpərəst oselot | 9 may 2013 | 3.0.4 |
| 12.04 LTS | 26 aprel 2012 24 avqust 2012 (12.04.1) 14 fevral 2013 (12.04.2) 23 avqust 2013 (12.04.3) 6 fevral 2014 (12.04.4) 7 avqust 2014 (12.04.5) | Precise Pangolin | Pedantik | aprel 2017 | 3.2, 3.5, 3.8, 3.11, 3.13 |
| 12.10 | 18 oktyabr 2012 | Quantal Quetzal | Kvant Ketzal | aprel 2014 | 3.5 |
| 13.04 | 18 aprel 2013 | Raring Ringtail | Səbrsiz | oktyabr 2015 | 3.8 |
| 13.10 | 17 oktyabr 2013 | Saucy Salamander | Kobud Salamandr | iyul 2014 | 3.11 |
| 14.04 LTS | 17 aprel 2014 (14.04) 24 iyul 2014-cü il (14.04.1) | Trusty Tahr | Etibarlı Tar | aprel 2019 | 3.13 |
| 14.10 | 16 oktyabr 2014 | Utopic Unicorn | Utopik Taybuynuz | iyul 2015 | 3.16 (Daily) |
| 15.04 | 16 aprel 2015 | Vivid Vervet | Parlaq Meymun | 4 fevral 2016 | 3.19 |
| 15.10 | 22 oktyabr 2015 | Wily Werewolf | Məkrli Qulyabanı | iyul 2016 | 4.2 |
| 16.04 LTS | 21 aprel 2016 24 iyul 2016 (16.04.1) 17 fevral 2017 (16.04.2) | Xenial Xerus | Qonaqpərvər Dələ | aprel 2021 | 4.4 |
| 16.10 | 13 oktyabr 2016 | Yakkety Yak | Boşboğaz Yak | avqust 2017 | 4.8 |
| 17.04 | 13 aprel 2017 | Zesty Zapus | Pikant Siçan | fevral 2018 | 4.10 |
| 17.10 | 19 oktyabr 2017 | Artful Aardvark | Hiyləgər Qarışqayeyən | iyul 2018 | 4.13 |
| Şərti işarələr: | ||||
|---|---|---|---|---|
| dəstəklənmir | yalnız server veriyası dəstəklənir | dəstəklənir | hazırkı versiya | Planlaşdırılıb / hazırlanılır |
LTS (ing. Long Term Support hərfiynən "uzun müddət ərzində dəstək") kimi işarələnən buraxılışlar Canonical tərəfindən daha çox dəstək edilir. Yenilənmə paketləri istifadəçi versiyaları üçün üç, pullu texniki dəstək ilə serverlər üçün isə beş il təşkil edir. Sonrakı LTS versiyasına qədər periodik olaraq hazırkı versiayaya eyni adlı kod adı ilə müxtəlif yenilənmələr buraxılır. Dapper Drake 6.06 versiyası üçün iki belə yenilənmə buraxılıb; Hardy Heron 8.04 versiyası yarım ildə bir dəfə çıxır. Artıq dörd 8.04 yenilənməsi çıxıb. 8.04 üçün növbəti yenilənmə gözlənilmir. Hazırkı LTS buraxılış Ubuntu 14.04 Trusty Tahr adlanır.
10.04 Lucid Lynx versiyası üçün 4 yenilənmə çıxıb. Sonuncu ISO təsvir 10.04.4 versiyasına malikdir. 12.04 versiyasının dəstəklənməsi yeni təsvirlərin çıxmağı ilə bərabər qüvvədə saxlanılacaqdır.(12.04.5 və daha yuxarı aprel ayının 2017-ci ilinə qədər). 13.04 Raring Ringtail versiyasından başlayaraq siravi (LTS olmayan) relizlərin dəstəyi 18 ay əvəzinə 9 aya endirilib..
Ubuntu və onun variantlarını internetdən endirmək və ya ShipIt xidməti vasitəsilə disk formasında əldə etmək olar
Paketlər və dəstək
Ubuntuda bütün proqram təminatı komponentlər adlanan dörd hissəyə bölünür. Bu lisenziyada fərqi və mümkün dəstəyin mərhələsini qiymətləndirmək üçündür.
Paketlər komponentlər üzrə aşağıdakı kimi bölüşdürülür:
| Ubuntu | Azad PT | Qeyri-azad PT |
| Dəstəklənən | Main | Restricted |
| Dəstəklənməyən | Universe | Multiverse |
Main və Universe Ubuntu lisenziyası tələblərinə tam cavab verən proqram təminatları təşkil edir.
Ubuntu üçün yaradılan qeyri-azad proqram təminatlı paketlər adətən dəstəklənmir ancaq burada müəyyən istisnalar (Restricted) da mövcuddur. Bu istisnalara müəyyən qeyri-azad drayverlər aiddir ki, bu əlavələrsiz istifadəçilərin sistemdə fəaliyyəti aşağı düşə bilər. Bu cür istisnalara xüsusilə qrafik drayverlər aiddir (məsələn və ya drayverləri). Dəstək səviyyəsi Main-lə müqayisədə olduqca aşağıdır. Çünki yaradıcıların mənbə kodlarına girişi məhdud ola bilər.
Proqram təminatı propritiar olsa da yayılmağa məhdudiyyət olmadıqda Multiverse repozitoruna daxil olunur. Məsələn Multiverse "Ubuntu-restricted-extras" paketinə malikdir ki, bu da adətən propiritiar multimediya kodekləri Adobe Flash-plaqini, JRE və ya Windows şriftlərinə malik olur.
Bəzi proqram təminatı isə ümumiyyətlə Ubuntu ilə yayılmır:
- Content Scramble System oynadan proqram təminatı.
- kimi proprietiar multimediya formatlarının kodlaşdırılması və dekodlaşdırılması üçün kitabxanalar.
Bu və bəzi digər paketlər qeyri-rəsmi repozitor mənbəsində tapmaq mümkündür: Medibuntu.
EasyUbuntu və Automatix tipli, qeyri-rəsmi avtomatik yazılma və nizamalama proqram təminatları da həmçinin Ubuntunun rəsmi paketlərinə daxil deyil.
Ubuntu qıraq propritiar proqram təminatı üçün sertifikasiya sisteminə malikdir. Bu sistem Canonical tərəfindən Partner adlandırılır və onun tərəfindən nizamlanaraq paketlərə əlavə edilir.
Multiverse paketləri yayılmağa məhdudiyyətdə olduğu halda "Partner"-a daxil olan proqram təminatı Canonical-ın istifadəyə icazə aldıqları daxildir.
Hazırda bu repozitorluğa , Adobe Flash Player, Oracle Java, Skype və bəzi digər paketlər daxildir.
