Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Süni intellekt fəlsəfəsi — idrak fəlsəfəsinin və qolu. Burada süni intellekt və onun intellekt, etika, şüur, epistemologiya və biliyə təsirini araşdırır. Bundan əlavə, texnologiya süni heyvanların və ya süni insanların (və ya ən azı süni varlıqların) ilə məşğuldur. Bu səbəbə görə sözügedən fənn filosoflar üçün böyük maraq doğurur. Bu amillər süni intellekt fəlsəfəsinin yaranmasına səbəb olmuşdur.
Süni intellekt fəlsəfəsi bu kimi suallara cavab verməyə çalışır:
- Maşın ağıllı hərəkət edə bilərmi? İnsanın düşünərək həll edəcəyi hər hansı problemi həll edə bilərmi?
- İnsan zəkası və maşın zəkası eynidirmi? İnsan beyni əslində kompüterdirmi?
- Maşın bir insan kimi idrak, psixi vəziyyət və şüura malik ola bilərmi? Obyektlərin necə olduğunu hiss edə bilərmi?
Bu kimi suallar müvafiq olaraq Sİ tədqiqatçılarının, koqnitiv alimlərin və filosofların fərqli maraqlarını əks etdirir. Bu suallara verilən elmi cavablar "zəka" və "şüur"un tərifindən və məhz hansı "maşınların" müzakirə edildiyindən asılıdır.
Sİ fəlsəfəsindəki mühüm təkliflərə digərləri arasında aşağıdakılar daxildir:
- Türinqin "nəzakətli konvensiyası": "Əgər maşın insan kimi ağıllı davranırsa, o da insan qədər ağıllıdır".
- Dartmut təklifi: "Öyrənmənin hər tərəfi və ya zəkanın hər hansı digər xüsusiyyəti o qədər dəqiq təsvir edilə bilər ki, onu simulyasiya etmək üçün bir maşın hazırlana bilər".
- Allen Nyuell və Herbert A. Saymonun fərziyyəsi: "Fiziki simvollar sistemi ümumi ağıllı hərəkət üçün zəruri və kifayət qədər vasitələrə malikdir".
- Con Sörlün güclü süni intellekt fərziyyəsi: "Düzgün giriş və çıxışlara malik uyğun şəkildə proqramlaşdırılmış kompüter beləliklə, insanların ağılları ilə eyni mənada bir zehnə sahib olardı".
Düşünmək qabiliyyəti
Süni intellekt fəlsəfəsində ən çox qızışan mübahisə insan əllərinin yaradılması barədə düşünmə ehtimalı ilə bağlı sual doğurur. Tədqiqatçılara insan zehnini modelləşdirmə elmini yaratmağa sövq edən "Bir maşın düşünə bilərmi?" Sualını 1950-ci ildə Alan Türinq irəli sürmüşdür. Bu mövzuda iki əsas nöqtəyə güclü və zəif süni intellektin hipotezləri deyilir.
"Güclü süni intellekt" termini tərəfindən təqdim edildi, öz söz yanaşması ilə xarakterizə olunur:
 | Üstəlik, belə bir proqram yalnız ağıl modeli olmayacaq; sözün əsl mənasında, insanın şüuru olduğu eyni mənada ağıl olacaqdır. |  |
Əksinə, zəif Sİ tərəfdarları, proqramları yalnız insan idrak qabiliyyətlərinin tam spektrini tələb etməyən müəyyən problemləri həll etməyə imkan verən bir vasitə kimi nəzərdən keçirməyi üstün tuturlar.
Çin Otağı, Con Syorl düşüncə təcrübəsində göstərir ki, hətta Türinq testindən keçmək də maşının həqiqi düşüncə prosesinə sahib olması üçün kifayət qədər meyar ola bilməz.
Düşüncə yaddaşda saxlanan məlumatların işlənməsi prosesidir: analiz, sintez və özünü proqramlaşdırma.
Bənzər bir mövqe Rocer Penrouzun "Kralın yeni zehni" kitabında rəsmi sistemlərə söykənən bir düşüncə prosesinin əldə edilməsinin mümkünsüzlüyünü iddia edir.
Etik problemləri
Bu bölmədə süni intellekt və etika ilə bağlı suallar var.
- Gələcəkdə maşınlar düşünə bilərsə, özlərindən agah olun və hisslər keçirirsə, insanı bir insan, maşın — maşın nədir?
- Gələcəkdə maşınlar özləri ilə tanış ola və hisslər keçirə bilsələr, onları idarə etmək mümkün olacaq və ya onlara səlahiyyət verilməlidir?
