Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fizikada kvant — qarşılıqlı təsirdə iştirak edən hər hansı fiziki varlığın minimum, bölünməz miqdarı; enerjinin müəyyən porsiyası.
Fiziki xassələrin "kvantlaşdırıla" biləcəyinə dair əsas anlayışa "kvantlaşdırma hipotezi" deyilir. Bu o deməkdir ki, fiziki xassələrin böyüklüyü yalnız bir kvantın tam qatlarından ibarət diskret qiymətlər ala bilər.
Məsələn, foton müəyyən bir tezlikdə (və ya hər hansı digər elektromaqnit şüalanma formasında) tək bir kvant işığıdır. Eynilə, atomun daxilindəki elektronun enerjisi kvantlaşdırılır və yalnız müəyyən diskret qiymətlərdə mövcud ola bilər. (Atomlar və ümumiyyətlə maddə sabitdir, çünki elektronlar atom daxilində yalnız diskret enerji səviyyələrində mövcud ola bilər.) Kvantlaşdırma kvant mexanikasının əsaslarından biridir. Enerjinin kvantlaşdırılması və onun enerji ilə maddənin qarşılıqlı əlaqəsinə təsiri (kvant elektrodinamikası) təbiəti başa düşmək və təsvir etmək üçün əsas çərçivənin bir hissəsidir.
Etimologiyası və kəşfi
Kvant (quantum) sözü latınca quantus sözünün təkdə işlənən formasıdır və "nə qədər" deməkdir. "Quanta" "elektrik kvantları" (elektronlar) üçün qısaldılmış, 1902-ci ildə Filipp Lenard tərəfindən fotoelektrik effekt haqqında məqalədə istifadə edilmişdir. Bununla belə, ümumiyyətlə kvant sözü 1900-cü ildən əvvəl yaxşı tanınırdı, məsələn, kvant sözü E.A Po-nun "Nəfəs itirmə" əsərində istifadə edilmişdir. İfadə həm də tez-tez həkimlər tərəfindən istifadə olunurdu, məsələn, kvant satis termini, "kifayət qədər olan miqdar" anlamına gəlir. Helmholtz və Yulius fon Mayer həm həkim, həm də fizik idilər. Helmholtz Mayerin işinə dair məqaləsində istiliklə bağlı kvantdan istifadə etmişdir və kvant sözünə Mayerin 24 iyul 1841-ci il tarixli məktubunda termodinamikanın birinci qanununun tərtibində rast gəlmək olar.
1901-ci ildə Maks Plank kvant sözündən "maddə və elektrikin kvantları", qaz və istilik mənasında istifadə etdi. 1905-ci ildə Plankın əsəri və Lenardın eksperimental əsərinə cavab olaraq (nəticələrini elektrik enerjisinin kvantları terminindən istifadə etməklə izah edən) Albert Eynşteyn şüalanmanın "işıq kvantları" (" Lixtquanta ") adlandırdığı məkanda lokallaşdırılmış paketlərdə mövcud olduğunu irəli sürdü. ).
Şüalanmanın kvantlaşdırılması konsepsiyası 1900-cü ildə qızdırılan cisimlərdən radiasiya emissiyasını anlamağa çalışan Maks Plank tərəfindən kəşf edilmişdir. Enerjinin yalnız kiçik, diferensial, diskret paketlərdə (bunları "bağlamalar" və ya "enerji elementləri" adlandırdığı) udulduğunu və ya buraxıla biləcəyini fərz edərək, Plank qızdırılan zaman rəngini dəyişən müəyyən cisimləri hesaba aldı. 14 dekabr 1900-cü ildə Plank öz tapıntılarını Alman Fizika Cəmiyyətinə bildirdi və qara cisim şüalanması ilə bağlı tədqiqatının bir hissəsi olaraq ilk dəfə kvantlaşdırma ideyasını təqdim etdi. Təcrübələri nəticəsində Plank öz adı ilə Plank sabiti kimi tanınan h ədədi dəyərini çıxardı və elektrik yükü vahidi, Avoqadro – Loşmidt ədədi, moldakı həqiqi molekulların sayı üçün daha dəqiq dəyərləri bildirdi. Nəzəriyyəsi təsdiqləndikdən sonra Plank 1918-ci ildə kəşfinə görə layiq görüldü.
Kvantlaşdırma
Kvantlaşdırma ilk dəfə elektromaqnit şüalanmasında kəşf edilsə də, o, təkcə fotonlarla məhdudlaşmır, enerjinin əsas aspektini təsvir edir. Nəzəriyyəni təcrübə ilə razılaşdırmaq cəhdində Maks Plank elektromaqnit enerjisinin diskret paketlərdə və ya kvantlarda udulduğunu və ya buraxıldığını irəli sürmüşdür.
İstinadlar
- Wiener, N. (1966). Differential Space, Quantum Systems, and Prediction. Cambridge, Massachusetts: The Massachusetts Institute of Technology Press
- Herrmann, Armin. (alman). Weltreich der Physik, Gent-Verlag. 1991. Archived from the original on 1998-02-09.
- . JSTOR Planck Max Planck.