Ubuntu üzərində hazırlanmış Linux distributivləri
Ubuntu nişanının istifadə qaydalarına əsasən, Canonical şirkəti Ubuntu üzərində qurulmuş 2 növ distibutiv tanıyır:
- Ubuntu üzərində hazırlanmış distiburiv (Ubuntu Derivative Distribution): Ubuntu-dan gözə çarpan fərqlərə malik distributiv. Bunlardan yalnız Canonical tərəfindən rəsmi statusu almış distributivlər dəstək edilir. Digərləri üçün Canonical məsuliyyət daşımır və onların Ubuntu ilə uyğunluğuna zəmanət vermir.
- Ubuntu yığımı (Ubuntu Remix): Ubuntu üzərində yığılan və ondan gözə çarpan fərqliliyə malik olmayan distributiv. Fərq proqram yığımı, nizamlamada və sair bu kimi xüsusiyyətlərdə ola bilər. Bu statusun alınması üçün vacib şərtlərə daxildir: Ubuntu ilə tam uyğunluq, repozitorluqda olan rəsmi paketlərin istifadəsi, distributivin qeyri-kommersiya məqsədi daşıması və sair. Yığım mütləq olaraq öz adında Ubuntu və Remix sözlərindən istifadə etməlidir. Məsələn: Ubuntu Wiki Remix..
| Distributiv | Təsvir | Qrafik qabığı |
|---|---|---|
| KDE iş masası defolt olan Ubuntu distributivi. Canonical tərəfindən rəsmən dəstəklənir. | KDE | |
| XFCE masası defolt olan Ubuntu distributivi (zəif kompyuterlər üçün). Canonical tərəfindən rəsmən dəstəklənir. | Xfce | |
| Yalnız azad komponentlərə malik Ubuntu distributivi. Canonical tərəfindən dəstək edilirdi. Hal-hazırda layihə qapalıdır. | GNOME | |
| Təhsil ocaqları üçün yaradılan Ubuntu distributivi. Canonical tərəfindən rəsmən dəstəklənir. | GNOME | |
| Mediastudiyalar üçün yaradılan Ubuntu distributivi. Canonical tərəfindən rəsmən dəstəklənir. | GNOME | |
| Ubuntu minimal sehrbazı bazasında qurulmuş distributiv. Yüksək sürət və funksionallığı özündə birləşdirmək məqsədi ilə yaradılıb | ||
| Linux Mint | Ubuntu üzərində qurulmuş distributiv. Çoxlu mediya-kodeklərin yazılması ilə fərqlənir. | Müxtəlif |
| Şəbəkə təhlükəsizliyini analiz etmək üçün distributiv. | xwindow | |
| Aurora | ASUS EEE PC üçün distributiv. | xwindow |
| Enlightenment yügnül pəncərə menecerini istifadə edən distributiv. | ||
| istifadə edən distributiv. | ||
| Müsəlmanlar üçün yaradılmış Ubuntu distributivi. | GNOME |
Yuxarıda göstərilən bütün əməliyyat sistemləri bu və ya digər formada Ubuntu üzərində hazırlanıb.
İnkişafı
Ən-ənəvi olaraq proqram təminatı yaradıcıları "Ubuntu Developer Summit" keçirib əməliyyat sisteminin gələcək perspektivləri haqda müzakirələr aparırlar. Bu cür görüşlərdən ən mühümü sonuncu Ubuntu çıxmamışdan bir müddət əvvəl baş tutdu.
Ubuntu əməliyyat sisteminin yeni inkişaf sikli başlamamışdan bir az əvvəl bü samit keçirilərək gələcək inkişaf forma və sferası müəyyənləşdirilir, müzakirələr aparılır. Sammit bütün ictimaiyyətə açıqdır. Ancaq "Ubuntu Developer Summit" konfrans, sərgi və ya auditoriya üçün hesablanmamış, Ubuntu yaradıcıları və onun inkişafında əməyi olanların sırf birgə görüşü, müzakirə xarakteri daşıyır. Sammit istənilən kəsə açıq elan olunsada, orada iştirak etmək üçün əvvəlcədən qeydiyyatdan keçmək və mehmanxana problemlərini həll etmək lazımdır. Sammmitlər adətən Avropa və ABŞ, həmçinin Okeaniya şəhərlərində keçirilir.
Məqsəd
Canonical iddia edir ki, Ubuntu istifadəçiyə azadlığı zəmanət verir (klassik tərifdə Free Software Foundation). Bu, ruhən GPL-i xatırladan deklarasiya onun manifestində (ictimai oferta, ing. "the Ubuntu promise") yer alıb. Ancaq yuxarıda qeyd edildiyi kimi Ubuntu əməliyyat sistemi bazasında qurulan müəyyən digər distributivlər özündə qeyri-azad dekoderləri də birləşdirə bilər.
İstifadəsi
- 2007-ci ildə Fransa parlamenti Windows XP əməliyyat sistemindən Ubuntu istifadəsinə keçir. 2008-ci ildə fransız polisinin istifadə etdiyi 70 min kompyuterin də planlı şəkildə Ubuntu-ya keçəcəyi haqda xəbərlər yayılıb..
- İspaniyada (2008-ci ildəki vəziyyətə görə) təhsil ocaqlarında 400 min kompyuterə Ubuntu əməliyyat sistemi yazılıb .
- Ubuntu Gürcüstan və Makedoniya Respublikası orta məktəblərinin bütün kompyuterlinə yazılıb.
- Google korporasiyasında işçilər Ubuntu əsasında hazırlanmış Gobuntu əməliyyat sistemindən istifadə edirlər.
- Ubuntu Vikipediya layihəsinin serverlərində əsas əməliyyat sistemi kimi istifadə edilir..
- 2009-cu il oktyabr ayına görə Ubuntu-dan dünyada 12 milyon istifadəçi istifadə edir..
Sistem tələbləri
Ubuntu-nun masaüstü versiyası Intel x86, AMD64 və ARM arxitekturalarını dəstəkləyir. Bəzi server-buraxılışları SPARC arxitekturasını da dəstəkləyir. Ubuntu həmçinin qeyri-rəsmi PowerPC, IA-64 (Itanium) и PlayStation 3 arxitekturalarını da dəstəkləyir.
| Minimal tələblər | Server | |
|---|---|---|
| Prosessor () | 300 MHz | 1 GHz |
| Yaddaş | 128 | 512 MiB |
| Sərt disk (boş sahə) | 1 GB | 5 GB |
| 640×480 | 1024×768 |
Yerli qruplar (LoCo qruplar)
Texniki xırdalıqları və incəlikləri anlamayan istifadəçilər üçün Ubuntu əməliyyat sisteminin inkişafı üçün yerli "cəmiyyətlər" qurulub ki, bunun da çox yayılmış adı "Locos"-dur. İlkin olaraq hər ölkə yalnız bir LoCo komandaya malik idi. Ancaq məsələn ABŞ-də müəyyən ştarlar özlərinin yerli LoCo qruplarına malikdirlər. Ümumiyyətlə bu qruplar Ubuntu-da sırf dil ilə bağlı baryeri aradan qaldırmaq üçün çalışır.