- Gələcəkdə avtomobillər düşünə bilərsə, insanlar və avtomobillər arasındakı münasibətlər necə inkişaf edəcəkdir? Bu məsələ sənət əsərlərində dəfələrlə insanlar və maşınların qarşıdurmasının nümunəsi kimi nəzərdən keçirilmişdir. Məsələn, Frank Herbertin "Dune" romanındakı Butler cihadı, Dan Simmonsun "Hyperion" romanındakı İskinlərlə münasibətlər, "Terminator" filmindəki avtomobillərlə müharibə və s. "
- Çoxsaylı tibbi amputasiya nəticəsində bədənin 99 faizini süni orqanlarla əvəz edən bir adam maşın hesab ediləcəkmi?
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Philosophy of Computer Science". obo (ingilis). 2023-08-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-04.
- McCarthy, John. . jmc.stanford.edu. 2018-10-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-18.
- Müller, Vincent C. "Philosophy of AI: A structured overview". Nathalie A. Smuha (Ed.), Cambridge Handbook on the Law, Ethics and Policy of Artificial Intelligence. 2023-07-24. 2023-07-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-04.
- Bringsjord, Selmer; Govindarajulu, Naveen Sundar, // Zalta, Edward N. (redaktor), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2018), Metaphysics Research Lab, Stanford University, 2018, 2019-11-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2018-09-18
- Russell, Norvig, 2003. səh. 947 define the philosophy of AI as consisting of the first two questions, and the additional question of the . Fearn, 2007. səh. 55 writes "In the current literature, philosophy has two chief roles: to determine whether or not such machines would be conscious, and, second, to predict whether or not such machines are possible." The last question bears on the first two.
- This is a paraphrase of the essential point of the . Turing, 1950, Haugeland, 1985. səh. 6–9, Crevier, 1993. səh. 24, Russell, Norvig, 2003. səh. 2–3 and 948
- McCarthy və b. 1955. This assertion was printed in the program for the of 1956, widely considered the "birth of AI."also Crevier, 1993. səh. 28
- Newell, Simon, 1976 and Russell, Norvig, 2003. səh. 18
- This version is from Searle, (1999), and is also quoted in Dennett, 1991. səh. 435. Searle's original formulation was "The appropriately programmed computer really is a mind, in the sense that computers given the right programs can be literally said to understand and have other cognitive states." (Searle 1980, С. 1). Strong AI is defined similarly by Russell, Norvig, (2003. səh. 947): "The assertion that machines could possibly act intelligently (or, perhaps better, act as if they were intelligent) is called the 'weak AI' hypothesis by philosophers, and the assertion that machines that do so are actually thinking (as opposed to simulating thinking) is called the 'strong AI' hypothesis."
- "Джон Сёрль. Разум мозга — компьютерная программа?". 2011-09-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-27.
- Роджер Пенроуз. Новый ум короля. О компьютерах, мышлении и законах физики. Издательство: УРСС, 2005 г.
Ədəbiyyat
- Петрунин Ю. Ю., Рязанов М.А., Савельев А. В. Философия искусственного интеллекта в концепциях нейронаук (1-е). М.: МАКС Пресс (издательство). 2010. 84. ISBN .
- (1989). Artificial Knowing: Gender and the Thinking Machine. Routledge & CRC Press. ISBN
- (2019). Race After Technology: Abolitionist Tools for the New Jim Code. Wiley. ISBN
- , Consciousness: A Very Short Introduction, Oxford University Press, 2005
- , , Oxford University Press, 2014, ISBN
- , "Elephants Don't Play Chess" (PDF), Robotics and Autonomous Systems, 6 (1–2), 1990: 3–15, CiteSeerX 10.1.1.588.7539, doi:10.1016/S0921-8890(05)80025-9, 2007-08-09 tarixində (PDF), İstifadə tarixi: 2007-08-30
- (2019). The Artificial Intelligence of the Ethics of Artificial Intelligence: An Introductory Overview for Law and Regulation, 34.
- , The Conscious Mind: In Search of a Fundamental Theory, Oxford University Press, New York, 1996, ISBN
- Cole, David, The Chinese Room Argument // Zalta, Edward N. (redaktor), The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Fall 2004, 2021-02-27 tarixində , İstifadə tarixi: 2023-09-04.
- (2021). . Yale University Press.
- , , The Penguin Press, 1991, ISBN
- , , New York: MIT Press, 1972, ISBN
- , What Computers Still Can't Do, New York: MIT Press, 1979.