- Brown, T., LeMay, H., Bursten, B. (2008). Chemistry: The Central Science Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education ISBN
- Parker, Will. "Real-World Quantum Effects Demonstrated". ScienceAGoGo (ingilis). 2005-02-11. 2020-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-20.
- Modern Applied Physics-Tippens third edition; McGraw-Hill.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fizikada kvant qarsiliqli tesirde istirak eden her hansi fiziki varligin minimum bolunmez miqdari enerjinin mueyyen porsiyasi Fiziki xasselerin kvantlasdirila bileceyine dair esas anlayisa kvantlasdirma hipotezi deyilir Bu o demekdir ki fiziki xasselerin boyukluyu yalniz bir kvantin tam qatlarindan ibaret diskret qiymetler ala biler Meselen foton mueyyen bir tezlikde ve ya her hansi diger elektromaqnit sualanma formasinda tek bir kvant isigidir Eynile atomun daxilindeki elektronun enerjisi kvantlasdirilir ve yalniz mueyyen diskret qiymetlerde movcud ola biler Atomlar ve umumiyyetle madde sabitdir cunki elektronlar atom daxilinde yalniz diskret enerji seviyyelerinde movcud ola biler Kvantlasdirma kvant mexanikasinin esaslarindan biridir Enerjinin kvantlasdirilmasi ve onun enerji ile maddenin qarsiliqli elaqesine tesiri kvant elektrodinamikasi tebieti basa dusmek ve tesvir etmek ucun esas cercivenin bir hissesidir Etimologiyasi ve kesfiKvant quantum sozu latinca quantus sozunun tekde islenen formasidir ve ne qeder demekdir Quanta elektrik kvantlari elektronlar ucun qisaldilmis 1902 ci ilde Filipp Lenard terefinden fotoelektrik effekt haqqinda meqalede istifade edilmisdir Bununla bele umumiyyetle kvant sozu 1900 cu ilden evvel yaxsi taninirdi meselen kvant sozu E A Po nun Nefes itirme eserinde istifade edilmisdir Ifade hem de tez tez hekimler terefinden istifade olunurdu meselen kvant satis termini kifayet qeder olan miqdar anlamina gelir Helmholtz ve Yulius fon Mayer hem hekim hem de fizik idiler Helmholtz Mayerin isine dair meqalesinde istilikle bagli kvantdan istifade etmisdir ve kvant sozune Mayerin 24 iyul 1841 ci il tarixli mektubunda termodinamikanin birinci qanununun tertibinde rast gelmek olar Alman fiziki ve fizika uzre 1918 Nobel mukafati laureati Maks Plank 1858 1947 1901 ci ilde Maks Plank kvant sozunden madde ve elektrikin kvantlari qaz ve istilik menasinda istifade etdi 1905 ci ilde Plankin eseri ve Lenardin eksperimental eserine cavab olaraq neticelerini elektrik enerjisinin kvantlari termininden istifade etmekle izah eden Albert Eynsteyn sualanmanin isiq kvantlari Lixtquanta adlandirdigi mekanda lokallasdirilmis paketlerde movcud oldugunu ireli surdu Sualanmanin kvantlasdirilmasi konsepsiyasi 1900 cu ilde qizdirilan cisimlerden radiasiya emissiyasini anlamaga calisan Maks Plank terefinden kesf edilmisdir Enerjinin yalniz kicik diferensial diskret paketlerde bunlari baglamalar ve ya enerji elementleri adlandirdigi uduldugunu ve ya buraxila bileceyini ferz ederek Plank qizdirilan zaman rengini deyisen mueyyen cisimleri hesaba aldi 14 dekabr 1900 cu ilde Plank oz tapintilarini Alman Fizika Cemiyyetine bildirdi ve qara cisim sualanmasi ile bagli tedqiqatinin bir hissesi olaraq ilk defe kvantlasdirma ideyasini teqdim etdi Tecrubeleri neticesinde Plank oz adi ile Plank sabiti kimi taninan h ededi deyerini cixardi ve elektrik yuku vahidi Avoqadro Losmidt ededi moldaki heqiqi molekullarin sayi ucun daha deqiq deyerleri bildirdi Nezeriyyesi tesdiqlendikden sonra Plank 1918 ci ilde kesfine gore fizika uzre Nobel mukafatina layiq goruldu KvantlasdirmaKvantlasdirma ilk defe elektromaqnit sualanmasinda kesf edilse de o tekce fotonlarla mehdudlasmir enerjinin esas aspektini tesvir edir Nezeriyyeni tecrube ile razilasdirmaq cehdinde Maks Plank elektromaqnit enerjisinin diskret paketlerde ve ya kvantlarda uduldugunu ve ya buraxildigini ireli surmusdur IstinadlarWiener N 1966 Differential Space Quantum Systems and Prediction Cambridge Massachusetts The Massachusetts Institute of Technology Press Herrmann Armin alman Weltreich der Physik Gent Verlag 1991 Archived from the original on 1998 02 09 JSTOR Planck Max Planck Brown T LeMay H Bursten B 2008 Chemistry The Central Science Upper Saddle River New Jersey Pearson Education ISBN 0 13 600617 5 Parker Will Real World Quantum Effects Demonstrated ScienceAGoGo ingilis 2005 02 11 2020 12 02 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 20 Modern Applied Physics Tippens third edition McGraw Hill