Azərbaycanın da öz LoCo qrupu var: Ubuntu Azerbaijan LoCo
Ədəbiyyat
- İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
İstinadlar
- http://www.ubuntu.com/about/about-ubuntu.
- https://www.openhub.net/p/ubuntu/analyses/latest/languages_summary.
- .
- https://discourse.ubuntu.com/t/noble-numbat-release-notes/39890. 2024.
- https://discourse.ubuntu.com/t/noble-numbat-release-schedule/35649.
- https://wiki.ubuntuusers.de/APT/.
- https://wiki.ubuntuusers.de/dpkg/.
- https://ubuntu.com/community#download.
- https://help.ubuntu.com/lts/ubuntu-help/index.html.
- About the Name[ölü keçid]
- Mandela, Nelson. "The Ubuntu Experience (Nelson Mandela Interview)" (Motion picture). 2006-01-11. 2021-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- About Ubuntu 2012-10-15 at the Wayback Machine.
- ing. Long Term Support ingilis dilindən — "uzun müddət ərzində dəstək"
- . 2010-04-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu packages" (ingilis). 2011-08-24 tarixində . İstifadə tarixi: 27 dekabr 2007.
- "Desktop" versiyası.
- "Alternate" versiyası
- Божинов, Анжел. "Canonical выпускает Ubuntu Mobile" (rus). . 2013-01-02. 2013-01-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-02.
Компания Canonical, известная по разработке операционной системы Ubuntu, сегодня официально заявила о своём твёрдом намерении выйти на рынок смартфонов и планшетов с помощью новой мобильной системы Ubuntu
- Shuttleworth, Mark. What about binary compatibility between distributions? 2006-10-13 at the Wayback Machine. Edubuntu Wiki.
- Ubuntu Philosophy 2007-03-15 at the Wayback Machine. Ubuntu.com
- "internetnews.com Sarge vs. The Hoary Hedgehog?". 2020-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- Mako Hill, Benjamin. "Announcing Launch of ($10m) Ubuntu Foundation" (ingilis). 2016-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-09-12.
- . Canonical (ingilis). Ubuntu.com. 2014-11-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-09-12.
- Hill, Benjamin Mako (26 noyabr 2004). Ubuntu is Born 2007-03-20 at the Wayback Machine. Ubuntu (A GNU/Linux Operating System): Past Present and Future.
- RootSudo 2006-11-27 at the Wayback Machine. Ubuntu Wiki
- Ubuntu 6.06 Release Notes: Hardware Requirements 2008-07-25 at the Wayback Machine (ing.)
- Ubuntu 8.10 System Requirements 2019-08-23 at the Wayback Machine (ing.)
- Ubuntu 9.04 Release Notes: System Requirements 2010-05-23 at the Wayback Machine (ing.)
- "Desktop | Ubuntu". 2008-02-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Brand — Ubuntu Wiki". 2010-06-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ребрендинг Ubuntu, или ОбМАКивание и модернизация | Пингвиноff.нет". 2010-04-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- . 2011-06-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "DevelopmentCodeNames — Ubuntu Wiki". 2007-07-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- https://wiki.ubuntu.com/Kernel/Dev/ExtendedStable 2022-09-16 at the Wayback Machine This is the table with status of linux kernel versions that Ubuntu Kernel Team (UKT) provided, provides or plan to provide with stable patches support
- "Ubuntu 4.10 announcement". 2016-03-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 5.04 announcement". 2016-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 5.10 announcement". 2015-09-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 6.06 LTS announcement". 2011-08-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 6.06.1 LTS announcement". 2012-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- . 2008-10-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 6.06 LTS Desktop Edition reaches end-of-life on July 14, 2009". March 21, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: November 8, 2010.
- . 2015-06-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu buraxılışı haqda məlumat 7.04 (Feisty Fawn)". 2008-10-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu buraxılışı haqda məlumat 7.10 (Gutsy Gibbon)". 2009-03-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 8.04 LTS (Hardy Heron) yaradılması haqda məlumat". 2016-06-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 8.04.1 LTS (Hardy Heron) yaradılması haqda məlumat". 2022-10-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "8.04.2 LTS (Hardy Heron) yaradılması haqda məlumat". 2022-03-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 8.04.3 LTS (Hardy Heron) yaradılması haqda məlumat". 2022-08-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 8.10 (Intrepid Ibex) yaradılması haqda məlumat". 2010-01-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 8.10 reaches end-of-life on April 30, 2010". March 21, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: November 8, 2010.
- "Ubuntu 9.04 (Jaunty Jackalope) Intrepid Ibex". 2022-06-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu 9.04 reaches end-of-life on October 23, 2010". January 25, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: November 8, 2010.
- "Ubuntu 9.10 (Karmic Koala) yaradılması haqda məlumat". 2022-05-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Introducing the Karmic Koala, our mascot for Ubuntu 9.10". 2022-05-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Информация о разработке Ubuntu 10.04 (Lucid Lynx)". 2022-05-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- Ubuntu 10.10 yaradılması haqda məlumat
- "Shooting for the Perfect 10.10 with Maverick Meerkat". 2019-04-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- Ubuntu 11.04 yaradılması haqda məlumat
- "N-imal?". 2010-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "OneiricReleaseSchedule — Ubuntu Wiki". 2022-07-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-09-28.
- Next after Natty? (ing.) 2011-07-14 at the Wayback Machine Ubuntu 11.10-un kod adının seçilməsi ilə əlaqədar Mark Şattlvortun məqaləsi
- "PrecisePangolin — Ubuntu Wiki". 2022-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-09-28.
- "12.04.1". 2022-10-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-09-28.
- "Ubuntu 12.04.2 LTS released". 2022-10-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-02-17.
- P is for… (ing.) 2012-05-12 at the Wayback Machine Mark Şatlvortun bloqundakı yazı
- "Quantal Quetzal — Ubuntu Wiki". 2011-11-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-11-03.
- Quality has a new name (ing.) 2012-05-03 at the Wayback Machine Mark Şatlvortun bloqundakı yazı
- "Raring Ringtail — Ubuntu Wiki". 2013-01-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-11-03.
- Not the Runty Raccoon, the Rufflered Rhino or (even) the Randall Ross (ing.) 2012-10-18 at the Wayback Machine Mark Şatlvortun bloqundakı yazı
- "Ubuntu 13.10 (Saucy Salamander) released (ing.)". 2022-03-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-09-28.
- [1] 2013-04-30 at the Wayback Machine Mark Şatlvortun bloqundakı yazı
- releases.ubuntu.com/14.04
- "Ubuntu 14.04.1 LTS released" (ingilis). 2014-07-25. 2022-03-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-25.