- ; Dreyfus, Stuart, Mind over Machine: The Power of Human Intuition and Expertise in the Era of the Computer, Oxford, UK: Blackwell, 1986
- Fearn, Nicholas, The Latest Answers to the Oldest Questions: A Philosophical Adventure with the World's Greatest Thinkers, New York: Grove Press, 2007
- , , Boston: Little, Brown, 2005, ISBN .
- , What's Wrong and Right About Searle's Chinese Room Argument? // Bishop, M.; Preston, J. (redaktorlar ), Essays on Searle's Chinese Room Argument, Oxford University Press, 2001, 2011-10-26 tarixində , İstifadə tarixi: 2023-09-04
- (1985). .
- , Artificial Intelligence: The Very Idea, Cambridge, Mass.: MIT Press, 1985.
- , , 1979.
- Horst, Steven, The Computational Theory of Mind // Zalta, Edward N. (redaktor), The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 2009, 2018-09-11 tarixində , İstifadə tarixi: 2023-09-04.
- ; Haenlein, Michael, "Siri, Siri in my Hand, who's the Fairest in the Land? On the Interpretations, Illustrations and Implications of Artificial Intelligence", Business Horizons, 62, 2018: 15–25, doi:10.1016/j.bushor.2018.08.004
- , , New York: Viking Press, 2005, ISBN .
- , Minds, Machines and Gödel // Anderson, A.R. (redaktor), Minds and Machines, 1961, 2007-08-19 tarixində , İstifadə tarixi: 2023-09-04.
- (2019). Morphing Intelligence: From IQ Measurement to Artificial Brains. (C. Shread, Trans.). Columbia University Press.
- ; ; ; , , 1955, 2008-09-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- , What is AI?, 1999, 4 December 2022 tarixində , İstifadə tarixi: 4 December 2022
- McDermott, Drew, , New York Times, May 14, 1997, October 4, 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: October 10, 2007
- , Mind Children, Harvard University Press, 1988
- Penrose, Roger, , Oxford University Press, 1989, ISBN c
- Rescorla, Michael, "The Computational Theory of Mind", in:Edward N. Zalta (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2020 Edition) 2022-01-31 at the Wayback Machine
- , (PDF), Behavioral and Brain Sciences, 3 (3), 1980: 417–457, doi:10.1017/S0140525X00005756, 2015-09-23 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib
- , The Rediscovery of the Mind, Cambridge, Massachusetts: M.I.T. Press, 1992
- , Mind, language and society, New York, NY: Basic Books, 1999, ISBN , OCLC 231867665
Xarici keçidlər
- А. V. Savelyev. О конференциях по философии искусственного интеллекта — süni intellekt fəlsəfəsinin əsas müasir istiqamətlərini nəzərdən keçirilməsi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Suni intellekt felsefesi idrak felsefesinin ve qolu Burada suni intellekt ve onun intellekt etika suur epistemologiya ve biliye tesirini arasdirir Bundan elave texnologiya suni heyvanlarin ve ya suni insanlarin ve ya en azi suni varliqlarin ile mesguldur Bu sebebe gore sozugeden fenn filosoflar ucun boyuk maraq dogurur Bu amiller suni intellekt felsefesinin yaranmasina sebeb olmusdur Suni intellekt felsefesi bu kimi suallara cavab vermeye calisir Masin agilli hereket ede bilermi Insanin dusunerek hell edeceyi her hansi problemi hell ede bilermi Insan zekasi ve masin zekasi eynidirmi Insan beyni eslinde komputerdirmi Masin bir insan kimi idrak psixi veziyyet ve suura malik ola bilermi Obyektlerin nece oldugunu hiss ede bilermi Bu kimi suallar muvafiq olaraq SI tedqiqatcilarinin koqnitiv alimlerin ve filosoflarin ferqli maraqlarini eks etdirir Bu suallara verilen elmi cavablar zeka ve suur un terifinden ve mehz hansi masinlarin muzakire edildiyinden asilidir SI felsefesindeki muhum tekliflere digerleri arasinda asagidakilar daxildir Turinqin nezaketli konvensiyasi Eger masin insan kimi agilli davranirsa o da insan qeder agillidir Dartmut teklifi Oyrenmenin her terefi ve ya zekanin her hansi diger xususiyyeti o qeder deqiq tesvir edile biler ki onu simulyasiya etmek ucun bir masin hazirlana biler Allen Nyuell ve Herbert A Saymonun ferziyyesi Fiziki simvollar sistemi umumi agilli hereket ucun zeruri ve kifayet qeder vasitelere malikdir Con Sorlun guclu suni intellekt ferziyyesi Duzgun giris ve cixislara malik uygun sekilde