- Quantal, raring, saucy… (ing.) 2022-09-29 at the Wayback Machine Mark Şatlvortun bloqundakı yazı
- . 2014-07-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-28.
- U talking to me? (штп.) 2014-04-24 at the Wayback Machine Kobud
- "XenialXerus/ReleaseNotes - Ubuntu Wiki". wiki.ubuntu.com. 2016-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-07-21.
- "Kernel/LTSEnablementStack — Ubuntu Wiki". 2019-09-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-04.
- wiki.ubuntu.com/ArtfulAardvark/ReleaseSchedule
- "Видеоанонс Mark Şatlvortun Atlanta Linux Fest-ində UbuCon çərçivəsində Ubuntu 10.04 video konfransı". 2022-05-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "PrecisePangolin/ReleaseSchedule — Ubuntu Wiki". 2022-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-09-28.
- "TrustyTahr/ReleaseSchedule — Ubuntu Wiki". 2013-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-09-28.
- "Ubuntu Technical Board Looks at Shuttleworth's Proposal for Release Management Methodology". Ubuntu News on The Fridge (ingilis). 2013-03-19. 2013-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-15.
- Ubuntu Support: ShipIt FAQ 2010-04-10 at the Wayback Machine (ing.)
- ShipIt changes 2009-10-25 at the Wayback Machine (ing.)
- "Ubuntu/components". 2011-08-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-3.
- "Ubuntu Licensing". 2007-02-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "NVIDIA Software License". 2011-08-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- Codecs install 2007-06-10 at the Wayback Machine. Ubuntu Wiki
- . 2006-06-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- . 2010-04-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "partners/certification/software". 2007-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- Introducing the Dapper Commercial Repository 2007-06-01 at the Wayback Machine. Unofficial Ubuntu blog
- "Adding Canonical Partner Repositories". 2019-05-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- . 2010-11-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- Canonical Inc. "Ubuntu Trademark Policy" (ingilis). 2011-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-05-28.
- . 2011-06-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- Gerry Carr. "Codecs and DVD playback on Ubuntu 8.04 for all users". Canonical Blog (ingilis). Canonical. 2011-08-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-09-18.
- . 2008-05-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- (ing.)
- "Владимир Крюков: "Ubuntu — операционная система, не подверженная вирусной угрозе" / ТехноПортал". 2009-02-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- Mark Shuttleworth " Blog Archive " Absolutely no truth to the rumour… 2015-12-08 at the Wayback Machine (ing.)
- . 2009-02-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Телекомпания НТВ. Официальный сайт | Новости НТВ | Новинка от "Линукс"". 2009-10-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- "Ubuntu System Requirements". 2019-08-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-04-19.
- "Preparing to Install". İstifadə tarixi: 2010-04-19.[ölü keçid]
- "Meeting Minimum Hardware Requirements". İstifadə tarixi: 2010-04-19.[ölü keçid]
- "Ubuntu Local Community Teams". 2011-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-08.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Ubuntu ƏS-in rəsmi vebsaytı
- Ubuntu endir 2009-10-09 at the Wayback Machine
- Ubuntu Azərbaycan
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ubuntu insanperverlik humanizm Debian esasinda yaranmis Linux nuvesini istifade eden emeliyyat sistemidir Esas yaradici ve sponsor Canonical sirketidir Hal hazirda layihe azad cemiyyet terefinden aktiv inkisaf etdirilir ve destek edilir Ubuntu sozu zulu dilinden esasen Cenubi Afrika Respublikasinda genis yayilmis dil tercumede insanliq anlamini verir Hazirda serbest sekilde inkisaf etdirilir ve desteklenir 2009 2011 ci illerde Beynelxalq Informatika Olimpiadasinda International Olympiad in Informatics IOI yaris istirakcilarinin komputerinde Ubuntu emeliyyat sistemi qurasdirilmisdi Distrubitivin adi yeni veriyasi 6 aydan bir cixir ve 18 ay erzinde tehlukesizlik yenilenmeleri ile destek edilir LTS versiyasi ise 2 ilden bir cixir ve 3 il erzinde destek edilir server veriyasi 5 il UbuntuYaradici Mark SattlvortIstehsalci CanonicalYazilma dili C C Unix shell PythonBazasi DebianBuraxilis tarixi 20 oktyabr 2004Son versiya 24 04 LTS Yenilenme usulu Advanced Packaging ToolDpkg Advanced Packaging ToolDesteklenen diller coxdilli d Desteklenen platformalar x86 64 d x86 ARM d Interfeys GNOMEVeb sayti ubuntu com Vikianbarda elaqeli mediafayllar Ubuntu server ve is stansiyalari ucun ilkin yigilmis proqram teminati ile techiz edilir Ubuntu CD ve ya DVD dasiyici istifade ederek LiveCD ve ya metn sehrbazi vasitesile masaustu ferdi kompyuterlere yazilir LiveDVD versiyasi daha boyuk proqram teminati tutumuna malikdir Terkibine tam lokalizasiyadan tutmus sistem berpasina qeder muxtelif komekci proqramlar daxildir Emeliyyat sisteminin hemcinin i386 amd64 ARM tipli arxitekturalarin da resmi desteyi movcuddur Bundan elave 2013 cu ilden ARM ve x86 arxitekturasinda olan smartfonlarin xususi Ubuntu versiyasi yaradilmaga baslanilmisdir Tarix20 oktyabr 2004 cu ilde Ubuntu ilkin olaraq Debianin budagi kimi 6 aydan bir yeni versiyasi cixan emeliyyat sistemi idi Debianin diger qollarindan Xandros Linspire Libranet ferqli olaraq Ubuntunu yaratmis Canonical sirketi Debian felsefesine sadiq qalaraq emeliyyat sistemine azad proqram teminati daxil edirdi Ubuntu paketleri esasen Debianin qeyri stabil paketleri uzerinde qurulur Ubuntu paketleri yazmaq ucun Debiana mexsus Advanced Packaging Tool dan istifade edir Buna baxmayaraq Debian ve Ubuntu paketleri mutleq olaraq bir biri ile uygun deyil Ubuntu nun bezi yaradicilari hem de esas Debian