proqramlasdirilmis komputer belelikle insanlarin agillari ile eyni menada bir zehne sahib olardi Dusunmek qabiliyyetiSuni intellekt felsefesinde en cox qizisan mubahise insan ellerinin yaradilmasi barede dusunme ehtimali ile bagli sual dogurur Tedqiqatcilara insan zehnini modellesdirme elmini yaratmaga sovq eden Bir masin dusune bilermi Sualini 1950 ci ilde Alan Turinq ireli surmusdur Bu movzuda iki esas noqteye guclu ve zeif suni intellektin hipotezleri deyilir Guclu suni intellekt termini terefinden teqdim edildi oz soz yanasmasi ile xarakterize olunur Ustelik bele bir proqram yalniz agil modeli olmayacaq sozun esl menasinda insanin suuru oldugu eyni menada agil olacaqdir Eksine zeif SI terefdarlari proqramlari yalniz insan idrak qabiliyyetlerinin tam spektrini teleb etmeyen mueyyen problemleri hell etmeye imkan veren bir vasite kimi nezerden kecirmeyi ustun tuturlar Cin Otagi Con Syorl dusunce tecrubesinde gosterir ki hetta Turinq testinden kecmek de masinin heqiqi dusunce prosesine sahib olmasi ucun kifayet qeder meyar ola bilmez Dusunce yaddasda saxlanan melumatlarin islenmesi prosesidir analiz sintez ve ozunu proqramlasdirma Benzer bir movqe Rocer Penrouzun Kralin yeni zehni kitabinda resmi sistemlere soykenen bir dusunce prosesinin elde edilmesinin mumkunsuzluyunu iddia edir Etik problemleriBu bolmede suni intellekt ve etika ile bagli suallar var Gelecekde masinlar dusune bilerse ozlerinden agah olun ve hissler kecirirse insani bir insan masin masin nedir Gelecekde masinlar ozleri ile tanis ola ve hissler kecire bilseler onlari idare etmek mumkun olacaq ve ya onlara selahiyyet verilmelidir Gelecekde avtomobiller dusune bilerse insanlar ve avtomobiller arasindaki munasibetler nece inkisaf edecekdir Bu mesele senet eserlerinde defelerle insanlar ve masinlarin qarsidurmasinin numunesi kimi nezerden kecirilmisdir Meselen Frank Herbertin Dune romanindaki Butler cihadi Dan Simmonsun Hyperion romanindaki Iskinlerle munasibetler Terminator filmindeki avtomobillerle muharibe ve s Coxsayli tibbi amputasiya neticesinde bedenin 99 faizini suni orqanlarla evez eden bir adam masin hesab edilecekmi Hemcinin baxSuni neyron sebekeler Suni intellekt Coxagentli sistem Informasiya felsefesi Idrak felsefesiIstinadlar Philosophy of Computer Science obo ingilis 2023 08 27 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 04 McCarthy John jmc stanford edu 2018 10 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 09 18 Muller Vincent C Philosophy of AI A structured overview Nathalie A Smuha Ed Cambridge Handbook on the Law Ethics and Policy of Artificial Intelligence 2023 07 24 2023 07 24 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 04 Bringsjord Selmer Govindarajulu Naveen Sundar Zalta Edward N redaktor The Stanford Encyclopedia of Philosophy Fall 2018 Metaphysics Research Lab Stanford University 2018 2019 11 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 09 18 Russell Norvig 2003 seh 947 define the philosophy of AI as consisting of the first two questions and the additional question of the Fearn 2007 seh 55 writes In the current literature philosophy has two chief roles to determine whether or not such machines would be conscious and second to predict whether or not such machines are possible The last question bears on the first two This is a paraphrase of the essential point of the Turing 1950 Haugeland 1985 seh 6 9 Crevier 1993 seh 24 Russell Norvig 2003 seh 2 3 and 948 McCarthy ve b 1955 This assertion was printed in the program for the of 1956 widely considered the birth of AI also Crevier 1993 seh 28 Newell Simon 1976 and Russell Norvig 2003 seh 18 This version is from Searle 1999 and is also quoted in Dennett 1991 seh 435 Searle s original formulation was The appropriately programmed computer really is a mind in the sense that computers given the right programs can be literally said to understand and have other cognitive states Searle 1980 S 1 Strong AI is defined similarly by Russell Norvig 2003 seh 947 The assertion that machines could possibly act intelligently or perhaps better act as if they were intelligent is called the weak AI hypothesis by philosophers and the assertion that machines that do so are actually thinking as opposed to simulating thinking is called the strong AI hypothesis Dzhon Syorl Razum mozga kompyuternaya programma 2011 09 08 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 27 Rodzher Penrouz Novyj um korolya O kompyuterah myshlenii i zakonah fiziki Izdatelstvo URSS 2005 g ISBN 5 354 00993 6EdebiyyatPetrunin Yu Yu Ryazanov M A Savelev A V Filosofiya iskusstvennogo intellekta v koncepciyah nejronauk 1 e M MAKS Press izdatelstvo 2010 84 ISBN 978 5 317 03251 7 1989 Artificial Knowing Gender and the Thinking Machine Routledge amp CRC Press ISBN 978 0 415 12963 3 2019 Race After Technology Abolitionist Tools for the New Jim Code Wiley ISBN 978 1 509 52643 7 Consciousness A Very Short Introduction Oxford University Press 2005 Oxford University Press 2014 ISBN 978 0 19 967811 2 Elephants Don t Play Chess PDF Robotics and Autonomous Systems 6 1 2 1990 3 15 CiteSeerX 10 1 1 588 7539 doi 10 1016 S0921 8890 05 80025 9 2007 08 09 tarixinde PDF Istifade tarixi 2007 08 30 2019 The Artificial Intelligence of the Ethics of Artificial Intelligence An Introductory Overview for Law and Regulation 34 The Conscious Mind In Search of a Fundamental Theory Oxford University Press New York 1996 ISBN 978 0 19 511789 9 Cole David The Chinese Room Argument Zalta Edward N redaktor The Stanford Encyclopedia of Philosophy Fall 2004 2021 02 27 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 04 2021 Yale University Press The Penguin Press 1991 ISBN 978 0 7139 9037 9 New York MIT Press 1972 ISBN 978 0 06 011082 6 What Computers Still Can t Do New York MIT Press 1979 Dreyfus Stuart Mind over Machine The Power of Human Intuition and Expertise in the Era of the Computer Oxford UK Blackwell 1986 Fearn Nicholas The Latest Answers to the Oldest Questions A Philosophical Adventure with the World s Greatest Thinkers New York Grove Press 2007 Boston Little Brown 2005 ISBN 978 0 316 17232 5 What s Wrong and Right About Searle s Chinese Room Argument Bishop M Preston J redaktorlar Essays on Searle s Chinese Room Argument Oxford University Press 2001 2011 10 26 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 04 1985 Artificial Intelligence The Very Idea Cambridge Mass MIT Press 1985 1979 Horst Steven The Computational Theory of Mind Zalta Edward N redaktor The Stanford Encyclopedia of Philosophy Metaphysics Research Lab Stanford University 2009 2018 09 11 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 04 Haenlein Michael Siri Siri in my Hand who s the Fairest in the Land On the Interpretations Illustrations and Implications of Artificial Intelligence Business Horizons 62 2018 15 25 doi 10 1016 j bushor 2018 08 004 New York Viking Press 2005 ISBN 978 0 670 03384 3 Minds Machines and Godel Anderson A R redaktor Minds and Machines 1961 2007 08 19 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 04 2019 Morphing Intelligence From IQ Measurement to Artificial Brains C Shread Trans Columbia University Press 1955 2008 09 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib What is AI 1999 4 December 2022 tarixinde Istifade tarixi 4 December 2022 McDermott Drew New York Times May 14 1997 October 4 2007 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi October 10 2007 Mind Children Harvard University Press 1988 Penrose Roger Oxford University Press 1989 ISBN 978 0 14 014534 2 c Rescorla Michael The Computational Theory of Mind in Edward N Zalta ed The Stanford Encyclopedia of Philosophy Fall 2020 Edition 2022 01 31 at the Wayback Machine PDF Behavioral and Brain Sciences 3 3 1980 417 457 doi 10 1017 S0140525X00005756 2015 09 23 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib The Rediscovery of the Mind Cambridge Massachusetts M I T Press 1992 Mind language and society New York NY Basic Books 1999 ISBN 978 0 465 04521 1 OCLC 231867665Xarici kecidlerA V Savelyev O konferenciyah po filosofii iskusstvennogo intellekta suni intellekt felsefesinin esas muasir istiqametlerini nezerden kecirilmesi