paketleri ile de mesgul olurlar O uzden her hansi layihede deyisiklik edende digerine de edirler Ancaq 2005 ci ilin aprel ayinda Debian emeliyyat sisteminin yaradicisi Yan Merdok Ubuntu nu Debian paketleri ile uygunsuzluqda tenqid ederek birincinin Debian Sarge den cox uzaqlasdigini deyir Ubuntu indiye kimi Mark Sattlvort ve onun sirketi Canonical terefinden vesaitle temin olunur 8 iyul 2005 ci ilde Canonical sirketi Ubuntu Fondunun yaradildigini elan edir ve onu 10 milyon dollar ilkin kapital ile temin edir Fondun meqsedi Ubuntu nun gelecek versiyalarinin desteyi ve inkisafina zemanet etmekdir Ancaq 2009 cu il ucun fond isleksizdir Satlvort bunu fondun qara gun ucun saxlandigi ile izah edir Ubuntu layihesinin orijinal adi no name yet com olub azerb hele ki adi yoxdur UstunlukleriUbuntu 10 04 Lucid Lynx Ubuntu istifadede asanliq ve rahatliga yonelerek hazirlanilib O ozunde genis yayilmis sudo utilitini istifade edir Bu sistemde potensial tehlukeli superistifadeci sessiyasini buraxmadan inzibati tapsiriqlari yerine yetirmeye imkan verir Bundan elave Ubuntu inkisaf etmis beynelmilesmisliye malikdir Bele ki emeliyyat sistemi 5 04 versiyasindan defolt olaraq UTF 8 kodlasdirmasindan istifade edir ve coxlu sayda dil qruplarina genis imkanlar verir Ubuntu nun islemesi ucun 256 MB RAM sert diskde ise 4 GB bos yer lazimdir Ubuntu emeliyyat sistemi bir cox qrafik qabiqlari destekleyir Defolt olaraq GNOME qrafik qabigi ile yayilir GNOME azad sade ve intuitiv interfeyse malik olub genis diapazonda muasir masaustu proqramlarla yayilir GNOME a daxil olan proqramlardan basqa Ubuntu elave olaraq LibreOffice Mozilla Firefox kimi proqramlarla techiz olunub 6 06 ve daha sonraki versiyalar LiveCD ile CD sehrbazini bir kompakt diskde birlesdirir Bu disk emeliyyat sistemini sert diske yazmadan onu acaraq icindeki proqramlara nezer yetirmeye aparat vasitelerinin desteklenib desteklenmediyini oyrenmeye imkan verir Eger sistem beyenilse qrafik sehrbaz Ubiquity vasitesile ele LiveCD den emeliyyat sistemini yazmaq olar Yazilma prosesi canli is masasinda yaradilan senedleri saxlayir Bundan elave endirim ucun alternativ sehrbaz debian installer de var O sistemi daha derinden taniyan ucun coxlu sistem yazan ve cetin disk bolumunu heyata keciren inzibatcilar ucun nezerde tutulub Bura hemcinin 192 meqabayt operativ yaddasdan az LVM ve RAID ler de daxildir Distrubitive hem de USB Flas disk yuklemesini yaradan proqram daxildir Bu USB Flas disk LiveCD ve CD sehrbazinin malik oldugu butun imkanlara malikdir Bu xususiyyet adeten netbuklar ucun yararlidir Istifadeci interfeysi ilkin versiyalarda defotl olaraq qehveyi ve narinci renginde olurdu Emeliyyat sistemi ubuntu calendar adli elave proqram vasitesile her ay qehveyi movzular endirir Ubuntu interfeysinde 10 04 versiyasindan re brend aparilib emblem deyisilib reng qammasi qehveyi ve narincidan qara ve benovseyiye deyisilib Bezi istifadecilerin fikrine gore Ubuntu nun yeni interfeysi Mac OS X interfeysini xatirladir Buraxilislar Her reliz il ve ay buraxilisina esaslanan oz kod adina ve veriyasina malikdir Kod adlari iki ingilis sozunden ibaret olur adeten bu eyni herfle baslayan heyvan adi olur 6 06 Dapper Drake den baslayaraq LTS kod adinin birinci herfleri latin elifbasina uygun olaraq deyisir Versiya Buraxilis tarixi Kod adi Azerbaycanca qarsiligi Desteyin son tarixi Yenilenme zamani Linux nuvesi4 10 20 oktyabr 2004 Warty Warthog Ziyilli 30 aprel 2006 2 6 95 04 8 aprel 2005 Hoary Hedgehog Qoca Kirpi 31 oktyabr 2006 2 6 115 10 13 oktyabr 2005 Breezy Badger Cavan Porsuq 13 aprel 2007 2 6 136 06 LTS 1 iyul 2006 10 avqust 2006 6 06 1 21 yanvar 2008 6 06 2 Dapper Drake Siq Yasilbas 14 iyul 2009 is stansiyalari ucun iyul 2011 server versiyalari 2 6 156 10 26 oktyabr 2006 Edgy Eft Esebi Triton 25 aprel 2008 2 6 187 04 19 aprel 2007 Feisty Fawn Urekli Maral 19 oktyabr 2008 2 6 197 10 18 oktyabr 2007 Gutsy Gibbon Cesaretli Hibbon 18 aprel 2009 2 6 208 04 LTS 24 aprel 2008 3 iyul 2008 8 04 1 22 yanvar 2009 8 04 2 16 iyul 2009 8 04 3 28 yanvar 2010 8 04 4 Hardy Heron Dozumlu Vag aprel 2011 is stansiyalari ucun aprel 2013 server versiyasi 2 6 248 10 30 oktyabr 2008 Intrepid Ibex Qorxmaz Keci 30 aprel 2010 2 6 279 04 23 aprel 2009 Jaunty Jackalope Diribas Dovsan 23 oktyabr 2010 2 6 289 10 29 oktyabr 2009 Karmic Koala Karmik Koala aprel 2011 2 6 3110 04 LTS 29 aprel 2010 17 avqust 2010 10 04 1 Lucid Lynx Parlaq Pisik aprel 2013 is stansiyalari ucun aprel 2015 server versiyasi 2 6 3210 10 10 oktyabr 2010 Maverick Meerkat Azadfikirli Surikat aprel 2012 2 6 3511 04 28 aprel 2011 Natty Narwhal Seliqeli Narval oktyabr 2012 2 6 3811 10 13 oktyabr 2011 Oneiric Ocelot Xeyalperest oselot 9 may 2013 3 0 412 04 LTS 26 aprel 2012 24 avqust 2012 12 04 1 14 fevral 2013 12 04 2 23 avqust 2013 12 04 3 6 fevral 2014 12 04 4 7 avqust 2014 12 04 5 Precise Pangolin Pedantik aprel 2017 3 2 3 5 3 8 3 11 3 1312 10 18 oktyabr 2012 Quantal Quetzal Kvant Ketzal aprel 2014 3 513 04 18 aprel 2013 Raring Ringtail Sebrsiz oktyabr 2015 3 813 10 17 oktyabr 2013 Saucy Salamander Kobud Salamandr iyul 2014 3 1114 04 LTS 17 aprel 2014 14 04 24 iyul 2014 cu il 14 04 1 Trusty Tahr Etibarli Tar aprel 2019 3 1314 10 16 oktyabr 2014 Utopic Unicorn Utopik Taybuynuz iyul 2015 3 16 Daily 15 04 16 aprel 2015 Vivid Vervet Parlaq Meymun 4 fevral 2016 3 1915 10 22 oktyabr 2015 Wily Werewolf Mekrli Qulyabani iyul 2016 4 216 04 LTS 21 aprel 2016 24 iyul 2016 16 04 1 17 fevral 2017 16 04 2 Xenial Xerus Qonaqperver Dele aprel 2021 4 416 10 13 oktyabr 2016 Yakkety Yak Bosbogaz Yak avqust 2017 4 817 04 13 aprel 2017 Zesty Zapus Pikant Sican fevral 2018 4 1017 10 19 oktyabr 2017 Artful Aardvark Hiyleger Qarisqayeyen iyul 2018 4 13Serti isareler desteklenmir yalniz server veriyasi desteklenir desteklenir hazirki versiya Planlasdirilib hazirlanilir LTS ing Long Term Support herfiynen uzun muddet erzinde destek kimi isarelenen buraxilislar Canonical terefinden daha cox destek edilir Yenilenme paketleri istifadeci versiyalari ucun uc pullu texniki destek ile serverler ucun ise bes il teskil edir Sonraki LTS versiyasina qeder periodik olaraq hazirki versiayaya eyni adli kod adi ile muxtelif yenilenmeler buraxilir Dapper Drake 6 06 versiyasi ucun iki bele yenilenme buraxilib Hardy Heron 8 04 versiyasi yarim ilde bir defe cixir Artiq dord 8 04 yenilenmesi cixib 8 04 ucun novbeti yenilenme gozlenilmir Hazirki LTS buraxilis Ubuntu 14 04 Trusty Tahr adlanir 10 04 Lucid Lynx versiyasi ucun 4 yenilenme cixib Sonuncu ISO tesvir 10 04 4 versiyasina malikdir 12 04 versiyasinin desteklenmesi yeni tesvirlerin cixmagi ile beraber quvvede saxlanilacaqdir 12 04 5 ve daha yuxari aprel ayinin 2017 ci iline qeder 13 04 Raring Ringtail versiyasindan baslayaraq siravi LTS olmayan relizlerin desteyi 18 ay evezine 9 aya endirilib Ubuntu ve onun variantlarini internetden endirmek ve ya ShipIt xidmeti vasitesile disk formasinda elde etmek olarPaketler ve destekUbuntu 10 04 LTS LiveCD rejimi Ubuntuda butun proqram teminati komponentler adlanan dord hisseye bolunur Bu lisenziyada ferqi ve mumkun desteyin merhelesini qiymetlendirmek ucundur Paketler komponentler uzre asagidaki kimi bolusdurulur Ubuntu Azad PT Qeyri azad PTDesteklenen Main RestrictedDesteklenmeyen Universe Multiverse Main ve Universe Ubuntu lisenziyasi teleblerine tam cavab veren proqram teminatlari teskil edir Ubuntu ucun yaradilan qeyri azad proqram teminatli paketler adeten desteklenmir ancaq burada mueyyen istisnalar Restricted da movcuddur Bu istisnalara mueyyen qeyri azad drayverler aiddir ki bu elavelersiz istifadecilerin sistemde fealiyyeti asagi duse biler Bu cur istisnalara xususile qrafik drayverler aiddir meselen ve ya drayverleri Destek seviyyesi Main le muqayisede olduqca asagidir Cunki yaradicilarin menbe kodlarina girisi mehdud ola biler Proqram teminati propritiar olsa da yayilmaga mehdudiyyet olmadiqda Multiverse repozitoruna daxil olunur Meselen Multiverse Ubuntu restricted extras paketine malikdir ki bu da adeten propiritiar multimediya kodekleri Adobe Flash plaqini JRE ve ya Windows sriftlerine malik olur Bezi proqram teminati ise umumiyyetle Ubuntu ile yayilmir Content Scramble System oynadan proqram teminati kimi proprietiar multimediya formatlarinin kodlasdirilmasi ve dekodlasdirilmasi ucun kitabxanalar Bu ve bezi diger paketler qeyri resmi repozitor menbesinde tapmaq mumkundur Medibuntu EasyUbuntu ve Automatix tipli qeyri resmi avtomatik yazilma ve nizamalama proqram teminatlari da hemcinin Ubuntunun resmi paketlerine daxil deyil Ubuntu qiraq propritiar proqram teminati ucun sertifikasiya sistemine malikdir Bu sistem Canonical terefinden Partner adlandirilir ve onun terefinden nizamlanaraq paketlere elave edilir Multiverse paketleri yayilmaga mehdudiyyetde oldugu halda Partner a daxil olan proqram teminati Canonical in istifadeye icaze aldiqlari daxildir Hazirda bu repozitorluga Adobe Flash Player Oracle Java Skype ve bezi diger paketler daxildir Ubuntu uzerinde hazirlanmis Linux distributivleriKubuntu 10 10 esas menyusuEdubuntuXubuntu Ubuntu nisaninin istifade qaydalarina esasen Canonical sirketi Ubuntu uzerinde qurulmus 2 nov distibutiv taniyir Ubuntu uzerinde hazirlanmis distiburiv Ubuntu Derivative Distribution Ubuntu dan goze carpan ferqlere malik distributiv Bunlardan yalniz Canonical terefinden resmi statusu almis distributivler destek edilir Digerleri ucun Canonical mesuliyyet dasimir ve onlarin Ubuntu ile uygunluguna zemanet vermir Ubuntu yigimi Ubuntu Remix Ubuntu uzerinde yigilan ve ondan goze carpan ferqliliye malik olmayan distributiv Ferq proqram yigimi nizamlamada ve sair bu kimi xususiyyetlerde ola biler Bu statusun alinmasi ucun vacib sertlere daxildir Ubuntu ile tam uygunluq repozitorluqda olan resmi paketlerin istifadesi distributivin qeyri kommersiya meqsedi dasimasi ve sair Yigim mutleq olaraq oz adinda Ubuntu ve Remix sozlerinden istifade etmelidir Meselen Ubuntu Wiki Remix Distributiv Tesvir Qrafik qabigiKDE is masasi defolt olan Ubuntu distributivi Canonical terefinden resmen desteklenir KDEXFCE masasi defolt olan Ubuntu distributivi zeif kompyuterler ucun Canonical terefinden resmen desteklenir XfceYalniz azad komponentlere malik Ubuntu distributivi Canonical terefinden destek edilirdi Hal hazirda layihe qapalidir GNOMETehsil ocaqlari ucun yaradilan Ubuntu distributivi Canonical terefinden resmen desteklenir GNOMEMediastudiyalar ucun yaradilan Ubuntu distributivi Canonical terefinden resmen desteklenir GNOMEUbuntu minimal sehrbazi bazasinda qurulmus distributiv Yuksek suret ve funksionalligi ozunde birlesdirmek meqsedi ile yaradilibLinux Mint Ubuntu uzerinde qurulmus distributiv Coxlu mediya kodeklerin yazilmasi ile ferqlenir MuxtelifSebeke tehlukesizliyini analiz etmek ucun distributiv xwindowAurora ASUS EEE PC ucun distributiv xwindowEnlightenment yugnul pencere menecerini istifade eden distributiv istifade eden distributiv Muselmanlar ucun yaradilmis Ubuntu distributivi GNOME Yuxarida gosterilen butun emeliyyat sistemleri bu ve ya diger formada Ubuntu uzerinde hazirlanib InkisafiBelcikadaki sammitden foto En enevi olaraq proqram teminati yaradicilari Ubuntu Developer Summit kecirib emeliyyat sisteminin gelecek perspektivleri haqda muzakireler aparirlar Bu cur goruslerden en muhumu sonuncu Ubuntu cixmamisdan bir muddet evvel bas tutdu Ubuntu emeliyyat sisteminin yeni inkisaf sikli baslamamisdan bir az evvel bu samit kecirilerek gelecek inkisaf forma ve sferasi mueyyenlesdirilir muzakireler aparilir Sammit butun ictimaiyyete aciqdir Ancaq Ubuntu Developer Summit konfrans sergi ve ya auditoriya ucun hesablanmamis Ubuntu yaradicilari ve onun inkisafinda emeyi olanlarin sirf birge gorusu muzakire xarakteri dasiyir Sammit istenilen kese aciq elan olunsada orada istirak etmek ucun evvelceden qeydiyyatdan kecmek ve mehmanxana problemlerini hell etmek lazimdir Sammmitler adeten Avropa ve ABS hemcinin Okeaniya seherlerinde kecirilir MeqsedCanonical iddia edir ki Ubuntu istifadeciye azadligi zemanet verir klassik terifde Free Software Foundation Bu ruhen GPL i xatirladan deklarasiya onun manifestinde ictimai oferta ing the Ubuntu promise yer alib Ancaq yuxarida qeyd edildiyi kimi Ubuntu emeliyyat sistemi bazasinda qurulan mueyyen diger distributivler ozunde qeyri azad dekoderleri de birlesdire biler Istifadesi2007 ci ilde Fransa parlamenti Windows XP emeliyyat sisteminden Ubuntu istifadesine kecir 2008 ci ilde fransiz polisinin istifade etdiyi 70 min kompyuterin de planli sekilde Ubuntu ya kececeyi haqda xeberler yayilib Ispaniyada 2008 ci ildeki veziyyete gore tehsil ocaqlarinda 400 min kompyutere Ubuntu emeliyyat sistemi yazilib Ubuntu Gurcustan ve Makedoniya Respublikasi orta mekteblerinin butun kompyuterline yazilib Google korporasiyasinda isciler Ubuntu esasinda hazirlanmis Gobuntu emeliyyat sisteminden istifade edirler Ubuntu Vikipediya layihesinin serverlerinde esas emeliyyat sistemi kimi istifade edilir 2009 cu il oktyabr ayina gore Ubuntu dan dunyada 12 milyon istifadeci istifade edir Sistem telebleriUbuntu nun masaustu versiyasi Intel x86 AMD64 ve ARM arxitekturalarini destekleyir Bezi server buraxilislari SPARC arxitekturasini da destekleyir Ubuntu hemcinin qeyri resmi PowerPC IA 64 Itanium i PlayStation 3 arxitekturalarini da destekleyir Minimal telebler ServerProsessor 300 MHz 1 GHzYaddas 128 512 MiBSert disk bos sahe 1 GB 5 GB640 480 1024 768Yerli qruplar LoCo qruplar Texniki xirdaliqlari ve incelikleri anlamayan istifadeciler ucun Ubuntu emeliyyat sisteminin inkisafi ucun yerli cemiyyetler qurulub ki bunun da cox yayilmis adi Locos dur Ilkin olaraq her olke yalniz bir LoCo komandaya malik idi Ancaq meselen ABS de mueyyen starlar ozlerinin yerli LoCo qruplarina malikdirler Umumiyyetle bu qruplar Ubuntu da sirf dil ile bagli baryeri aradan qaldirmaq ucun calisir Azerbaycanin da oz LoCo qrupu var Ubuntu Azerbaijan LoCoEdebiyyatIsmayil Calalli Sadiqov Informatika terminlerinin izahli lugeti 2017 Baki nesriyyati 996 s Istinadlarhttp www ubuntu com about about ubuntu https www openhub net p ubuntu analyses latest languages summary https discourse ubuntu com t noble numbat release notes 39890 2024 https discourse ubuntu com t noble numbat release schedule 35649 https wiki ubuntuusers de APT https wiki ubuntuusers de dpkg https ubuntu com community download https help ubuntu com lts ubuntu help index html About the Name olu kecid Mandela Nelson The Ubuntu Experience Nelson Mandela Interview Motion picture 2006 01 11 2021 11 03 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 About Ubuntu 2012 10 15 at the Wayback Machine ing Long Term Support ingilis dilinden uzun muddet erzinde destek 2010 04 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu packages ingilis 2011 08 24 tarixinde Istifade tarixi 27 dekabr 2007 Desktop versiyasi Alternate versiyasi Bozhinov Anzhel Canonical vypuskaet Ubuntu Mobile rus 2013 01 02 2013 01 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 01 02 Kompaniya Canonical izvestnaya po razrabotke operacionnoj sistemy Ubuntu segodnya oficialno zayavila o svoyom tvyordom namerenii vyjti na rynok smartfonov i planshetov s pomoshyu novoj mobilnoj sistemy Ubuntu Shuttleworth Mark What about binary compatibility between distributions 2006 10 13 at the Wayback Machine Edubuntu Wiki Ubuntu Philosophy 2007 03 15 at the Wayback Machine Ubuntu com internetnews com Sarge vs The Hoary Hedgehog 2020 06 01 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Mako Hill Benjamin Announcing Launch of 10m Ubuntu Foundation ingilis 2016 03 03 tarixinde Istifade tarixi 2010 09 12 Canonical ingilis Ubuntu com 2014 11 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 09 12 Hill Benjamin Mako 26 noyabr 2004 Ubuntu is Born 2007 03 20 at the Wayback Machine Ubuntu A GNU Linux Operating System Past Present and Future RootSudo 2006 11 27 at the Wayback Machine Ubuntu Wiki Ubuntu 6 06 Release Notes Hardware Requirements 2008 07 25 at the Wayback Machine ing Ubuntu 8 10 System Requirements 2019 08 23 at the Wayback Machine ing Ubuntu 9 04 Release Notes System Requirements 2010 05 23 at the Wayback Machine ing Desktop Ubuntu 2008 02 21 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Brand Ubuntu Wiki 2010 06 19 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Rebrending Ubuntu ili ObMAKivanie i modernizaciya Pingvinoff net 2010 04 10 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 2011 06 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 DevelopmentCodeNames Ubuntu Wiki 2007 07 04 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 https wiki ubuntu com Kernel Dev ExtendedStable 2022 09 16 at the Wayback Machine This is the table with status of linux kernel versions that Ubuntu Kernel Team UKT provided provides or plan to provide with stable patches support Ubuntu 4 10 announcement 2016 03 10 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 5 04 announcement 2016 03 03 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 5 10 announcement 2015 09 06 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 6 06 LTS announcement 2011 08 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 6 06 1 LTS announcement 2012 01 27 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 2008 10 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 6 06 LTS Desktop Edition reaches end of life on July 14 2009 March 21 2022 tarixinde Istifade tarixi November 8 2010 2015 06 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu buraxilisi haqda melumat 7 04 Feisty Fawn 2008 10 19 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu buraxilisi haqda melumat 7 10 Gutsy Gibbon 2009 03 28 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 8 04 LTS Hardy Heron yaradilmasi haqda melumat 2016 06 08 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 8 04 1 LTS Hardy Heron yaradilmasi haqda melumat 2022 10 02 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 8 04 2 LTS Hardy Heron yaradilmasi haqda melumat 2022 03 21 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 8 04 3 LTS Hardy Heron yaradilmasi haqda melumat 2022 08 09 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 8 10 Intrepid Ibex yaradilmasi haqda melumat 2010 01 04 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 8 10 reaches end of life on April 30 2010 March 21 2022 tarixinde Istifade tarixi November 8 2010 Ubuntu 9 04 Jaunty Jackalope Intrepid Ibex 2022 06 13 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 9 04 reaches end of life on October 23 2010 January 25 2022 tarixinde Istifade tarixi November 8 2010 Ubuntu 9 10 Karmic Koala yaradilmasi haqda melumat 2022 05 16 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Introducing the Karmic Koala our mascot for Ubuntu 9 10 2022 05 16 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Informaciya o razrabotke Ubuntu 10 04 Lucid Lynx 2022 05 25 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 10 10 yaradilmasi haqda melumat Shooting for the Perfect 10 10 with Maverick Meerkat 2019 04 10 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu 11 04 yaradilmasi haqda melumat N imal 2010 08 22 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 OneiricReleaseSchedule Ubuntu Wiki 2022 07 06 tarixinde Istifade tarixi 2014 09 28 Next after Natty ing 2011 07 14 at the Wayback Machine Ubuntu 11 10 un kod adinin secilmesi ile elaqedar Mark Sattlvortun meqalesi PrecisePangolin Ubuntu Wiki 2022 09 02 tarixinde Istifade tarixi 2014 09 28 12 04 1 2022 10 01 tarixinde Istifade tarixi 2014 09 28 Ubuntu 12 04 2 LTS released 2022 10 01 tarixinde Istifade tarixi 2013 02 17 P is for ing 2012 05 12 at the Wayback Machine Mark Satlvortun bloqundaki yazi Quantal Quetzal Ubuntu Wiki 2011 11 22 tarixinde Istifade tarixi 2012 11 03 Quality has a new name ing 2012 05 03 at the Wayback Machine Mark Satlvortun bloqundaki yazi Raring Ringtail Ubuntu Wiki 2013 01 15 tarixinde Istifade tarixi 2012 11 03 Not the Runty Raccoon the Rufflered Rhino or even the Randall Ross ing 2012 10 18 at the Wayback Machine Mark Satlvortun bloqundaki yazi Ubuntu 13 10 Saucy Salamander released ing 2022 03 21 tarixinde Istifade tarixi 2014 09 28 1 2013 04 30 at the Wayback Machine Mark Satlvortun bloqundaki yazi releases ubuntu com 14 04 Ubuntu 14 04 1 LTS released ingilis 2014 07 25 2022 03 21 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 25 Quantal raring saucy ing 2022 09 29 at the Wayback Machine Mark Satlvortun bloqundaki yazi 2014 07 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 09 28 U talking to me shtp 2014 04 24 at the Wayback Machine Kobud XenialXerus ReleaseNotes Ubuntu Wiki wiki ubuntu com 2016 06 17 tarixinde Istifade tarixi 2016 07 21 Kernel LTSEnablementStack Ubuntu Wiki 2019 09 21 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 04 wiki ubuntu com ArtfulAardvark ReleaseSchedule Videoanons Mark Satlvortun Atlanta Linux Fest inde UbuCon cercivesinde Ubuntu 10 04 video konfransi 2022 05 17 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 PrecisePangolin ReleaseSchedule Ubuntu Wiki 2022 09 02 tarixinde Istifade tarixi 2014 09 28 TrustyTahr ReleaseSchedule Ubuntu Wiki 2013 10 20 tarixinde Istifade tarixi 2014 09 28 Ubuntu Technical Board Looks at Shuttleworth s Proposal for Release Management Methodology Ubuntu News on The Fridge ingilis 2013 03 19 2013 04 15 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 15 Ubuntu Support ShipIt FAQ 2010 04 10 at the Wayback Machine ing ShipIt changes 2009 10 25 at the Wayback Machine ing Ubuntu components 2011 08 24 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 3 Ubuntu Licensing 2007 02 28 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 NVIDIA Software License 2011 08 21 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Codecs install 2007 06 10 at the Wayback Machine Ubuntu Wiki 2006 06 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 2010 04 17 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 partners certification software 2007 03 07 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Introducing the Dapper Commercial Repository 2007 06 01 at the Wayback Machine Unofficial Ubuntu blog Adding Canonical Partner Repositories 2019 05 15 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 2010 11 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 Canonical Inc Ubuntu Trademark Policy ingilis 2011 09 02 tarixinde Istifade tarixi 2010 05 28 2011 06 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 Gerry Carr Codecs and DVD playback on Ubuntu 8 04 for all users Canonical Blog ingilis Canonical 2011 08 15 tarixinde Istifade tarixi 2008 09 18 2008 05 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 ing Vladimir Kryukov Ubuntu operacionnaya sistema ne podverzhennaya virusnoj ugroze TehnoPortal 2009 02 22 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Mark Shuttleworth Blog Archive Absolutely no truth to the rumour 2015 12 08 at the Wayback Machine ing 2009 02 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 08 Telekompaniya NTV Oficialnyj sajt Novosti NTV Novinka ot Linuks 2009 10 30 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Ubuntu System Requirements 2019 08 23 tarixinde Istifade tarixi 2010 04 19 Preparing to Install Istifade tarixi 2010 04 19 olu kecid Meeting Minimum Hardware Requirements Istifade tarixi 2010 04 19 olu kecid Ubuntu Local Community Teams 2011 02 25 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 08 Hemcinin baxLinux Emeliyyat sistemleriXarici kecidlerUbuntu ES in resmi vebsayti Ubuntu endir 2009 10 09 at the Wayback Machine Ubuntu Azerbaycan